| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မိလိန္ဒပဉ္ဟပာဠိ • Milindapañhapāḷi |
၂. အဘေဇ္ဇဝဂ္ဂော
2. Abhejjavaggo
၁. ခုဒ္ဒာနုခုဒ္ဒကပဉ္ဟော
1. Khuddānukhuddakapañho
၁. ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဘာသိတမ္ပေတံ ဘဂဝတာ ‘အဘိညာယာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မံ ဒေသေမိ နော အနဘိညာယာ’တိ။ ပုန စ ဝိနယပညတ္တိယာ ဧဝံ ဘဏိတံ ‘အာကင္ခမာနော, အာနန္ဒ, သင္ဃော မမစ္စယေန ခုဒ္ဒာနုခုဒ္ဒကာနိ သိက္ခာပဒာနိ သမူဟနတူ’တိ။ ကိံ နု ခော, ဘန္တေ နာဂသေန, ခုဒ္ဒာနုခုဒ္ဒကာနိ သိက္ခာပဒာနိ ဒုပ္ပညတ္တာနိ, ဥဒာဟု အဝတ္ထုသ္မိံ အဇာနိတ္ဝာ ပညတ္တာနိ, ယံ ဘဂဝာ အတ္တနော အစ္စယေန ခုဒ္ဒာနုခုဒ္ဒကာနိ သိက္ခာပဒာနိ သမူဟနာပေတိ? ယဒိ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဘဂဝတာ ဘဏိတံ ‘အဘိညာယာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မံ ဒေသေမိ နော အနဘိညာယာ’တိ, တေန ဟိ ‘အာကင္ခမာနော, အာနန္ဒ, သင္ဃော မမစ္စယေန ခုဒ္ဒာနုခုဒ္ဒကာနိ သိက္ခာပဒာနိ သမူဟနတူ’တိ ယံ ဝစနံ, တံ မိစ္ဆာ။ ယဒိ တထာဂတေ ဝိနယပညတ္တိယာ ဧဝံ ဘဏိတံ ‘အာကင္ခမာနော, အာနန္ဒ, သင္ဃော မမစ္စယေန ခုဒ္ဒာနုခုဒ္ဒကာနိ သိက္ခာပဒာနိ သမူဟနတူ’တိ တေန ဟိ ‘အဘိညာယာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မံ ဒေသေမိ နော အနဘိညာယာ’တိ တမ္ပိ ဝစနံ မိစ္ဆာ။ အယမ္ပိ ဥဘတော ကောဋိကော ပဉ္ဟော သုခုမော နိပုဏော ဂမ္ဘီရော သုဂမ္ဘီရော ဒုန္နိဇ္ဈာပယော, သော တဝာနုပ္ပတ္တော, တတ္ထ တေ ဉာဏဗလဝိပ္ဖာရံ ဒသ္သေဟီ’’တိ။
1. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā ‘abhiññāyāhaṃ, bhikkhave, dhammaṃ desemi no anabhiññāyā’ti. Puna ca vinayapaññattiyā evaṃ bhaṇitaṃ ‘ākaṅkhamāno, ānanda, saṅgho mamaccayena khuddānukhuddakāni sikkhāpadāni samūhanatū’ti. Kiṃ nu kho, bhante nāgasena, khuddānukhuddakāni sikkhāpadāni duppaññattāni, udāhu avatthusmiṃ ajānitvā paññattāni, yaṃ bhagavā attano accayena khuddānukhuddakāni sikkhāpadāni samūhanāpeti? Yadi, bhante nāgasena, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘abhiññāyāhaṃ, bhikkhave, dhammaṃ desemi no anabhiññāyā’ti, tena hi ‘ākaṅkhamāno, ānanda, saṅgho mamaccayena khuddānukhuddakāni sikkhāpadāni samūhanatū’ti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi tathāgate vinayapaññattiyā evaṃ bhaṇitaṃ ‘ākaṅkhamāno, ānanda, saṅgho mamaccayena khuddānukhuddakāni sikkhāpadāni samūhanatū’ti tena hi ‘abhiññāyāhaṃ, bhikkhave, dhammaṃ desemi no anabhiññāyā’ti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho sukhumo nipuṇo gambhīro sugambhīro dunnijjhāpayo, so tavānuppatto, tattha te ñāṇabalavipphāraṃ dassehī’’ti.
