| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya |
៧. ខេមកសុត្តំ
7. Khemakasuttaṃ
៨៩. ឯកំ សមយំ សម្ពហុលា ថេរា ភិក្ខូ កោសម្ពិយំ វិហរន្តិ ឃោសិតារាមេ។ តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មា ខេមកោ ពទរិការាមេ វិហរតិ អាពាធិកោ ទុក្ខិតោ ពាឡ្ហគិលានោ។ អថ ខោ ថេរា ភិក្ខូ សាយន្ហសមយំ បដិសល្លានា វុដ្ឋិតា អាយស្មន្តំ ទាសកំ អាមន្តេសុំ – ‘‘ឯហិ ត្វំ, អាវុសោ ទាសក, យេន ខេមកោ ភិក្ខុ តេនុបសង្កម; ឧបសង្កមិត្វា ខេមកំ ភិក្ខុំ ឯវំ វទេហិ – ‘ថេរា តំ, អាវុសោ ខេមក, ឯវមាហំសុ – កច្ចិ តេ, អាវុសោ, ខមនីយំ, កច្ចិ យាបនីយំ, កច្ចិ ទុក្ខា វេទនា បដិក្កមន្តិ នោ អភិក្កមន្តិ, បដិក្កមោសានំ បញ្ញាយតិ នោ អភិក្កមោ’’’តិ? ‘‘ឯវមាវុសោ’’តិ ខោ អាយស្មា ទាសកោ ថេរានំ ភិក្ខូនំ បដិស្សុត្វា យេនាយស្មា ខេមកោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ ខេមកំ ឯតទវោច – ‘‘ថេរា តំ, អាវុសោ ខេមក, ឯវមាហំសុ – ‘កច្ចិ តេ, អាវុសោ, ខមនីយំ…បេ.… នោ អភិក្កមោ’’’តិ? ‘‘ន មេ, អាវុសោ, ខមនីយំ ន យាបនីយំ…បេ.… អភិក្កមោសានំ បញ្ញាយតិ នោ បដិក្កមោ’’តិ។
89. Ekaṃ samayaṃ sambahulā therā bhikkhū kosambiyaṃ viharanti ghositārāme. Tena kho pana samayena āyasmā khemako badarikārāme viharati ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno. Atha kho therā bhikkhū sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhitā āyasmantaṃ dāsakaṃ āmantesuṃ – ‘‘ehi tvaṃ, āvuso dāsaka, yena khemako bhikkhu tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā khemakaṃ bhikkhuṃ evaṃ vadehi – ‘therā taṃ, āvuso khemaka, evamāhaṃsu – kacci te, āvuso, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, kacci dukkhā vedanā paṭikkamanti no abhikkamanti, paṭikkamosānaṃ paññāyati no abhikkamo’’’ti? ‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā dāsako therānaṃ bhikkhūnaṃ paṭissutvā yenāyasmā khemako tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ khemakaṃ etadavoca – ‘‘therā taṃ, āvuso khemaka, evamāhaṃsu – ‘kacci te, āvuso, khamanīyaṃ…pe… no abhikkamo’’’ti? ‘‘Na me, āvuso, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ…pe… abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamo’’ti.
អថ ខោ អាយស្មា ទាសកោ យេន ថេរា ភិក្ខូ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ថេរេ ភិក្ខូ ឯតទវោច – ‘‘ខេមកោ, អាវុសោ, ភិក្ខុ ឯវមាហ – ‘ន មេ, អាវុសោ, ខមនីយំ…បេ.… អភិក្កមោសានំ បញ្ញាយតិ នោ បដិក្កមោ’’’តិ។ ‘‘ឯហិ ត្វំ, អាវុសោ ទាសក, យេន ខេមកោ ភិក្ខុ តេនុបសង្កម; ឧបសង្កមិត្វា ខេមកំ ភិក្ខុំ ឯវំ វទេហិ – ‘ថេរា តំ, អាវុសោ ខេមក, ឯវមាហំសុ – បញ្ចិមេ, អាវុសោ, ឧបាទានក្ខន្ធា វុត្តា ភគវតា, សេយ្យថិទំ – រូបុបាទានក្ខន្ធោ, វេទនុបាទានក្ខន្ធោ, សញ្ញុបាទានក្ខន្ធោ, សង្ខារុបាទានក្ខន្ធោ, វិញ្ញាណុបាទានក្ខន្ធោ ។ ឥមេសុ អាយស្មា ខេមកោ បញ្ចសុ ឧបាទានក្ខន្ធេសុ កិញ្ចិ អត្តំ វា អត្តនិយំ វា សមនុបស្សតី’’’តិ?
Atha kho āyasmā dāsako yena therā bhikkhū tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā there bhikkhū etadavoca – ‘‘khemako, āvuso, bhikkhu evamāha – ‘na me, āvuso, khamanīyaṃ…pe… abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamo’’’ti. ‘‘Ehi tvaṃ, āvuso dāsaka, yena khemako bhikkhu tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā khemakaṃ bhikkhuṃ evaṃ vadehi – ‘therā taṃ, āvuso khemaka, evamāhaṃsu – pañcime, āvuso, upādānakkhandhā vuttā bhagavatā, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho, vedanupādānakkhandho, saññupādānakkhandho, saṅkhārupādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandho . Imesu āyasmā khemako pañcasu upādānakkhandhesu kiñci attaṃ vā attaniyaṃ vā samanupassatī’’’ti?
‘‘ឯវមាវុសោ’’តិ ខោ អាយស្មា ទាសកោ ថេរានំ ភិក្ខូនំ បដិស្សុត្វា យេនាយស្មា ខេមកោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា…បេ.… ថេរា តំ, អាវុសោ ខេមក, ឯវមាហំសុ – ‘‘បញ្ចិមេ, អាវុសោ, ឧបាទានក្ខន្ធា វុត្តា ភគវតា, សេយ្យថិទំ – រូបុបាទានក្ខន្ធោ…បេ.… វិញ្ញាណុបាទានក្ខន្ធោ។ ឥមេសុ អាយស្មា ខេមកោ បញ្ចសុ ឧបាទានក្ខន្ធេសុ កិញ្ចិ អត្តំ វា អត្តនិយំ វា សមនុបស្សតី’’តិ? ‘‘បញ្ចិមេ , អាវុសោ, ឧបាទានក្ខន្ធា វុត្តា ភគវតា, សេយ្យថិទំ – រូបុបាទានក្ខន្ធោ…បេ.… វិញ្ញាណុបាទានក្ខន្ធោ។ ឥមេសុ ខ្វាហំ, អាវុសោ, បញ្ចសុ ឧបាទានក្ខន្ធេសុ ន កិញ្ចិ អត្តំ វា អត្តនិយំ វា សមនុបស្សាមី’’តិ។
‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā dāsako therānaṃ bhikkhūnaṃ paṭissutvā yenāyasmā khemako tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā…pe… therā taṃ, āvuso khemaka, evamāhaṃsu – ‘‘pañcime, āvuso, upādānakkhandhā vuttā bhagavatā, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho…pe… viññāṇupādānakkhandho. Imesu āyasmā khemako pañcasu upādānakkhandhesu kiñci attaṃ vā attaniyaṃ vā samanupassatī’’ti? ‘‘Pañcime , āvuso, upādānakkhandhā vuttā bhagavatā, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho…pe… viññāṇupādānakkhandho. Imesu khvāhaṃ, āvuso, pañcasu upādānakkhandhesu na kiñci attaṃ vā attaniyaṃ vā samanupassāmī’’ti.
អថ ខោ អាយស្មា ទាសកោ យេន ថេរា ភិក្ខូ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ថេរេ ភិក្ខូ ឯតទវោច – ‘‘ខេមកោ, អាវុសោ, ភិក្ខុ ឯវមាហ – ‘បញ្ចិមេ, អាវុសោ, ឧបាទានក្ខន្ធា វុត្តា ភគវតា, សេយ្យថិទំ – រូបុបាទានក្ខន្ធោ…បេ.… វិញ្ញាណុបាទានក្ខន្ធោ។ ឥមេសុ ខ្វាហំ, អាវុសោ, បញ្ចសុ ឧបាទានក្ខន្ធេសុ ន កិញ្ចិ អត្តំ វា អត្តនិយំ វា សមនុបស្សាមី’’’តិ។ ‘‘ឯហិ ត្វំ, អាវុសោ ទាសក, យេន ខេមកោ ភិក្ខុ តេនុបសង្កម; ឧបសង្កមិត្វា ខេមកំ ភិក្ខុំ ឯវំ វទេហិ – ‘ថេរា តំ, អាវុសោ ខេមក, ឯវមាហំសុ – បញ្ចិមេ, អាវុសោ, ឧបាទានក្ខន្ធា វុត្តា ភគវតា, សេយ្យថិទំ – រូបុបាទានក្ខន្ធោ…បេ.… វិញ្ញាណុបាទានក្ខន្ធោ។ នោ ចេ កិរាយស្មា ខេមកោ ឥមេសុ បញ្ចសុ ឧបាទានក្ខន្ធេសុ កិញ្ចិ អត្តំ វា អត្តនិយំ វា សមនុបស្សតិ។ តេនហាយស្មា ខេមកោ អរហំ ខីណាសវោ’’’តិ។
Atha kho āyasmā dāsako yena therā bhikkhū tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā there bhikkhū etadavoca – ‘‘khemako, āvuso, bhikkhu evamāha – ‘pañcime, āvuso, upādānakkhandhā vuttā bhagavatā, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho…pe… viññāṇupādānakkhandho. Imesu khvāhaṃ, āvuso, pañcasu upādānakkhandhesu na kiñci attaṃ vā attaniyaṃ vā samanupassāmī’’’ti. ‘‘Ehi tvaṃ, āvuso dāsaka, yena khemako bhikkhu tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā khemakaṃ bhikkhuṃ evaṃ vadehi – ‘therā taṃ, āvuso khemaka, evamāhaṃsu – pañcime, āvuso, upādānakkhandhā vuttā bhagavatā, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho…pe… viññāṇupādānakkhandho. No ce kirāyasmā khemako imesu pañcasu upādānakkhandhesu kiñci attaṃ vā attaniyaṃ vā samanupassati. Tenahāyasmā khemako arahaṃ khīṇāsavo’’’ti.
‘‘ឯវមាវុសោ’’តិ ខោ អាយស្មា ទាសកោ ថេរានំ ភិក្ខូនំ បដិស្សុត្វា យេនាយស្មា ខេមកោ…បេ.… ថេរា តំ, អាវុសោ ខេមក, ឯវមាហំសុ – ‘‘បញ្ចិមេ, អាវុសោ, ឧបាទានក្ខន្ធា វុត្តា ភគវតា, សេយ្យថិទំ – រូបុបាទានក្ខន្ធោ…បេ.… វិញ្ញាណុបាទានក្ខន្ធោ; នោ ចេ កិរាយស្មា ខេមកោ ឥមេសុ បញ្ចសុ ឧបាទានក្ខន្ធេសុ កិញ្ចិ អត្តំ វា អត្តនិយំ វា សមនុបស្សតិ, តេនហាយស្មា ខេមកោ អរហំ ខីណាសវោ’’តិ។ ‘‘បញ្ចិមេ, អាវុសោ, ឧបាទានក្ខន្ធា វុត្តា ភគវតា, សេយ្យថិទំ – រូបុបាទានក្ខន្ធោ…បេ.… វិញ្ញាណុបាទានក្ខន្ធោ។ ឥមេសុ ខ្វាហំ, អាវុសោ, បញ្ចសុ ឧបាទានក្ខន្ធេសុ ន កិញ្ចិ អត្តំ វា អត្តនិយំ វា សមនុបស្សាមិ , ន ចម្ហិ អរហំ ខីណាសវោ; អបិ ច មេ, អាវុសោ, បញ្ចសុ ឧបាទានក្ខន្ធេសុ ‘អស្មី’តិ អធិគតំ, ‘អយមហមស្មី’តិ ន ច សមនុបស្សាមី’’តិ។
‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā dāsako therānaṃ bhikkhūnaṃ paṭissutvā yenāyasmā khemako…pe… therā taṃ, āvuso khemaka, evamāhaṃsu – ‘‘pañcime, āvuso, upādānakkhandhā vuttā bhagavatā, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho…pe… viññāṇupādānakkhandho; no ce kirāyasmā khemako imesu pañcasu upādānakkhandhesu kiñci attaṃ vā attaniyaṃ vā samanupassati, tenahāyasmā khemako arahaṃ khīṇāsavo’’ti. ‘‘Pañcime, āvuso, upādānakkhandhā vuttā bhagavatā, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho…pe… viññāṇupādānakkhandho. Imesu khvāhaṃ, āvuso, pañcasu upādānakkhandhesu na kiñci attaṃ vā attaniyaṃ vā samanupassāmi , na camhi arahaṃ khīṇāsavo; api ca me, āvuso, pañcasu upādānakkhandhesu ‘asmī’ti adhigataṃ, ‘ayamahamasmī’ti na ca samanupassāmī’’ti.
