| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มิลินฺทปญฺหปาฬิ • Milindapañhapāḷi |
๒. ขีณาสวภาวปโญฺห
2. Khīṇāsavabhāvapañho
๒. ‘‘ภเนฺต นาคเสน, ตุเมฺห ภณถ ‘โย คิหี อรหตฺตํ ปโตฺต, เทฺว วาสฺส คติโย ภวนฺติ อนญฺญา, ตสฺมิํ เยว ทิวเส ปพฺพชติ วา ปรินิพฺพายติ วาฯ น โส ทิวโส สกฺกา อติกฺกเมตุ’นฺติฯ สเจ โส, ภเนฺต นาคเสน, ตสฺมิํ ทิวเส อาจริยํ วา อุปชฺฌายํ วา ปตฺตจีวรํ วา น ลเภถ, อปิ นุ โข โส อรหา สยํ วา ปพฺพเชยฺย ทิวสํ วา อติกฺกเมยฺย, อโญฺญ โกจิ อรหา อิทฺธิมา อาคนฺตฺวา ตํ ปพฺพาเชยฺย วา ปรินิพฺพาเยยฺย วา’’ติ? ‘‘น โส, มหาราช, อรหา สยํ ปพฺพเชยฺย, สยํ ปพฺพชโนฺต เถยฺยํ อาปชฺชติ, น จ ทิวสํ อติกฺกเมยฺย, อญฺญสฺส อรหนฺตสฺส อาคมนํ ภเวยฺย วา น วา ภเวยฺย, ตสฺมิํ เยว ทิวเส ปรินิพฺพาเยยฺยา’’ติฯ ‘‘เตน หิ, ภเนฺต นาคเสน, อรหตฺตสฺส สนฺตภาโว วิชหิโต โหติ, เยน อธิคตสฺส ชีวิตหาโร ภวตี’’ติฯ
2. ‘‘Bhante nāgasena, tumhe bhaṇatha ‘yo gihī arahattaṃ patto, dve vāssa gatiyo bhavanti anaññā, tasmiṃ yeva divase pabbajati vā parinibbāyati vā. Na so divaso sakkā atikkametu’nti. Sace so, bhante nāgasena, tasmiṃ divase ācariyaṃ vā upajjhāyaṃ vā pattacīvaraṃ vā na labhetha, api nu kho so arahā sayaṃ vā pabbajeyya divasaṃ vā atikkameyya, añño koci arahā iddhimā āgantvā taṃ pabbājeyya vā parinibbāyeyya vā’’ti? ‘‘Na so, mahārāja, arahā sayaṃ pabbajeyya, sayaṃ pabbajanto theyyaṃ āpajjati, na ca divasaṃ atikkameyya, aññassa arahantassa āgamanaṃ bhaveyya vā na vā bhaveyya, tasmiṃ yeva divase parinibbāyeyyā’’ti. ‘‘Tena hi, bhante nāgasena, arahattassa santabhāvo vijahito hoti, yena adhigatassa jīvitahāro bhavatī’’ti.
‘‘วิสมํ, มหาราช, คิหิลิงฺคํ, วิสเม ลิเงฺค ลิงฺคทุพฺพลตาย อรหตฺตํ ปโตฺต คิหี ตสฺมิํ เยว ทิวเส ปพฺพชติ วา ปรินิพฺพายติ วาฯ เนโส, มหาราช, โทโส อรหตฺตสฺส, คิหิลิงฺคเสฺสเวโส โทโส ยทิทํ ลิงฺคทุพฺพลตาฯ
‘‘Visamaṃ, mahārāja, gihiliṅgaṃ, visame liṅge liṅgadubbalatāya arahattaṃ patto gihī tasmiṃ yeva divase pabbajati vā parinibbāyati vā. Neso, mahārāja, doso arahattassa, gihiliṅgasseveso doso yadidaṃ liṅgadubbalatā.
