| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
๗. เขมกสุตฺตวณฺณนา
7. Khemakasuttavaṇṇanā
๘๙. สตฺตเม อตฺตนิยนฺติ อตฺตโน ปริกฺขารชาตํฯ อสฺมีติ อธิคตนฺติ อสฺมีติ เอวํ ปวตฺตา ตณฺหามานา อธิคตาฯ สนฺธาวนิกายาติ ปุนปฺปุนํ คมนาคมเนนฯ อุปสงฺกมีติ พทริการามโต คาวุตมตฺตํ โฆสิตารามํ อคมาสิฯ ทาสกเตฺถโร ปน จตุกฺขตฺตุํ คมนาคมเนน ตํทิวสํ ทฺวิโยชนํ อทฺธานํ อาหิณฺฑิฯ กสฺมา ปน ตํ เถรา ปหิณิํสุ? วิสฺสุตสฺส ธมฺมกถิกสฺส สนฺติกา ธมฺมํ สุณิสฺสามาติฯ สยํ กสฺมา น คตาติ? เถรสฺส วสนฎฺฐานํ อรญฺญํ สมฺพาธํ, ตตฺถ สฎฺฐิมตฺตานํ เถรานํ ฐาตุํ วา นิสีทิตุํ วา โอกาโส นตฺถีติ น คตาฯ ‘‘อิธาคนฺตฺวา อมฺหากํ ธมฺมํ กเถตู’’ติปิ กสฺมา ปน น ปหิณิํสูติ? เถรสฺส อาพาธิกตฺตาฯ อถ กสฺมา ปุนปฺปุนํ ปหิณิํสูติ? สยเมว ญตฺวา อมฺหากํ กเถตุํ อาคมิสฺสตีติฯ เถโรปิ เตสํ อชฺฌาสยํ ญตฺวาว อคมาสีติฯ
89. Sattame attaniyanti attano parikkhārajātaṃ. Asmīti adhigatanti asmīti evaṃ pavattā taṇhāmānā adhigatā. Sandhāvanikāyāti punappunaṃ gamanāgamanena. Upasaṅkamīti badarikārāmato gāvutamattaṃ ghositārāmaṃ agamāsi. Dāsakatthero pana catukkhattuṃ gamanāgamanena taṃdivasaṃ dviyojanaṃ addhānaṃ āhiṇḍi. Kasmā pana taṃ therā pahiṇiṃsu? Vissutassa dhammakathikassa santikā dhammaṃ suṇissāmāti. Sayaṃ kasmā na gatāti? Therassa vasanaṭṭhānaṃ araññaṃ sambādhaṃ, tattha saṭṭhimattānaṃ therānaṃ ṭhātuṃ vā nisīdituṃ vā okāso natthīti na gatā. ‘‘Idhāgantvā amhākaṃ dhammaṃ kathetū’’tipi kasmā pana na pahiṇiṃsūti? Therassa ābādhikattā. Atha kasmā punappunaṃ pahiṇiṃsūti? Sayameva ñatvā amhākaṃ kathetuṃ āgamissatīti. Theropi tesaṃ ajjhāsayaṃ ñatvāva agamāsīti.
น ขฺวาหํ, อาวุโส, รูปนฺติ โย หิ รูปเมว อสฺมีติ วทติ, เตน อิตเร จตฺตาโร ขนฺธา ปจฺจกฺขาตา โหนฺติฯ โย อญฺญตฺร รูปา วทติ, เตน รูปํ ปจฺจกฺขาตํ โหติฯ เวทนาทีสุปิ เอเสว นโยฯ เถรสฺส ปน สมูหโต ปญฺจสุปิ ขเนฺธสุ อสฺมีติ อธิคโต, ตสฺมา เอวมาหฯ โหเตวาติ โหติเยวฯ อนุสหคโตติ สุขุโมฯ อูเสติ ฉาริกาขาเรฯ ขาเรติ อูสขาเรฯ สมฺมทฺทิตฺวาติ เตเมตฺวา ขาเทตฺวาฯ
Na khvāhaṃ, āvuso, rūpanti yo hi rūpameva asmīti vadati, tena itare cattāro khandhā paccakkhātā honti. Yo aññatra rūpā vadati, tena rūpaṃ paccakkhātaṃ hoti. Vedanādīsupi eseva nayo. Therassa pana samūhato pañcasupi khandhesu asmīti adhigato, tasmā evamāha. Hotevāti hotiyeva. Anusahagatoti sukhumo. Ūseti chārikākhāre. Khāreti ūsakhāre. Sammadditvāti temetvā khādetvā.
