| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
៩. ខិប្បនិសន្តិសុត្តវណ្ណនា
9. Khippanisantisuttavaṇṇanā
១៦៩. នវមេ ខិប្បំ និសាមយតិ ឧបធារេតីតិ ខិប្បនិសន្តិ។ សុគ្គហិតំ កត្វា គណ្ហាតីតិ សុគ្គហិតគ្គាហី។ អត្ថកុសលោតិ អដ្ឋកថាយ ឆេកោ។ ធម្មកុសលោតិ បាឡិយំ ឆេកោ។ និរុត្តិកុសលោតិ និរុត្តិវចនេសុ ឆេកោ។ ព្យញ្ជនកុសលោតិ អក្ខរប្បភេទេ ឆេកោ។ បុព្ពាបរកុសលោតិ អត្ថបុព្ពាបរំ, ធម្មបុព្ពាបរំ, អក្ខរបុព្ពាបរំ, ព្យញ្ជនបុព្ពាបរំ, អនុសន្ធិបុព្ពាបរន្តិ ឥមស្មិំ បញ្ចវិធេ បុព្ពាបរេ ឆេកោ។ តត្ថ អត្ថបុព្ពាបរកុសលោតិ ហេដ្ឋា អត្ថេន ឧបរិ អត្ថំ ជានាតិ, ឧបរិ អត្ថេន ហេដ្ឋា អត្ថំ ជានាតិ។ កថំ? សោ ហិ ហេដ្ឋា អត្ថំ ឋបេត្វា ឧបរិ អត្ថេ វុត្តេ ‘‘ហេដ្ឋា អត្ថោ អត្ថី’’តិ ជានាតិ។ ឧបរិ អត្ថំ ឋបេត្វា ហេដ្ឋា អត្ថេ វុត្តេបិ ‘‘ឧបរិ អត្ថោ អត្ថី’’តិ ជានាតិ។ ឧភតោ ឋបេត្វា មជ្ឈេ អត្ថេ វុត្តេ ‘‘ឧភតោ អត្ថោ អត្ថី’’តិ ជានាតិ។ មជ្ឈេ អត្ថំ ឋបេត្វា ឧភតោភាគេសុ អត្ថេ វុត្តេ ‘‘មជ្ឈេ អត្ថោ អត្ថី’’តិ ជានាតិ។ ធម្មបុព្ពាបរាទីសុបិ ឯសេវ នយោ។ អនុសន្ធិបុព្ពាបរេ បន សីលំ អាទិំ កត្វា អារទ្ធេ សុត្តន្តេ មត្ថកេ ឆសុ អភិញ្ញាសុ អាគតាសុ ‘‘យថានុសន្ធិំ យថានុបរិច្ឆេទំ សុត្តន្តោ គតោ’’តិ ជានាតិ។ ទិដ្ឋិវសេន អារទ្ធេ ឧបរិ សច្ចេសុ អាគតេសុបិ ‘‘យថានុសន្ធិនា គតោ’’តិ ជានាតិ។ កលហភណ្ឌនវសេន អារទ្ធេ ឧបរិ សារណីយធម្មេសុ អាគតេសុបិ, ទ្វត្តិំសតិរច្ឆានកថាវសេន អារទ្ធេ ឧបរិ ទសកថាវត្ថូសុ (អ. និ. ១០.៦៩; ឧទា.៣១) អាគតេសុបិ ‘‘យថានុសន្ធិនា គតោ’’តិ ជានាតីតិ។
169. Navame khippaṃ nisāmayati upadhāretīti khippanisanti. Suggahitaṃ katvā gaṇhātīti suggahitaggāhī. Atthakusaloti aṭṭhakathāya cheko. Dhammakusaloti pāḷiyaṃ cheko. Niruttikusaloti niruttivacanesu cheko. Byañjanakusaloti akkharappabhede cheko. Pubbāparakusaloti atthapubbāparaṃ, dhammapubbāparaṃ, akkharapubbāparaṃ, byañjanapubbāparaṃ, anusandhipubbāparanti imasmiṃ pañcavidhe pubbāpare cheko. Tattha atthapubbāparakusaloti heṭṭhā atthena upari atthaṃ jānāti, upari atthena heṭṭhā atthaṃ jānāti. Kathaṃ? So hi heṭṭhā atthaṃ ṭhapetvā upari atthe vutte ‘‘heṭṭhā attho atthī’’ti jānāti. Upari atthaṃ ṭhapetvā heṭṭhā atthe vuttepi ‘‘upari attho atthī’’ti jānāti. Ubhato ṭhapetvā majjhe atthe vutte ‘‘ubhato attho atthī’’ti jānāti. Majjhe atthaṃ ṭhapetvā ubhatobhāgesu atthe vutte ‘‘majjhe attho atthī’’ti jānāti. Dhammapubbāparādīsupi eseva nayo. Anusandhipubbāpare pana sīlaṃ ādiṃ katvā āraddhe suttante matthake chasu abhiññāsu āgatāsu ‘‘yathānusandhiṃ yathānuparicchedaṃ suttanto gato’’ti jānāti. Diṭṭhivasena āraddhe upari saccesu āgatesupi ‘‘yathānusandhinā gato’’ti jānāti. Kalahabhaṇḍanavasena āraddhe upari sāraṇīyadhammesu āgatesupi, dvattiṃsatiracchānakathāvasena āraddhe upari dasakathāvatthūsu (a. ni. 10.69; udā.31) āgatesupi ‘‘yathānusandhinā gato’’ti jānātīti.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៩. ខិប្បនិសន្តិសុត្តំ • 9. Khippanisantisuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ៧-៩. ចោទនាសុត្តាទិវណ្ណនា • 7-9. Codanāsuttādivaṇṇanā
