| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya |
10. කිමිලසුත්‌තං
10. Kimilasuttaṃ
986. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා කිමිලායං 1 විහරති වෙළුවනෙ. තත්‍ර ඛො භගවා ආයස්‌මන්‌තං කිමිලං ආමන්‌තෙසි – ‘‘කථං භාවිතො නු ඛො, කිමිල, ආනාපානස්‌සතිසමාධි කථං බහුලීකතො මහප්‌ඵලො හොති මහානිසංසො’’ති?
986. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kimilāyaṃ 2 viharati veḷuvane. Tatra kho bhagavā āyasmantaṃ kimilaṃ āmantesi – ‘‘kathaṃ bhāvito nu kho, kimila, ānāpānassatisamādhi kathaṃ bahulīkato mahapphalo hoti mahānisaṃso’’ti?
එවං වුත්‌තෙ ආයස්‌මා කිමිලො තුණ්‌හී අහොසි. දුතියම්‌පි ඛො භගවා…පෙ.… තතියම්‌පි ඛො භගවා ආයස්‌මන්‌තං කිමිලං ආමන්‌තෙසි – ‘‘කථං භාවිතො නු ඛො, කිමිල, ආනාපානස්‌සතිසමාධි කථං බහුලීකතො මහප්‌ඵලො හොති මහානිසංසො’’ති? තතියම්‌පි ඛො ආයස්‌මා කිමිලො තුණ්‌හී අහොසි.
Evaṃ vutte āyasmā kimilo tuṇhī ahosi. Dutiyampi kho bhagavā…pe… tatiyampi kho bhagavā āyasmantaṃ kimilaṃ āmantesi – ‘‘kathaṃ bhāvito nu kho, kimila, ānāpānassatisamādhi kathaṃ bahulīkato mahapphalo hoti mahānisaṃso’’ti? Tatiyampi kho āyasmā kimilo tuṇhī ahosi.
එවං වුත්‌තෙ ආයස්‌මා ආනන්‌දො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘එතස්‌ස, භගවා, කාලො; එතස්‌ස, සුගත, කාලො! යං භගවා ආනාපානස්‌සතිසමාධිං භාසෙය්‍ය . භගවතො සුත්‌වා භික්‌ඛූ ධාරෙස්‌සන්‌තී’’ති.
Evaṃ vutte āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘etassa, bhagavā, kālo; etassa, sugata, kālo! Yaṃ bhagavā ānāpānassatisamādhiṃ bhāseyya . Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti.
‘‘තෙනහානන්‌ද, සුණාහි, සාධුකං මනසි කරොහි; භාසිස්‌සාමී’’ති. ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’ති ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො භගවතො පච්‌චස්‌සොසි. භගවා එතදවොච – ‘‘කථං භාවිතො ච, ආනන්‌ද, ආනාපානස්‌සතිසමාධි කථං බහුලීකතො මහප්‌ඵලො හොති මහානිසංසො? ඉධානන්‌ද, භික්‌ඛු අරඤ්‌ඤගතො වා රුක්‌ඛමූලගතො වා සුඤ්‌ඤාගාරගතො වා නිසීදති පල්‌ලඞ්‌කං ආභුජිත්‌වා උජුං කායං පණිධාය පරිමුඛං සතිං උපට්‌ඨපෙත්‌වා. සො සතොව අස්‌සසති, සතොව පස්‌සසති…පෙ.… ‘පටිනිස්‌සග්‌ගානුපස්‌සී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘පටිනිස්‌සග්‌ගානුපස්‌සී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති. එවං භාවිතො ඛො, ආනන්‌ද, ආනාපානස්‌සතිසමාධි එවං බහුලීකතො මහප්‌ඵලො හොති මහානිසංසො’’.
‘‘Tenahānanda, suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca – ‘‘kathaṃ bhāvito ca, ānanda, ānāpānassatisamādhi kathaṃ bahulīkato mahapphalo hoti mahānisaṃso? Idhānanda, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So satova assasati, satova passasati…pe… ‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti sikkhati. Evaṃ bhāvito kho, ānanda, ānāpānassatisamādhi evaṃ bahulīkato mahapphalo hoti mahānisaṃso’’.
