| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / විනයවිනිච්‌ඡය-ටීකා • Vinayavinicchaya-ṭīkā |
ඛුද්‌දකවත්‌ථුක්‌ඛන්‌ධකකථාවණ්‌ණනා
Khuddakavatthukkhandhakakathāvaṇṇanā
2783. කුට්‌ටෙති ඉට්‌ඨකාසිලාදාරුකුට්‌ටානං අඤ්‌ඤතරස්‌මිං. අට්‌ටානෙති එත්‌ථ අට්‌ටානං නාම රුක්‌ඛෙ ඵලකං විය තච්‌ඡෙත්‌වා අට්‌ඨපදාකාරෙන රාජියො ඡින්‌දිත්‌වා නහානතිත්‌ථෙ නිඛණන්‌ති, තත්‌ථ චුණ්‌ණානි ආකිරිත්‌වා මනුස්‌සා කායං ඝංසන්‌ති.
2783.Kuṭṭeti iṭṭhakāsilādārukuṭṭānaṃ aññatarasmiṃ. Aṭṭāneti ettha aṭṭānaṃ nāma rukkhe phalakaṃ viya tacchetvā aṭṭhapadākārena rājiyo chinditvā nahānatitthe nikhaṇanti, tattha cuṇṇāni ākiritvā manussā kāyaṃ ghaṃsanti.
2784. ගන්‌ධබ්‌බහත්‌ථෙනාති නහානතිත්‌ථෙ ඨපිතෙන දාරුමයහත්‌ථෙන. තෙන කිර චුණ්‌ණානි ගහෙත්‌වා මනුස්‌සා සරීරං ඝංසන්‌ති. කුරුවින්‌දකසුත්‌තියාති කුරුවින්‌දකපාසාණචුණ්‌ණානි ලාඛාය බන්‌ධිත්‌වා කතගුළිකකලාපකො වුච්‌චති, තං උභොසු අන්‌තෙසු ගහෙත්‌වා සරීරං ඝංසන්‌ති. මල්‌ලකෙනාති මකරදන්‌තකං ඡින්‌දිත්‌වා මල්‌ලකමූලසණ්‌ඨානෙන කතෙන මල්‌ලකෙන, ඉදං ගිලානස්‌සාපි න වට්‌ටති. අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤඤ්‌ච කායතොති අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං සරීරෙන ඝංසෙය්‍ය.
2784.Gandhabbahatthenāti nahānatitthe ṭhapitena dārumayahatthena. Tena kira cuṇṇāni gahetvā manussā sarīraṃ ghaṃsanti. Kuruvindakasuttiyāti kuruvindakapāsāṇacuṇṇāni lākhāya bandhitvā kataguḷikakalāpako vuccati, taṃ ubhosu antesu gahetvā sarīraṃ ghaṃsanti. Mallakenāti makaradantakaṃ chinditvā mallakamūlasaṇṭhānena katena mallakena, idaṃ gilānassāpi na vaṭṭati. Aññamaññañca kāyatoti aññamaññaṃ sarīrena ghaṃseyya.
2785. අකතං මල්‌ලකං නාම මකරදන්‌තෙ අච්‌ඡින්‌දිත්‌වා කතං, ඉදං අගිලානස්‌ස න වට්‌ටති.
2785.Akataṃ mallakaṃ nāma makaradante acchinditvā kataṃ, idaṃ agilānassa na vaṭṭati.
2786. කපාලිට්‌ඨකඛණ්‌ඩානීති කපාලඛණ්‌ඩඉට්‌ඨකඛණ්‌ඩානි. සබ්‌බස්‌සාති ගිලානාගිලානස්‌ස සරීරෙ ඝංසිත්‌වා උබ්‌බට්‌ටෙතුං වට්‌ටති. ‘‘පුථුපාණික’’න්‌ති හත්‌ථපරිකම්‌මං වුච්‌චති, තස්‌මා සබ්‌බස්‌ස හත්‌ථෙන පිට්‌ඨිපරිකම්‌මං කාතුං වට්‌ටති. ‘‘වත්‌ථවට්‌ටී’’ති ඉදං පාළියං වුත්‌තඋක්‌කාසිකස්‌ස පරියායං, තස්‌මා නහායන්‌තස්‌ස යස්‌ස කස්‌සචි නහානසාටකවට්‌ටියාපි ඝංසිතුං වට්‌ටති.
2786.Kapāliṭṭhakakhaṇḍānīti kapālakhaṇḍaiṭṭhakakhaṇḍāni. Sabbassāti gilānāgilānassa sarīre ghaṃsitvā ubbaṭṭetuṃ vaṭṭati. ‘‘Puthupāṇika’’nti hatthaparikammaṃ vuccati, tasmā sabbassa hatthena piṭṭhiparikammaṃ kātuṃ vaṭṭati. ‘‘Vatthavaṭṭī’’ti idaṃ pāḷiyaṃ vuttaukkāsikassa pariyāyaṃ, tasmā nahāyantassa yassa kassaci nahānasāṭakavaṭṭiyāpi ghaṃsituṃ vaṭṭati.
2787. ඵෙණකං නාම සමුද්‌දඵෙණං. කථලන්‌ති කපාලඛණ්‌ඩං. පාදඝංසනෙ වුත්‌තා අනුඤ්‌ඤාතා. කතකං නාම පදුමකණ්‌ණිකාකාරං පාදඝංසනත්‌ථං කණ්‌ටකෙ උට්‌ඨාපෙත්‌වා කතං, එතං නෙව පටිග්‌ගහෙතුං, න පරිභුඤ්‌ජිතුං වට්‌ටති.
2787.Pheṇakaṃ nāma samuddapheṇaṃ. Kathalanti kapālakhaṇḍaṃ. Pādaghaṃsane vuttā anuññātā. Katakaṃ nāma padumakaṇṇikākāraṃ pādaghaṃsanatthaṃ kaṇṭake uṭṭhāpetvā kataṃ, etaṃ neva paṭiggahetuṃ, na paribhuñjituṃ vaṭṭati.
2788. යං කිඤ්‌චිපි අලඞ්‌කාරන්‌ති හත්‌ථූපගාදිඅලඞ්‌කාරෙසු යං කිඤ්‌චි අලඞ්‌කාරං.
2788.Yaṃ kiñcipi alaṅkāranti hatthūpagādialaṅkāresu yaṃ kiñci alaṅkāraṃ.
2789. ඔසණ්‌ඨෙය්‍යාති අලඞ්‌කාරත්‌ථං සඞ්‌ඛරොන්‌තො නමෙය්‍ය. හත්‌ථඵණකෙනාති හත්‌ථෙනෙව ඵණකිච්‌චං කරොන්‌තා අඞ්‌ගුලීහි ඔසණ්‌ඨෙන්‌ති. ඵණකෙනාති දන්‌තමයාදීසු යෙන කෙනචි. කොච්‌ඡෙනාති උසිරමයෙන වා මුඤ්‌ජපබ්‌බජමයෙන වා කොච්‌ඡෙන.
2789.Osaṇṭheyyāti alaṅkāratthaṃ saṅkharonto nameyya. Hatthaphaṇakenāti hattheneva phaṇakiccaṃ karontā aṅgulīhi osaṇṭhenti. Phaṇakenāti dantamayādīsu yena kenaci. Kocchenāti usiramayena vā muñjapabbajamayena vā kocchena.
2790. සිත්‌ථතෙලොදතෙලෙහීති සිත්‌ථතෙලඤ්‌ච උදකතෙලඤ්‌චාති විග්‌ගහො, තෙහි. තත්‌ථ සිත්‌ථතෙලං නාම මධුසිත්‌ථකනිය්‍යාසාදි යං කිඤ්‌චි චික්‌කණං. චික්‌කණං නාම නිය්‍යාසං. උදකතෙලං නාම උදකමිස්‌සකං තෙලං. කත්‌ථචි පොත්‌ථකෙසු ‘‘සිට්‌ඨා’’ති පාඨො, සොයෙවත්‌ථො. අනුලොමනිපාතත්‌ථන්‌ති නලාටාභිමුඛං අනුලොමෙන පාතනත්‌ථං. උද්‌ධලොමෙනාති උද්‌ධග්‌ගං හුත්‌වා ඨිතලොමෙන.
2790.Sitthatelodatelehīti sitthatelañca udakatelañcāti viggaho, tehi. Tattha sitthatelaṃ nāma madhusitthakaniyyāsādi yaṃ kiñci cikkaṇaṃ. Cikkaṇaṃ nāma niyyāsaṃ. Udakatelaṃ nāma udakamissakaṃ telaṃ. Katthaci potthakesu ‘‘siṭṭhā’’ti pāṭho, soyevattho. Anulomanipātatthanti nalāṭābhimukhaṃ anulomena pātanatthaṃ. Uddhalomenāti uddhaggaṃ hutvā ṭhitalomena.
2791. හත්‌ථං තෙලෙන තෙමෙත්‌වාති කරතලං තෙලෙන මක්‌ඛෙත්‌වා. සිරොරුහා කෙසා. උණ්‌හාභිතත්‌තස්‌සාති උණ්‌හාභිතත්‌තරජසිරස්‌ස. අල්‌ලහත්‌ථෙන සිරොරුහෙ පුඤ්‌ඡිතුං වට්‌ටතීති යොජනා.
2791.Hatthaṃ telena temetvāti karatalaṃ telena makkhetvā. Siroruhā kesā. Uṇhābhitattassāti uṇhābhitattarajasirassa. Allahatthena siroruhe puñchituṃ vaṭṭatīti yojanā.
2792. ආදාසෙ උදපත්‌තෙ වාති එත්‌ථ කංසපත්‌තාදීනිපි, යෙසු මුඛනිමිත්‌තං පඤ්‌ඤායති, සබ්‌බානි ආදාසසඞ්‌ඛමෙව ගච්‌ඡන්‌ති, කඤ්‌ජියාදීනිපි ච උදපත්‌තසඞ්‌ඛමෙව, තස්‌මා යත්‌ථ කත්‌ථචි ඔලොකෙන්‌තස්‌ස දුක්‌කටං.
2792.Ādāseudapatte vāti ettha kaṃsapattādīnipi, yesu mukhanimittaṃ paññāyati, sabbāni ādāsasaṅkhameva gacchanti, kañjiyādīnipi ca udapattasaṅkhameva, tasmā yattha katthaci olokentassa dukkaṭaṃ.
2793. යෙන හෙතුනා මුඛං ඔලොකෙන්‌තස්‌ස අනාපත්‌ති, තං දස්‌සෙතුමාහ ‘‘සඤ්‌ඡවි’’න්‌තිආදි. ආබාධපච්‌චයා ‘‘මෙ මුඛෙ වණො සඤ්‌ඡවි නු ඛො, උදාහු න සඤ්‌ඡවී’’ති මුඛං දට්‌ඨුඤ්‌ච ‘‘අහං ජිණ්‌ණො නු ඛො, උදාහු නො’’ති අත්‌තනො ආයුසඞ්‌ඛාරජානනත්‌ථඤ්‌ච මුඛං දට්‌ඨුං වට්‌ටතීති යොජනා.
2793. Yena hetunā mukhaṃ olokentassa anāpatti, taṃ dassetumāha ‘‘sañchavi’’ntiādi. Ābādhapaccayā ‘‘me mukhe vaṇo sañchavi nu kho, udāhu na sañchavī’’ti mukhaṃ daṭṭhuñca ‘‘ahaṃ jiṇṇo nu kho, udāhu no’’ti attano āyusaṅkhārajānanatthañca mukhaṃ daṭṭhuṃ vaṭṭatīti yojanā.
2794. නච්‌චං වාති යං කිඤ්‌චි නච්‌චං අන්‌තමසො මොරනච්‌චම්‌පි. ගීතන්‌ති යං කිඤ්‌චි නටගීතං වා සාධුගීතං වා අන්‌තමසො දන්‌තගීතම්‌පි, යං ‘‘ගායිස්‌සාමා’’ති පුබ්‌බභාගෙ ඔකූජන්‌තා කරොන්‌ති, එතම්‌පි න වට්‌ටති. වාදිතන්‌ති යං කිඤ්‌චි වාදිතං. දට්‌ඨුං වා පන සොතුං වාති නච්‌චං දට්‌ඨුං වා ගීතං වාදිතං සොතුං වා.
2794.Naccaṃ vāti yaṃ kiñci naccaṃ antamaso moranaccampi. Gītanti yaṃ kiñci naṭagītaṃ vā sādhugītaṃ vā antamaso dantagītampi, yaṃ ‘‘gāyissāmā’’ti pubbabhāge okūjantā karonti, etampi na vaṭṭati. Vāditanti yaṃ kiñci vāditaṃ. Daṭṭhuṃ vā pana sotuṃ vāti naccaṃ daṭṭhuṃ vā gītaṃ vāditaṃ sotuṃ vā.
2795. සයං නච්‌චන්‌තස්‌ස වා නච්‌චාපෙන්‌තස්‌ස වා ගායන්‌තස්‌ස වා ගායාපෙන්‌තස්‌ස වා වාදෙන්‌තස්‌ස වා වාදාපෙන්‌තස්‌ස වා දුක්‌කටමෙව අට්‌ඨකථාය (චූළව. අට්‌ඨ. 248) වුත්‌තන්‌ති තදෙකදෙසං දස්‌සෙතුමාහ ‘‘දට්‌ඨුමන්‌තමසො’’තිආදි.
2795. Sayaṃ naccantassa vā naccāpentassa vā gāyantassa vā gāyāpentassa vā vādentassa vā vādāpentassa vā dukkaṭameva aṭṭhakathāya (cūḷava. aṭṭha. 248) vuttanti tadekadesaṃ dassetumāha ‘‘daṭṭhumantamaso’’tiādi.
2796. සුණාතීති ගීතං වා වාදිතං වා. පස්‌සතීති නච්‌චං පස්‌සති.
2796.Suṇātīti gītaṃ vā vāditaṃ vā. Passatīti naccaṃ passati.
2797. පස්‌සිස්‌සාමීති එත්‌ථ ‘‘සුණිස්‌සාමී’’ති සෙසො. ‘‘නච්‌චං පස්‌සිස්‌සාමි, ගීතං, වාදිතං වා සුණිස්‌සාමී’’ති විහාරතො විහාරං ගච්‌ඡතො වාපි දුක්‌කටං හොතීති යොජනා.
2797.Passissāmīti ettha ‘‘suṇissāmī’’ti seso. ‘‘Naccaṃ passissāmi, gītaṃ, vāditaṃ vā suṇissāmī’’ti vihārato vihāraṃ gacchato vāpi dukkaṭaṃ hotīti yojanā.
2798. උට්‌ඨහිත්‌වාන ගච්‌ඡතොති ‘‘නච්‌චං පස්‌සිස්‌සාමී’’ති, ‘‘ගීතං, වාදිතං වා සුණිස්‌සාමී’’ති නිසින්‌නට්‌ඨානතො උට්‌ඨහිත්‌වා අන්‌තොවිහාරෙපි තං තං දිසං ගච්‌ඡතො ආපත්‌ති හොතීති යොජනා. වීථියං ඨත්‌වා ගීවං පසාරෙත්‌වා පස්‌සතොපි ච ආපත්‌තීති යොජනා.
2798.Uṭṭhahitvāna gacchatoti ‘‘naccaṃ passissāmī’’ti, ‘‘gītaṃ, vāditaṃ vā suṇissāmī’’ti nisinnaṭṭhānato uṭṭhahitvā antovihārepi taṃ taṃ disaṃ gacchato āpatti hotīti yojanā. Vīthiyaṃ ṭhatvā gīvaṃ pasāretvā passatopi ca āpattīti yojanā.
2799. දීඝාති ද්‌වඞ්‌ගුලතො දීඝා. න ධාරෙය්‍යාති න ධාරෙතබ්‌බා. ද්‌වඞ්‌ගුලං වා දුමාසං වාති එත්‌ථ ද්‌වෙ අඞ්‌ගුලානි පරිමාණං එතස්‌සාති ද්‌වඞ්‌ගුලො, කෙසො. ද්‌වෙ මාසා උක්‌කට්‌ඨපරිච්‌ඡෙදො අස්‌සාති දුමාසො. කෙසං ධාරෙන්‌තො ද්‌වඞ්‌ගුලං වා ධාරෙය්‍ය දුමාසං වා. තතො උද්‌ධං න වට්‌ටතීති තතො ද්‌වඞ්‌ගුලතො වා දුමාසතො වා කෙසතො උද්‌ධං කෙසං ධාරෙතුං න වට්‌ටති.
2799.Dīghāti dvaṅgulato dīghā. Na dhāreyyāti na dhāretabbā. Dvaṅgulaṃ vā dumāsaṃ vāti ettha dve aṅgulāni parimāṇaṃ etassāti dvaṅgulo, keso. Dve māsā ukkaṭṭhaparicchedo assāti dumāso. Kesaṃ dhārento dvaṅgulaṃ vā dhāreyya dumāsaṃ vā. Tato uddhaṃ na vaṭṭatīti tato dvaṅgulato vā dumāsato vā kesato uddhaṃ kesaṃ dhāretuṃ na vaṭṭati.
අථ වා ද්‌වෙ අඞ්‌ගුලානි සමාහටානි ද්‌වඞ්‌ගුලං, ද්‌වෙ මාසා සමාහටා දුමාසං, උභයත්‌ථ අච්‌චන්‌තසංයොගෙ උපයොගවචනං. කෙසෙ ධාරෙන්‌තො ද්‌වඞ්‌ගුලමත්‌තං වා ධාරෙය්‍ය දුමාසමත්‌තං වා, තතො කාලපරිමාණතො උද්‌ධං කෙසෙ ධාරෙතුං න වට්‌ටතීති අත්‌ථො. සචෙ කෙසෙ අන්‌තොද්‌වෙමාසෙ ද්‌වඞ්‌ගුලෙ පාපුණන්‌ති, අන්‌තොද්‌වෙමාසෙයෙව ඡින්‌දිතබ්‌බා. ද්‌වඞ්‌ගුලෙ හි අතික්‌කමෙතුං න වට්‌ටති. සචෙපි න දීඝා, ද්‌වෙමාසතො එකදිවසම්‌පි අතික්‌කමෙතුං න ලභතියෙව. එවමයං උභයෙනපි උක්‌කට්‌ඨපරිච්‌ඡෙදෙනෙව වුත්‌තො, තතො ඔරං පන නවට්‌ටනභාවො නාම නත්‌ථි.
Atha vā dve aṅgulāni samāhaṭāni dvaṅgulaṃ, dve māsā samāhaṭā dumāsaṃ, ubhayattha accantasaṃyoge upayogavacanaṃ. Kese dhārento dvaṅgulamattaṃ vā dhāreyya dumāsamattaṃ vā, tato kālaparimāṇato uddhaṃ kese dhāretuṃ na vaṭṭatīti attho. Sace kese antodvemāse dvaṅgule pāpuṇanti, antodvemāseyeva chinditabbā. Dvaṅgule hi atikkametuṃ na vaṭṭati. Sacepi na dīghā, dvemāsato ekadivasampi atikkametuṃ na labhatiyeva. Evamayaṃ ubhayenapi ukkaṭṭhaparicchedeneva vutto, tato oraṃ pana navaṭṭanabhāvo nāma natthi.
2800. දීඝෙ නඛෙ, දීඝානි නාසිකලොමානි ච න ධාරයෙති යොජනා, න ධාරෙය්‍ය, ඡින්‌දෙය්‍යාති අත්‌ථො. වීසතිමට්‌ඨන්‌ති වීසතියා නඛානං මට්‌ඨං ලිඛිතමට්‌ඨභාවං කාතුං භික්‌ඛුනො න වට්‌ටතීති යොජනා. සත්‌ථකෙන තච්‌ඡෙත්‌වා චුණ්‌ණකෙන පමජ්‌ජිත්‌වා ඵලිකමණීනං විය උජ්‌ජලකරණං ලිඛිතමට්‌ඨං නාම. ‘‘අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, මලමත්‌තං අපකඩ්‌ඪිතු’’න්‌ති (චූළව. 274) අනුඤ්‌ඤාතත්‌තා මුග්‌ගඵලතචාදීහි නඛමලං අපනෙතුං වට්‌ටති.
2800. Dīghe nakhe, dīghāni nāsikalomāni ca na dhārayeti yojanā, na dhāreyya, chindeyyāti attho. Vīsatimaṭṭhanti vīsatiyā nakhānaṃ maṭṭhaṃ likhitamaṭṭhabhāvaṃ kātuṃ bhikkhuno na vaṭṭatīti yojanā. Satthakena tacchetvā cuṇṇakena pamajjitvā phalikamaṇīnaṃ viya ujjalakaraṇaṃ likhitamaṭṭhaṃ nāma. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, malamattaṃ apakaḍḍhitu’’nti (cūḷava. 274) anuññātattā muggaphalatacādīhi nakhamalaṃ apanetuṃ vaṭṭati.
2801. කප්‌පාපෙය්‍ය විසුං මස්‌සුන්‌ති යො කෙසච්‌ඡින්‌නො විසුං මස්‌සුං කප්‌පාපෙය්‍ය. දාඨිකං ඨපෙය්‍යාති කෙසෙ ඡින්‌දාපෙත්‌වා මස්‌සුං අකප්‌පාපෙත්‌වා විසුං ඨපෙය්‍ය. සම්‌බාධෙති උපකච්‌ඡකමුත්‌තකරණසඞ්‌ඛාතෙ සම්‌බාධට්‌ඨානෙ. ලොමං සංහරාපෙය්‍යවාති සත්‌ථෙන වා සණ්‌ඩාසෙන වා අඤ්‌ඤෙන යෙන කෙනචි පරෙන ඡින්‌දාපෙය්‍ය, සයං වා ඡින්‌දෙය්‍ය. ‘‘අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, ආබාධපච්‌චයා සම්‌බාධෙ ලොමං සංහරාපෙතු’’න්‌ති (චූළව. 275) අනුඤ්‌ඤාතත්‌තා යථාවුත්‌තසම්‌බාධෙ ගණ්‌ඩපිළකවණාදිකෙ ආබාධෙ සති ලොමං සංහරාපෙතුං වට්‌ටති.
2801.Kappāpeyyavisuṃ massunti yo kesacchinno visuṃ massuṃ kappāpeyya. Dāṭhikaṃ ṭhapeyyāti kese chindāpetvā massuṃ akappāpetvā visuṃ ṭhapeyya. Sambādheti upakacchakamuttakaraṇasaṅkhāte sambādhaṭṭhāne. Lomaṃ saṃharāpeyyavāti satthena vā saṇḍāsena vā aññena yena kenaci parena chindāpeyya, sayaṃ vā chindeyya. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, ābādhapaccayā sambādhe lomaṃ saṃharāpetu’’nti (cūḷava. 275) anuññātattā yathāvuttasambādhe gaṇḍapiḷakavaṇādike ābādhe sati lomaṃ saṃharāpetuṃ vaṭṭati.
2802. අගිලානස්‌ස ඡින්‌දතො දුක්‌කටං වුත්‌තං. අඤ්‌ඤෙන වා පුග්‌ගලෙන තථා කත්‌තරියා ඡින්‌දාපෙන්‌තස්‌ස දුක්‌කටං වුත්‌තන්‌ති සම්‌බන්‌ධො.
2802. Agilānassa chindato dukkaṭaṃ vuttaṃ. Aññena vā puggalena tathā kattariyā chindāpentassa dukkaṭaṃ vuttanti sambandho.
2803. සෙසඞ්‌ගඡෙදනෙති අඞ්‌ගුලියාදිඅවසෙසසරීරාවයවානං ඡෙදනෙ. අත්‌තවධෙති අත්‌තුපක්‌කමෙන වා ආණත්‌තියා උපක්‌කමෙන වා අත්‌තනො ජීවිතනාසෙ.
2803.Sesaṅgachedaneti aṅguliyādiavasesasarīrāvayavānaṃ chedane. Attavadheti attupakkamena vā āṇattiyā upakkamena vā attano jīvitanāse.
2804. අඞ්‌ගන්‌ති අඞ්‌ගජාතතො අවසෙසං සරීරාවයවං. අහිකීටාදිදට්‌ඨස්‌ස තප්‌පටිකාරවසෙන අඞ්‌ගං ඡින්‌දතො න දොසො. තාදිසාබාධපච්‌චයා තප්‌පටිකාරවසෙන අඞ්‌ගං ඡින්‌දතො න දොසො. ලොහිතං මොචෙන්‌තස්‌සාපි න දොසොති යොජනා.
2804.Aṅganti aṅgajātato avasesaṃ sarīrāvayavaṃ. Ahikīṭādidaṭṭhassa tappaṭikāravasena aṅgaṃ chindato na doso. Tādisābādhapaccayā tappaṭikāravasena aṅgaṃ chindato na doso. Lohitaṃ mocentassāpi na dosoti yojanā.
2805. අපරිස්‌සාවනො භික්‌ඛු සචෙ මග්‌ගං ගච්‌ඡති, දුක්‌කටං. මග්‌ගෙ අද්‌ධානෙ තං පරිස්‌සාවනං යාචමානස්‌ස යො න දදාති, තස්‌ස අදදතො අදෙන්‌තස්‌සාපි තථෙව දුක්‌කටමෙවාති යොජනා. යො පන අත්‌තනො හත්‌ථෙ පරිස්‌සාවනෙ විජ්‌ජමානෙපි යාචති, තස්‌ස න අකාමා දාතබ්‌බං.
2805.Aparissāvano bhikkhu sace maggaṃ gacchati, dukkaṭaṃ. Magge addhāne taṃ parissāvanaṃ yācamānassa yo na dadāti, tassa adadato adentassāpi tatheva dukkaṭamevāti yojanā. Yo pana attano hatthe parissāvane vijjamānepi yācati, tassa na akāmā dātabbaṃ.
2806. ‘‘නග්‌ගො’’ති පදං ‘‘න භුඤ්‌ජෙ’’තිආදි කිරියාපදෙහි පච්‌චෙකං යොජෙතබ්‌බං. න භුඤ්‌ජෙති භත්‌තාදිං භුඤ්‌ජිතබ්‌බං න භුඤ්‌ජෙය්‍ය. න පිවෙති යාගුආදිං පාතබ්‌බං න පිවෙය්‍ය. න ච ඛාදෙති මූලඛාදනීයාදිකං ඛාදනීයං න ඛාදෙය්‍ය. න සායයෙති ඵාණිතාදිකං සායිතබ්‌බඤ්‌ච න සායෙය්‍ය න ලිහෙය්‍ය. න දදෙති අඤ්‌ඤස්‌ස භත්‌තාදිං කිඤ්‌චි න දදෙය්‍ය. න ගණ්‌හෙය්‍යාති තථා සයං නග්‌ගො හුත්‌වා න පටිග්‌ගණ්‌හෙය්‍ය. අඤ්‌ජසං මග්‌ගං.
2806.‘‘Naggo’’ti padaṃ ‘‘na bhuñje’’tiādi kiriyāpadehi paccekaṃ yojetabbaṃ. Na bhuñjeti bhattādiṃ bhuñjitabbaṃ na bhuñjeyya. Na piveti yāguādiṃ pātabbaṃ na piveyya. Na ca khādeti mūlakhādanīyādikaṃ khādanīyaṃ na khādeyya. Na sāyayeti phāṇitādikaṃ sāyitabbañca na sāyeyya na liheyya. Na dadeti aññassa bhattādiṃ kiñci na dadeyya. Na gaṇheyyāti tathā sayaṃ naggo hutvā na paṭiggaṇheyya. Añjasaṃ maggaṃ.
2807. පරිකම්‌මං න කාතබ්‌බන්‌ති පිට්‌ඨිපරිකම්‌මාදිපරිකම්‌මං න කාතබ්‌බං. කාරයෙති සයං නග්‌ගො හුත්‌වා අඤ්‌ඤෙන පිට්‌ඨිපරිකම්‌මාදිපරිකම්‌මං න කාරාපෙය්‍යාති අත්‌ථො.
2807.Parikammaṃ na kātabbanti piṭṭhiparikammādiparikammaṃ na kātabbaṃ. Kārayeti sayaṃ naggo hutvā aññena piṭṭhiparikammādiparikammaṃ na kārāpeyyāti attho.
2808. පිට්‌ඨිකම්‌මාදිකෙ පරිකම්‌මෙ ජන්‌තාඝරාදිකා තිස්‌සො පටිච්‌ඡාදී වුත්‌තා ‘‘අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, තිස්‌සො පටිච්‌ඡාදියො ජන්‌තාඝරපටිච්‌ඡාදිං උදකපටිච්‌ඡාදිං වත්‌ථපටිච්‌ඡාදි’’න්‌ති (චූළව. 261) අනුඤ්‌ඤාතාති යොජනා. පටිච්‌ඡාදෙති හිරිකොපිනන්‌ති පටිච්‌ඡාදි, ජන්‌තාඝරමෙව පටිච්‌ඡාදි ජන්‌තාඝරපටිච්‌ඡාදි. උදකමෙව පටිච්‌ඡාදි උදකපටිච්‌ඡාදි. වත්‌ථමෙව පටිච්‌ඡාදි වත්‌ථපටිච්‌ඡාදි. ‘‘සබ්‌බත්‌ථ පන වට්‌ටතී’’ති ඉමිනා ඉතරපටිච්‌ඡාදිද්‌වයං පරිකම්‌මෙයෙව වට්‌ටතීති දීපෙති. සබ්‌බත්‌ථාති භොජනාදිසබ්‌බකිච්‌චෙසු.
2808. Piṭṭhikammādike parikamme jantāgharādikā tisso paṭicchādī vuttā ‘‘anujānāmi, bhikkhave, tisso paṭicchādiyo jantāgharapaṭicchādiṃ udakapaṭicchādiṃ vatthapaṭicchādi’’nti (cūḷava. 261) anuññātāti yojanā. Paṭicchādeti hirikopinanti paṭicchādi, jantāgharameva paṭicchādi jantāgharapaṭicchādi. Udakameva paṭicchādi udakapaṭicchādi. Vatthameva paṭicchādi vatthapaṭicchādi. ‘‘Sabbattha pana vaṭṭatī’’ti iminā itarapaṭicchādidvayaṃ parikammeyeva vaṭṭatīti dīpeti. Sabbatthāti bhojanādisabbakiccesu.
2809. යත්‌ථ කත්‌ථචි පෙළායන්‌ති තම්‌බලොහවට්‌ටලොහකංසලොහකාළලොහසුවණ්‌ණරජතාදීහි කතාය වා දාරුමයාය වා යාය කායචි පෙළාය ආසිත්‌තකූපධානෙ. භුඤ්‌ජිතුං න ච වට්‌ටතීති භාජනං ඨපෙත්‌වා භුඤ්‌ජිතුං න වට්‌ටති. යථාහ – ‘‘ආසිත්‌තකූපධානං නාම තම්‌බලොහෙන වා රජතෙන වා කතාය පෙළාය එතං අධිවචනං, ‘න භික්‌ඛවෙ ආසිත්‌තකූපධානෙ භුඤ්‌ජිතබ්‌බ’න්‌ති සාමඤ්‌ඤෙන පටික්‌ඛිත්‌තත්‌තා පන දාරුමයාපි න වට්‌ටතී’’ති (චූළව. අට්‌ඨ. 264). ‘‘අනුජානාමි භික්‌ඛවෙ මළොරික’’න්‌ති (චූළව. 264) අනුඤ්‌ඤාතත්‌තා මළොරිකාය ඨපෙත්‌වා භුඤ්‌ජිතුං වට්‌ටති. ‘‘මළොරිකා’’ති ච දණ්‌ඩාධාරකො වුච්‌චති, යං තයො, චත්‌තාරො, බහූ වා දණ්‌ඩකෙ උපරි ච හෙට්‌ඨා ච විත්‌ථතං මජ්‌ඣෙ සඞ්‌කුචිතං කත්‌වා බන්‌ධිත්‌වා ආධාරකං කරොන්‌ති. යට්‌ඨිආධාරකපණ්‌ණාධාරකපච්‌ඡිකපිට්‌ඨඝටකකවාටකාදිභාජනමුඛඋදුක්‌ඛලාදීනිපි එත්‌ථෙව සඞ්‌ගහං ගච්‌ඡන්‌ති. යට්‌ඨිආධාරකොති යට්‌ඨිංයෙව උජුකං ඨපෙත්‌වා බන්‌ධීකතආධාරකො.
2809.Yattha katthaci peḷāyanti tambalohavaṭṭalohakaṃsalohakāḷalohasuvaṇṇarajatādīhi katāya vā dārumayāya vā yāya kāyaci peḷāya āsittakūpadhāne. Bhuñjituṃ na ca vaṭṭatīti bhājanaṃ ṭhapetvā bhuñjituṃ na vaṭṭati. Yathāha – ‘‘āsittakūpadhānaṃ nāma tambalohena vā rajatena vā katāya peḷāya etaṃ adhivacanaṃ, ‘na bhikkhave āsittakūpadhāne bhuñjitabba’nti sāmaññena paṭikkhittattā pana dārumayāpi na vaṭṭatī’’ti (cūḷava. aṭṭha. 264). ‘‘Anujānāmi bhikkhave maḷorika’’nti (cūḷava. 264) anuññātattā maḷorikāya ṭhapetvā bhuñjituṃ vaṭṭati. ‘‘Maḷorikā’’ti ca daṇḍādhārako vuccati, yaṃ tayo, cattāro, bahū vā daṇḍake upari ca heṭṭhā ca vitthataṃ majjhe saṅkucitaṃ katvā bandhitvā ādhārakaṃ karonti. Yaṭṭhiādhārakapaṇṇādhārakapacchikapiṭṭhaghaṭakakavāṭakādibhājanamukhaudukkhalādīnipi ettheva saṅgahaṃ gacchanti. Yaṭṭhiādhārakoti yaṭṭhiṃyeva ujukaṃ ṭhapetvā bandhīkataādhārako.
එකභාජනෙ විසුං විසුං භොජනස්‌සාපි සම්‌භවතො ‘‘භුඤ්‌ජතො එකභාජනෙ’’ති එත්‌තකෙයෙව වුත්‌තෙ තස්‌සාපි පසඞ්‌ගො සියාති තන්‌නිවත්‌තනත්‌ථමාහ ‘‘එකතො’’ති. ‘‘භුඤ්‌ජතො’’ති ඉදං උපලක්‌ඛණං. එකතො එකභාජනෙ යාගුආදිපානම්‌පි න වට්‌ටති. යථාහ – ‘‘න, භික්‌ඛවෙ, එකථාලකෙ පාතබ්‌බ’’න්‌ති (චූළව. 264). අථ වා භුඤ්‌ජතොති අජ්‌ඣොහාරසාමඤ්‌ඤෙන පානම්‌පි සඞ්‌ගහිතන්‌ති වෙදිතබ්‌බං. අයමෙත්‌ථ විනිච්‌ඡයො – සචෙ එකො භික්‌ඛු භාජනතො ඵලං වා පූවං වා ගහෙත්‌වා ගච්‌ඡති, තස්‌මිං අපගතෙ ඉතරස්‌ස සෙසකං භුඤ්‌ජිතුං වට්‌ටති. ඉතරස්‌සාපි තස්‌මිං ඛණෙ පුන ගහෙතුං වට්‌ටතීති.
Ekabhājane visuṃ visuṃ bhojanassāpi sambhavato ‘‘bhuñjato ekabhājane’’ti ettakeyeva vutte tassāpi pasaṅgo siyāti tannivattanatthamāha ‘‘ekato’’ti. ‘‘Bhuñjato’’ti idaṃ upalakkhaṇaṃ. Ekato ekabhājane yāguādipānampi na vaṭṭati. Yathāha – ‘‘na, bhikkhave, ekathālake pātabba’’nti (cūḷava. 264). Atha vā bhuñjatoti ajjhohārasāmaññena pānampi saṅgahitanti veditabbaṃ. Ayamettha vinicchayo – sace eko bhikkhu bhājanato phalaṃ vā pūvaṃ vā gahetvā gacchati, tasmiṃ apagate itarassa sesakaṃ bhuñjituṃ vaṭṭati. Itarassāpi tasmiṃ khaṇe puna gahetuṃ vaṭṭatīti.
2810. යෙ ද්‌වෙ වා තයො වා භික්‌ඛූ එකපාවුරණා වා එකත්‌ථරණා වා එකත්‌ථරණපාවුරණා වා නිපජ්‌ජන්‌ති, තෙසඤ්‌ච, යෙ එකමඤ්‌චෙපි එකතො නිපජ්‌ජන්‌ති, තෙසඤ්‌ච ආපත්‌ති දුක්‌කටං හොතීති යොජනා.
2810. Ye dve vā tayo vā bhikkhū ekapāvuraṇā vā ekattharaṇā vā ekattharaṇapāvuraṇā vā nipajjanti, tesañca, ye ekamañcepi ekato nipajjanti, tesañca āpatti dukkaṭaṃ hotīti yojanā.
2811. සඞ්‌ඝාටිපල්‌ලත්‌ථිකමුපාගතොති එත්‌ථ සඞ්‌ඝාටීති සඞ්‌ඝාටිනාමෙන අධිට්‌ඨිතචීවරමාහ. සඞ්‌ඝාටිපල්‌ලත්‌ථිකං උපගතෙන යුත්‌තො හුත්‌වාති අත්‌ථො. න නිසීදෙය්‍යාති විහාරෙ වා අන්‌තරඝරෙ වා යත්‌ථ කත්‌ථචි න නිසීදෙය්‍ය. ‘‘සඞ්‌ඝාටීති නාමෙන අධිට්‌ඨිතචීවරවොහාරප්‌පත්‌තමධිට්‌ඨිතචීවරං ‘සඞ්‌ඝාටී’ති වුත්‌ත’’න්‌ති නිස්‌සන්‌දෙහෙ, ඛුද්‌දසික්‌ඛාවණ්‌ණනායම්‌පි ‘‘සඞ්‌ඝාටියා න පල්‌ලත්‌ථෙති අධිට්‌ඨිතචීවරෙන විහාරෙ වා අන්‌තරඝරෙ වා පල්‌ලත්‌ථිකො න කාතබ්‌බො’’ති වුත්‌තං. අට්‌ඨකථායං පන ‘‘අන්‌තොගාමෙ වාසත්‌ථාය උපගතෙන අධිට්‌ඨිතං සඞ්‌ඝාටිං විනා සෙසචීවරෙහි පල්‌ලත්‌ථිකාය නිසීදිතුං වට්‌ටතී’’ති වුත්‌තං.
2811.Saṅghāṭipallatthikamupāgatoti ettha saṅghāṭīti saṅghāṭināmena adhiṭṭhitacīvaramāha. Saṅghāṭipallatthikaṃ upagatena yutto hutvāti attho. Na nisīdeyyāti vihāre vā antaraghare vā yattha katthaci na nisīdeyya. ‘‘Saṅghāṭīti nāmena adhiṭṭhitacīvaravohārappattamadhiṭṭhitacīvaraṃ ‘saṅghāṭī’ti vutta’’nti nissandehe, khuddasikkhāvaṇṇanāyampi ‘‘saṅghāṭiyā na pallattheti adhiṭṭhitacīvarena vihāre vā antaraghare vā pallatthiko na kātabbo’’ti vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘antogāme vāsatthāya upagatena adhiṭṭhitaṃ saṅghāṭiṃ vinā sesacīvarehi pallatthikāya nisīdituṃ vaṭṭatī’’ti vuttaṃ.
කිඤ්‌චි කීළං න කීළෙය්‍යාති ජුතකීළාදිකං යං කිඤ්‌චි කායිකවාචසිකකීළිකං න කීළෙය්‍ය. න ච ගාහයෙති න ච ගාහාපෙය්‍ය, න හරාපෙය්‍යාති අත්‌ථො.
Kiñcikīḷaṃ na kīḷeyyāti jutakīḷādikaṃ yaṃ kiñci kāyikavācasikakīḷikaṃ na kīḷeyya. Na ca gāhayeti na ca gāhāpeyya, na harāpeyyāti attho.
2812. දාඨිකායපීති මස්‌සුම්‌හි. උග්‌ගතන්‌ති එත්‌ථ ‘‘බීභච්‌ඡ’’න්‌ති සෙසො. අඤ්‌ඤන්‌ති අපලිතං. තාදිසන්‌ති බීභච්‌ඡං.
2812.Dāṭhikāyapīti massumhi. Uggatanti ettha ‘‘bībhaccha’’nti seso. Aññanti apalitaṃ. Tādisanti bībhacchaṃ.
2813. ‘‘අගිලානො’’ති ඉමිනා ගිලානස්‌ස අනාපත්‌තිභාවං දීපෙති. ‘‘ධාරෙය්‍යා’’ති ඉමිනා සුද්‌ධකත්‌තුනිද්‌දෙසෙන අගිලානස්‌සපි පරං ධාරාපනෙ, පරස්‌ස ධාරණසාදියනෙ ච අනාපත්‌තීති විඤ්‌ඤායතීති. අත්‌තනො ගුත්‌තත්‌ථං, චීවරාදීනං ගුත්‌තත්‌ථඤ්‌ච වට්‌ටතීති යොජනා. තත්‍රායං විනිච්‌ඡයො (චූළව. අට්‌ඨ. 270) – යස්‌ස කායදාහො වා පිත්‌තකොපො වා හොති, චක්‌ඛු වා දුබ්‌බලං, අඤ්‌ඤො වා කොචි ආබාධො විනා ඡත්‌තෙන උප්‌පජ්‌ජති, තස්‌ස ගාමෙ වා අරඤ්‌ඤෙ වා ඡත්‌තං වට්‌ටති. වාළමිගචොරභයෙසු අත්‌තගුත්‌තත්‌ථං, වස්‌සෙ පන චීවරගුත්‌තත්‌ථම්‌පි වට්‌ටති. එකපණ්‌ණච්‌ඡත්‌තං පන සබ්‌බත්‌ථෙව වට්‌ටති. ‘‘එකපණ්‌ණච්‌ඡත්‌තං නාම තාලපත්‌ත’’න්‌ති ගණ්‌ඨිපදෙසු වුත්‌තන්‌ති.
2813.‘‘Agilāno’’ti iminā gilānassa anāpattibhāvaṃ dīpeti. ‘‘Dhāreyyā’’ti iminā suddhakattuniddesena agilānassapi paraṃ dhārāpane, parassa dhāraṇasādiyane ca anāpattīti viññāyatīti. Attano guttatthaṃ, cīvarādīnaṃ guttatthañca vaṭṭatīti yojanā. Tatrāyaṃ vinicchayo (cūḷava. aṭṭha. 270) – yassa kāyadāho vā pittakopo vā hoti, cakkhu vā dubbalaṃ, añño vā koci ābādho vinā chattena uppajjati, tassa gāme vā araññe vā chattaṃ vaṭṭati. Vāḷamigacorabhayesu attaguttatthaṃ, vasse pana cīvaraguttatthampi vaṭṭati. Ekapaṇṇacchattaṃ pana sabbattheva vaṭṭati. ‘‘Ekapaṇṇacchattaṃ nāma tālapatta’’nti gaṇṭhipadesu vuttanti.
2814. හත්‌ථිසොණ්‌ඩාකාරො අභෙදොපචාරෙන ‘‘හත්‌ථිසොණ්‌ඩ’’න්‌ති වුත්‌තො. එවමුපරිපි. චීවරස්‌ස නාමධෙය්‍යං ‘‘වසන’’න්‌ති ඉදං. ‘‘නිවාසෙන්‌තස්‌ස දුක්‌කට’’න්‌ති පදද්‌වයඤ්‌ච ‘‘හත්‌ථිසොණ්‌ඩ’’න්‌තිආදීහි සබ්‌බපදෙහි පච්‌චෙකං යොජෙතබ්‌බං. වෙල්‌ලියන්‌ති එත්‌ථ ගාථාබන්‌ධවසෙන සං-සද්‌දලොපො, සංවෙල්‌ලියන්‌ති අත්‌ථො.
2814. Hatthisoṇḍākāro abhedopacārena ‘‘hatthisoṇḍa’’nti vutto. Evamuparipi. Cīvarassa nāmadheyyaṃ ‘‘vasana’’nti idaṃ. ‘‘Nivāsentassa dukkaṭa’’nti padadvayañca ‘‘hatthisoṇḍa’’ntiādīhi sabbapadehi paccekaṃ yojetabbaṃ. Velliyanti ettha gāthābandhavasena saṃ-saddalopo, saṃvelliyanti attho.
එත්‌ථ හත්‌ථිසොණ්‌ඩං (චූළව. අට්‌ඨ. 280) නාම නාභිමූලතො හත්‌ථිසොණ්‌ඩසණ්‌ඨානං ඔලම්‌බකං කත්‌වා නිවත්‌ථං චොළිකිත්‌ථීනං නිවාසනං විය. චතුක්‌කණ්‌ණං නාම උපරිතො ද්‌වෙ, හෙට්‌ඨතො ද්‌වෙති එවං චත්‌තාරො කණ්‌ණෙ දස්‌සෙත්‌වා නිවත්‌ථං. මච්‌ඡවාළකං නාම එකතො දසන්‌තං එකතො පාසන්‌තං ඔලම්‌බෙත්‌වා නිවත්‌ථං. සංවෙල්‌ලියන්‌ති මල්‌ලකම්‌මකාරාදයො විය කච්‌ඡං බන්‌ධිත්‌වා නිවාසනං. තාලවණ්‌ටකං නාම තාලවණ්‌ටාකාරෙන සාටකං ඔලම්‌බෙත්‌වා නිවාසනං. ච-සද්‌දෙන සතවලිකං සඞ්‌ගණ්‌හාති. සතවලිකං නාම දීඝසාටකං අනෙකක්‌ඛත්‌තුං ඔභඤ්‌ජිත්‌වා ඔවට්‌ටිකං කරොන්‌තෙන නිවත්‌ථං, වාමදක්‌ඛිණපස්‌සෙසු වා නිරන්‌තරං වලියො දස්‌සෙත්‌වා නිවත්‌ථං. සචෙ පන ජාණුතො පට්‌ඨාය එකා වා ද්‌වෙ වා වලියො පඤ්‌ඤායන්‌ති, වට්‌ටති. එවං නිවාසෙතුං ගිලානස්‌සපි මග්‌ගපටිපන්‌නස්‌සපි න වට්‌ටති.
Ettha hatthisoṇḍaṃ (cūḷava. aṭṭha. 280) nāma nābhimūlato hatthisoṇḍasaṇṭhānaṃ olambakaṃ katvā nivatthaṃ coḷikitthīnaṃ nivāsanaṃ viya. Catukkaṇṇaṃ nāma uparito dve, heṭṭhato dveti evaṃ cattāro kaṇṇe dassetvā nivatthaṃ. Macchavāḷakaṃ nāma ekato dasantaṃ ekato pāsantaṃ olambetvā nivatthaṃ. Saṃvelliyanti mallakammakārādayo viya kacchaṃ bandhitvā nivāsanaṃ. Tālavaṇṭakaṃ nāma tālavaṇṭākārena sāṭakaṃ olambetvā nivāsanaṃ. Ca-saddena satavalikaṃ saṅgaṇhāti. Satavalikaṃ nāma dīghasāṭakaṃ anekakkhattuṃ obhañjitvā ovaṭṭikaṃ karontena nivatthaṃ, vāmadakkhiṇapassesu vā nirantaraṃ valiyo dassetvā nivatthaṃ. Sace pana jāṇuto paṭṭhāya ekā vā dve vā valiyo paññāyanti, vaṭṭati. Evaṃ nivāsetuṃ gilānassapi maggapaṭipannassapi na vaṭṭati.
යම්‌පි මග්‌ගං ගච්‌ඡන්‌තා එකං වා ද්‌වෙ වා කොණෙ උක්‌ඛිපිත්‌වා අන්‌තරවාසකස්‌ස උපරි ලග්‌ගෙන්‌ති, අන්‌තො වා එකං කාසාවං තථා නිවාසෙත්‌වා බහි අපරං නිවාසෙන්‌ති, සබ්‌බං න වට්‌ටති. ගිලානො පන අන්‌තොකාසාවස්‌ස ඔවට්‌ටිකං දස්‌සෙත්‌වා අපරං උපරි නිවාසෙතුං ලභති. අගිලානෙන ද්‌වෙ නිවාසෙන්‌තෙන සගුණං කත්‌වා නිවාසෙතබ්‌බානි. ඉති යඤ්‌ච ඉධ පටික්‌ඛිත්‌තං, යඤ්‌ච සෙඛියවණ්‌ණනායං, තං සබ්‌බං වජ්‌ජෙත්‌වා නිබ්‌බිකාරං තිමණ්‌ඩලං පටිච්‌ඡාදෙන්‌තෙන පරිමණ්‌ඩලං නිවාසෙතබ්‌බං. යං කිඤ්‌චි විකාරං කරොන්‌තො දුක්‌කටා න මුච්‌චති.
Yampi maggaṃ gacchantā ekaṃ vā dve vā koṇe ukkhipitvā antaravāsakassa upari laggenti, anto vā ekaṃ kāsāvaṃ tathā nivāsetvā bahi aparaṃ nivāsenti, sabbaṃ na vaṭṭati. Gilāno pana antokāsāvassa ovaṭṭikaṃ dassetvā aparaṃ upari nivāsetuṃ labhati. Agilānena dve nivāsentena saguṇaṃ katvā nivāsetabbāni. Iti yañca idha paṭikkhittaṃ, yañca sekhiyavaṇṇanāyaṃ, taṃ sabbaṃ vajjetvā nibbikāraṃ timaṇḍalaṃ paṭicchādentena parimaṇḍalaṃ nivāsetabbaṃ. Yaṃ kiñci vikāraṃ karonto dukkaṭā na muccati.
2815. ගිහිපාරුපනන්‌ති ‘‘සෙතපටපාරුතං (චූළව. අට්‌ඨ. 280) පරිබ්‌බාජකපාරුතං එකසාටකපාරුතං සොණ්‌ඩපාරුතං අන්‌තෙපුරිකපාරුතං මහාජෙට්‌ඨකපාරුතං කුටිපවෙසකපාරුතං බ්‍රාහ්‌මණපාරුතං පාළිකාරකපාරුත’’න්‌ති එවමාදිපරිමණ්‌ඩලලක්‌ඛණතො අඤ්‌ඤථා පාරුතං, සබ්‌බමෙතං ගිහිපාරුතං නාම. තස්‌මා යථා සෙතපටා අඩ්‌ඪපාලකනිගණ්‌ඨා පාරුපන්‌ති, යථා ච එකච්‌චෙ පරිබ්‌බාජකා උරං විවරිත්‌වා ද්‌වීසු අංසකූටෙසු පාවුරණං ඨපෙන්‌ති, යථා ච එකසාටකා මනුස්‌සා නිවත්‌ථසාටකස්‌ස එකෙනන්‌තෙන පිට්‌ඨිං පාරුපිත්‌වා උභො කණ්‌ණෙ උභොසු අංසකූටෙසු ඨපෙන්‌ති, යථා ච සුරාසොණ්‌ඩාදයො සාටකෙන ගීවං පරික්‌ඛිපන්‌තා උභො අන්‌තෙ උදරෙ වා ඔලම්‌බෙන්‌ති, පිට්‌ඨියං වා ඛිපන්‌ති, යථා ච අන්‌තෙපුරිකායො අක්‌ඛිතාරකමත්‌තං දස්‌සෙත්‌වා ඔගුණ්‌ඨිකං පාරුපන්‌ති, යථා ච මහාජෙට්‌ඨා දීඝසාටකං නිවාසෙත්‌වා තස්‌සෙව එකෙනන්‌තෙන සකලසරීරං පාරුපන්‌ති, යථා ච කස්‌සකා ඛෙත්‌තකුටිං පවිසන්‌තා සාටකං පලිවෙඨෙත්‌වා උපකච්‌ඡකෙ පක්‌ඛිපිත්‌වා තස්‌සෙව එකෙනන්‌තෙන සරීරං පාරුපන්‌ති, යථා ච බ්‍රාහ්‌මණා උභින්‌නං උපකච්‌ඡකානං අන්‌තරෙන සාටකං පවෙසෙත්‌වා අංසකූටෙසු පක්‌ඛිපන්‌ති, යථා ච පාළිකාරකො භික්‌ඛු එකංසපාරුපනෙන පාරුතං වාමබාහං විවරිත්‌වා චීවරං අංසකූටං ආරොපෙති, එවං අපාරුපිත්‌වා සබ්‌බෙපි එතෙ, අඤ්‌ඤෙ ච එවරූපෙ පාරුපනදොසෙ වජ්‌ජෙත්‌වා නිබ්‌බිකාරං පරිමණ්‌ඩලං පාරුපිතබ්‌බං. තථා අපාරුපිත්‌වා ආරාමෙ වා අන්‌තරඝරෙ වා අනාදරෙන යං කිඤ්‌චි විකාරං කරොන්‌තස්‌ස දුක්‌කටං. පරිමණ්‌ඩලතො විමුත්‌තලක්‌ඛණනිවාසනපාරුපනදොසෙ වජ්‌ජෙත්‌වා පරිමණ්‌ඩලභාවොයෙව වුත්‌තලක්‌ඛණො අධිප්‌පෙතොති අත්‌ථො.
2815.Gihipārupananti ‘‘setapaṭapārutaṃ (cūḷava. aṭṭha. 280) paribbājakapārutaṃ ekasāṭakapārutaṃ soṇḍapārutaṃ antepurikapārutaṃ mahājeṭṭhakapārutaṃ kuṭipavesakapārutaṃ brāhmaṇapārutaṃ pāḷikārakapāruta’’nti evamādiparimaṇḍalalakkhaṇato aññathā pārutaṃ, sabbametaṃ gihipārutaṃ nāma. Tasmā yathā setapaṭā aḍḍhapālakanigaṇṭhā pārupanti, yathā ca ekacce paribbājakā uraṃ vivaritvā dvīsu aṃsakūṭesu pāvuraṇaṃ ṭhapenti, yathā ca ekasāṭakā manussā nivatthasāṭakassa ekenantena piṭṭhiṃ pārupitvā ubho kaṇṇe ubhosu aṃsakūṭesu ṭhapenti, yathā ca surāsoṇḍādayo sāṭakena gīvaṃ parikkhipantā ubho ante udare vā olambenti, piṭṭhiyaṃ vā khipanti, yathā ca antepurikāyo akkhitārakamattaṃ dassetvā oguṇṭhikaṃ pārupanti, yathā ca mahājeṭṭhā dīghasāṭakaṃ nivāsetvā tasseva ekenantena sakalasarīraṃ pārupanti, yathā ca kassakā khettakuṭiṃ pavisantā sāṭakaṃ paliveṭhetvā upakacchake pakkhipitvā tasseva ekenantena sarīraṃ pārupanti, yathā ca brāhmaṇā ubhinnaṃ upakacchakānaṃ antarena sāṭakaṃ pavesetvā aṃsakūṭesu pakkhipanti, yathā ca pāḷikārako bhikkhu ekaṃsapārupanena pārutaṃ vāmabāhaṃ vivaritvā cīvaraṃ aṃsakūṭaṃ āropeti, evaṃ apārupitvā sabbepi ete, aññe ca evarūpe pārupanadose vajjetvā nibbikāraṃ parimaṇḍalaṃ pārupitabbaṃ. Tathā apārupitvā ārāme vā antaraghare vā anādarena yaṃ kiñci vikāraṃ karontassa dukkaṭaṃ. Parimaṇḍalato vimuttalakkhaṇanivāsanapārupanadose vajjetvā parimaṇḍalabhāvoyeva vuttalakkhaṇo adhippetoti attho.
2816. ලොකායතං න වාචෙය්‍යාති ‘‘සබ්‌බං උච්‌ඡිට්‌ඨං, සබ්‌බං අනුච්‌ඡිට්‌ඨං, සෙතො කාකො, කාළො බකො ඉමිනා ච ඉමිනා ච කාරණෙනා’’ති එවමාදිනිරත්‌ථකකාරණපටිසංයුත්‌තං තිත්‌ථියසත්‌ථං අඤ්‌ඤෙසං න වාචෙය්‍ය. න ච තං පරියාපුණෙති තං ලොකායතං න ච පරියාපුණෙය්‍ය න උග්‌ගණ්‌හෙය්‍ය. තිරච්‌ඡානවිජ්‌ජාති හත්‌ථිසිප්‌පඅස්‌සසිප්‌පධනුසිප්‌පාදිකා පරොපඝාතකරා විජ්‌ජා ච. භික්‌ඛුනා න පරියාපුණිතබ්‌බා, න වාචෙතබ්‌බාති යොජනා.
2816.Lokāyataṃ na vāceyyāti ‘‘sabbaṃ ucchiṭṭhaṃ, sabbaṃ anucchiṭṭhaṃ, seto kāko, kāḷo bako iminā ca iminā ca kāraṇenā’’ti evamādiniratthakakāraṇapaṭisaṃyuttaṃ titthiyasatthaṃ aññesaṃ na vāceyya. Na ca taṃ pariyāpuṇeti taṃ lokāyataṃ na ca pariyāpuṇeyya na uggaṇheyya. Tiracchānavijjāti hatthisippaassasippadhanusippādikā paropaghātakarā vijjā ca. Bhikkhunā na pariyāpuṇitabbā, na vācetabbāti yojanā.
2817. සබ්‌බාචාමරිබීජනීති සෙතාදිවණ්‌ණෙහි සබ්‌බෙහි චමරවාලෙහි කතා බීජනී. න චාලිම්‌පෙය්‍ය දායං වාති දවඩාහාදිඋපද්‌දවනිවාරණාය අනුඤ්‌ඤාතං පටග්‌ගිදානකාරණං විනා අරඤ්‌ඤං අග්‌ගිනා න ආලිම්‌පෙය්‍ය. දවඩාහෙ පන ආගච්‌ඡන්‌තෙ අනුපසම්‌පන්‌නෙ අසති පටග්‌ගිං දාතුං, අප්‌පහරිතකරණෙන වා පරිඛාඛණනෙන වා පරිත්‌තාණං කාතුං, සෙනාසනං පත්‌තං වා අප්‌පත්‌තං වා අග්‌ගිං අල්‌ලසාඛං භඤ්‌ජිත්‌වා නිබ්‌බාපෙතුඤ්‌ච ලභති. උදකෙන පන කප්‌පියෙනෙව ලභති, නෙතරෙන. අනුපසම්‌පන්‌නෙ පන සති තෙනෙව කප්‌පියවොහාරෙන කාරාපෙතබ්‌බං. මුඛං න ච ලඤ්‌ජෙති මනොසිලාදිනා මුඛං න ලිම්‌පෙය්‍ය, තිලකෙන අඞ්‌ගං න කරෙය්‍යාති අත්‌ථො.
2817.Sabbācāmaribījanīti setādivaṇṇehi sabbehi camaravālehi katā bījanī. Na cālimpeyya dāyaṃ vāti davaḍāhādiupaddavanivāraṇāya anuññātaṃ paṭaggidānakāraṇaṃ vinā araññaṃ agginā na ālimpeyya. Davaḍāhe pana āgacchante anupasampanne asati paṭaggiṃ dātuṃ, appaharitakaraṇena vā parikhākhaṇanena vā parittāṇaṃ kātuṃ, senāsanaṃ pattaṃ vā appattaṃ vā aggiṃ allasākhaṃ bhañjitvā nibbāpetuñca labhati. Udakena pana kappiyeneva labhati, netarena. Anupasampanne pana sati teneva kappiyavohārena kārāpetabbaṃ. Mukhaṃ na ca lañjeti manosilādinā mukhaṃ na limpeyya, tilakena aṅgaṃ na kareyyāti attho.
2818. උභතොකාජන්‌ති උභතොකොටියා භාරවහනකොටිකාජං. අන්‌තරකාජකන්‌ති උභයකොටියා ඨිතවාහකෙහි වහිතබ්‌බං මජ්‌ඣෙභාරයුත්‌තකාජං. සීසක්‌ඛන්‌ධකටිභාරාදයො හෙට්‌ඨා වුත්‌තලක්‌ඛණාව.
2818.Ubhatokājanti ubhatokoṭiyā bhāravahanakoṭikājaṃ. Antarakājakanti ubhayakoṭiyā ṭhitavāhakehi vahitabbaṃ majjhebhārayuttakājaṃ. Sīsakkhandhakaṭibhārādayo heṭṭhā vuttalakkhaṇāva.
2819. යො භික්‌ඛු වඩ්‌ඪකිඅඞ්‌ගුලෙන අට්‌ඨඞ්‌ගුලාධිකං වා තෙනෙව අඞ්‌ගුලෙන චතුරඞ්‌ගුලපච්‌ඡිමං වා දන්‌තකට්‌ඨං ඛාදති, එවං ඛාදතො තස්‌ස ආපත්‌ති දුක්‌කටං හොතීති යොජනා.
2819. Yo bhikkhu vaḍḍhakiaṅgulena aṭṭhaṅgulādhikaṃ vā teneva aṅgulena caturaṅgulapacchimaṃ vā dantakaṭṭhaṃ khādati, evaṃ khādato tassa āpatti dukkaṭaṃ hotīti yojanā.
2820. කිච්‌චෙ සතිපීති සුක්‌ඛකට්‌ඨාදිග්‌ගහණකිච්‌චෙ පන සති. පොරිසන්‌ති පුරිසප්‌පමාණං, බ්‍යාමමත්‌තන්‌ති වුත්‌තං හොති. ආපදාසූති වාළමිගාදයො වා දිස්‌වා මග්‌ගමූළ්‌හො වා දිසා ඔලොකෙතුකාමො හුත්‌වා දවඩාහං වා උදකොඝං වා ආගච්‌ඡන්‌තං දිස්‌වා වා එවරූපාසු ආපදාසු. වට්‌ටතෙවාභිරූහිතුන්‌ති අතිඋච්‌චම්‌පි රුක්‌ඛං ආරොහිතුං වට්‌ටති එව.
2820.Kicce satipīti sukkhakaṭṭhādiggahaṇakicce pana sati. Porisanti purisappamāṇaṃ, byāmamattanti vuttaṃ hoti. Āpadāsūti vāḷamigādayo vā disvā maggamūḷho vā disā oloketukāmo hutvā davaḍāhaṃ vā udakoghaṃ vā āgacchantaṃ disvā vā evarūpāsu āpadāsu. Vaṭṭatevābhirūhitunti atiuccampi rukkhaṃ ārohituṃ vaṭṭati eva.
2821. සචෙ අකල්‌ලකො ගිලානො න සියා, ලසුණං මාගධං ආමකං භණ්‌ඩිකලසුණං න ච ඛාදෙය්‍ය නෙව පරිභුඤ්‌ජෙය්‍යාති යොජනා. භණ්‌ඩිකලසුණං නාම චතුමිඤ්‌ජතො පට්‌ඨාය බහුමිඤ්‌ජං. පලණ්‌ඩුකභඤ්‌ජනකාදිලසුණෙ මගධෙසු ජාතත්‌තෙපි න දොසො. ලසුණවිභාගො හෙට්‌ඨා දස්‌සිතොයෙව. ගිලානස්‌ස පන ලසුණං ඛාදිතුං වට්‌ටති. යථාහ – ‘‘අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, ආබාධපච්‌චයා ලසුණං ඛාදිතු’’න්‌ති (චූළව. 289). ආබාධපච්‌චයාති යස්‌ස ආබාධස්‌ස ලසුණං භෙසජ්‌ජං හොති, තප්‌පච්‌චයාති අත්‌ථො. බුද්‌ධවචනන්‌ති සඞ්‌ගීතිත්‌තයාරුළ්‌හා පිටකත්‌තයපාළි. අඤ්‌ඤථාති සක්‌කටාදිඛලිතවචනමයං වාචනාමග්‌ගං න රොපෙතබ්‌බං, තථා න ඨපෙතබ්‌බන්‌ති වුත්‌තං හොති.
2821. Sace akallako gilāno na siyā, lasuṇaṃ māgadhaṃ āmakaṃ bhaṇḍikalasuṇaṃ na ca khādeyya neva paribhuñjeyyāti yojanā. Bhaṇḍikalasuṇaṃ nāma catumiñjato paṭṭhāya bahumiñjaṃ. Palaṇḍukabhañjanakādilasuṇe magadhesu jātattepi na doso. Lasuṇavibhāgo heṭṭhā dassitoyeva. Gilānassa pana lasuṇaṃ khādituṃ vaṭṭati. Yathāha – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ābādhapaccayā lasuṇaṃ khāditu’’nti (cūḷava. 289). Ābādhapaccayāti yassa ābādhassa lasuṇaṃ bhesajjaṃ hoti, tappaccayāti attho. Buddhavacananti saṅgītittayāruḷhā piṭakattayapāḷi. Aññathāti sakkaṭādikhalitavacanamayaṃ vācanāmaggaṃ na ropetabbaṃ, tathā na ṭhapetabbanti vuttaṃ hoti.
2822. ඛිපිතෙති යෙන කෙනචි ඛිපිතෙ. ‘‘ජීවා’’ති න වත්‌තබ්‌බන්‌ති යොජනා. භික්‌ඛුනා ඛිපිතෙ ගිහිනා ‘‘ජීවථා’’ති වුත්‌තෙන පුන ‘‘චිරං ජීවා’’ති වත්‌තුං වට්‌ටතීති යොජනා. ‘‘චිර’’න්‌ති පදෙ සතිපි වට්‌ටති.
2822.Khipiteti yena kenaci khipite. ‘‘Jīvā’’ti na vattabbanti yojanā. Bhikkhunā khipite gihinā ‘‘jīvathā’’ti vuttena puna ‘‘ciraṃ jīvā’’ti vattuṃ vaṭṭatīti yojanā. ‘‘Cira’’nti pade satipi vaṭṭati.
2823. ආකොටෙන්‌තස්‌සාති කායෙන වා කායපටිබද්‌ධාදීහි වා පහරන්‌තස්‌ස. පුප්‌ඵසංකිණ්‌ණෙති පුප්‌ඵසන්‌ථතෙ.
2823.Ākoṭentassāti kāyena vā kāyapaṭibaddhādīhi vā paharantassa. Pupphasaṃkiṇṇeti pupphasanthate.
2824. න්‌හාපිතා පුබ්‌බකා එතස්‌සාති න්‌හාපිතපුබ්‌බකො, න්‌හාපිතජාතිකොති අත්‌ථො. ඛුරභණ්‌ඩන්‌ති න්‌හාපිතපරික්‌ඛාරං. න ගණ්‌හෙය්‍යාති න පරිහරෙය්‍ය. සචෙ යො න්‌හාපිතජාතිකො හොති, සො ඛුරභණ්‌ඩං ගහෙත්‌වා න හරෙය්‍යාති අත්‌ථො. අඤ්‌ඤස්‌ස හත්‌ථතො ගහෙත්‌වා කෙසච්‌ඡෙදාදි කාතුං වට්‌ටති. උණ්‌ණීති කෙසකම්‌බලං විනා උණ්‌ණමයා පාවුරණජාති. ‘‘ගොනකං කුත්‌තකං චිත්‌තක’’මිච්‌චාදිනා වුත්‌තභෙදවන්‌තතාය ආහ ‘‘සබ්‌බා’’ති. උණ්‌ණමයං අන්‌තොකරිත්‌වා පාරුපිතුං වට්‌ටතීති ආහ ‘‘බාහිරලොමිකා’’ති. යථාහ – ‘‘න, භික්‌ඛවෙ, බාහිරලොමී උණ්‌ණීධාරෙතබ්‌බා’’ති (චූළව. 249). සික්‌ඛාපදට්‌ඨකථායං ‘‘උණ්‌ණලොමානි බහි කත්‌වා උණ්‌ණපාවාරං පාරුපන්‌ති, තථා ධාරෙන්‌තස්‌ස දුක්‌කටං. ලොමානි අන්‌තො කත්‌වා පාරුපිතුං වට්‌ටතී’’ති (චූළව. අට්‌ඨ. 249).
2824. Nhāpitā pubbakā etassāti nhāpitapubbako, nhāpitajātikoti attho. Khurabhaṇḍanti nhāpitaparikkhāraṃ. Na gaṇheyyāti na parihareyya. Sace yo nhāpitajātiko hoti, so khurabhaṇḍaṃ gahetvā na hareyyāti attho. Aññassa hatthato gahetvā kesacchedādi kātuṃ vaṭṭati. Uṇṇīti kesakambalaṃ vinā uṇṇamayā pāvuraṇajāti. ‘‘Gonakaṃ kuttakaṃ cittaka’’miccādinā vuttabhedavantatāya āha ‘‘sabbā’’ti. Uṇṇamayaṃ antokaritvā pārupituṃ vaṭṭatīti āha ‘‘bāhiralomikā’’ti. Yathāha – ‘‘na, bhikkhave, bāhiralomī uṇṇīdhāretabbā’’ti (cūḷava. 249). Sikkhāpadaṭṭhakathāyaṃ ‘‘uṇṇalomāni bahi katvā uṇṇapāvāraṃ pārupanti, tathā dhārentassa dukkaṭaṃ. Lomāni anto katvā pārupituṃ vaṭṭatī’’ti (cūḷava. aṭṭha. 249).
2825. අඞ්‌ගරාගං නාම කුඞ්‌කුමාදි. කරොන්‌තස්‌සාති අබ්‌භඤ්‌ජන්‌තස්‌ස. අකායබන්‌ධනස්‌ස ගාමං පවිසතොපි දුක්‌කටං සමුදීරිතන්‌ති යොජනා. එත්‌ථ ච අසතියා අබන්‌ධිත්‌වා නික්‌ඛන්‌තෙන යත්‌ථ සරති, තත්‌ථ බන්‌ධිතබ්‌බං. ‘‘ආසනසාලාය බන්‌ධිස්‌සාමී’’ති ගන්‌තුං වට්‌ටති. සරිත්‌වා යාව න බන්‌ධති, න තාව පිණ්‌ඩාය චරිතබ්‌බං.
2825.Aṅgarāgaṃ nāma kuṅkumādi. Karontassāti abbhañjantassa. Akāyabandhanassa gāmaṃ pavisatopi dukkaṭaṃ samudīritanti yojanā. Ettha ca asatiyā abandhitvā nikkhantena yattha sarati, tattha bandhitabbaṃ. ‘‘Āsanasālāya bandhissāmī’’ti gantuṃ vaṭṭati. Saritvā yāva na bandhati, na tāva piṇḍāya caritabbaṃ.
2826. සබ්‌බං ආයුධං විනා සබ්‌බං ලොහජං ලොහමයභණ්‌ඩඤ්‌ච පත්‌තං, සඞ්‌කමනීයපාදුකං, යථාවුත්‌තලක්‌ඛණං පල්‌ලඞ්‌කං, ආසන්‌දිඤ්‌ච විනා සබ්‌බං දාරුජං දාරුමයභණ්‌ඩඤ්‌ච වුත්‌තලක්‌ඛණමෙව කතකං , කුම්‌භකාරිකං ධනියස්‌සෙව සබ්‌බමත්‌තිකාමයං කුටිඤ්‌ච විනා සබ්‌බං මත්‌තිකාමයං භණ්‌ඩඤ්‌ච කප්‌පියන්‌ති යොජනා.
2826. Sabbaṃ āyudhaṃ vinā sabbaṃ lohajaṃ lohamayabhaṇḍañca pattaṃ, saṅkamanīyapādukaṃ, yathāvuttalakkhaṇaṃ pallaṅkaṃ, āsandiñca vinā sabbaṃ dārujaṃ dārumayabhaṇḍañca vuttalakkhaṇameva katakaṃ, kumbhakārikaṃ dhaniyasseva sabbamattikāmayaṃ kuṭiñca vinā sabbaṃ mattikāmayaṃ bhaṇḍañca kappiyanti yojanā.
ඛුද්‌දකවත්‌ථුක්‌ඛන්‌ධකකථාවණ්‌ණනා.
Khuddakavatthukkhandhakakathāvaṇṇanā.
