| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ಖೇತ್ತಟ್ಠಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Khettaṭṭhakathāvaṇṇanā
೧೦೪. ಖೇತ್ತಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಸತ್ತ ಧಞ್ಞಾನೀತಿ ಸಾಲಿವೀಹಿಯವಕಙ್ಗುಕುದ್ರೂಸವರಕಗೋಧುಮಾನಂ ವಸೇನ ಸತ್ತ ಧಞ್ಞಾನಿ । ನಿರುಮ್ಭಿತ್ವಾ ವಾತಿಆದೀಸು ‘‘ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ನಿರುಮ್ಭಿತ್ವಾ ಗಹಣಂ ನಾಮ ವೀಹಿಸೀಸಂ ಅಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಯಥಾಠಿತಮೇವ ಹತ್ಥೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ಬೀಜಮತ್ತಸ್ಸೇವ ಗಹಣಂ। ಏಕಮೇಕನ್ತಿ ಏಕಮೇಕಂ ವೀಹಿಸೀಸಂ। ಉಪ್ಪಾಟೇತ್ವಾ ವಾತಿ ಮುಗ್ಗಮಾಸಾದೀನಿ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ವಾ। ಯಸ್ಮಿಂ ಬೀಜೇ ವಾತಿಆದಿ ನಿರುಮ್ಭಿತ್ವಾ ಗಹಣಾದೀಸು ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ಸಾಲಿಸೀಸಾದೀನಿ ನಿರುಮ್ಭಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಯಸ್ಮಿಂ ಬೀಜೇ ವತ್ಥು ಪೂರತಿ, ಏಕಮೇಕಂ ಹತ್ಥೇನೇವ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಯಸ್ಮಿಂ ಸೀಸೇ ವತ್ಥು ಪೂರತಿ, ಅಸಿತೇನ ಲಾಯಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಯಸ್ಸಂ ಮುಟ್ಠಿಯಂ ವತ್ಥು ಪೂರತಿ, ಬಹೂನಿ ಏಕತೋ ಉಪ್ಪಾಟೇತ್ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಯಸ್ಮಿಂ ಮುಗ್ಗಮಾಸಾದಿಫಲೇ ವತ್ಥು ಪೂರತೀತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಯಥಾಕ್ಕಮೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ‘‘ತಸ್ಮಿಂ ಬನ್ಧನಾ ಮೋಚಿತಮತ್ತೇ’’ತಿ ವಚನತೋ ತಸ್ಮಿಂ ಬೀಜಾದಿಮ್ಹಿ ಬನ್ಧನಾ ಮೋಚಿತೇ ಸತಿ ತತೋ ಅನಪನೀತೇಪಿ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಅಚ್ಛಿಜ್ಜಮಾನೋತಿ ಅಚ್ಛಿನ್ನೋ ಹುತ್ವಾ ಠಿತೋ। ಜಟಿತಾನೀತಿ ಛಿನ್ದಿತಾನಿ ಅಚ್ಛಿನ್ನೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಜಟಿತಾನಿ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಭುಸನ್ತಿ ಪಲಾಲಸಹಿತಂ। ಅಭುಸನ್ತಿ ಪಲಾಲರಹಿತಂ।
104. Khettaṭṭhakathāyaṃ satta dhaññānīti sālivīhiyavakaṅgukudrūsavarakagodhumānaṃ vasena satta dhaññāni . Nirumbhitvā vātiādīsu ‘‘gaṇhantassā’’ti paccekaṃ yojetabbaṃ. Tattha nirumbhitvā gahaṇaṃ nāma vīhisīsaṃ acchinditvā yathāṭhitameva hatthena gahetvā ākaḍḍhitvā bījamattasseva gahaṇaṃ. Ekamekanti ekamekaṃ vīhisīsaṃ. Uppāṭetvā vāti muggamāsādīni uddharitvā vā. Yasmiṃ bīje vātiādi nirumbhitvā gahaṇādīsu yathākkamaṃ yojetabbaṃ. Sālisīsādīni nirumbhitvā gaṇhantassa yasmiṃ bīje vatthu pūrati, ekamekaṃ hattheneva chinditvā gaṇhantassa yasmiṃ sīse vatthu pūrati, asitena lāyitvā gaṇhantassa yassaṃ muṭṭhiyaṃ vatthu pūrati, bahūni ekato uppāṭetvā gaṇhantassa yasmiṃ muggamāsādiphale vatthu pūratīti evamettha yathākkamo veditabbo. ‘‘Tasmiṃ bandhanā mocitamatte’’ti vacanato tasmiṃ bījādimhi bandhanā mocite sati tato anapanītepi pārājikamevāti daṭṭhabbaṃ. Acchijjamānoti acchinno hutvā ṭhito. Jaṭitānīti chinditāni acchinnehi saddhiṃ jaṭitāni hontīti attho. Sabhusanti palālasahitaṃ. Abhusanti palālarahitaṃ.
