| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
१०. अब्याकतसंयुत्तं
10. Abyākatasaṃyuttaṃ
१. खेमासुत्तवण्णना
1. Khemāsuttavaṇṇanā
४१०. अब्याकतसंयुत्तस्स पठमे खेमाति गिहिकाले बिम्बिसारस्स उपासिका सद्धापब्बजिता महाथेरी ‘‘एतदग्गं, भिक्खवे, मम साविकानं भिक्खुनीनं महापञ्ञानं यदिदं खेमा’’ति एवं भगवता महापञ्ञताय एतदग्गे ठपिता। पण्डिताति पण्डिच्चेन समन्नागता। वियत्ताति वेय्यत्तियेन समन्नागता। मेधाविनीति मेधाय पञ्ञाय समन्नागता। बहुस्सुताति परियत्तिबाहुसच्चेनपि पटिवेधबाहुसच्चेनपि समन्नागता।
410. Abyākatasaṃyuttassa paṭhame khemāti gihikāle bimbisārassa upāsikā saddhāpabbajitā mahātherī ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvikānaṃ bhikkhunīnaṃ mahāpaññānaṃ yadidaṃ khemā’’ti evaṃ bhagavatā mahāpaññatāya etadagge ṭhapitā. Paṇḍitāti paṇḍiccena samannāgatā. Viyattāti veyyattiyena samannāgatā. Medhāvinīti medhāya paññāya samannāgatā. Bahussutāti pariyattibāhusaccenapi paṭivedhabāhusaccenapi samannāgatā.
गणकोति अच्छिद्दकगणनाय कुसलो। मुद्दिकोति अङ्गुलिमुद्दाय गणनाय कुसलो। सङ्खायकोति पिण्डगणनाय कुसलो। गम्भीरोति चतुरासीतियोजनसहस्सगम्भीरो। अप्पमेय्योति आळ्हकगणनाय अप्पमेय्यो। दुप्परियोगाहोति आळ्हकगणनाय पमाणगहणत्थं दुरोगाहो। येन रूपेन तथागतन्ति येन रूपेन दीघो रस्सो सामो ओदातोति सत्तसङ्खातं तथागतं पञ्ञपेय्य। तं रूपं तथागतस्स पहीनन्ति तं वुत्तप्पकाररूपं समुदयप्पहानेन सब्बञ्ञुतथागतस्स पहीनं। रूपसङ्खाय विमुत्तोति आयतिं रूपस्स अनुप्पत्तिया रूपारूपकोट्ठासेनपि एवरूपो नाम भविस्सतीति वोहारस्सपि पटिपस्सद्धत्ता रूपपण्णत्तियापि विमुत्तो। गम्भीरोति अज्झासय गम्भीरताय च गुणगम्भीरताय च गम्भीरो। तस्स एवं गुणगम्भीरस्स सतो सब्बञ्ञुतथागतस्स यं उपादाय सत्तसङ्खातो तथागतोति पञ्ञत्ति होति, तदभावेन तस्सा पञ्ञत्तिया अभावं पस्सन्तस्स अयं सत्तसङ्खातो होति तथागतो परं मरणाति इदं वचनं न उपेति न युज्जति, न होति तथागतो परं मरणातिआदिवचनम्पि न उपेति न युज्जतीति अत्थो।
Gaṇakoti acchiddakagaṇanāya kusalo. Muddikoti aṅgulimuddāya gaṇanāya kusalo. Saṅkhāyakoti piṇḍagaṇanāya kusalo. Gambhīroti caturāsītiyojanasahassagambhīro. Appameyyoti āḷhakagaṇanāya appameyyo. Duppariyogāhoti āḷhakagaṇanāya pamāṇagahaṇatthaṃ durogāho. Yena rūpena tathāgatanti yena rūpena dīgho rasso sāmo odātoti sattasaṅkhātaṃ tathāgataṃ paññapeyya. Taṃ rūpaṃ tathāgatassa pahīnanti taṃ vuttappakārarūpaṃ samudayappahānena sabbaññutathāgatassa pahīnaṃ. Rūpasaṅkhāya vimuttoti āyatiṃ rūpassa anuppattiyā rūpārūpakoṭṭhāsenapi evarūpo nāma bhavissatīti vohārassapi paṭipassaddhattā rūpapaṇṇattiyāpi vimutto. Gambhīroti ajjhāsaya gambhīratāya ca guṇagambhīratāya ca gambhīro. Tassa evaṃ guṇagambhīrassa sato sabbaññutathāgatassa yaṃ upādāya sattasaṅkhāto tathāgatoti paññatti hoti, tadabhāvena tassā paññattiyā abhāvaṃ passantassa ayaṃ sattasaṅkhāto hoti tathāgato paraṃ maraṇāti idaṃ vacanaṃ na upeti na yujjati, na hoti tathāgato paraṃ maraṇātiādivacanampi na upeti na yujjatīti attho.
संसन्दिस्सतीति एकं भविस्सति। समेस्सतीति निरन्तरं भविस्सति। न विरोधयिस्सतीति न विरुद्धं पदं भविस्सति। अग्गपदस्मिन्ति देसनाय। देसना हि इध अग्गपदन्ति अधिप्पेता।
Saṃsandissatīti ekaṃ bhavissati. Samessatīti nirantaraṃ bhavissati. Na virodhayissatīti na viruddhaṃ padaṃ bhavissati. Aggapadasminti desanāya. Desanā hi idha aggapadanti adhippetā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / १. खेमासुत्तं • 1. Khemāsuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / १. खेमासुत्तवण्णना • 1. Khemāsuttavaṇṇanā
