| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๒. กิํททสุตฺตวณฺณนา
2. Kiṃdadasuttavaṇṇanā
๔๒. เทฺว ตีณิ ภตฺตานิ อภุตฺวาติ เทฺว ตโย วาเร ภตฺตานิ อภุญฺชิตฺวาฯ อุฎฺฐาตุํ น สโกฺกตีติ อุฎฺฐาตุมฺปิ น สโกฺกตี, ปเคว อญฺญํ สรีเรน กาตพฺพกิจฺจํ ทุพฺพลภาวโตฯ ทุพฺพโลปิ หุตฺวาติ ภุญฺชนโต ปุเพฺพ ทุพฺพโล หุตฺวา พลสมฺปโนฺน โหติฯ เอวํ พฺยติเรกโต อนฺวยโต จ อาหารสฺส สรีเร พลวตํ อาหฯ ยสฺมา อนฺนโท ทายโก ปฎิคฺคาหกสฺส พลโท โหติ, ตสฺมา โส อายติํ อตฺตโน สรีเร พลโท อวินาสวเสน พลสฺส รกฺขโก จ โหติฯ เตนาห ภควา – ‘‘พลํ โข ปน ทตฺวา พลสฺส ภาคี โหตี’’ติ (อ. นิ. ๕.๓๗) เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ สุรูโปปีติ อภิรูโปปิฯ วิรูโป โหตีติ พีภจฺฉรูโป โกปีนสฺส อจฺฉนฺนตฺตาฯ อิทญฺจ ยานนฺติ สามญฺญโต วุตฺตํฯ อุปาหนาติ สรูปโต ทเสฺสติฯ อทุกฺขปฺปโตฺต หุตฺวา ยาติ วตฺตติ เอเตนาติ ยานนฺติ ฉตฺตาทีนมฺปิ ยานภาโว วุโตฺตฯ เตนาห ‘‘ยานโท สุขโท โหตี’’ติฯ จกฺขุโท นาม โหติ จกฺขุนา กาตพฺพกิเจฺจ สหการีการณภาวโต ทีปสฺสฯ
42.Dve tīṇi bhattāni abhutvāti dve tayo vāre bhattāni abhuñjitvā. Uṭṭhātuṃ na sakkotīti uṭṭhātumpi na sakkotī, pageva aññaṃ sarīrena kātabbakiccaṃ dubbalabhāvato. Dubbalopi hutvāti bhuñjanato pubbe dubbalo hutvā balasampanno hoti. Evaṃ byatirekato anvayato ca āhārassa sarīre balavataṃ āha. Yasmā annado dāyako paṭiggāhakassa balado hoti, tasmā so āyatiṃ attano sarīre balado avināsavasena balassa rakkhako ca hoti. Tenāha bhagavā – ‘‘balaṃ kho pana datvā balassa bhāgī hotī’’ti (a. ni. 5.37) sesapadesupi eseva nayo. Surūpopīti abhirūpopi. Virūpo hotīti bībhaccharūpo kopīnassa acchannattā. Idañca yānanti sāmaññato vuttaṃ. Upāhanāti sarūpato dasseti. Adukkhappatto hutvā yāti vattati etenāti yānanti chattādīnampi yānabhāvo vutto. Tenāha ‘‘yānado sukhado hotī’’ti. Cakkhudo nāma hoti cakkhunā kātabbakicce sahakārīkāraṇabhāvato dīpassa.
‘‘สเพฺพสํเยว พลาทีนํ ทายโก โหตี’’ติ สเงฺขปโต วุตฺตํ อตฺถํ วิตฺถารโต ทเสฺสตุํ ‘‘เทฺว ตโย คาเม’’ติอาทิ วุตฺตํฯ นิสชฺชาทิวเสน ปติสฺสยิตพฺพโต ปติสฺสโย, วิหาโรฯ ปกฺขิตฺตํ วิย โหติ ปริสฺสมสฺส วิโนทิตตฺตาฯ พหิ วิจรนฺตสฺสาติ ปติสฺสยํ อลภิตฺวา พหิ วิวฎงฺคเณ วิจรนฺตสฺสฯ ฌายตีติ ฌายนฺตํ โหติ, กิลมตีติ อโตฺถฯ สีตุณฺหาทิวิโรธิปจฺจยวเสน สสนฺตาเน วิสภาคสนฺตติ, ตพฺพิปริยายโต สภาคสนฺตติ เวทิตพฺพาฯ สุขํ นาม ทุกฺขปจฺจยปริหารโต สุขปจฺจยุปฺปนฺนโต จ โหติ, ตทุภยํ ปติสฺสยวเสน ลภตีติ ทเสฺสโนฺต ‘‘พหิ วิจรนฺตสฺส ปาเท’’ติอาทิมาหฯ ธมฺมปีติสุขนฺติ ธมฺมปจฺจเวกฺขเณน อุปฺปนฺนปีติสุขํฯ อุปสมสุขนฺติ กิเลสานํ วูปสเมน ปวตฺตสุขํฯ นิวาตํ ปิหิตวาตปานํ ปติสฺสยํ ปวิสิตฺวา ทฺวารํ ปิธาย ฐิตสฺส อนฺธกาโร โหตีติ วุตฺตํ ‘‘กูเป โอติโณฺณ วิย โหตี’’ติฯ เตนาห ‘‘มญฺจปีฐาทีนิ น ปญฺญายนฺตี’’ติฯ ตยิทํ พหิสมาปนฺนปริสฺสมโทเสน, น จ ปติสฺสยโทเสนฯ เตนาห ‘‘มุหุตฺต’’นฺติอาทิฯ
‘‘Sabbesaṃyeva balādīnaṃ dāyako hotī’’ti saṅkhepato vuttaṃ atthaṃ vitthārato dassetuṃ ‘‘dve tayo gāme’’tiādi vuttaṃ. Nisajjādivasena patissayitabbato patissayo, vihāro. Pakkhittaṃ viya hoti parissamassa vinoditattā. Bahi vicarantassāti patissayaṃ alabhitvā bahi vivaṭaṅgaṇe vicarantassa. Jhāyatīti jhāyantaṃ hoti, kilamatīti attho. Sītuṇhādivirodhipaccayavasena sasantāne visabhāgasantati, tabbipariyāyato sabhāgasantati veditabbā. Sukhaṃ nāma dukkhapaccayaparihārato sukhapaccayuppannato ca hoti, tadubhayaṃ patissayavasena labhatīti dassento ‘‘bahi vicarantassa pāde’’tiādimāha. Dhammapītisukhanti dhammapaccavekkhaṇena uppannapītisukhaṃ. Upasamasukhanti kilesānaṃ vūpasamena pavattasukhaṃ. Nivātaṃ pihitavātapānaṃ patissayaṃ pavisitvā dvāraṃ pidhāya ṭhitassa andhakāro hotīti vuttaṃ ‘‘kūpe otiṇṇo viya hotī’’ti. Tenāha ‘‘mañcapīṭhādīni na paññāyantī’’ti. Tayidaṃ bahisamāpannaparissamadosena, na ca patissayadosena. Tenāha ‘‘muhutta’’ntiādi.
น มรติ เอเตนาติ อมรณํ, นิพฺพานาธิคมาทโยฯ ตสฺส ทานํ ธมฺมูปเทโส, ตํ เทติฯ เตนาห ‘‘โย ธมฺมํ อนุสาสตี’’ติฯ ตยิทํ ธมฺมานุสาสนํ กถํ โหตีติ อาห ‘‘อฎฺฐกถ’’นฺติอาทิฯ อฎฺฐกถํ กเถตีติ อวิวฎปาฐสฺส ปาฬิยา อตฺถสํวณฺณนํ กโรตีติ อโตฺถฯ อนธีติโน ปน ปาฬิํ วาเจติฯ ตตฺถ ตตฺถ คตฎฺฐาเน ปุจฺฉิตปญฺหํ วิสฺสเชฺชติ, อยํ ตาว คนฺถธุโร, ปฎิปตฺติวาสธุเร ปน กมฺมฎฺฐานํ อาจิกฺขติ, อุภเยสมฺปิ ธมฺมสฺสวนํ กโรติฯ สพฺพทานนฺติ ยถาวุตฺตอามิสทานํ อภยทานํฯ ธมฺมทานนฺติ ธมฺมเทสนาฯ ธมฺมรตีติ สมถวิปสฺสนาธเมฺม อภิรติฯ ธมฺมรโสติ สทฺธมฺมสนฺนิสฺสยํ ปีติปาโมชฺชํฯ
Na marati etenāti amaraṇaṃ, nibbānādhigamādayo. Tassa dānaṃ dhammūpadeso, taṃ deti. Tenāha ‘‘yo dhammaṃ anusāsatī’’ti. Tayidaṃ dhammānusāsanaṃ kathaṃ hotīti āha ‘‘aṭṭhakatha’’ntiādi. Aṭṭhakathaṃ kathetīti avivaṭapāṭhassa pāḷiyā atthasaṃvaṇṇanaṃ karotīti attho. Anadhītino pana pāḷiṃ vāceti. Tattha tattha gataṭṭhāne pucchitapañhaṃ vissajjeti, ayaṃ tāva ganthadhuro, paṭipattivāsadhure pana kammaṭṭhānaṃ ācikkhati, ubhayesampi dhammassavanaṃ karoti. Sabbadānanti yathāvuttaāmisadānaṃ abhayadānaṃ. Dhammadānanti dhammadesanā. Dhammaratīti samathavipassanādhamme abhirati. Dhammarasoti saddhammasannissayaṃ pītipāmojjaṃ.
กิํททสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Kiṃdadasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๒. กิํททสุตฺตํ • 2. Kiṃdadasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๒. กิํททสุตฺตวณฺณนา • 2. Kiṃdadasuttavaṇṇanā
