| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
१२. खोमदुस्ससुत्तं
12. Khomadussasuttaṃ
२०८. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा सक्केसु विहरति खोमदुस्सं नामं सक्यानं निगमो। अथ खो भगवा पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय खोमदुस्सं निगमं पिण्डाय पाविसि। तेन खो पन समयेन खोमदुस्सका ब्राह्मणगहपतिका सभायं सन्निपतिता होन्ति केनचिदेव करणीयेन, देवो च एकमेकं फुसायति। अथ खो भगवा येन सा सभा तेनुपसङ्कमि। अद्दसंसु खोमदुस्सका ब्राह्मणगहपतिका भगवन्तं दूरतोव आगच्छन्तं। दिस्वान एतदवोचुं – ‘‘के च मुण्डका समणका, के च सभाधम्मं जानिस्सन्ती’’ति? अथ खो भगवा खोमदुस्सके ब्राह्मणगहपतिके गाथाय अज्झभासि –
208. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati khomadussaṃ nāmaṃ sakyānaṃ nigamo. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya khomadussaṃ nigamaṃ piṇḍāya pāvisi. Tena kho pana samayena khomadussakā brāhmaṇagahapatikā sabhāyaṃ sannipatitā honti kenacideva karaṇīyena, devo ca ekamekaṃ phusāyati. Atha kho bhagavā yena sā sabhā tenupasaṅkami. Addasaṃsu khomadussakā brāhmaṇagahapatikā bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna etadavocuṃ – ‘‘ke ca muṇḍakā samaṇakā, ke ca sabhādhammaṃ jānissantī’’ti? Atha kho bhagavā khomadussake brāhmaṇagahapatike gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘नेसा सभा यत्थ न सन्ति सन्तो,
‘‘Nesā sabhā yattha na santi santo,
सन्तो न ते ये न वदन्ति धम्मं।
Santo na te ye na vadanti dhammaṃ;
रागञ्च दोसञ्च पहाय मोहं,
Rāgañca dosañca pahāya mohaṃ,
धम्मं वदन्ता च भवन्ति सन्तो’’ति॥
Dhammaṃ vadantā ca bhavanti santo’’ti.
एवं वुत्ते, खोमदुस्सका ब्राह्मणगहपतिका भगवन्तं एतदवोचुं – ‘‘अभिक्कन्तं, भो गोतम, अभिक्कन्तं, भो गोतम; सेय्यथापि, भो गोतम, निक्कुज्जितं वा उक्कुज्जेय्य, पटिच्छन्नं वा विवरेय्य, मूळ्हस्स वा मग्गं आचिक्खेय्य, अन्धकारे वा तेलपज्जोतं धारेय्य – चक्खुमन्तो रूपानि दक्खन्तीति, एवमेवं भोता गोतमेन अनेकपरियायेन धम्मो पकासितो। एते मयं भवन्तं गोतमं सरणं गच्छाम धम्मञ्च भिक्खुसङ्घञ्च। उपासके नो भवं गोतमो धारेतु अज्जतग्गे पाणुपेते सरणं गते’’ति।
Evaṃ vutte, khomadussakā brāhmaṇagahapatikā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama; seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti, evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Ete mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsake no bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupete saraṇaṃ gate’’ti.
उपासकवग्गो दुतियो।
Upāsakavaggo dutiyo.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
कसि उदयो देवहितो, अञ्ञतरमहासालं।
Kasi udayo devahito, aññataramahāsālaṃ;
मानथद्धं पच्चनीकं, नवकम्मिककट्ठहारं।
Mānathaddhaṃ paccanīkaṃ, navakammikakaṭṭhahāraṃ;
मातुपोसकं भिक्खको, सङ्गारवो च खोमदुस्सेन द्वादसाति॥
Mātuposakaṃ bhikkhako, saṅgāravo ca khomadussena dvādasāti.
ब्राह्मणसंयुत्तं समत्तं।
Brāhmaṇasaṃyuttaṃ samattaṃ.
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / १२. खोमदुस्ससुत्तवण्णना • 12. Khomadussasuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / १२. खोमदुस्ससुत्तवण्णना • 12. Khomadussasuttavaṇṇanā
