| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ခေတ္တဋ္ဌကထာဝဏ္ဏနာ
Khettaṭṭhakathāvaṇṇanā
၁၀၄. ခေတ္တဋ္ဌကထာယံ သတ္တ ဓညာနီတိ သာလိဝီဟိယဝကင္ဂုကုဒ္ရူသဝရကဂောဓုမာနံ ဝသေန သတ္တ ဓညာနိ ။ နိရုမ္ဘိတ္ဝာ ဝာတိအာဒီသု ‘‘ဂဏ္ဟန္တသ္သာ’’တိ ပစ္စေကံ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တတ္ထ နိရုမ္ဘိတ္ဝာ ဂဟဏံ နာမ ဝီဟိသီသံ အစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ ယထာဌိတမေဝ ဟတ္ထေန ဂဟေတ္ဝာ အာကဍ္ဎိတ္ဝာ ဗီဇမတ္တသ္သေဝ ဂဟဏံ။ ဧကမေကန္တိ ဧကမေကံ ဝီဟိသီသံ။ ဥပ္ပာဋေတ္ဝာ ဝာတိ မုဂ္ဂမာသာဒီနိ ဥဒ္ဓရိတ္ဝာ ဝာ။ ယသ္မိံ ဗီဇေ ဝာတိအာဒိ နိရုမ္ဘိတ္ဝာ ဂဟဏာဒီသု ယထာက္ကမံ ယောဇေတဗ္ဗံ။ သာလိသီသာဒီနိ နိရုမ္ဘိတ္ဝာ ဂဏ္ဟန္တသ္သ ယသ္မိံ ဗီဇေ ဝတ္ထု ပူရတိ, ဧကမေကံ ဟတ္ထေနေဝ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ဂဏ္ဟန္တသ္သ ယသ္မိံ သီသေ ဝတ္ထု ပူရတိ, အသိတေန လာယိတ္ဝာ ဂဏ္ဟန္တသ္သ ယသ္သံ မုဋ္ဌိယံ ဝတ္ထု ပူရတိ, ဗဟူနိ ဧကတော ဥပ္ပာဋေတ္ဝာ ဂဏ္ဟန္တသ္သ ယသ္မိံ မုဂ္ဂမာသာဒိဖလေ ဝတ္ထု ပူရတီတိ ဧဝမေတ္ထ ယထာက္ကမော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ‘‘တသ္မိံ ဗန္ဓနာ မောစိတမတ္တေ’’တိ ဝစနတော တသ္မိံ ဗီဇာဒိမ္ဟိ ဗန္ဓနာ မောစိတေ သတိ တတော အနပနီတေပိ ပာရာဇိကမေဝာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အစ္ဆိဇ္ဇမာနောတိ အစ္ဆိန္နော ဟုတ္ဝာ ဌိတော။ ဇဋိတာနီတိ ဆိန္ဒိတာနိ အစ္ဆိန္နေဟိ သဒ္ဓိံ ဇဋိတာနိ ဟောန္တီတိ အတ္ထော။ သဘုသန္တိ ပလာလသဟိတံ။ အဘုသန္တိ ပလာလရဟိတံ။
104. Khettaṭṭhakathāyaṃ satta dhaññānīti sālivīhiyavakaṅgukudrūsavarakagodhumānaṃ vasena satta dhaññāni . Nirumbhitvā vātiādīsu ‘‘gaṇhantassā’’ti paccekaṃ yojetabbaṃ. Tattha nirumbhitvā gahaṇaṃ nāma vīhisīsaṃ acchinditvā yathāṭhitameva hatthena gahetvā ākaḍḍhitvā bījamattasseva gahaṇaṃ. Ekamekanti ekamekaṃ vīhisīsaṃ. Uppāṭetvā vāti muggamāsādīni uddharitvā vā. Yasmiṃ bīje vātiādi nirumbhitvā gahaṇādīsu yathākkamaṃ yojetabbaṃ. Sālisīsādīni nirumbhitvā gaṇhantassa yasmiṃ bīje vatthu pūrati, ekamekaṃ hattheneva chinditvā gaṇhantassa yasmiṃ sīse vatthu pūrati, asitena lāyitvā gaṇhantassa yassaṃ muṭṭhiyaṃ vatthu pūrati, bahūni ekato uppāṭetvā gaṇhantassa yasmiṃ muggamāsādiphale vatthu pūratīti evamettha yathākkamo veditabbo. ‘‘Tasmiṃ bandhanā mocitamatte’’ti vacanato tasmiṃ bījādimhi bandhanā mocite sati tato anapanītepi pārājikamevāti daṭṭhabbaṃ. Acchijjamānoti acchinno hutvā ṭhito. Jaṭitānīti chinditāni acchinnehi saddhiṃ jaṭitāni hontīti attho. Sabhusanti palālasahitaṃ. Abhusanti palālarahitaṃ.
ခီလေနာတိ ခာဏုကေန။ ဧတ္ထ စ ခီလသင္ကမနာဒီသု ဥဘယံ သမ္ဘဝတိ သဟပယောဂော ဓုရနိက္ခေပော စ။ ယဒာ ဟိ ပရသ္သ ခေတ္တာဒီသု ဧကဒေသံ ခီလသင္ကမနာဒိဝသေန အတ္တနော သန္တကံ ကရောတိ, တဒာ သတိပိ ပဌမတရံ သာမိကာနံ ဓုရနိက္ခေပေ ခီလသင္ကမနာဒိသဟပယောဂံ ဝိနာ န ဟောတီတိ သဟပယောဂေနေဝ ပာရာဇိကံ။ တေနေဝ မာတိကာဋ္ဌကထာယံ (ကင္ခာ. အဋ္ဌ. ဒုတိယပာရာဇိကဝဏ္ဏနာ) ဝုတ္တံ ‘‘ဌာနာစာဝနဝသေန ခီလာဒီနိ သင္ကာမေတ္ဝာ ခေတ္တာဒိဂ္ဂဟဏဝသေန စ သဟပယောဂော ဝေဒိတဗ္ဗော’’တိ။ ယဒာ ပန အသတိ ဓုရနိက္ခေပေ ခီလသင္ကမနာဒိမတ္တံ ကတံ, တဒာ ဝိနာ ဓုရနိက္ခေပေန န ဟောတီတိ ဓုရနိက္ခေပေနေဝ ပာရာဇိကံ။ တေနေဝေတ္ထ ‘‘တဉ္စ ခော သာမိကာနံ ဓုရနိက္ခေပေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထာတိ ယထာဝုတ္တမတ္ထံ ရဇ္ဇုသင္ကမနာဒီသုပိ အတိဒိသတိ။
Khīlenāti khāṇukena. Ettha ca khīlasaṅkamanādīsu ubhayaṃ sambhavati sahapayogo dhuranikkhepo ca. Yadā hi parassa khettādīsu ekadesaṃ khīlasaṅkamanādivasena attano santakaṃ karoti, tadā satipi paṭhamataraṃ sāmikānaṃ dhuranikkhepe khīlasaṅkamanādisahapayogaṃ vinā na hotīti sahapayogeneva pārājikaṃ. Teneva mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. dutiyapārājikavaṇṇanā) vuttaṃ ‘‘ṭhānācāvanavasena khīlādīni saṅkāmetvā khettādiggahaṇavasena ca sahapayogo veditabbo’’ti. Yadā pana asati dhuranikkhepe khīlasaṅkamanādimattaṃ kataṃ, tadā vinā dhuranikkhepena na hotīti dhuranikkhepeneva pārājikaṃ. Tenevettha ‘‘tañca kho sāmikānaṃ dhuranikkhepenā’’ti vuttaṃ. Evaṃ sabbatthāti yathāvuttamatthaṃ rajjusaṅkamanādīsupi atidisati.
ယဋ္ဌိန္တိ မာနဒဏ္ဍံ။ ဧကသ္မိံ အနာဂတေ ထုလ္လစ္စယံ, တသ္မိံ အာဂတေ ပာရာဇိကန္တိ ဧတ္ထ သစေ ဒာရူနိ နိခဏိတ္ဝာ တတ္တကေနေဝ ဂဏ္ဟိတုကာမော ဟောတိ, အဝသာနေ ဒာရုမ္ဟိ ပာရာဇိကံ။ သစေ တတ္ထ သာခာယောပိ ကတ္ဝာ ဂဟေတုကာမော ဟောတိ, အဝသာနသာခာယ ပာရာဇိကန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တတ္တကေန အသက္ကောန္တောတိ ဒာရူနိ နိခဏိတ္ဝာ ဝတိံ ကာတုံ အသက္ကောန္တော။ ခေတ္တမရိယာဒန္တိ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘ကေဒာရပာဠိ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဝိတ္ထတံ ကရောတီတိ ပုဗ္ဗေ ဝိဇ္ဇမာနမေဝ မရိယာဒံ ဝိတ္ထိဏ္ဏံ ကရောတိ။ အကတံ ဝာ ပန ပတိဋ္ဌပေတီတိ ပုဗ္ဗေ အကတံ ဝာ မရိယာဒံ ဌပေတိ။
Yaṭṭhinti mānadaṇḍaṃ. Ekasmiṃ anāgate thullaccayaṃ, tasmiṃ āgate pārājikanti ettha sace dārūni nikhaṇitvā tattakeneva gaṇhitukāmo hoti, avasāne dārumhi pārājikaṃ. Sace tattha sākhāyopi katvā gahetukāmo hoti, avasānasākhāya pārājikanti veditabbaṃ. Tattakena asakkontoti dārūni nikhaṇitvā vatiṃ kātuṃ asakkonto. Khettamariyādanti vuttamevatthaṃ vibhāvetuṃ ‘‘kedārapāḷi’’nti vuttaṃ. Vitthataṃ karotīti pubbe vijjamānameva mariyādaṃ vitthiṇṇaṃ karoti. Akataṃ vā pana patiṭṭhapetīti pubbe akataṃ vā mariyādaṃ ṭhapeti.
ခေတ္တဋ္ဌကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Khettaṭṭhakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / မဟာဝိဘင္ဂ • Mahāvibhaṅga / ၂. ဒုတိယပာရာဇိကံ • 2. Dutiyapārājikaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝိဘင္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ၂. ဒုတိယပာရာဇိကံ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ဘူမဋ္ဌကထာဒိဝဏ္ဏနာ • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ခေတ္တဋ္ဌကထာဝဏ္ဏနာ • Khettaṭṭhakathāvaṇṇanā
