| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[៧៩] ៩. ខរស្សរជាតកវណ្ណនា
[79] 9. Kharassarajātakavaṇṇanā
យតោ វិលុត្តា ច ហតា ច គាវោតិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ អញ្ញតរំ អមច្ចំ អារព្ភ កថេសិ។ កោសលរញ្ញោ កិរ ឯកោ អមច្ចោ រាជានំ អារាធេត្វា បច្ចន្តគាមេ រាជពលិំ លភិត្វា ចោរេហិ សទ្ធិំ ឯកតោ ហុត្វា ‘‘អហំ មនុស្សេ អាទាយ អរញ្ញំ បវិសិស្សាមិ, តុម្ហេ គាមំ វិលុម្បិត្វា ឧបឌ្ឍំ មយ្ហំ ទទេយ្យាថា’’តិ វត្វា បគេវ មនុស្សេ សន្និបាតេត្វា អរញ្ញំ គន្ត្វា ចោរេសុ អាគន្ត្វា គាវិយោ ឃាតេត្វា មំសំ ខាទិត្វា គាមំ វិលុម្បិត្វា គតេសុ សាយន្ហសមយេ មហាជនបរិវុតោ អាគច្ឆតិ។ តស្ស ន ចិរស្សេវ តំ កម្មំ បាកដំ ជាតំ។ មនុស្សា រញ្ញោ អារោចេសុំ។ រាជា តំ បក្កោសាបេត្វា ទោសំ បតិដ្ឋាបេត្វា សុនិគ្គហិតំ និគ្គហេត្វា អញ្ញំ គាមភោជកំ បេសេត្វា ជេតវនំ គន្ត្វា ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសិ។ ភគវា ‘‘ន, មហារាជ, ឥទានេវ ឯស ឯវំសីលោ, បុព្ពេបិ ឯវំសីលោយេវា’’តិ វត្វា តេន យាចិតោ អតីតំ អាហរិ។
Yato viluttā ca hatā ca gāvoti idaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ amaccaṃ ārabbha kathesi. Kosalarañño kira eko amacco rājānaṃ ārādhetvā paccantagāme rājabaliṃ labhitvā corehi saddhiṃ ekato hutvā ‘‘ahaṃ manusse ādāya araññaṃ pavisissāmi, tumhe gāmaṃ vilumpitvā upaḍḍhaṃ mayhaṃ dadeyyāthā’’ti vatvā pageva manusse sannipātetvā araññaṃ gantvā coresu āgantvā gāviyo ghātetvā maṃsaṃ khāditvā gāmaṃ vilumpitvā gatesu sāyanhasamaye mahājanaparivuto āgacchati. Tassa na cirasseva taṃ kammaṃ pākaṭaṃ jātaṃ. Manussā rañño ārocesuṃ. Rājā taṃ pakkosāpetvā dosaṃ patiṭṭhāpetvā suniggahitaṃ niggahetvā aññaṃ gāmabhojakaṃ pesetvā jetavanaṃ gantvā bhagavato etamatthaṃ ārocesi. Bhagavā ‘‘na, mahārāja, idāneva esa evaṃsīlo, pubbepi evaṃsīloyevā’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ឯកស្ស អមច្ចស្ស បច្ចន្តគាមំ អទាសិ។ សព្ពំ បុរិមសទិសមេវ។ តទា បន ពោធិសត្តោ វណិជ្ជាយ បច្ចន្តេ វិចរន្តោ តស្មិំ គាមកេ និវាសំ កប្បេសិ។ សោ តស្មិំ គាមភោជកេ សាយន្ហសមយេ មហាជនបរិវារេន ភេរិយា វជ្ជមានាយ អាគច្ឆន្តេ ‘‘អយំ ទុដ្ឋគាមភោជកោ ចោរេហិ សទ្ធិំ ឯកតោ ហុត្វា គាមំ វិលុម្បាបេត្វា ចោរេសុ បលាយិត្វា អដវិំ បវិដ្ឋេសុ ឥទានិ ឧបសន្តូបសន្តោ វិយ ភេរិយា វជ្ជមានាយ អាគច្ឆតី’’តិ វត្វា ឥមំ គាថមាហ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente ekassa amaccassa paccantagāmaṃ adāsi. Sabbaṃ purimasadisameva. Tadā pana bodhisatto vaṇijjāya paccante vicaranto tasmiṃ gāmake nivāsaṃ kappesi. So tasmiṃ gāmabhojake sāyanhasamaye mahājanaparivārena bheriyā vajjamānāya āgacchante ‘‘ayaṃ duṭṭhagāmabhojako corehi saddhiṃ ekato hutvā gāmaṃ vilumpāpetvā coresu palāyitvā aṭaviṃ paviṭṭhesu idāni upasantūpasanto viya bheriyā vajjamānāya āgacchatī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –
៧៩.
79.
‘‘យតោ វិលុត្តា ច ហតា ច គាវោ, ទឌ្ឍានិ គេហានិ ជនោ ច នីតោ;
‘‘Yato viluttā ca hatā ca gāvo, daḍḍhāni gehāni jano ca nīto;
អថាគមា បុត្តហតាយ បុត្តោ, ខរស្សរំ ឌិណ្ឌិមំ វាទយន្តោ’’តិ។
Athāgamā puttahatāya putto, kharassaraṃ ḍiṇḍimaṃ vādayanto’’ti.
តត្ថ យតោតិ យទា។ វិលុត្តា ច ហតា ចាតិ វិលុម្បិត្វា ពន្ធិត្វា ច នីតា, មំសំ ខាទនត្ថាយ ច ហតា។ គាវោតិ គោរូបានិ។ ទឌ្ឍានីតិ អគ្គិំ ទត្វា ឈាបិតានិ។ ជនោ ច នីតោតិ ករមរគ្គាហំ គហេត្វា នីតោ។ បុត្តហតាយ បុត្តោតិ ហតបុត្តាយ បុត្តោ, និល្លជ្ជោតិ អត្ថោ។ ឆិន្នហិរោត្តប្បស្ស ហិ មាតា នាម នត្ថិ, ឥតិ សោ តស្សា ជីវន្តោបិ ហតបុត្តដ្ឋានេ តិដ្ឋតីតិ ហតបុត្តាយ បុត្តោ នាម ហោតិ។ ខរស្សរន្តិ ថទ្ធសទ្ទំ។ ឌិណ្ឌិមន្តិ បដហភេរិំ។
Tattha yatoti yadā. Viluttā ca hatā cāti vilumpitvā bandhitvā ca nītā, maṃsaṃ khādanatthāya ca hatā. Gāvoti gorūpāni. Daḍḍhānīti aggiṃ datvā jhāpitāni. Jano ca nītoti karamaraggāhaṃ gahetvā nīto. Puttahatāya puttoti hataputtāya putto, nillajjoti attho. Chinnahirottappassa hi mātā nāma natthi, iti so tassā jīvantopi hataputtaṭṭhāne tiṭṭhatīti hataputtāya putto nāma hoti. Kharassaranti thaddhasaddaṃ. Ḍiṇḍimanti paṭahabheriṃ.
ឯវំ ពោធិសត្តោ ឥមាយ គាថាយ តំ បរិភាសិ។ ន ចិរេនេវ ច តស្ស តំ កម្មំ បាកដំ ជាតំ, អថស្ស រាជា ទោសានុរូបំ និគ្គហំ អកាសិ។
Evaṃ bodhisatto imāya gāthāya taṃ paribhāsi. Na cireneva ca tassa taṃ kammaṃ pākaṭaṃ jātaṃ, athassa rājā dosānurūpaṃ niggahaṃ akāsi.
សត្ថា ‘‘ន, មហារាជ, ឥទានេវេស ឯវំសីលោ, បុព្ពេបិ ឯវំសីលោយេវា’’តិ វត្វា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា អនុសន្ធិំ ឃដេត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា អមច្ចោ ឥទានិ អមច្ចោយេវ, គាថាយ ឧទាហារកបណ្ឌិតមនុស្សោ បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā ‘‘na, mahārāja, idānevesa evaṃsīlo, pubbepi evaṃsīloyevā’’ti vatvā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā anusandhiṃ ghaṭetvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā amacco idāni amaccoyeva, gāthāya udāhārakapaṇḍitamanusso pana ahameva ahosi’’nti.
ខរស្សរជាតកវណ្ណនា នវមា។
Kharassarajātakavaṇṇanā navamā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ៧៩. ខរស្សរជាតកំ • 79. Kharassarajātakaṃ