เอวเมว โขติ เอตฺถ อิทํ โอปมฺมสํสนฺทนํ – กิลิฎฺฐวตฺถํ วิย หิ ปุถุชฺชนสฺส จิตฺตาจาโร, ตโย ขารา วิย ติโสฺส อนุปสฺสนา, ตีหิ ขาเรหิ โธตวตฺถํ วิย เทสนาย มทฺทิตฺวา ฐิโต อนาคามิโน จิตฺตาจาโร, อนุสหคโต อูสาทิคโนฺธ วิย อรหตฺตมคฺควชฺฌา กิเลสา, คนฺธกรณฺฑโก วิย อรหตฺตมคฺคญาณํ คนฺธกรณฺฑกํ อาคมฺม อนุสหคตานํ อูสคนฺธาทีนํ สมุคฺฆาโต วิย อรหตฺตมเคฺคน สพฺพกิเลสกฺขโย, คนฺธปริภาวิตวตฺถํ นิวาเสตฺวา ฉณทิวเส อนฺตรวีถิยํ สุคนฺธคนฺธิโน วิจรณํ วิย ขีณาสวสฺส สีลคนฺธาทีหิ ทส ทิสา อุปวายนฺตสฺส ยถากามจาโรฯ
Evamevakhoti ettha idaṃ opammasaṃsandanaṃ – kiliṭṭhavatthaṃ viya hi puthujjanassa cittācāro, tayo khārā viya tisso anupassanā, tīhi khārehi dhotavatthaṃ viya desanāya madditvā ṭhito anāgāmino cittācāro, anusahagato ūsādigandho viya arahattamaggavajjhā kilesā, gandhakaraṇḍako viya arahattamaggañāṇaṃ gandhakaraṇḍakaṃ āgamma anusahagatānaṃ ūsagandhādīnaṃ samugghāto viya arahattamaggena sabbakilesakkhayo, gandhaparibhāvitavatthaṃ nivāsetvā chaṇadivase antaravīthiyaṃ sugandhagandhino vicaraṇaṃ viya khīṇāsavassa sīlagandhādīhi dasa disā upavāyantassa yathākāmacāro.
อาจิกฺขิตุนฺติ กเถตุํฯ เทเสตุนฺติ ปกาเสตุํฯ ปญฺญาเปตุนฺติ ชานาเปตุํฯ ปฎฺฐเปตุนฺติ ปติฎฺฐาเปตุํฯ วิวริตุนฺติ วิวฎํ กาตุํฯ วิภชิตุนฺติ สุวิภตฺตํ กาตุํฯ อุตฺตานีกาตุนฺติ อุตฺตานกํ กาตุํฯ สฎฺฐิมตฺตานํ เถรานนฺติ เต กิร เถเรน กถิตกถิตฎฺฐาเน วิปสฺสนํ ปฎฺฐเปตฺวา อุปรูปริ สมฺมสนฺตา เทสนาปริโยสาเน อรหตฺตํ ปาปุณิํสุฯ เถโรปิ อเญฺญน นีหาเรน อกเถตฺวา วิปสฺสนาสหคตจิเตฺตเนว กเถสิฯ ตสฺมา โสปิ อรหตฺตํ ปาปุณิฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘สฎฺฐิมตฺตานํ เถรานํ ภิกฺขูนํ อนุปาทาย อาสเวหิ จิตฺตานิ วิมุจฺจิํสุ อายสฺมโต เขมกสฺส จา’’ติฯ สตฺตมํฯ
Ācikkhitunti kathetuṃ. Desetunti pakāsetuṃ. Paññāpetunti jānāpetuṃ. Paṭṭhapetunti patiṭṭhāpetuṃ. Vivaritunti vivaṭaṃ kātuṃ. Vibhajitunti suvibhattaṃ kātuṃ. Uttānīkātunti uttānakaṃ kātuṃ. Saṭṭhimattānaṃ therānanti te kira therena kathitakathitaṭṭhāne vipassanaṃ paṭṭhapetvā uparūpari sammasantā desanāpariyosāne arahattaṃ pāpuṇiṃsu. Theropi aññena nīhārena akathetvā vipassanāsahagatacitteneva kathesi. Tasmā sopi arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ – ‘‘saṭṭhimattānaṃ therānaṃ bhikkhūnaṃ anupādāya āsavehi cittāni vimucciṃsu āyasmato khemakassa cā’’ti. Sattamaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๗. เขมกสุตฺตํ • 7. Khemakasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๗. เขมกสุตฺตวณฺณนา • 7. Khemakasuttavaṇṇanā