‘‘ยถา, มหาราช, โภชนํ สพฺพสตฺตานํ อายุปาลกํ ชีวิตรกฺขกํ วิสมโกฎฺฐสฺส มนฺททุพฺพลคหณิกสฺส อวิปาเกน ชีวิตํ หรติฯ เนโส, มหาราช, โทโส โภชนสฺส, โกฎฺฐเสฺสเวโส โทโส ยทิทํ อคฺคิทุพฺพลตาฯ เอวเมว โข, มหาราช, วิสเม ลิเงฺค ลิงฺคทุพฺพลตาย อรหตฺตํ ปโตฺต คิหี ตสฺมิํ เยว ทิวเส ปพฺพชติ วา ปรินิพฺพายติ วาฯ เนโส, มหาราช, โทโส อรหตฺตสฺส, คิหิลิงฺคเสฺสเวโส โทโส ยทิทํ ลิงฺคทุพฺพลตาฯ
‘‘Yathā, mahārāja, bhojanaṃ sabbasattānaṃ āyupālakaṃ jīvitarakkhakaṃ visamakoṭṭhassa mandadubbalagahaṇikassa avipākena jīvitaṃ harati. Neso, mahārāja, doso bhojanassa, koṭṭhasseveso doso yadidaṃ aggidubbalatā. Evameva kho, mahārāja, visame liṅge liṅgadubbalatāya arahattaṃ patto gihī tasmiṃ yeva divase pabbajati vā parinibbāyati vā. Neso, mahārāja, doso arahattassa, gihiliṅgasseveso doso yadidaṃ liṅgadubbalatā.
‘‘ยถา วา ปน, มหาราช, ปริตฺตํ ติณสลากํ อุปริ ครุเก ปาสาเณ ฐปิเต ทุพฺพลตาย ภิชฺชิตฺวา ปตติฯ เอวเมว โข, มหาราช, อรหตฺตํ ปโตฺต คิหี เตน ลิเงฺคน อรหตฺตํ ธาเรตุํ อสโกฺกโนฺต ตสฺมิํ เยว ทิวเส ปพฺพชติ วา ปรินิพฺพายติ วาฯ
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, parittaṃ tiṇasalākaṃ upari garuke pāsāṇe ṭhapite dubbalatāya bhijjitvā patati. Evameva kho, mahārāja, arahattaṃ patto gihī tena liṅgena arahattaṃ dhāretuṃ asakkonto tasmiṃ yeva divase pabbajati vā parinibbāyati vā.
‘‘ยถา วา ปน, มหาราช, ปุริโส อพโล ทุพฺพโล นิหีนชโจฺจ ปริตฺตปุโญฺญ มหติมหารชฺชํ ลภิตฺวา ขเณน ปริปตติ ปริธํสติ โอสกฺกติ, น สโกฺกติ อิสฺสริยํ ธาเรตุํ, เอวเมว โข, มหาราช, อรหตฺตํ ปโตฺต คิหี เตน ลิเงฺคน อรหตฺตํ ธาเรตุํ น สโกฺกติ , เตน การเณน ตสฺมิํ เยว ทิวเส ปพฺพชติ วา ปรินิพฺพายติ วา’’ติฯ ‘‘สาธุ, ภเนฺต นาคเสน, เอวเมตํ ตถา สมฺปฎิจฺฉามี’’ติฯ
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, puriso abalo dubbalo nihīnajacco parittapuñño mahatimahārajjaṃ labhitvā khaṇena paripatati paridhaṃsati osakkati, na sakkoti issariyaṃ dhāretuṃ, evameva kho, mahārāja, arahattaṃ patto gihī tena liṅgena arahattaṃ dhāretuṃ na sakkoti , tena kāraṇena tasmiṃ yeva divase pabbajati vā parinibbāyati vā’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
ขีณาสวภาวปโญฺห ทุติโยฯ
Khīṇāsavabhāvapañho dutiyo.