អថ ខោ អាយស្មា ទាសកោ យេន ថេរា ភិក្ខូ…បេ.… ថេរេ ភិក្ខូ ឯតទវោច – ‘‘ខេមកោ, អាវុសោ, ភិក្ខុ ឯវមាហ – បញ្ចិមេ, អាវុសោ, ឧបាទានក្ខន្ធា វុត្តា ភគវតា, សេយ្យថិទំ – រូបុបាទានក្ខន្ធោ…បេ.… វិញ្ញាណុបាទានក្ខន្ធោ។ ឥមេសុ ខ្វាហំ, អាវុសោ, បញ្ចសុ ឧបាទានក្ខន្ធេសុ ន កិញ្ចិ អត្តំ វា អត្តនិយំ វា សមនុបស្សាមិ, ន ចម្ហិ អរហំ ខីណាសវោ; អបិ ច មេ , អាវុសោ, បញ្ចសុ ឧបាទានក្ខន្ធេសុ ‘អស្មី’តិ អធិគតំ, ‘អយមហមស្មី’តិ ន ច សមនុបស្សាមី’’តិ។
Atha kho āyasmā dāsako yena therā bhikkhū…pe… there bhikkhū etadavoca – ‘‘khemako, āvuso, bhikkhu evamāha – pañcime, āvuso, upādānakkhandhā vuttā bhagavatā, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho…pe… viññāṇupādānakkhandho. Imesu khvāhaṃ, āvuso, pañcasu upādānakkhandhesu na kiñci attaṃ vā attaniyaṃ vā samanupassāmi, na camhi arahaṃ khīṇāsavo; api ca me , āvuso, pañcasu upādānakkhandhesu ‘asmī’ti adhigataṃ, ‘ayamahamasmī’ti na ca samanupassāmī’’ti.
‘‘ឯហិ ត្វំ, អាវុសោ ទាសក, យេន ខេមកោ ភិក្ខុ តេនុបសង្កម; ឧបសង្កមិត្វា ខេមកំ ភិក្ខុំ ឯវំ វទេហិ – ‘ថេរា តំ, អាវុសោ ខេមក, ឯវមាហំសុ – យមេតំ, អាវុសោ ខេមក, អស្មីតិ វទេសិ, កិមេតំ អស្មីតិ វទេសិ? រូបំ អស្មីតិ វទេសិ, អញ្ញត្រ រូបា អស្មីតិ វទេសិ, វេទនំ… សញ្ញំ… សង្ខារេ… វិញ្ញាណំ អស្មីតិ វទេសិ, អញ្ញត្រ វិញ្ញាណា អស្មីតិ វទេសិ។ យមេតំ, អាវុសោ ខេមក, អស្មីតិ វទេសិ។ កិមេតំ អស្មីតិ វទេសី’’’តិ?
‘‘Ehi tvaṃ, āvuso dāsaka, yena khemako bhikkhu tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā khemakaṃ bhikkhuṃ evaṃ vadehi – ‘therā taṃ, āvuso khemaka, evamāhaṃsu – yametaṃ, āvuso khemaka, asmīti vadesi, kimetaṃ asmīti vadesi? Rūpaṃ asmīti vadesi, aññatra rūpā asmīti vadesi, vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ asmīti vadesi, aññatra viññāṇā asmīti vadesi. Yametaṃ, āvuso khemaka, asmīti vadesi. Kimetaṃ asmīti vadesī’’’ti?
‘‘ឯវមាវុសោ’’តិ ខោ អាយស្មា ទាសកោ ថេរានំ ភិក្ខូនំ បដិស្សុត្វា យេនាយស្មា ខេមកោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ ខេមកំ ឯតទវោច – ថេរា តំ, អាវុសោ ខេមក, ឯវមាហំសុ – ‘‘យមេតំ, អាវុសោ ខេមក, ‘អស្មី’តិ វទេសិ, កិមេតំ ‘អស្មី’តិ វទេសិ? រូបំ ‘អស្មី’តិ វទេសិ អញ្ញត្រ រូបា ‘អស្មី’តិ វទេសិ? វេទនំ… សញ្ញំ… សង្ខារេ… វិញ្ញាណំ ‘អស្មី’តិ វទេសិ អញ្ញត្រ វិញ្ញាណា ‘អស្មី’តិ វទេសិ? យមេតំ, អាវុសោ ខេមក, ‘អស្មី’តិ វទេសិ, កិមេតំ ‘អស្មី’តិ វទេសិ’’តិ? ‘‘អលំ, អាវុសោ ទាសក, កិំ ឥមាយ សន្ធាវនិកាយ! អាហរាវុសោ, ទណ្ឌំ; អហមេវ យេន ថេរា ភិក្ខូ តេនុបសង្កមិស្សាមី’’តិ។
‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā dāsako therānaṃ bhikkhūnaṃ paṭissutvā yenāyasmā khemako tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ khemakaṃ etadavoca – therā taṃ, āvuso khemaka, evamāhaṃsu – ‘‘yametaṃ, āvuso khemaka, ‘asmī’ti vadesi, kimetaṃ ‘asmī’ti vadesi? Rūpaṃ ‘asmī’ti vadesi aññatra rūpā ‘asmī’ti vadesi? Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ ‘asmī’ti vadesi aññatra viññāṇā ‘asmī’ti vadesi? Yametaṃ, āvuso khemaka, ‘asmī’ti vadesi, kimetaṃ ‘asmī’ti vadesi’’ti? ‘‘Alaṃ, āvuso dāsaka, kiṃ imāya sandhāvanikāya! Āharāvuso, daṇḍaṃ; ahameva yena therā bhikkhū tenupasaṅkamissāmī’’ti.
អថ ខោ អាយស្មា ខេមកោ ទណ្ឌមោលុព្ភ យេន ថេរា ភិក្ខូ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ថេរេហិ ភិក្ខូហិ សទ្ធិំ សម្មោទិ។ សម្មោទនីយំ កថំ សារណីយំ វីតិសារេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ អាយស្មន្តំ ខេមកំ ថេរា ភិក្ខូ ឯតទវោចុំ – ‘‘យមេតំ, អាវុសោ ខេមក, ‘អស្មី’តិ វទេសិ, កិមេតំ ‘អស្មី’តិ វទេសិ? រូបំ ‘អស្មី’តិ វទេសិ, អញ្ញត្រ រូបា ‘អស្មី’តិ វទេសិ? វេទនំ… សញ្ញំ… សង្ខារេ… វិញ្ញាណំ ‘អស្មី’តិ វទេសិ, អញ្ញត្រ វិញ្ញាណា ‘អស្មី’តិ វទេសិ? យមេតំ, អាវុសោ ខេមក, ‘អស្មី’តិ វទេសិ, កិមេតំ ‘អស្មី’តិ វទេសី’’តិ? ‘‘ន ខ្វាហំ, អាវុសោ, រូបំ ‘អស្មី’តិ វទាមិ; នបិ អញ្ញត្រ រូបា ‘អស្មី’តិ វទាមិ។ ន វេទនំ… ន សញ្ញំ… ន សង្ខារេ… ន វិញ្ញាណំ ‘អស្មី’តិ វទាមិ; នបិ អញ្ញត្រ វិញ្ញាណា ‘អស្មី’តិ វទាមិ។ អបិ ច មេ, អាវុសោ, បញ្ចសុ ឧបាទានក្ខន្ធេសុ ‘អស្មី’តិ អធិគតំ ‘អយមហមស្មី’តិ ន ច សមនុបស្សាមិ’’។
Atha kho āyasmā khemako daṇḍamolubbha yena therā bhikkhū tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā therehi bhikkhūhi saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ khemakaṃ therā bhikkhū etadavocuṃ – ‘‘yametaṃ, āvuso khemaka, ‘asmī’ti vadesi, kimetaṃ ‘asmī’ti vadesi? Rūpaṃ ‘asmī’ti vadesi, aññatra rūpā ‘asmī’ti vadesi? Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ ‘asmī’ti vadesi, aññatra viññāṇā ‘asmī’ti vadesi? Yametaṃ, āvuso khemaka, ‘asmī’ti vadesi, kimetaṃ ‘asmī’ti vadesī’’ti? ‘‘Na khvāhaṃ, āvuso, rūpaṃ ‘asmī’ti vadāmi; napi aññatra rūpā ‘asmī’ti vadāmi. Na vedanaṃ… na saññaṃ… na saṅkhāre… na viññāṇaṃ ‘asmī’ti vadāmi; napi aññatra viññāṇā ‘asmī’ti vadāmi. Api ca me, āvuso, pañcasu upādānakkhandhesu ‘asmī’ti adhigataṃ ‘ayamahamasmī’ti na ca samanupassāmi’’.
‘‘សេយ្យថាបិ, អាវុសោ, ឧប្បលស្ស វា បទុមស្ស វា បុណ្ឌរីកស្ស វា គន្ធោ។ យោ នុ ខោ ឯវំ វទេយ្យ – ‘បត្តស្ស គន្ធោ’តិ វា ‘វណ្ណស្ស 1 គន្ធោ’តិ វា ‘កិញ្ជក្ខស្ស គន្ធោ’តិ វា សម្មា នុ ខោ សោ វទមានោ វទេយ្យា’’តិ? ‘‘នោ ហេតំ, អាវុសោ’’។ ‘‘យថា កថំ, បនាវុសោ, សម្មា ព្យាករមានោ ព្យាករេយ្យា’’តិ? ‘‘‘បុប្ផស្ស គន្ធោ’តិ ខោ, អាវុសោ, សម្មា ព្យាករមានោ ព្យាករេយ្យា’’តិ។ ‘‘ឯវមេវ ខ្វាហំ, អាវុសោ, ន រូបំ ‘អស្មី’តិ វទាមិ, នបិ អញ្ញត្រ រូបា ‘អស្មី’តិ វទាមិ។ ន វេទនំ… ន សញ្ញំ… ន សង្ខារេ… ន វិញ្ញាណំ ‘អស្មី’តិ វទាមិ, នបិ អញ្ញត្រ វិញ្ញាណា ‘អស្មី’តិ វទាមិ។ អបិ ច មេ, អាវុសោ, បញ្ចសុ ឧបាទានក្ខន្ធេសុ ‘អស្មី’តិ អធិគតំ ‘អយមហមស្មី’តិ ន ច សមនុបស្សាមិ’’។
‘‘Seyyathāpi, āvuso, uppalassa vā padumassa vā puṇḍarīkassa vā gandho. Yo nu kho evaṃ vadeyya – ‘pattassa gandho’ti vā ‘vaṇṇassa 2 gandho’ti vā ‘kiñjakkhassa gandho’ti vā sammā nu kho so vadamāno vadeyyā’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’. ‘‘Yathā kathaṃ, panāvuso, sammā byākaramāno byākareyyā’’ti? ‘‘‘Pupphassa gandho’ti kho, āvuso, sammā byākaramāno byākareyyā’’ti. ‘‘Evameva khvāhaṃ, āvuso, na rūpaṃ ‘asmī’ti vadāmi, napi aññatra rūpā ‘asmī’ti vadāmi. Na vedanaṃ… na saññaṃ… na saṅkhāre… na viññāṇaṃ ‘asmī’ti vadāmi, napi aññatra viññāṇā ‘asmī’ti vadāmi. Api ca me, āvuso, pañcasu upādānakkhandhesu ‘asmī’ti adhigataṃ ‘ayamahamasmī’ti na ca samanupassāmi’’.
‘‘កិញ្ចាបិ, អាវុសោ, អរិយសាវកស្ស បញ្ចោរម្ភាគិយានិ សំយោជនានិ បហីនានិ ភវន្តិ, អថ ខ្វស្ស ហោតិ – ‘យោ ច បញ្ចសុ ឧបាទានក្ខន្ធេសុ អនុសហគតោ អស្មីតិ មានោ, អស្មីតិ ឆន្ទោ, អស្មីតិ អនុសយោ អសមូហតោ។ សោ អបរេន សមយេន បញ្ចសុ ឧបាទានក្ខន្ធេសុ ឧទយព្ពយានុបស្សី វិហរតិ – ឥតិ រូបំ, ឥតិ រូបស្ស សមុទយោ, ឥតិ រូបស្ស អត្ថង្គមោ; ឥតិ វេទនា… ឥតិ សញ្ញា… ឥតិ សង្ខារា… ឥតិ វិញ្ញាណំ, ឥតិ វិញ្ញាណស្ស សមុទយោ, ឥតិ វិញ្ញាណស្ស អត្ថង្គមោ’តិ។ តស្សិមេសុ បញ្ចសុ ឧបាទានក្ខន្ធេសុ ឧទយព្ពយានុបស្សិនោ វិហរតោ យោបិស្ស ហោតិ បញ្ចសុ ឧបាទានក្ខន្ធេសុ អនុសហគតោ ‘អស្មី’តិ, មានោ ‘អស្មី’តិ, ឆន្ទោ ‘អស្មី’តិ អនុសយោ អសមូហតោ, សោបិ សមុគ្ឃាតំ គច្ឆតិ។
‘‘Kiñcāpi, āvuso, ariyasāvakassa pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni pahīnāni bhavanti, atha khvassa hoti – ‘yo ca pañcasu upādānakkhandhesu anusahagato asmīti māno, asmīti chando, asmīti anusayo asamūhato. So aparena samayena pañcasu upādānakkhandhesu udayabbayānupassī viharati – iti rūpaṃ, iti rūpassa samudayo, iti rūpassa atthaṅgamo; iti vedanā… iti saññā… iti saṅkhārā… iti viññāṇaṃ, iti viññāṇassa samudayo, iti viññāṇassa atthaṅgamo’ti. Tassimesu pañcasu upādānakkhandhesu udayabbayānupassino viharato yopissa hoti pañcasu upādānakkhandhesu anusahagato ‘asmī’ti, māno ‘asmī’ti, chando ‘asmī’ti anusayo asamūhato, sopi samugghātaṃ gacchati.
‘‘សេយ្យថាបិ , អាវុសោ, វត្ថំ សំកិលិដ្ឋំ មលគ្គហិតំ។ តមេនំ សាមិកា រជកស្ស អនុបទជ្ជុំ។ តមេនំ រជកោ ឩសេ វា ខារេ វា គោមយេ វា សម្មទ្ទិត្វា អច្ឆេ ឧទកេ វិក្ខាលេតិ។ កិញ្ចាបិ តំ ហោតិ វត្ថំ បរិសុទ្ធំ បរិយោទាតំ, អថ ខ្វស្ស ហោតិ យេវ អនុសហគតោ ឩសគន្ធោ វា ខារគន្ធោ វា គោមយគន្ធោ វា អសមូហតោ។ តមេនំ រជកោ សាមិកានំ ទេតិ។ តមេនំ សាមិកា គន្ធបរិភាវិតេ ករណ្ឌកេ និក្ខិបន្តិ។ យោបិស្ស ហោតិ អនុសហគតោ ឩសគន្ធោ វា ខារគន្ធោ វា គោមយគន្ធោ វា អសមូហតោ, សោបិ សមុគ្ឃាតំ គច្ឆតិ។ ឯវមេវ ខោ, អាវុសោ, កិញ្ចាបិ អរិយសាវកស្ស បញ្ចោរម្ភាគិយានិ សំយោជនានិ បហីនានិ ភវន្តិ, អថ ខ្វស្ស ហោតិ យេវ បញ្ចសុ ឧបាទានក្ខន្ធេសុ អនុសហគតោ ‘អស្មី’តិ, មានោ ‘អស្មី’តិ, ឆន្ទោ ‘អស្មី’តិ អនុសយោ អសមូហតោ។ សោ អបរេន សមយេន បញ្ចសុ ឧបាទានក្ខន្ធេសុ ឧទយព្ពយានុបស្សី វិហរតិ។ ‘ឥតិ រូបំ, ឥតិ រូបស្ស សមុទយោ, ឥតិ រូបស្ស អត្ថង្គមោ; ឥតិ វេទនា… ឥតិ សញ្ញា… ឥតិ សង្ខារា… ឥតិ វិញ្ញាណំ, ឥតិ វិញ្ញាណស្ស សមុទយោ, ឥតិ វិញ្ញាណស្ស អត្ថង្គមោ’តិ។ តស្ស ឥមេសុ បញ្ចសុ ឧបាទានក្ខន្ធេសុ ឧទយព្ពយានុបស្សិនោ វិហរតោ យោបិស្ស ហោតិ បញ្ចសុ ឧបាទានក្ខន្ធេសុ អនុសហគតោ ‘អស្មី’តិ, មានោ ‘អស្មី’តិ, ឆន្ទោ ‘អស្មី’តិ អនុសយោ អសមូហតោ, សោបិ សមុគ្ឃាតំ គច្ឆតី’’តិ។
‘‘Seyyathāpi , āvuso, vatthaṃ saṃkiliṭṭhaṃ malaggahitaṃ. Tamenaṃ sāmikā rajakassa anupadajjuṃ. Tamenaṃ rajako ūse vā khāre vā gomaye vā sammadditvā acche udake vikkhāleti. Kiñcāpi taṃ hoti vatthaṃ parisuddhaṃ pariyodātaṃ, atha khvassa hoti yeva anusahagato ūsagandho vā khāragandho vā gomayagandho vā asamūhato. Tamenaṃ rajako sāmikānaṃ deti. Tamenaṃ sāmikā gandhaparibhāvite karaṇḍake nikkhipanti. Yopissa hoti anusahagato ūsagandho vā khāragandho vā gomayagandho vā asamūhato, sopi samugghātaṃ gacchati. Evameva kho, āvuso, kiñcāpi ariyasāvakassa pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni pahīnāni bhavanti, atha khvassa hoti yeva pañcasu upādānakkhandhesu anusahagato ‘asmī’ti, māno ‘asmī’ti, chando ‘asmī’ti anusayo asamūhato. So aparena samayena