‘‘යස්‌මිං සමයෙ, ආනන්‌ද, භික්‌ඛු දීඝං වා අස්‌සසන්‌තො ‘දීඝං අස්‌සසාමී’ති පජානාති, දීඝං වා පස්‌සසන්‌තො ‘දීඝං පස්‌සසාමී’ති පජානාති; රස්‌සං වා අස්‌සසන්‌තො ‘රස්‌සං අස්‌සසාමී’ති පජානාති, රස්‌සං වා පස්‌සසන්‌තො ‘රස්‌සං පස්‌සසාමී’ති පජානාති; ‘සබ්‌බකායප්‌පටිසංවෙදී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘සබ්‌බකායප්‌පටිසංවෙදී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ‘පස්‌සම්‌භයං කායසඞ්‌ඛාරං අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘පස්‌සම්‌භයං කායසඞ්‌ඛාරං පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති – කායෙ කායානුපස්‌සී, ආනන්‌ද, භික්‌ඛු තස්‌මිං සමයෙ විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා, විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං. තං කිස්‌ස හෙතු? කායඤ්‌ඤතරාහං, ආනන්‌ද, එතං වදාමි යදිදං – අස්‌සාසපස්‌සාසං. තස්‌මාතිහානන්‌ද, කායෙ කායානුපස්‌සී භික්‌ඛු තස්‌මිං සමයෙ විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා, විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං.
‘‘Yasmiṃ samaye, ānanda, bhikkhu dīghaṃ vā assasanto ‘dīghaṃ assasāmī’ti pajānāti, dīghaṃ vā passasanto ‘dīghaṃ passasāmī’ti pajānāti; rassaṃ vā assasanto ‘rassaṃ assasāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā passasanto ‘rassaṃ passasāmī’ti pajānāti; ‘sabbakāyappaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sabbakāyappaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati – kāye kāyānupassī, ānanda, bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Taṃ kissa hetu? Kāyaññatarāhaṃ, ānanda, etaṃ vadāmi yadidaṃ – assāsapassāsaṃ. Tasmātihānanda, kāye kāyānupassī bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
‘‘යස්‌මිං සමයෙ, ආනන්‌ද, භික්‌ඛු ‘පීතිප්‌පටිසංවෙදී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘පීතිප්‌පටිසංවෙදී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ‘සුඛප්‌පටිසංවෙදී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘සුඛප්‌පටිසංවෙදී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ‘චිත්‌තසඞ්‌ඛාරප්‌පටිසංවෙදී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘චිත්‌තසඞ්‌ඛාරප්‌පටිසංවෙදී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ‘පස්‌සම්‌භයං චිත්‌තසඞ්‌ඛාරං පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති – වෙදනාසු වෙදනානුපස්‌සී, ආනන්‌ද, භික්‌ඛු තස්‌මිං සමයෙ විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා, විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං. තං කිස්‌ස හෙතු? වෙදනාඤ්‌ඤතරාහං, ආනන්‌ද, එතං වදාමි, යදිදං – අස්‌සාසපස්‌සාසානං 3 සාධුකං මනසිකාරං. තස්‌මාතිහානන්‌ද, වෙදනාසු වෙදනානුපස්‌සී භික්‌ඛු තස්‌මිං සමයෙ විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා, විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං.
‘‘Yasmiṃ samaye, ānanda, bhikkhu ‘pītippaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘pītippaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘sukhappaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sukhappaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘cittasaṅkhārappaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittasaṅkhārappaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati – vedanāsu vedanānupassī, ānanda, bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Taṃ kissa hetu? Vedanāññatarāhaṃ, ānanda, etaṃ vadāmi, yadidaṃ – assāsapassāsānaṃ 4 sādhukaṃ manasikāraṃ. Tasmātihānanda, vedanāsu vedanānupassī bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
‘‘යස්‌මිං සමයෙ, ආනන්‌ද, භික්‌ඛු ‘චිත්‌තප්‌පටිසංවෙදී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘චිත්‌තප්‌පටිසංවෙදී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; අභිප්‌පමොදයං චිත්‌තං…පෙ.… සමාදහං චිත්‌තං…පෙ.… ‘විමොචයං චිත්‌තං අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘විමොචයං චිත්‌තං පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති – චිත්‌තෙ චිත්‌තානුපස්‌සී, ආනන්‌ද, භික්‌ඛු තස්‌මිං සමයෙ විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා, විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං. තං කිස්‌ස හෙතු? නාහං, ආනන්‌ද, මුට්‌ඨස්‌සතිස්‌ස අසම්‌පජානස්‌ස ආනාපානස්‌සතිසමාධිභාවනං වදාමි. තස්‌මාතිහානන්‌ද, චිත්‌තෙ චිත්‌තානුපස්‌සී භික්‌ඛු තස්‌මිං සමයෙ විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා, විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං.
