| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[២៦៥] ៥. ខុរប្បជាតកវណ្ណនា
[265] 5. Khurappajātakavaṇṇanā
ទិស្វា ខុរប្បេតិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ ឯកំ ឱស្សដ្ឋវីរិយំ ភិក្ខុំ អារព្ភ កថេសិ។ តញ្ហិ សត្ថា ‘‘សច្ចំ កិរ ត្វំ, ភិក្ខុ, ឱស្សដ្ឋវីរិយោ’’តិ បុច្ឆិត្វា ‘‘សច្ចំ, ភន្តេ’’តិ វុត្តេ ‘‘ភិក្ខុ, កស្មា ឯវំ ត្វំ និយ្យានិកសាសនេ បព្ពជិត្វា វីរិយំ ឱស្សជិ, បោរាណកបណ្ឌិតា អនិយ្យានិកដ្ឋានេបិ វីរិយំ ករិំសូ’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។
Disvākhurappeti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ ossaṭṭhavīriyaṃ bhikkhuṃ ārabbha kathesi. Tañhi satthā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, bhikkhu, ossaṭṭhavīriyo’’ti pucchitvā ‘‘saccaṃ, bhante’’ti vutte ‘‘bhikkhu, kasmā evaṃ tvaṃ niyyānikasāsane pabbajitvā vīriyaṃ ossaji, porāṇakapaṇḍitā aniyyānikaṭṭhānepi vīriyaṃ kariṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ ឯកស្មិំ អដវិអារក្ខកកុលេ និព្ពត្តិត្វា វយប្បត្តោ បញ្ចបុរិសសតបរិវារោ អដវិអារក្ខកេសុ សព្ពជេដ្ឋកោ ហុត្វា អដវិមុខេ ឯកស្មិំ គាមេ វាសំ កប្បេសិ។ សោ ភតិំ គហេត្វា មនុស្សេ អដវិំ អតិក្កាមេតិ។ អថេកស្មិំ ទិវសេ ពារាណសេយ្យកោ សត្ថវាហបុត្តោ បញ្ចហិ សកដសតេហិ តំ គាមំ បត្វា តំ បក្កោសាបេត្វា ‘‘សម្ម, សហស្សំ គហេត្វា មំ អដវិំ អតិក្កាមេហី’’តិ អាហ។ សោ ‘‘សាធូ’’តិ តស្ស ហត្ថតោ សហស្សំ គណ្ហិ, ភតិំ គណ្ហន្តោយេវ តស្ស ជីវិតំ បរិច្ចជិ។ សោ តំ អាទាយ អដវិំ បាវិសិ, អដវិមជ្ឈេ បញ្ចសតា ចោរា ឧដ្ឋហិំសុ, ចោរេ ទិស្វាវ សេសបុរិសា ឧរេន និបជ្ជិំសុ, អារក្ខកជេដ្ឋកោ ឯកោវ នទន្តោ វគ្គន្តោ បហរិត្វា បញ្ចសតេបិ ចោរេ បលាបេត្វា សត្ថវាហបុត្តំ សោត្ថិនា កន្តារំ តារេសិ។
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto ekasmiṃ aṭaviārakkhakakule nibbattitvā vayappatto pañcapurisasataparivāro aṭaviārakkhakesu sabbajeṭṭhako hutvā aṭavimukhe ekasmiṃ gāme vāsaṃ kappesi. So bhatiṃ gahetvā manusse aṭaviṃ atikkāmeti. Athekasmiṃ divase bārāṇaseyyako satthavāhaputto pañcahi sakaṭasatehi taṃ gāmaṃ patvā taṃ pakkosāpetvā ‘‘samma, sahassaṃ gahetvā maṃ aṭaviṃ atikkāmehī’’ti āha. So ‘‘sādhū’’ti tassa hatthato sahassaṃ gaṇhi, bhatiṃ gaṇhantoyeva tassa jīvitaṃ pariccaji. So taṃ ādāya aṭaviṃ pāvisi, aṭavimajjhe pañcasatā corā uṭṭhahiṃsu, core disvāva sesapurisā urena nipajjiṃsu, ārakkhakajeṭṭhako ekova nadanto vagganto paharitvā pañcasatepi core palāpetvā satthavāhaputtaṃ sotthinā kantāraṃ tāresi.
សត្ថវាហបុត្តោ បរកន្តារេ សត្ថំ និវេសេត្វា អារក្ខកជេដ្ឋកំ នានគ្គរសភោជនំ ភោជេត្វា សយម្បិ ភុត្តបាតរាសោ សុខនិសិន្នោ តេន សទ្ធិំ សល្លបន្តោ ‘‘សម្ម, តថាទារុណានំ ចោរានំ អាវុធានិ គហេត្វា អវត្ថរណកាលេ កេន នុ ខោ តេ ការណេន ចិត្តុត្រាសមត្តម្បិ ន ឧប្បន្ន’’ន្តិ បុច្ឆន្តោ បឋមំ គាថមាហ –
Satthavāhaputto parakantāre satthaṃ nivesetvā ārakkhakajeṭṭhakaṃ nānaggarasabhojanaṃ bhojetvā sayampi bhuttapātarāso sukhanisinno tena saddhiṃ sallapanto ‘‘samma, tathādāruṇānaṃ corānaṃ āvudhāni gahetvā avattharaṇakāle kena nu kho te kāraṇena cittutrāsamattampi na uppanna’’nti pucchanto paṭhamaṃ gāthamāha –
៤៣.
43.
‘‘ទិស្វា ខុរប្បេ ធនុវេគនុន្នេ, ខគ្គេ គហីតេ តិខិណេ តេលធោតេ;
‘‘Disvā khurappe dhanuveganunne, khagge gahīte tikhiṇe teladhote;
តស្មិំ ភយស្មិំ មរណេ វិយូឡ្ហេ, កស្មា នុ តេ នាហុ ឆម្ភិតត្ត’’ន្តិ។
Tasmiṃ bhayasmiṃ maraṇe viyūḷhe, kasmā nu te nāhu chambhitatta’’nti.
តត្ថ ធនុវេគនុន្នេតិ ធនុវេគេន វិស្សដ្ឋេ។ ខគ្គេ គហីតេតិ ថរុទណ្ឌេហិ សុគហិតេ ខគ្គេ។ មរណេ វិយូឡ្ហេតិ មរណេ បច្ចុបដ្ឋិតេ។ កស្មា នុ តេ នាហូតិ កេន នុ ខោ ការណេន នាហោសិ។ ឆម្ភិតត្តន្តិ សរីរចលនំ។
Tattha dhanuveganunneti dhanuvegena vissaṭṭhe. Khagge gahīteti tharudaṇḍehi sugahite khagge. Maraṇe viyūḷheti maraṇe paccupaṭṭhite. Kasmā nu te nāhūti kena nu kho kāraṇena nāhosi. Chambhitattanti sarīracalanaṃ.
តំ សុត្វា អារក្ខកជេដ្ឋកោ ឥតរា ទ្វេ គាថា អភាសិ –
Taṃ sutvā ārakkhakajeṭṭhako itarā dve gāthā abhāsi –
៤៤.
44.
‘‘ទិស្វា ខុរប្បេ ធនុវេគនុន្នេ, ខគ្គេ គហីតេ តិខិណេ តេលធោតេ;
‘‘Disvā khurappe dhanuveganunne, khagge gahīte tikhiṇe teladhote;
តស្មិំ ភយស្មិំ មរណេ វិយូឡ្ហេ, វេទំ អលត្ថំ វិបុលំ ឧឡារំ។
Tasmiṃ bhayasmiṃ maraṇe viyūḷhe, vedaṃ alatthaṃ vipulaṃ uḷāraṃ.
៤៥.
45.
‘‘សោ វេទជាតោ អជ្ឈភវិំ អមិត្តេ, បុព្ពេវ មេ ជីវិតមាសិ ចត្តំ;
‘‘So vedajāto ajjhabhaviṃ amitte, pubbeva me jīvitamāsi cattaṃ;
ន ហិ ជីវិតេ អាលយំ កុព្ពមានោ, សូរោ កយិរា សូរកិច្ចំ កទាចី’’តិ។
Na hi jīvite ālayaṃ kubbamāno, sūro kayirā sūrakiccaṃ kadācī’’ti.
តត្ថ វេទំ អលត្ថន្តិ តុដ្ឋិញ្ចេវ សោមនស្សញ្ច បដិលភិំ។ វិបុលន្តិ ពហុំ។ ឧឡារន្តិ ឧត្តមំ។ អជ្ឈភវិន្តិ ជីវិតំ បរិច្ចជិត្វា អភិភវិំ។ បុព្ពេវ មេ ជីវិតមាសិ ចត្តន្តិ មយា បុព្ពេវ តវ ហត្ថតោ ភតិំ គណ្ហន្តេនេវ ជីវិតំ ចត្តមាសិ។ ន ហិ ជីវិតេ អាលយំ កុព្ពមានោតិ ជីវិតស្មិញ្ហិ និកន្តិំ កុរុមានោ បុរិសកិច្ចំ កទាចិបិ ន ករោតិ។
Tattha vedaṃ alatthanti tuṭṭhiñceva somanassañca paṭilabhiṃ. Vipulanti bahuṃ. Uḷāranti uttamaṃ. Ajjhabhavinti jīvitaṃ pariccajitvā abhibhaviṃ. Pubbeva me jīvitamāsi cattanti mayā pubbeva tava hatthato bhatiṃ gaṇhanteneva jīvitaṃ cattamāsi. Na hi jīvite ālayaṃ kubbamānoti jīvitasmiñhi nikantiṃ kurumāno purisakiccaṃ kadācipi na karoti.
ឯវំ សោ សរវស្សេ វស្សន្តេ ជីវិតនិកន្តិយា វិស្សដ្ឋត្តា អត្តនា សូរកិច្ចស្ស កតភាវំ ញាបេត្វា សត្ថវាហបុត្តំ ឧយ្យោជេត្វា សកគាមមេវ បច្ចាគន្ត្វា ទានាទីនិ បុញ្ញានិ កត្វា យថាកម្មំ គតោ។
Evaṃ so saravasse vassante jīvitanikantiyā vissaṭṭhattā attanā sūrakiccassa katabhāvaṃ ñāpetvā satthavāhaputtaṃ uyyojetvā sakagāmameva paccāgantvā dānādīni puññāni katvā yathākammaṃ gato.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា សច្ចានិ បកាសេត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ, សច្ចបរិយោសានេ ឱស្សដ្ឋវីរិយោ ភិក្ខុ អរហត្តេ បតិដ្ឋហិ។ ‘‘តទា អារក្ខកជេដ្ឋកោ អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne ossaṭṭhavīriyo bhikkhu arahatte patiṭṭhahi. ‘‘Tadā ārakkhakajeṭṭhako ahameva ahosi’’nti.
ខុរប្បជាតកវណ្ណនា បញ្ចមា។
Khurappajātakavaṇṇanā pañcamā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ២៦៥. ខុរប្បជាតកំ • 265. Khurappajātakaṃ