pañcasu upādānakkhandhesu udayabbayānupassī viharati. ‘Iti rūpaṃ, iti rūpassa samudayo, iti rūpassa atthaṅgamo; iti vedanā… iti saññā… iti saṅkhārā… iti viññāṇaṃ, iti viññāṇassa samudayo, iti viññāṇassa atthaṅgamo’ti. Tassa imesu pañcasu upādānakkhandhesu udayabbayānupassino viharato yopissa hoti pañcasu upādānakkhandhesu anusahagato ‘asmī’ti, māno ‘asmī’ti, chando ‘asmī’ti anusayo asamūhato, sopi samugghātaṃ gacchatī’’ti.
ឯវំ វុត្តេ, ថេរា ភិក្ខូ អាយស្មន្តំ ខេមកំ ឯតទវោចុំ – ‘‘ន ខោ 3 មយំ អាយស្មន្តំ ខេមកំ វិហេសាបេខា បុច្ឆិម្ហ, អបិ ចាយស្មា ខេមកោ បហោសិ តស្ស ភគវតោ សាសនំ វិត្ថារេន អាចិក្ខិតុំ ទេសេតុំ បញ្ញាបេតុំ បដ្ឋបេតុំ វិវរិតុំ វិភជិតុំ ឧត្តានីកាតុំ។ តយិទំ អាយស្មតា ខេមកេន តស្ស ភគវតោ សាសនំ វិត្ថារេន អាចិក្ខិតំ ទេសិតំ បញ្ញាបិតំ បដ្ឋបិតំ វិវរិតំ វិភជិតំ ឧត្តានីកត’’ន្តិ។
Evaṃ vutte, therā bhikkhū āyasmantaṃ khemakaṃ etadavocuṃ – ‘‘na kho 4 mayaṃ āyasmantaṃ khemakaṃ vihesāpekhā pucchimha, api cāyasmā khemako pahosi tassa bhagavato sāsanaṃ vitthārena ācikkhituṃ desetuṃ paññāpetuṃ paṭṭhapetuṃ vivarituṃ vibhajituṃ uttānīkātuṃ. Tayidaṃ āyasmatā khemakena tassa bhagavato sāsanaṃ vitthārena ācikkhitaṃ desitaṃ paññāpitaṃ paṭṭhapitaṃ vivaritaṃ vibhajitaṃ uttānīkata’’nti.
ឥទមវោច អាយស្មា ខេមកោ។ អត្តមនា ថេរា ភិក្ខូ អាយស្មតោ ខេមកស្ស ភាសិតំ អភិនន្ទុំ។ ឥមស្មិញ្ច បន វេយ្យាករណស្មិំ ភញ្ញមានេ សដ្ឋិមត្តានំ ថេរានំ ភិក្ខូនំ អនុបាទាយ អាសវេហិ ចិត្តានិ វិមុច្ចិំសុ, អាយស្មតោ ខេមកស្ស ចាតិ។ សត្តមំ។
Idamavoca āyasmā khemako. Attamanā therā bhikkhū āyasmato khemakassa bhāsitaṃ abhinanduṃ. Imasmiñca pana veyyākaraṇasmiṃ bhaññamāne saṭṭhimattānaṃ therānaṃ bhikkhūnaṃ anupādāya āsavehi cittāni vimucciṃsu, āyasmato khemakassa cāti. Sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៧. ខេមកសុត្តវណ្ណនា • 7. Khemakasuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៧. ខេមកសុត្តវណ្ណនា • 7. Khemakasuttavaṇṇanā
