| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
๑๐. อพฺยากตสํยุตฺตํ
10. Abyākatasaṃyuttaṃ
๑. เขมาสุตฺตวณฺณนา
1. Khemāsuttavaṇṇanā
๔๑๐. อพฺยากตสํยุตฺตสฺส ปฐเม เขมาติ คิหิกาเล พิมฺพิสารสฺส อุปาสิกา สทฺธาปพฺพชิตา มหาเถรี ‘‘เอตทคฺคํ, ภิกฺขเว, มม สาวิกานํ ภิกฺขุนีนํ มหาปญฺญานํ ยทิทํ เขมา’’ติ เอวํ ภควตา มหาปญฺญตาย เอตทเคฺค ฐปิตาฯ ปณฺฑิตาติ ปณฺฑิเจฺจน สมนฺนาคตาฯ วิยตฺตาติ เวยฺยตฺติเยน สมนฺนาคตาฯ เมธาวินีติ เมธาย ปญฺญาย สมนฺนาคตาฯ พหุสฺสุตาติ ปริยตฺติพาหุสเจฺจนปิ ปฎิเวธพาหุสเจฺจนปิ สมนฺนาคตาฯ
410. Abyākatasaṃyuttassa paṭhame khemāti gihikāle bimbisārassa upāsikā saddhāpabbajitā mahātherī ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvikānaṃ bhikkhunīnaṃ mahāpaññānaṃ yadidaṃ khemā’’ti evaṃ bhagavatā mahāpaññatāya etadagge ṭhapitā. Paṇḍitāti paṇḍiccena samannāgatā. Viyattāti veyyattiyena samannāgatā. Medhāvinīti medhāya paññāya samannāgatā. Bahussutāti pariyattibāhusaccenapi paṭivedhabāhusaccenapi samannāgatā.
คณโกติ อจฺฉิทฺทกคณนาย กุสโลฯ มุทฺทิโกติ องฺคุลิมุทฺทาย คณนาย กุสโลฯ สงฺขายโกติ ปิณฺฑคณนาย กุสโลฯ คมฺภีโรติ จตุราสีติโยชนสหสฺสคมฺภีโรฯ อปฺปเมโยฺยติ อาฬฺหกคณนาย อปฺปเมโยฺยฯ ทุปฺปริโยคาโหติ อาฬฺหกคณนาย ปมาณคหณตฺถํ ทุโรคาโหฯ เยน รูเปน ตถาคตนฺติ เยน รูเปน ทีโฆ รโสฺส สาโม โอทาโตติ สตฺตสงฺขาตํ ตถาคตํ ปญฺญเปยฺยฯ ตํ รูปํ ตถาคตสฺส ปหีนนฺติ ตํ วุตฺตปฺปการรูปํ สมุทยปฺปหาเนน สพฺพญฺญุตถาคตสฺส ปหีนํฯ รูปสงฺขาย วิมุโตฺตติ อายติํ รูปสฺส อนุปฺปตฺติยา รูปารูปโกฎฺฐาเสนปิ เอวรูโป นาม ภวิสฺสตีติ โวหารสฺสปิ ปฎิปสฺสทฺธตฺตา รูปปณฺณตฺติยาปิ วิมุโตฺตฯ คมฺภีโรติ อชฺฌาสย คมฺภีรตาย จ คุณคมฺภีรตาย จ คมฺภีโรฯ ตสฺส เอวํ คุณคมฺภีรสฺส สโต สพฺพญฺญุตถาคตสฺส ยํ อุปาทาย สตฺตสงฺขาโต ตถาคโตติ ปญฺญตฺติ โหติ, ตทภาเวน ตสฺสา ปญฺญตฺติยา อภาวํ ปสฺสนฺตสฺส อยํ สตฺตสงฺขาโต โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ อิทํ วจนํ น อุเปติ น ยุชฺชติ, น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติอาทิวจนมฺปิ น อุเปติ น ยุชฺชตีติ อโตฺถฯ
Gaṇakoti acchiddakagaṇanāya kusalo. Muddikoti aṅgulimuddāya gaṇanāya kusalo. Saṅkhāyakoti piṇḍagaṇanāya kusalo. Gambhīroti caturāsītiyojanasahassagambhīro. Appameyyoti āḷhakagaṇanāya appameyyo. Duppariyogāhoti āḷhakagaṇanāya pamāṇagahaṇatthaṃ durogāho. Yena rūpena tathāgatanti yena rūpena dīgho rasso sāmo odātoti sattasaṅkhātaṃ tathāgataṃ paññapeyya. Taṃ rūpaṃ tathāgatassa pahīnanti taṃ vuttappakārarūpaṃ samudayappahānena sabbaññutathāgatassa pahīnaṃ. Rūpasaṅkhāya vimuttoti āyatiṃ rūpassa anuppattiyā rūpārūpakoṭṭhāsenapi evarūpo nāma bhavissatīti vohārassapi paṭipassaddhattā rūpapaṇṇattiyāpi vimutto. Gambhīroti ajjhāsaya gambhīratāya ca guṇagambhīratāya ca gambhīro. Tassa evaṃ guṇagambhīrassa sato sabbaññutathāgatassa yaṃ upādāya sattasaṅkhāto tathāgatoti paññatti hoti, tadabhāvena tassā paññattiyā abhāvaṃ passantassa ayaṃ sattasaṅkhāto hoti tathāgato paraṃ maraṇāti idaṃ vacanaṃ na upeti na yujjati, na hoti tathāgato paraṃ maraṇātiādivacanampi na upeti na yujjatīti attho.
สํสนฺทิสฺสตีติ เอกํ ภวิสฺสติฯ สเมสฺสตีติ นิรนฺตรํ ภวิสฺสติฯ น วิโรธยิสฺสตีติ น วิรุทฺธํ ปทํ ภวิสฺสติฯ อคฺคปทสฺมินฺติ เทสนายฯ เทสนา หิ อิธ อคฺคปทนฺติ อธิเปฺปตาฯ
Saṃsandissatīti ekaṃ bhavissati. Samessatīti nirantaraṃ bhavissati. Na virodhayissatīti na viruddhaṃ padaṃ bhavissati. Aggapadasminti desanāya. Desanā hi idha aggapadanti adhippetā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๑. เขมาสุตฺตํ • 1. Khemāsuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๑. เขมาสุตฺตวณฺณนา • 1. Khemāsuttavaṇṇanā
