Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဇာတက-အဋ္ဌကထာ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[၂၂၅] ၅. ခန္တိဝဏ္ဏဇာတကဝဏ္ဏနာ
[225] 5. Khantivaṇṇajātakavaṇṇanā
အတ္ထိ မေ ပုရိသော, ဒေဝာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကောသလရာဇာနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တသ္သ ကိရေကော ဗဟူပကာရော အမစ္စော အန္တေပုရေ ပဒုသ္သိ။ ရာဇာ ‘‘ဥပကာရကော မေ’’တိ ဉတ္ဝာပိ အဓိဝာသေတ္ဝာ သတ္ထု အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘ပောရာဏကရာဇာနောပိ, မဟာရာဇ, ဧဝံ အဓိဝာသေသုံယေဝာ’’တိ ဝတ္ဝာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
Atthi me puriso, devāti idaṃ satthā jetavane viharanto kosalarājānaṃ ārabbha kathesi. Tassa kireko bahūpakāro amacco antepure padussi. Rājā ‘‘upakārako me’’ti ñatvāpi adhivāsetvā satthu ārocesi. Satthā ‘‘porāṇakarājānopi, mahārāja, evaṃ adhivāsesuṃyevā’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗ္ရဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဧကော အမစ္စော တသ္သ အန္တေပုရေ ပဒုသ္သိ, အမစ္စသ္သာပိ သေဝကော တသ္သ ဂေဟေ ပဒုသ္သိ။ သော တသ္သ အပရာဓံ အဓိဝာသေတုံ အသက္ကောန္တော တံ အာဒာယ ရညော သန္တိကံ ဂန္တ္ဝာ ‘‘ဒေဝ, ဧကော မေ ဥပဋ္ဌာကော သဗ္ဗကိစ္စကာရကော , သော မယ္ဟံ ဂေဟေ ပဒုသ္သိ, တသ္သ ကိံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပုစ္ဆန္တော ပဌမံ ဂာထမာဟ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente eko amacco tassa antepure padussi, amaccassāpi sevako tassa gehe padussi. So tassa aparādhaṃ adhivāsetuṃ asakkonto taṃ ādāya rañño santikaṃ gantvā ‘‘deva, eko me upaṭṭhāko sabbakiccakārako , so mayhaṃ gehe padussi, tassa kiṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti pucchanto paṭhamaṃ gāthamāha –
၁၄၉.
149.
‘‘အတ္ထိ မေ ပုရိသော ဒေဝ၊ သဗ္ဗကိစ္စေသု ဗ္ယာဝဋော။
‘‘Atthi me puriso deva, sabbakiccesu byāvaṭo;
တသ္သ စေကောပရာဓတ္ထိ၊ တတ္ထ တ္ဝံ ကိန္တိ မညသီ’’တိ။
Tassa cekoparādhatthi, tattha tvaṃ kinti maññasī’’ti.
တတ္ထ တသ္သ စေကောပရာဓတ္ထီတိ တသ္သ စ ပုရိသသ္သ ဧကော အပရာဓော အတ္ထိ။ တတ္ထ တ္ဝံ ကိန္တိ မညသီတိ တတ္ထ တသ္သ ပုရိသသ္သ အပရာဓေ တ္ဝံ ‘‘ကိံ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ မညသိ, ယထာ တေ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, တဒနုရူပမသ္သ ဒဏ္ဍံ ပဏေဟီတိ ဒီပေတိ။
Tattha tassa cekoparādhatthīti tassa ca purisassa eko aparādho atthi. Tattha tvaṃ kinti maññasīti tattha tassa purisassa aparādhe tvaṃ ‘‘kiṃ kātabba’’nti maññasi, yathā te cittaṃ uppajjati, tadanurūpamassa daṇḍaṃ paṇehīti dīpeti.
တံ သုတ္ဝာ ရာဇာ ဒုတိယံ ဂာထမာဟ –
Taṃ sutvā rājā dutiyaṃ gāthamāha –
၁၅၀.
150.
‘‘အမ္ဟာကမ္ပတ္ထိ ပုရိသော၊ ဧဒိသော ဣဓ ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘Amhākampatthi puriso, ediso idha vijjati;
ဒုလ္လဘော အင္ဂသမ္ပန္နော၊ ခန္တိရသ္မာက ရုစ္စတီ’’တိ။
Dullabho aṅgasampanno, khantirasmāka ruccatī’’ti.
တသ္သတ္ထော – အမ္ဟာကမ္ပိ ရာဇူနံ သတံ ဧဒိသော ဗဟူပကာရော အဂာရေ ဒုသ္သနကပုရိသော အတ္ထိ, သော စ ခော ဣဓ ဝိဇ္ဇတိ, ဣဒာနိပိ ဣဓေဝ သံဝိဇ္ဇတိ, မယံ ရာဇာနောပိ သမာနာ တသ္သ ဗဟူပကာရတံ သန္ဓာယ အဓိဝာသေမ, တုယ္ဟံ ပန အရညောပိ သတော အဓိဝာသနဘာရော ဇာတော။ အင္ဂသမ္ပန္နော ဟိ သဗ္ဗေဟိ ဂုဏကောဋ္ဌာသေဟိ သမန္နာဂတော ပုရိသော နာမ ဒုလ္လဘော, တေန ကာရဏေန အသ္မာကံ ဧဝရူပေသု ဌာနေသု အဓိဝာသနခန္တိယေဝ ရုစ္စတီတိ။
Tassattho – amhākampi rājūnaṃ sataṃ ediso bahūpakāro agāre dussanakapuriso atthi, so ca kho idha vijjati, idānipi idheva saṃvijjati, mayaṃ rājānopi samānā tassa bahūpakārataṃ sandhāya adhivāsema, tuyhaṃ pana araññopi sato adhivāsanabhāro jāto. Aṅgasampanno hi sabbehi guṇakoṭṭhāsehi samannāgato puriso nāma dullabho, tena kāraṇena asmākaṃ evarūpesu ṭhānesu adhivāsanakhantiyeva ruccatīti.
အမစ္စော အတ္တာနံ သန္ဓာယ ရညော ဝုတ္တဘာဝံ ဉတ္ဝာ တတော ပဋ္ဌာယ အန္တေပုရေ ပဒုသ္သိတုံ န ဝိသဟိ, သောပိသ္သ သေဝကော ရညော အာရောစိတဘာဝံ ဉတ္ဝာ တတော ပဋ္ဌာယ တံ ကမ္မံ ကာတုံ န ဝိသဟိ။
Amacco attānaṃ sandhāya rañño vuttabhāvaṃ ñatvā tato paṭṭhāya antepure padussituṃ na visahi, sopissa sevako rañño ārocitabhāvaṃ ñatvā tato paṭṭhāya taṃ kammaṃ kātuṃ na visahi.
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတ္ဝာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒာ အဟမေဝ ဗာရာဏသိရာဇာ အဟောသိ’’န္တိ။ သောပိ အမစ္စော ရညော သတ္ထု ကထိတဘာဝံ ဉတ္ဝာ တတော ပဋ္ဌာယ တံ ကမ္မံ ကာတုံ နာသက္ခီတိ။
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā ahameva bārāṇasirājā ahosi’’nti. Sopi amacco rañño satthu kathitabhāvaṃ ñatvā tato paṭṭhāya taṃ kammaṃ kātuṃ nāsakkhīti.
ခန္တိဝဏ္ဏဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
Khantivaṇṇajātakavaṇṇanā pañcamā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဇာတကပာဠိ • Jātakapāḷi / ၂၂၅. ခန္တိဝဏ္ဏဇာတကံ • 225. Khantivaṇṇajātakaṃ