| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ಖೇತ್ತಟ್ಠಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Khettaṭṭhakathāvaṇṇanā
೧೦೪. ಖೇತ್ತಟ್ಠಕಥಾಯಂ ನಿರುಮ್ಭಿತ್ವಾ ವಾತಿಆದೀಸು ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ, ತತ್ಥ ನಿರುಮ್ಭಿತ್ವಾ ಗಹಣಂ ನಾಮ ವೀಹಿಸೀಸಂ ಅಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಯಥಾಠಿತಮೇವ ಹತ್ಥೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ಬೀಜಮತ್ತಸ್ಸೇವ ಗಹಣಂ। ಏಕಮೇಕನ್ತಿ ಏಕಂ ವೀಹಿಸೀಸಂ। ಯಸ್ಮಿಂ ಬೀಜೇ ವಾತಿಆದಿ ನಿರುಮ್ಭಿತ್ವಾ ಗಹಣಾದೀಸು ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ‘‘ತಸ್ಮಿಂ ಬನ್ಧನಾ ಮೋಚಿತಮತ್ತೇ’’ತಿ ವಚನತೋ ತಸ್ಮಿಂ ಬೀಜಾದಿಮ್ಹಿ ಬನ್ಧನಾ ಮುತ್ತೇ ಸತಿ ತತೋ ಅನಪನೀತೇಪಿ ಠಾನನ್ತರಸ್ಸ ಅಭಾವಾ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ। ಯಸ್ಸ ಪನ ಸೀಸಾದಿಕಸ್ಸ ಸನ್ತರಾದಿನಾ ಸಹ ಸಂಸಿಬ್ಬನಂ ವಾ ಏಕಾಬದ್ಧತಾ ವಾ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ಬನ್ಧನಾ ಮೋಚಿತೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ಇತರಟ್ಠಾನತೋ ಮೋಚಿತೇ ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ, ತೇನಾಹ ವೀಹಿನಾಳನ್ತಿಆದಿ। ಸಭುಸನ್ತಿ ಪಲಾಲಸಹಿತಂ। ಖೀಲೇನಾತಿ ಖಾಣುಕೇನ। ಏತ್ಥ ಚ ಖೀಲಸಙ್ಕಮನಾದೀಸು ಸಹಪಯೋಗೋ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೋ ಚಾತಿ ಉಭಯಂ ಸಮ್ಭವತಿ। ಖೀಲಸಙ್ಕಮನಾದಿ ಏತ್ಥ ಸಹಪಯೋಗೋ। ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ಕತೇ ಯದಿ ಸಾಮಿಕಾ ಧುರಂ ನ ನಿಕ್ಖಿಪನ್ತಿ ಪುನ ಗಣ್ಹಿತುಕಾಮಾವ ಹೋನ್ತಿ, ನ ತಾವ ಅವಹಾರೋ, ‘‘ಖೀಲಂ ಸಙ್ಕಾಮೇತ್ವಾ ಖೇತ್ತಾದಿಂ ಅಸುಕೋ ರಾಜವಲ್ಲಭೋ ಭಿಕ್ಖು ಗಣ್ಹಿತುಕಾಮೋ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಬಲಂ ಕಕ್ಖಳಾದಿಭಾವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸಾಯ ಖೀಲಸಙ್ಕಮನಾದಿಕಿರಿಯಾನಿಟ್ಠಾನತೋ ಪಠಮಮೇವ ಸಾಮಿಕಾ ಧುರಂ ನಿಕ್ಖಿಪನ್ತಿ, ನ ಅವಹಾರೋ ಏತಸ್ಸ ಪಯೋಗನಿಟ್ಠಾನತೋ ಪುರೇತರಮೇವ ಧುರಸ್ಸ ನಿಕ್ಖಿತ್ತತ್ತಾ। ಯದಾ ಪನ ಖೀಲಸಙ್ಕಮನಾದಿಪಯೋಗೇನೇವ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೋ ಹೋತಿ, ತದಾಯೇವ ಅವಹಾರೋ, ತೇನೇವೇತ್ಥ ‘‘ತಞ್ಚ ಖೋ ಸಾಮಿಕಾನಂ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಖೀಲಾದೀನಂ ಸಙ್ಕಮಿತಭಾವಂ ಅಜಾನಿತ್ವಾ ಸಾಮಿಕಾನಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಮ್ಪೇತ್ಥ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ಯಥಾವುತ್ತಮತ್ಥಂ ರಜ್ಜುಸಙ್ಕಮನಾದೀಸುಪಿ ಅತಿದಿಸತಿ। ಯಟ್ಠಿನ್ತಿ ಮಾನದಣ್ಡಂ। ಏಕಸ್ಮಿಂ ಅನಾಗತೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಆಗತೇ ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ಸಚೇ ದಾರೂನಿ ನಿಖಣಿತ್ವಾ ತತ್ತಕೇನೇವ ಗಣ್ಹಿತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ಅವಸಾನೇ ದಾರುಮ್ಹಿ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಸಚೇ ತತ್ಥ ಕಣ್ಟಕಸಾಖಾದೀಹಿ ಪಾದಾನಂ ಅನ್ತರಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಕಸ್ಸಚಿ ಅಪ್ಪವೇಸಾರಹಂ ಕತ್ವಾ ಗಹೇತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ಅವಸಾನಸಾಖಾಯ ಪಾರಾಜಿಕಂ, ತೇನಾಹ ‘‘ಸಾಖಾಪರಿವಾರೇನೇವ ಅತ್ತನೋ ಕಾತುಂ ಸಕ್ಕೋತೀ’’ತಿ, ದಾರೂನಿ ಚ ನಿಖಣಿತ್ವಾ ಸಾಖಾಪರಿವಾರಞ್ಚ ಕತ್ವಾ ಏವ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಂ ಕಾತುಂ ಸಕ್ಕೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಖೇತ್ತಮರಿಯಾದನ್ತಿ ವುತ್ತಮೇವತ್ಥಂ ವಿಭಾವೇತುಂ ‘‘ಕೇದಾರಪಾಳಿ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಇದಞ್ಚ ಖೀಲಸಙ್ಕಮನಾದಿನಾ ಗಹಣಂ ಆರಾಮಾದೀಸುಪಿ ಲಬ್ಭತೇವ।
