Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā |
౧౧. పఞ్చసతికక్ఖన్ధకో
11. Pañcasatikakkhandhako
ఖుద్దానుఖుద్దకసిక్ఖాపదకథావణ్ణనా
Khuddānukhuddakasikkhāpadakathāvaṇṇanā
౪౩౭. పఞ్చసతికక్ఖన్ధకే పాళియం ‘‘అపావుసో, అమ్హాకం సత్థారం జానాసీ’’తి ఇదం థేరో సయం భగవతో పరినిబ్బుతభావం జానన్తోపి అత్తనా సహగతభిక్ఖుపరిసాయ ఞాపనత్థమేవ, సుభద్దస్స వుడ్ఢపబ్బజితస్స సాసనస్స పటిపక్ఖవచనం భిక్ఖూనం విఞ్ఞాపనత్థఞ్చ ఏవం పుచ్ఛి. సుభద్దో హి కుసినారాయం భగవతి అభిప్పసన్నాయ ఖత్తియాదిగహట్ఠపరిసాయ మజ్ఝే భగవతో పరినిబ్బానం సుత్వా హట్ఠపహట్ఠోపి భయేన పహట్ఠాకారం వాచాయ పకాసేతుం న సక్ఖిస్సతి, ఇధేవ పన విజనపదేసే సుత్వా యథాజ్ఝాసయం అత్తనో పాపలద్ధిం పకాసేస్సతి, తతో తమేవ పచ్చయం దస్సేత్వా భిక్ఖూ సముస్సాహేత్వా ధమ్మవినయసఙ్గహం కారేత్వా ఏతస్స పాపభిక్ఖుస్స, అఞ్ఞేసఞ్చ ఈదిసానం మనోరథవిఘాతం, సాసనట్ఠితిఞ్చ కరిస్సామీతి జానన్తోవ తం పుచ్ఛీతి వేదితబ్బం. తేనేవ థేరో ‘‘ఏకమిదాహం, ఆవుసో, సమయ’’న్తిఆదినా సుభద్దవచనమేవ దస్సేత్వా ధమ్మవినయం సఙ్గాయాపేసి. నానాభావోతి సరీరేన నానాదేసభావో, విప్పవాసోతి అత్థో. వినాభావోతి మరణేన వియుజ్జనం. అఞ్ఞథాభావోతి భవన్తరూపగమనేన అఞ్ఞాకారప్పత్తి.
437. Pañcasatikakkhandhake pāḷiyaṃ ‘‘apāvuso, amhākaṃ satthāraṃ jānāsī’’ti idaṃ thero sayaṃ bhagavato parinibbutabhāvaṃ jānantopi attanā sahagatabhikkhuparisāya ñāpanatthameva, subhaddassa vuḍḍhapabbajitassa sāsanassa paṭipakkhavacanaṃ bhikkhūnaṃ viññāpanatthañca evaṃ pucchi. Subhaddo hi kusinārāyaṃ bhagavati abhippasannāya khattiyādigahaṭṭhaparisāya majjhe bhagavato parinibbānaṃ sutvā haṭṭhapahaṭṭhopi bhayena pahaṭṭhākāraṃ vācāya pakāsetuṃ na sakkhissati, idheva pana vijanapadese sutvā yathājjhāsayaṃ attano pāpaladdhiṃ pakāsessati, tato tameva paccayaṃ dassetvā bhikkhū samussāhetvā dhammavinayasaṅgahaṃ kāretvā etassa pāpabhikkhussa, aññesañca īdisānaṃ manorathavighātaṃ, sāsanaṭṭhitiñca karissāmīti jānantova taṃ pucchīti veditabbaṃ. Teneva thero ‘‘ekamidāhaṃ, āvuso, samaya’’ntiādinā subhaddavacanameva dassetvā dhammavinayaṃ saṅgāyāpesi. Nānābhāvoti sarīrena nānādesabhāvo, vippavāsoti attho. Vinābhāvoti maraṇena viyujjanaṃ. Aññathābhāvoti bhavantarūpagamanena aññākārappatti.
౪౪౧. ‘‘ఆకఙ్ఖమానో…పే॰… సమూహనేయ్యా’’తి ఇదం భగవా మయా ‘‘ఆకఙ్ఖమానో’’తి వుత్తత్తా ఏకసిక్ఖాపదమ్పి సమూహనితబ్బం అపస్సన్తా, సమూహనే చ దోసం దిస్వా ధమ్మసఙ్గహకా భిక్ఖూ ‘‘అపఞ్ఞత్తం న పఞ్ఞాపేస్సామ, పఞ్ఞత్తం న సముచ్ఛిన్దిస్సామా’’తిఆదినా పున ‘‘పఞ్ఞత్తిసదిసాయ అకుప్పాయ కమ్మవాచాయ సావేత్వా సమాదాయ వత్తిస్సన్తి, తతో యావ సాసనన్తరధానా అప్పటిబాహియాని సిక్ఖాపదాని భవిస్సన్తీ’’తి ఇమినా అధిప్పాయేన అవోచాతి దట్ఠబ్బం. తేనేవ మహాథేరాపి తథేవ పటిపజ్జింసు.
441.‘‘Ākaṅkhamāno…pe… samūhaneyyā’’ti idaṃ bhagavā mayā ‘‘ākaṅkhamāno’’ti vuttattā ekasikkhāpadampi samūhanitabbaṃ apassantā, samūhane ca dosaṃ disvā dhammasaṅgahakā bhikkhū ‘‘apaññattaṃ na paññāpessāma, paññattaṃ na samucchindissāmā’’tiādinā puna ‘‘paññattisadisāya akuppāya kammavācāya sāvetvā samādāya vattissanti, tato yāva sāsanantaradhānā appaṭibāhiyāni sikkhāpadāni bhavissantī’’ti iminā adhippāyena avocāti daṭṭhabbaṃ. Teneva mahātherāpi tatheva paṭipajjiṃsu.
గిహిగతానీతి గిహీసు గతాని. ఖత్తియమహాసారాదిగిహీహి ఞాతానీతి అత్థో. చితకధూమకాలో అత్తనో పవత్తిపరియోసానభూతో ఏతస్సాతి ధూమకాలికం.
Gihigatānīti gihīsu gatāni. Khattiyamahāsārādigihīhi ñātānīti attho. Citakadhūmakālo attano pavattipariyosānabhūto etassāti dhūmakālikaṃ.
౪౪౩. ఓళారికే నిమిత్తే కరియమానేపీతి ‘‘ఆకఙ్ఖమానో, ఆనన్ద, తథాగతో కప్పం వా తిట్ఠేయ్య కప్పావసేసం వా’’తి ఏవం థూలతరే ‘‘తిట్ఠతు, భగవా, కప్ప’’న్తి యాచనహేతుభూతే ఓకాసనిమిత్తే కమ్మే కరియమానే. మారేన పరియుట్ఠితచిత్తోతి మారేన ఆవిట్ఠచిత్తో.
443.Oḷārikenimitte kariyamānepīti ‘‘ākaṅkhamāno, ānanda, tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā’’ti evaṃ thūlatare ‘‘tiṭṭhatu, bhagavā, kappa’’nti yācanahetubhūte okāsanimitte kamme kariyamāne. Mārena pariyuṭṭhitacittoti mārena āviṭṭhacitto.
౪౪౫. ఉజ్జవనికాయాతి పటిసోతగామినియా. కుచ్ఛితో లవో ఛేదో వినాసో కులవో, నిరత్థకవినియోగో. తం న గచ్ఛన్తీతి న కులవం గమేన్తి.
445.Ujjavanikāyāti paṭisotagāminiyā. Kucchito lavo chedo vināso kulavo, niratthakaviniyogo. Taṃ na gacchantīti na kulavaṃ gamenti.
ఖుద్దానుఖుద్దకసిక్ఖాపదకథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Khuddānukhuddakasikkhāpadakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
పఞ్చసతికక్ఖన్ధకవణ్ణనానయో నిట్ఠితో.
Pañcasatikakkhandhakavaṇṇanānayo niṭṭhito.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / చూళవగ్గపాళి • Cūḷavaggapāḷi
౧. సఙ్గీతినిదానం • 1. Saṅgītinidānaṃ
౨. ఖుద్దానుఖుద్దకసిక్ఖాపదకథా • 2. Khuddānukhuddakasikkhāpadakathā
౩. బ్రహ్మదణ్డకథా • 3. Brahmadaṇḍakathā
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / చూళవగ్గ-అట్ఠకథా • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ఖుద్దానుఖుద్దకసిక్ఖాపదకథా • Khuddānukhuddakasikkhāpadakathā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā
సఙ్గీతినిదానకథావణ్ణనా • Saṅgītinidānakathāvaṇṇanā
ఖుద్దానుఖుద్దకసిక్ఖాపదకథావణ్ణనా • Khuddānukhuddakasikkhāpadakathāvaṇṇanā
బ్రహ్మదణ్డకథావణ్ణనా • Brahmadaṇḍakathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā
సఙ్గీతినిదానకథావణ్ణనా • Saṅgītinidānakathāvaṇṇanā
ఖుద్దానుఖుద్దకకథావణ్ణనా • Khuddānukhuddakakathāvaṇṇanā
బ్రహ్మదణ్డకథావణ్ణనా • Brahmadaṇḍakathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi / ౧. ఖుద్దానుఖుద్దకసిక్ఖాపదకథా • 1. Khuddānukhuddakasikkhāpadakathā