‘‘Yasmiṃ samaye, ānanda, bhikkhu ‘cittappaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittappaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; abhippamodayaṃ cittaṃ…pe… samādahaṃ cittaṃ…pe… ‘vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati – citte cittānupassī, ānanda, bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Taṃ kissa hetu? Nāhaṃ, ānanda, muṭṭhassatissa asampajānassa ānāpānassatisamādhibhāvanaṃ vadāmi. Tasmātihānanda, citte cittānupassī bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
‘‘යස්‌මිං සමයෙ, ආනන්‌ද, භික්‌ඛු ‘අනිච්‌චානුපස්‌සී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති…පෙ.… විරාගානුපස්‌සී…පෙ.… නිරොධානුපස්‌සී…පෙ.… ‘පටිනිස්‌සග්‌ගානුපස්‌සී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘පටිනිස්‌සග්‌ගානුපස්‌සී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති – ධම්‌මෙසු ධම්‌මානුපස්‌සී, ආනන්‌ද, භික්‌ඛු තස්‌මිං සමයෙ විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා, විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං. සො යං තං හොති අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සානං පහානං තං පඤ්‌ඤාය දිස්‌වා සාධුකං අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛිතා හොති. තස්‌මාතිහානන්‌ද, ධම්‌මෙසු ධම්‌මානුපස්‌සී භික්‌ඛු තස්‌මිං සමයෙ විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා, විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං.
‘‘Yasmiṃ samaye, ānanda, bhikkhu ‘aniccānupassī assasissāmī’ti sikkhati…pe… virāgānupassī…pe… nirodhānupassī…pe… ‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti sikkhati – dhammesu dhammānupassī, ānanda, bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. So yaṃ taṃ hoti abhijjhādomanassānaṃ pahānaṃ taṃ paññāya disvā sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti. Tasmātihānanda, dhammesu dhammānupassī bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
‘‘සෙය්‍යථාපි , ආනන්‌ද, චතුමහාපථෙ 5 මහාපංසුපුඤ්‌ජො. පුරත්‌ථිමාය චෙපි දිසායං ආගච්‌ඡෙය්‍ය සකටං වා රථො වා, උපහනතෙව තං පංසුපුඤ්‌ජං; පච්‌ඡිමාය චෙපි දිසාය ආගච්‌ඡෙය්‍ය…පෙ.… උත්‌තරාය චෙපි දිසාය…පෙ.… දක්‌ඛිණාය චෙපි දිසාය ආගච්‌ඡෙය්‍ය සකටං වා රථො වා, උපහනතෙව තං පංසුපුඤ්‌ජං. එවමෙව ඛො, ආනන්‌ද, භික්‌ඛු කායෙ කායානුපස්‌සී විහරන්‌තොපි උපහනතෙව පාපකෙ අකුසලෙ ධම්‌මෙ; වෙදනාසු…පෙ.… චිත්‌තෙ…පෙ.… ධම්‌මෙසු ධම්‌මානුපස්‌සී විහරන්‌තොපි උපහනතෙව පාපකෙ අකුසලෙ ධම්‌මෙ’’ති. දසමං.
‘‘Seyyathāpi , ānanda, catumahāpathe 6 mahāpaṃsupuñjo. Puratthimāya cepi disāyaṃ āgaccheyya sakaṭaṃ vā ratho vā, upahanateva taṃ paṃsupuñjaṃ; pacchimāya cepi disāya āgaccheyya…pe… uttarāya cepi disāya…pe… dakkhiṇāya cepi disāya āgaccheyya sakaṭaṃ vā ratho vā, upahanateva taṃ paṃsupuñjaṃ. Evameva kho, ānanda, bhikkhu kāye kāyānupassī viharantopi upahanateva pāpake akusale dhamme; vedanāsu…pe… citte…pe… dhammesu dhammānupassī viharantopi upahanateva pāpake akusale dhamme’’ti. Dasamaṃ.
එකධම්‌මවග්‌ගො පඨමො.
Ekadhammavaggo paṭhamo.
තස්‌සුද්‌දානං –
Tassuddānaṃ –
එකධම්‌මො ච බොජ්‌ඣඞ්‌ගො, සුද්‌ධිකඤ්‌ච දුවෙ ඵලා;
Ekadhammo ca bojjhaṅgo, suddhikañca duve phalā;
අරිට්‌ඨො කප්‌පිනො දීපො, වෙසාලී කිමිලෙන චාති.
Ariṭṭho kappino dīpo, vesālī kimilena cāti.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 10. කිමිලසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Kimilasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 10. කිමිලසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Kimilasuttavaṇṇanā
