| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā |
๑๑. ปญฺจสติกกฺขนฺธโก
11. Pañcasatikakkhandhako
ขุทฺทานุขุทฺทกสิกฺขาปทกถาวณฺณนา
Khuddānukhuddakasikkhāpadakathāvaṇṇanā
๔๓๗. ปญฺจสติกกฺขนฺธเก ปาฬิยํ ‘‘อปาวุโส, อมฺหากํ สตฺถารํ ชานาสี’’ติ อิทํ เถโร สยํ ภควโต ปรินิพฺพุตภาวํ ชานโนฺตปิ อตฺตนา สหคตภิกฺขุปริสาย ญาปนตฺถเมว, สุภทฺทสฺส วุฑฺฒปพฺพชิตสฺส สาสนสฺส ปฎิปกฺขวจนํ ภิกฺขูนํ วิญฺญาปนตฺถญฺจ เอวํ ปุจฺฉิฯ สุภโทฺท หิ กุสินารายํ ภควติ อภิปฺปสนฺนาย ขตฺติยาทิคหฎฺฐปริสาย มเชฺฌ ภควโต ปรินิพฺพานํ สุตฺวา หฎฺฐปหโฎฺฐปิ ภเยน ปหฎฺฐาการํ วาจาย ปกาเสตุํ น สกฺขิสฺสติ, อิเธว ปน วิชนปเทเส สุตฺวา ยถาชฺฌาสยํ อตฺตโน ปาปลทฺธิํ ปกาเสสฺสติ, ตโต ตเมว ปจฺจยํ ทเสฺสตฺวา ภิกฺขู สมุสฺสาเหตฺวา ธมฺมวินยสงฺคหํ กาเรตฺวา เอตสฺส ปาปภิกฺขุสฺส, อเญฺญสญฺจ อีทิสานํ มโนรถวิฆาตํ, สาสนฎฺฐิติญฺจ กริสฺสามีติ ชานโนฺตว ตํ ปุจฺฉีติ เวทิตพฺพํฯ เตเนว เถโร ‘‘เอกมิทาหํ, อาวุโส, สมย’’นฺติอาทินา สุภทฺทวจนเมว ทเสฺสตฺวา ธมฺมวินยํ สงฺคายาเปสิฯ นานาภาโวติ สรีเรน นานาเทสภาโว, วิปฺปวาโสติ อโตฺถฯ วินาภาโวติ มรเณน วิยุชฺชนํฯ อญฺญถาภาโวติ ภวนฺตรูปคมเนน อญฺญาการปฺปตฺติฯ
437. Pañcasatikakkhandhake pāḷiyaṃ ‘‘apāvuso, amhākaṃ satthāraṃ jānāsī’’ti idaṃ thero sayaṃ bhagavato parinibbutabhāvaṃ jānantopi attanā sahagatabhikkhuparisāya ñāpanatthameva, subhaddassa vuḍḍhapabbajitassa sāsanassa paṭipakkhavacanaṃ bhikkhūnaṃ viññāpanatthañca evaṃ pucchi. Subhaddo hi kusinārāyaṃ bhagavati abhippasannāya khattiyādigahaṭṭhaparisāya majjhe bhagavato parinibbānaṃ sutvā haṭṭhapahaṭṭhopi bhayena pahaṭṭhākāraṃ vācāya pakāsetuṃ na sakkhissati, idheva pana vijanapadese sutvā yathājjhāsayaṃ attano pāpaladdhiṃ pakāsessati, tato tameva paccayaṃ dassetvā bhikkhū samussāhetvā dhammavinayasaṅgahaṃ kāretvā etassa pāpabhikkhussa, aññesañca īdisānaṃ manorathavighātaṃ, sāsanaṭṭhitiñca karissāmīti jānantova taṃ pucchīti veditabbaṃ. Teneva thero ‘‘ekamidāhaṃ, āvuso, samaya’’ntiādinā subhaddavacanameva dassetvā dhammavinayaṃ saṅgāyāpesi. Nānābhāvoti sarīrena nānādesabhāvo, vippavāsoti attho. Vinābhāvoti maraṇena viyujjanaṃ. Aññathābhāvoti bhavantarūpagamanena aññākārappatti.
๔๔๑. ‘‘อากงฺขมาโน…เป.… สมูหเนยฺยา’’ติ อิทํ ภควา มยา ‘‘อากงฺขมาโน’’ติ วุตฺตตฺตา เอกสิกฺขาปทมฺปิ สมูหนิตพฺพํ อปสฺสนฺตา, สมูหเน จ โทสํ ทิสฺวา ธมฺมสงฺคหกา ภิกฺขู ‘‘อปญฺญตฺตํ น ปญฺญาเปสฺสาม, ปญฺญตฺตํ น สมุจฺฉินฺทิสฺสามา’’ติอาทินา ปุน ‘‘ปญฺญตฺติสทิสาย อกุปฺปาย กมฺมวาจาย สาเวตฺวา สมาทาย วตฺติสฺสนฺติ, ตโต ยาว สาสนนฺตรธานา อปฺปฎิพาหิยานิ สิกฺขาปทานิ ภวิสฺสนฺตี’’ติ อิมินา อธิปฺปาเยน อโวจาติ ทฎฺฐพฺพํฯ เตเนว มหาเถราปิ ตเถว ปฎิปชฺชิํสุฯ
441.‘‘Ākaṅkhamāno…pe… samūhaneyyā’’ti idaṃ bhagavā mayā ‘‘ākaṅkhamāno’’ti vuttattā ekasikkhāpadampi samūhanitabbaṃ apassantā, samūhane ca dosaṃ disvā dhammasaṅgahakā bhikkhū ‘‘apaññattaṃ na paññāpessāma, paññattaṃ na samucchindissāmā’’tiādinā puna ‘‘paññattisadisāya akuppāya kammavācāya sāvetvā samādāya vattissanti, tato yāva sāsanantaradhānā appaṭibāhiyāni sikkhāpadāni bhavissantī’’ti iminā adhippāyena avocāti daṭṭhabbaṃ. Teneva mahātherāpi tatheva paṭipajjiṃsu.
คิหิคตานีติ คิหีสุ คตานิฯ ขตฺติยมหาสาราทิคิหีหิ ญาตานีติ อโตฺถฯ จิตกธูมกาโล อตฺตโน ปวตฺติปริโยสานภูโต เอตสฺสาติ ธูมกาลิกํฯ
Gihigatānīti gihīsu gatāni. Khattiyamahāsārādigihīhi ñātānīti attho. Citakadhūmakālo attano pavattipariyosānabhūto etassāti dhūmakālikaṃ.
๔๔๓. โอฬาริเก นิมิเตฺต กริยมาเนปีติ ‘‘อากงฺขมาโน, อานนฺท, ตถาคโต กปฺปํ วา ติเฎฺฐยฺย กปฺปาวเสสํ วา’’ติ เอวํ ถูลตเร ‘‘ติฎฺฐตุ, ภควา, กปฺป’’นฺติ ยาจนเหตุภูเต โอกาสนิมิเตฺต กเมฺม กริยมาเนฯ มาเรน ปริยุฎฺฐิตจิโตฺตติ มาเรน อาวิฎฺฐจิโตฺตฯ
443.Oḷārikenimitte kariyamānepīti ‘‘ākaṅkhamāno, ānanda, tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā’’ti evaṃ thūlatare ‘‘tiṭṭhatu, bhagavā, kappa’’nti yācanahetubhūte okāsanimitte kamme kariyamāne. Mārena pariyuṭṭhitacittoti mārena āviṭṭhacitto.
๔๔๕. อุชฺชวนิกายาติ ปฎิโสตคามินิยาฯ กุจฺฉิโต ลโว เฉโท วินาโส กุลโว, นิรตฺถกวินิโยโคฯ ตํ น คจฺฉนฺตีติ น กุลวํ คเมนฺติฯ
445.Ujjavanikāyāti paṭisotagāminiyā. Kucchito lavo chedo vināso kulavo, niratthakaviniyogo. Taṃ na gacchantīti na kulavaṃ gamenti.
ขุทฺทานุขุทฺทกสิกฺขาปทกถาวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Khuddānukhuddakasikkhāpadakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ปญฺจสติกกฺขนฺธกวณฺณนานโย นิฎฺฐิโตฯ
Pañcasatikakkhandhakavaṇṇanānayo niṭṭhito.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / จูฬวคฺคปาฬิ • Cūḷavaggapāḷi
๑. สงฺคีตินิทานํ • 1. Saṅgītinidānaṃ
๒. ขุทฺทานุขุทฺทกสิกฺขาปทกถา • 2. Khuddānukhuddakasikkhāpadakathā
๓. พฺรหฺมทณฺฑกถา • 3. Brahmadaṇḍakathā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / จูฬวคฺค-อฎฺฐกถา • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ขุทฺทานุขุทฺทกสิกฺขาปทกถา • Khuddānukhuddakasikkhāpadakathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā
สงฺคีตินิทานกถาวณฺณนา • Saṅgītinidānakathāvaṇṇanā
ขุทฺทานุขุทฺทกสิกฺขาปทกถาวณฺณนา • Khuddānukhuddakasikkhāpadakathāvaṇṇanā
พฺรหฺมทณฺฑกถาวณฺณนา • Brahmadaṇḍakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā
สงฺคีตินิทานกถาวณฺณนา • Saṅgītinidānakathāvaṇṇanā
ขุทฺทานุขุทฺทกกถาวณฺณนา • Khuddānukhuddakakathāvaṇṇanā
พฺรหฺมทณฺฑกถาวณฺณนา • Brahmadaṇḍakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๑. ขุทฺทานุขุทฺทกสิกฺขาปทกถา • 1. Khuddānukhuddakasikkhāpadakathā