104. Khettaṭṭhakathāyaṃ nirumbhitvā vātiādīsu gaṇhantassāti paccekaṃ yojetabbaṃ, tattha nirumbhitvā gahaṇaṃ nāma vīhisīsaṃ acchinditvā yathāṭhitameva hatthena gahetvā ākaḍḍhitvā bījamattasseva gahaṇaṃ. Ekamekanti ekaṃ vīhisīsaṃ. Yasmiṃ bīje vātiādi nirumbhitvā gahaṇādīsu yathākkamaṃ yojetabbaṃ. ‘‘Tasmiṃ bandhanā mocitamatte’’ti vacanato tasmiṃ bījādimhi bandhanā mutte sati tato anapanītepi ṭhānantarassa abhāvā pārājikameva. Yassa pana sīsādikassa santarādinā saha saṃsibbanaṃ vā ekābaddhatā vā hoti, tassa bandhanā mocite thullaccayaṃ, itaraṭṭhānato mocite pārājikanti gahetabbaṃ, tenāha vīhināḷantiādi. Sabhusanti palālasahitaṃ. Khīlenāti khāṇukena. Ettha ca khīlasaṅkamanādīsu sahapayogo dhuranikkhepo cāti ubhayaṃ sambhavati. Khīlasaṅkamanādi ettha sahapayogo. Tasmiñca kate yadi sāmikā dhuraṃ na nikkhipanti puna gaṇhitukāmāva honti, na tāva avahāro, ‘‘khīlaṃ saṅkāmetvā khettādiṃ asuko rājavallabho bhikkhu gaṇhitukāmo’’ti ñatvā tassa balaṃ kakkhaḷādibhāvañca nissāya khīlasaṅkamanādikiriyāniṭṭhānato paṭhamameva sāmikā dhuraṃ nikkhipanti, na avahāro etassa payoganiṭṭhānato puretarameva dhurassa nikkhittattā. Yadā pana khīlasaṅkamanādipayogeneva dhuranikkhepo hoti, tadāyeva avahāro, tenevettha ‘‘tañca kho sāmikānaṃ dhuranikkhepenā’’ti vuttaṃ. Khīlādīnaṃ saṅkamitabhāvaṃ ajānitvā sāmikānaṃ sampaṭicchanampettha dhuranikkhepoti veditabbo. Evaṃ sabbatthāti yathāvuttamatthaṃ rajjusaṅkamanādīsupi atidisati. Yaṭṭhinti mānadaṇḍaṃ. Ekasmiṃ anāgate thullaccayaṃ, tasmiṃ āgate pārājikanti sace dārūni nikhaṇitvā tattakeneva gaṇhitukāmo hoti, avasāne dārumhi pārājikaṃ. Sace tattha kaṇṭakasākhādīhi pādānaṃ antaraṃ paṭicchādetvā kassaci appavesārahaṃ katvā gahetukāmo hoti, avasānasākhāya pārājikaṃ, tenāha ‘‘sākhāparivāreneva attano kātuṃ sakkotī’’ti, dārūni ca nikhaṇitvā sākhāparivārañca katvā eva attano santakaṃ kātuṃ sakkotīti attho. Khettamariyādanti vuttamevatthaṃ vibhāvetuṃ ‘‘kedārapāḷi’’nti vuttaṃ. Idañca khīlasaṅkamanādinā gahaṇaṃ ārāmādīsupi labbhateva.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೨. ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೨. ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಖೇತ್ತಟ್ಠಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Khettaṭṭhakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಭೂಮಟ್ಠಕಥಾದಿವಣ್ಣನಾ • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā
