| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
១០. កិមិលសុត្តវណ្ណនា
10. Kimilasuttavaṇṇanā
៩៨៦. ទសមេ កិមិលាយន្តិ ឯវំនាមកេ នគរេ។ ឯតទវោចាតិ ថេរោ កិរ ចិន្តេសិ – ‘‘អយំ ទេសនា ន យថានុសន្ធិកា កតា, យថានុសន្ធិំ គមេស្សាមី’’តិ ទេសនានុសន្ធិំ ឃដេន្តោ ឯតំ អវោច។ កាយញ្ញតរន្តិ បថវីអាទីសុ កាយេសុ អញ្ញតរំ វទាមិ វាយោកាយំ វទាមីតិ អត្ថោ។ អថ វា ចក្ខាយតនំ…បេ.… កពឡីការោ អាហារោតិ បញ្ចវីសតិ រូបកោដ្ឋាសា រូបកាយោ នាម, តេសុ អានាបានំ ផោដ្ឋព្ពាយតនេ សង្គហិតត្តា កាយញ្ញតរំ ហោតិ, តស្មាបិ ឯវមាហ។ តស្មាតិហាតិ យស្មា ចតូសុ កាយេសុ អញ្ញតរំ វាយោកាយំ, បញ្ចវីសតិ កោដ្ឋាសេ វា រូបកាយេ អញ្ញតរំ អានាបានំ អនុបស្សតិ, តស្មា កាយេ កាយានុបស្សីតិ អត្ថោ។ ឯវំ សព្ពត្ថ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ វេទនាញ្ញតរន្តិ តីសុ វេទនាសុ អញ្ញតរំ, សុខវេទនំ សន្ធាយេតំ វុត្តំ។
986. Dasame kimilāyanti evaṃnāmake nagare. Etadavocāti thero kira cintesi – ‘‘ayaṃ desanā na yathānusandhikā katā, yathānusandhiṃ gamessāmī’’ti desanānusandhiṃ ghaṭento etaṃ avoca. Kāyaññataranti pathavīādīsu kāyesu aññataraṃ vadāmi vāyokāyaṃ vadāmīti attho. Atha vā cakkhāyatanaṃ…pe… kabaḷīkāro āhāroti pañcavīsati rūpakoṭṭhāsā rūpakāyo nāma, tesu ānāpānaṃ phoṭṭhabbāyatane saṅgahitattā kāyaññataraṃ hoti, tasmāpi evamāha. Tasmātihāti yasmā catūsu kāyesu aññataraṃ vāyokāyaṃ, pañcavīsati koṭṭhāse vā rūpakāye aññataraṃ ānāpānaṃ anupassati, tasmā kāye kāyānupassīti attho. Evaṃ sabbattha attho veditabbo. Vedanāññataranti tīsu vedanāsu aññataraṃ, sukhavedanaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.
សាធុកំ មនសិការន្តិ បីតិបដិសំវេទិតាទិវសេន ឧប្បន្នំ សុន្ទរំ មនសិការំ។ កិំ បន មនសិការោ សុខា វេទនា ហោតីតិ? ន ហោតិ, ទេសនាសីសំ បនេតំ។ យថេវ ហិ ‘‘អនិច្ចសញ្ញាភាវនានុយោគមនុយុត្តា’’តិ (ម. និ. ៣.១៤៧) ឯត្ថ សញ្ញានាមេន បញ្ញា វុត្តា, ឯវមិធាបិ មនសិការនាមេន ឈានវេទនា វុត្តាតិ វេទិតព្ពា។ ឯតស្មិញ្ហិ ចតុក្កេ បឋមបទេ បីតិសីសេន វេទនា វុត្តា, ទុតិយបទេ សុខន្តិ សរូបេនេវ វុត្តា។ ចិត្តសង្ខារបទទ្វយេ ‘‘សញ្ញា ច វេទនា ច ចេតសិកា ឯតេ ធម្មា ចិត្តប្បដិពទ្ធា ចិត្តសង្ខារា’’តិ (បដិ. ម. ១.១៧៤) វចនតោ ‘‘វិតក្កវិចារេ ឋបេត្វា សព្ពេបិ ចិត្តសម្បយុត្តកា ធម្មា ចិត្តសង្ខារេ សង្គហិតា’’តិ វចនតោ ចិត្តសង្ខារនាមេន វេទនា វុត្តា។ តំ សព្ពំ មនសិការនាមេន សង្គហេត្វា ឥធ ‘‘សាធុកំ មនសិការ’’ន្តិ អាហ។
Sādhukaṃ manasikāranti pītipaṭisaṃveditādivasena uppannaṃ sundaraṃ manasikāraṃ. Kiṃ pana manasikāro sukhā vedanā hotīti? Na hoti, desanāsīsaṃ panetaṃ. Yatheva hi ‘‘aniccasaññābhāvanānuyogamanuyuttā’’ti (ma. ni. 3.147) ettha saññānāmena paññā vuttā, evamidhāpi manasikāranāmena jhānavedanā vuttāti veditabbā. Etasmiñhi catukke paṭhamapade pītisīsena vedanā vuttā, dutiyapade sukhanti sarūpeneva vuttā. Cittasaṅkhārapadadvaye ‘‘saññā ca vedanā ca cetasikā ete dhammā cittappaṭibaddhā cittasaṅkhārā’’ti (paṭi. ma. 1.174) vacanato ‘‘vitakkavicāre ṭhapetvā sabbepi cittasampayuttakā dhammā cittasaṅkhāre saṅgahitā’’ti vacanato cittasaṅkhāranāmena vedanā vuttā. Taṃ sabbaṃ manasikāranāmena saṅgahetvā idha ‘‘sādhukaṃ manasikāra’’nti āha.
ឯវំ សន្តេបិ យស្មា ឯសា វេទនា អារម្មណំ ន ហោតិ, តស្មា វេទនានុបស្សនា ន យុជ្ជតីតិ។ នោ ន យុជ្ជតិ, មហាសតិបដ្ឋានាទីសុបិ ហិ តំ តំ សុខាទីនំ វត្ថុំ អារម្មណំ កត្វា វេទនា វេទយតិ, តំ បន វេទនាបវត្តិំ ឧបាទាយ ‘‘អហំ វេទយាមី’’តិ វោហារមត្តំ ហោតិ, តំ សន្ធាយ ‘‘សុខំ វេទនំ វេទយមានោ សុខំ វេទនំ វេទយាមី’’តិអាទិ វុត្តំ។ អបិច ‘‘បីតិប្បដិសំវេទី’’តិអាទីនំ អត្ថវណ្ណនាយមេតស្ស បរិហារោ វុត្តោយេវ។ វុត្តញ្ហេតំ វិសុទ្ធិមគ្គេ –
Evaṃ santepi yasmā esā vedanā ārammaṇaṃ na hoti, tasmā vedanānupassanā na yujjatīti. No na yujjati, mahāsatipaṭṭhānādīsupi hi taṃ taṃ sukhādīnaṃ vatthuṃ ārammaṇaṃ katvā vedanā vedayati, taