| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
๗. เขมสุตฺตวณฺณนา
7. Khemasuttavaṇṇanā
๔๙. สตฺตเม วุตฺถพฺรหฺมจริยวาโสติ นิวุตฺถพฺรหฺมจริยวาโสฯ กตกรณีโยติ เอตฺถ กรณียนฺติ ปริญฺญาปหานภาวนาสจฺฉิกิริยมาหฯ ตํ ปน ยสฺมา จตูหิ มเคฺคหิ ปเจฺจกํ จตูสุ สเจฺจสุ กตฺตพฺพตฺตา โสฬสวิธํ เวทิตพฺพํฯ เตนาห ‘‘จตูหิ มเคฺคหิ กตฺตพฺพ’’นฺติฯ ขนฺธกิเลสอภิสงฺขารสงฺขาตา ตโย โอสีทาปนเฎฺฐน ภารา วิยาติ ภาราฯ เต โอหิตา โอโรปิตา นิกฺขิตฺตา ปาติตา เอเตนาติ โอหิตภาโรฯ เตนาห ‘‘ขนฺธภารํ…เป.… โอตาเรตฺวา ฐิโต’’ติฯ อนุปฺปโตฺต สทตฺถนฺติ อนุปฺปตฺตสทโตฺถฯ สทโตฺถติ จ สกตฺถมาห ก-การสฺส ท-การํ กตฺวาฯ เอตฺถ หิ อรหตฺตํ อตฺตโน โยนิโสมนสิการายตฺตตฺตา อตฺตูปนิพนฺธเฎฺฐน สสนฺตานปริยาปนฺนตฺตา อตฺตานํ อวิชหนเฎฺฐน อตฺตโน อุตฺตมเตฺถน จ อตฺตโน อตฺถตฺตา ‘‘สกโตฺถ’’ติ วุจฺจติฯ เตนาห ‘‘สทโตฺถ วุจฺจติ อรหตฺต’’นฺติฯ สมฺมทญฺญา วิมุโตฺตติ สมฺมา อญฺญาย วิมุโตฺต, อจฺฉินฺนภูตาย มคฺคปญฺญาย สมฺมา ยถาภูตํ ทุกฺขาทีสุ โย ยถา ชานิตโพฺพ, ตถา ชานิตฺวา วิมุโตฺตติ อโตฺถฯ เตนาห ‘‘สมฺมา เหตุนา’’ติอาทิฯ วิมุโตฺตติ จ เทฺว วิมุตฺติโย สพฺพสฺส จิตฺตสํกิเลสสฺส มโคฺค นิพฺพานาธิมุตฺติ จฯ นิพฺพาเน อธิมุจฺจนํ ตตฺถ นินฺนโปณปพฺภารตายฯ อรหา สพฺพกิเลเสหิ วิมุตฺตจิตฺตตฺตา จิตฺตวิมุตฺติยา วิมุโตฺตฯ นิพฺพานํ อธิมุตฺตตฺตา นิพฺพาเน วิมุโตฺตฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ
49. Sattame vutthabrahmacariyavāsoti nivutthabrahmacariyavāso. Katakaraṇīyoti ettha karaṇīyanti pariññāpahānabhāvanāsacchikiriyamāha. Taṃ pana yasmā catūhi maggehi paccekaṃ catūsu saccesu kattabbattā soḷasavidhaṃ veditabbaṃ. Tenāha ‘‘catūhi maggehi kattabba’’nti. Khandhakilesaabhisaṅkhārasaṅkhātā tayo osīdāpanaṭṭhena bhārā viyāti bhārā. Te ohitā oropitā nikkhittā pātitā etenāti ohitabhāro. Tenāha ‘‘khandhabhāraṃ…pe… otāretvā ṭhito’’ti. Anuppatto sadatthanti anuppattasadattho. Sadatthoti ca sakatthamāha ka-kārassa da-kāraṃ katvā. Ettha hi arahattaṃ attano yonisomanasikārāyattattā attūpanibandhaṭṭhena sasantānapariyāpannattā attānaṃ avijahanaṭṭhena attano uttamatthena ca attano atthattā ‘‘sakattho’’ti vuccati. Tenāha ‘‘sadattho vuccati arahatta’’nti. Sammadaññā vimuttoti sammā aññāya vimutto, acchinnabhūtāya maggapaññāya sammā yathābhūtaṃ dukkhādīsu yo yathā jānitabbo, tathā jānitvā vimuttoti attho. Tenāha ‘‘sammā hetunā’’tiādi. Vimuttoti ca dve vimuttiyo sabbassa cittasaṃkilesassa maggo nibbānādhimutti ca. Nibbāne adhimuccanaṃ tattha ninnapoṇapabbhāratāya. Arahā sabbakilesehi vimuttacittattā cittavimuttiyā vimutto. Nibbānaṃ adhimuttattā nibbāne vimutto. Sesamettha uttānameva.
เขมสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Khemasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๗. เขมสุตฺตํ • 7. Khemasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ๗. เขมสุตฺตวณฺณนา • 7. Khemasuttavaṇṇanā
