| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๙. ขิปฺปนิสนฺติสุตฺตวณฺณนา
9. Khippanisantisuttavaṇṇanā
๑๖๙. นวเม ขิปฺปํ นิสามยติ อุปธาเรตีติ ขิปฺปนิสนฺติฯ สุคฺคหิตํ กตฺวา คณฺหาตีติ สุคฺคหิตคฺคาหีฯ อตฺถกุสโลติ อฎฺฐกถาย เฉโกฯ ธมฺมกุสโลติ ปาฬิยํ เฉโกฯ นิรุตฺติกุสโลติ นิรุตฺติวจเนสุ เฉโกฯ พฺยญฺชนกุสโลติ อกฺขรปฺปเภเท เฉโกฯ ปุพฺพาปรกุสโลติ อตฺถปุพฺพาปรํ, ธมฺมปุพฺพาปรํ, อกฺขรปุพฺพาปรํ, พฺยญฺชนปุพฺพาปรํ, อนุสนฺธิปุพฺพาปรนฺติ อิมสฺมิํ ปญฺจวิเธ ปุพฺพาปเร เฉโกฯ ตตฺถ อตฺถปุพฺพาปรกุสโลติ เหฎฺฐา อเตฺถน อุปริ อตฺถํ ชานาติ, อุปริ อเตฺถน เหฎฺฐา อตฺถํ ชานาติฯ กถํ? โส หิ เหฎฺฐา อตฺถํ ฐเปตฺวา อุปริ อเตฺถ วุเตฺต ‘‘เหฎฺฐา อโตฺถ อตฺถี’’ติ ชานาติฯ อุปริ อตฺถํ ฐเปตฺวา เหฎฺฐา อเตฺถ วุเตฺตปิ ‘‘อุปริ อโตฺถ อตฺถี’’ติ ชานาติฯ อุภโต ฐเปตฺวา มเชฺฌ อเตฺถ วุเตฺต ‘‘อุภโต อโตฺถ อตฺถี’’ติ ชานาติฯ มเชฺฌ อตฺถํ ฐเปตฺวา อุภโตภาเคสุ อเตฺถ วุเตฺต ‘‘มเชฺฌ อโตฺถ อตฺถี’’ติ ชานาติฯ ธมฺมปุพฺพาปราทีสุปิ เอเสว นโยฯ อนุสนฺธิปุพฺพาปเร ปน สีลํ อาทิํ กตฺวา อารเทฺธ สุตฺตเนฺต มตฺถเก ฉสุ อภิญฺญาสุ อาคตาสุ ‘‘ยถานุสนฺธิํ ยถานุปริเจฺฉทํ สุตฺตโนฺต คโต’’ติ ชานาติฯ ทิฎฺฐิวเสน อารเทฺธ อุปริ สเจฺจสุ อาคเตสุปิ ‘‘ยถานุสนฺธินา คโต’’ติ ชานาติฯ กลหภณฺฑนวเสน อารเทฺธ อุปริ สารณียธเมฺมสุ อาคเตสุปิ, ทฺวตฺติํสติรจฺฉานกถาวเสน อารเทฺธ อุปริ ทสกถาวตฺถูสุ (อ. นิ. ๑๐.๖๙; อุทา.๓๑) อาคเตสุปิ ‘‘ยถานุสนฺธินา คโต’’ติ ชานาตีติฯ
169. Navame khippaṃ nisāmayati upadhāretīti khippanisanti. Suggahitaṃ katvā gaṇhātīti suggahitaggāhī. Atthakusaloti aṭṭhakathāya cheko. Dhammakusaloti pāḷiyaṃ cheko. Niruttikusaloti niruttivacanesu cheko. Byañjanakusaloti akkharappabhede cheko. Pubbāparakusaloti atthapubbāparaṃ, dhammapubbāparaṃ, akkharapubbāparaṃ, byañjanapubbāparaṃ, anusandhipubbāparanti imasmiṃ pañcavidhe pubbāpare cheko. Tattha atthapubbāparakusaloti heṭṭhā atthena upari atthaṃ jānāti, upari atthena heṭṭhā atthaṃ jānāti. Kathaṃ? So hi heṭṭhā atthaṃ ṭhapetvā upari atthe vutte ‘‘heṭṭhā attho atthī’’ti jānāti. Upari atthaṃ ṭhapetvā heṭṭhā atthe vuttepi ‘‘upari attho atthī’’ti jānāti. Ubhato ṭhapetvā majjhe atthe vutte ‘‘ubhato attho atthī’’ti jānāti. Majjhe atthaṃ ṭhapetvā ubhatobhāgesu atthe vutte ‘‘majjhe attho atthī’’ti jānāti. Dhammapubbāparādīsupi eseva nayo. Anusandhipubbāpare pana sīlaṃ ādiṃ katvā āraddhe suttante matthake chasu abhiññāsu āgatāsu ‘‘yathānusandhiṃ yathānuparicchedaṃ suttanto gato’’ti jānāti. Diṭṭhivasena āraddhe upari saccesu āgatesupi ‘‘yathānusandhinā gato’’ti jānāti. Kalahabhaṇḍanavasena āraddhe upari sāraṇīyadhammesu āgatesupi, dvattiṃsatiracchānakathāvasena āraddhe upari dasakathāvatthūsu (a. ni. 10.69; udā.31) āgatesupi ‘‘yathānusandhinā gato’’ti jānātīti.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๙. ขิปฺปนิสนฺติสุตฺตํ • 9. Khippanisantisuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๗-๙. โจทนาสุตฺตาทิวณฺณนา • 7-9. Codanāsuttādivaṇṇanā