ಖೀಲೇನಾತಿ ಖಾಣುಕೇನ। ಏತ್ಥ ಚ ಖೀಲಸಙ್ಕಮನಾದೀಸು ಉಭಯಂ ಸಮ್ಭವತಿ ಸಹಪಯೋಗೋ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೋ ಚ। ಯದಾ ಹಿ ಪರಸ್ಸ ಖೇತ್ತಾದೀಸು ಏಕದೇಸಂ ಖೀಲಸಙ್ಕಮನಾದಿವಸೇನ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಂ ಕರೋತಿ, ತದಾ ಸತಿಪಿ ಪಠಮತರಂ ಸಾಮಿಕಾನಂ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇ ಖೀಲಸಙ್ಕಮನಾದಿಸಹಪಯೋಗಂ ವಿನಾ ನ ಹೋತೀತಿ ಸಹಪಯೋಗೇನೇವ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ತೇನೇವ ಮಾತಿಕಾಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕವಣ್ಣನಾ) ವುತ್ತಂ ‘‘ಠಾನಾಚಾವನವಸೇನ ಖೀಲಾದೀನಿ ಸಙ್ಕಾಮೇತ್ವಾ ಖೇತ್ತಾದಿಗ್ಗಹಣವಸೇನ ಚ ಸಹಪಯೋಗೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ। ಯದಾ ಪನ ಅಸತಿ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇ ಖೀಲಸಙ್ಕಮನಾದಿಮತ್ತಂ ಕತಂ, ತದಾ ವಿನಾ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇನ ನ ಹೋತೀತಿ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇನೇವ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ತೇನೇವೇತ್ಥ ‘‘ತಞ್ಚ ಖೋ ಸಾಮಿಕಾನಂ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ಯಥಾವುತ್ತಮತ್ಥಂ ರಜ್ಜುಸಙ್ಕಮನಾದೀಸುಪಿ ಅತಿದಿಸತಿ।
Khīlenāti khāṇukena. Ettha ca khīlasaṅkamanādīsu ubhayaṃ sambhavati sahapayogo dhuranikkhepo ca. Yadā hi parassa khettādīsu ekadesaṃ khīlasaṅkamanādivasena attano santakaṃ karoti, tadā satipi paṭhamataraṃ sāmikānaṃ dhuranikkhepe khīlasaṅkamanādisahapayogaṃ vinā na hotīti sahapayogeneva pārājikaṃ. Teneva mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. dutiyapārājikavaṇṇanā) vuttaṃ ‘‘ṭhānācāvanavasena khīlādīni saṅkāmetvā khettādiggahaṇavasena ca sahapayogo veditabbo’’ti. Yadā pana asati dhuranikkhepe khīlasaṅkamanādimattaṃ kataṃ, tadā vinā dhuranikkhepena na hotīti dhuranikkhepeneva pārājikaṃ. Tenevettha ‘‘tañca kho sāmikānaṃ dhuranikkhepenā’’ti vuttaṃ. Evaṃ sabbatthāti yathāvuttamatthaṃ rajjusaṅkamanādīsupi atidisati.
ಯಟ್ಠಿನ್ತಿ ಮಾನದಣ್ಡಂ। ಏಕಸ್ಮಿಂ ಅನಾಗತೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಆಗತೇ ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಸಚೇ ದಾರೂನಿ ನಿಖಣಿತ್ವಾ ತತ್ತಕೇನೇವ ಗಣ್ಹಿತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ಅವಸಾನೇ ದಾರುಮ್ಹಿ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಸಚೇ ತತ್ಥ ಸಾಖಾಯೋಪಿ ಕತ್ವಾ ಗಹೇತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ಅವಸಾನಸಾಖಾಯ ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತತ್ತಕೇನ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋತಿ ದಾರೂನಿ ನಿಖಣಿತ್ವಾ ವತಿಂ ಕಾತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ। ಖೇತ್ತಮರಿಯಾದನ್ತಿ ವುತ್ತಮೇವತ್ಥಂ ವಿಭಾವೇತುಂ ‘‘ಕೇದಾರಪಾಳಿ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ವಿತ್ಥತಂ ಕರೋತೀತಿ ಪುಬ್ಬೇ ವಿಜ್ಜಮಾನಮೇವ ಮರಿಯಾದಂ ವಿತ್ಥಿಣ್ಣಂ ಕರೋತಿ। ಅಕತಂ ವಾ ಪನ ಪತಿಟ್ಠಪೇತೀತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಅಕತಂ ವಾ ಮರಿಯಾದಂ ಠಪೇತಿ।
Yaṭṭhinti mānadaṇḍaṃ. Ekasmiṃ anāgate thullaccayaṃ, tasmiṃ āgate pārājikanti ettha sace dārūni nikhaṇitvā tattakeneva gaṇhitukāmo hoti, avasāne dārumhi pārājikaṃ. Sace tattha sākhāyopi katvā gahetukāmo hoti, avasānasākhāya pārājikanti veditabbaṃ. Tattakena asakkontoti dārūni nikhaṇitvā vatiṃ kātuṃ asakkonto. Khettamariyādanti vuttamevatthaṃ vibhāvetuṃ ‘‘kedārapāḷi’’nti vuttaṃ. Vitthataṃ karotīti pubbe vijjamānameva mariyādaṃ vitthiṇṇaṃ karoti. Akataṃ vā pana patiṭṭhapetīti pubbe akataṃ vā mariyādaṃ ṭhapeti.
ಖೇತ್ತಟ್ಠಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Khettaṭṭhakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೨. ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೨. ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಭೂಮಟ್ಠಕಥಾದಿವಣ್ಣನಾ • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಖೇತ್ತಟ್ಠಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Khettaṭṭhakathāvaṇṇanā