‘‘ဘာသိတမ္ပေတံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ ‘အဘိညာယာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မံ ဒေသေမိ နော အနဘိညာယာ’တိ, ဝိနယပညတ္တိယာပိ ဧဝံ ဘဏိတံ ‘အာကင္ခမာနော, အာနန္ဒ, သင္ဃော မမစ္စယေန ခုဒ္ဒာနုခုဒ္ဒကာနိ သိက္ခာပဒာနိ သမူဟနတူ’တိ, တံ ပန, မဟာရာဇ, တထာဂတော ဘိက္ခူ ဝီမံသမာနော အာဟ ‘ဥက္ကလေသ္သန္တိ 1 နု ခော မမ သာဝကာ မယာ ဝိသ္သဇ္ဇာပီယမာနာ မမစ္စယေန ခုဒ္ဒာနုခုဒ္ဒကာနိ သိက္ခာပဒာနိ, ဥဒာဟု အာဒိယိသ္သန္တီ’တိ။
‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā ‘abhiññāyāhaṃ, bhikkhave, dhammaṃ desemi no anabhiññāyā’ti, vinayapaññattiyāpi evaṃ bhaṇitaṃ ‘ākaṅkhamāno, ānanda, saṅgho mamaccayena khuddānukhuddakāni sikkhāpadāni samūhanatū’ti, taṃ pana, mahārāja, tathāgato bhikkhū vīmaṃsamāno āha ‘ukkalessanti 2 nu kho mama sāvakā mayā vissajjāpīyamānā mamaccayena khuddānukhuddakāni sikkhāpadāni, udāhu ādiyissantī’ti.
‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, စက္ကဝတ္တီ ရာဇာ ပုတ္တေ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ ‘အယံ ခော, တာတာ, မဟာဇနပဒော သဗ္ဗဒိသာသု သာဂရပရိယန္တော, ဒုက္ကရော, တာတာ, တာဝတကေန ဗလေန ဓာရေတုံ, ဧထ တုမ္ဟေ, တာတာ, မမစ္စယေန ပစ္စန္တေ ပစ္စန္တေ ဒေသေ ပဇဟထာ’တိ။ အပိ နု ခော တေ, မဟာရာဇ, ကုမာရာ ပိတုအစ္စယေန ဟတ္ထဂတေ ဇနပဒေ သဗ္ဗေ တေ ပစ္စန္တေ ပစ္စန္တေ ဒေသေ မုဉ္စေယ္ယု’’န္တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ, ရာဇတော 3, ဘန္တေ, လုဒ္ဓတရာ 4 ကုမာရာ ရဇ္ဇလောဘေန တဒုတ္တရိံ ဒိဂုဏတိဂုဏံ ဇနပဒံ ပရိဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယုံ 5, ကိံ ပန တေ ဟတ္ထဂတံ ဇနပဒံ မုဉ္စေယ္ယု’’န္တိ? ‘‘ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, တထာဂတော ဘိက္ခူ ဝီမံသမာနော ဧဝမာဟ ‘အာကင္ခမာနော, အာနန္ဒ, သင္ဃော မမစ္စယေန ခုဒ္ဒာနုခုဒ္ဒကာနိ သိက္ခာပဒာနိ သမူဟနတူ’တိ။ ဒုက္ခပရိမုတ္တိယာ, မဟာရာဇ, ဗုဒ္ဓပုတ္တာ ဓမ္မလောဘေန အညမ္ပိ ဥတ္တရိံ ဒိယဍ္ဎသိက္ခာပဒသတံ ဂောပေယ္ယုံ, ကိံ ပန ပကတိပညတ္တံ သိက္ခာပဒံ မုဉ္စေယ္ယု’’န္တိ?
‘‘Yathā, mahārāja, cakkavattī rājā putte evaṃ vadeyya ‘ayaṃ kho, tātā, mahājanapado sabbadisāsu sāgarapariyanto, dukkaro, tātā, tāvatakena balena dhāretuṃ, etha tumhe, tātā, mamaccayena paccante paccante dese pajahathā’ti. Api nu kho te, mahārāja, kumārā pituaccayena hatthagate janapade sabbe te paccante paccante dese muñceyyu’’nti? ‘‘Na hi bhante, rājato 6, bhante, luddhatarā 7 kumārā rajjalobhena taduttariṃ diguṇatiguṇaṃ janapadaṃ pariggaṇheyyuṃ 8, kiṃ pana te hatthagataṃ janapadaṃ muñceyyu’’nti? ‘‘Evameva kho, mahārāja, tathāgato bhikkhū vīmaṃsamāno evamāha ‘ākaṅkhamāno, ānanda, saṅgho mamaccayena khuddānukhuddakāni sikkhāpadāni samūhanatū’ti. Dukkhaparimuttiyā, mahārāja, buddhaputtā dhammalobhena aññampi uttariṃ diyaḍḍhasikkhāpadasataṃ gopeyyuṃ, kiṃ pana pakatipaññattaṃ sikkhāpadaṃ muñceyyu’’nti?
‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ယံ ဘဂဝာ အာဟ ‘ခုဒ္ဒာနုခုဒ္ဒကာနိ သိက္ခာပဒာနီ’တိ, ဧတ္ထာယံ ဇနော သမ္မူဠ္ဟော ဝိမတိဇာတော အဓိကတော သံသယပက္ခန္ဒော။ ကတမာနိ တာနိ ခုဒ္ဒကာနိ သိက္ခာပဒာနိ, ကတမာနိ အနုခုဒ္ဒကာနိ သိက္ခာပဒာနီတိ? ဒုက္ကဋံ, မဟာရာဇ, ခုဒ္ဒကံ သိက္ခာပဒံ, ဒုဗ္ဘာသိတံ အနုခုဒ္ဒကံ သိက္ခာပဒံ, ဣမာနိ ဒ္ဝေ ခုဒ္ဒာနုခုဒ္ဒကာနိ သိက္ခာပဒာနိ, ပုဗ္ဗကေဟိပိ, မဟာရာဇ, မဟာထေရေဟိ ဧတ္ထ ဝိမတိ ဥပ္ပာဒိတာ, တေဟိပိ ဧကဇ္ဈံ န ကတော ဓမ္မသဏ္ဌိတိပရိယာယေ ဘဂဝတာ ဧသော ပဉ္ဟော ဥပဒိဋ္ဌောတိ။ စိရနိက္ခိတ္တံ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဇိနရဟသ္သံ အဇ္ဇေတရဟိ လောကေ ဝိဝဋံ ပာကဋံ ကတ’’န္တိ။
‘‘Bhante nāgasena, yaṃ bhagavā āha ‘khuddānukhuddakāni sikkhāpadānī’ti, etthāyaṃ jano sammūḷho vimatijāto adhikato saṃsayapakkhando. Katamāni tāni khuddakāni sikkhāpadāni, katamāni anukhuddakāni sikkhāpadānīti? Dukkaṭaṃ, mahārāja, khuddakaṃ sikkhāpadaṃ, dubbhāsitaṃ anukhuddakaṃ sikkhāpadaṃ, imāni dve khuddānukhuddakāni sikkhāpadāni, pubbakehipi, mahārāja, mahātherehi ettha vimati uppāditā, tehipi ekajjhaṃ na kato dhammasaṇṭhitipariyāye bhagavatā eso pañho upadiṭṭhoti. Ciranikkhittaṃ, bhante nāgasena, jinarahassaṃ ajjetarahi loke vivaṭaṃ pākaṭaṃ kata’’nti.
ခုဒ္ဒာနုခုဒ္ဒကပဉ္ဟော ပဌမော။
Khuddānukhuddakapañho paṭhamo.
Footnotes:
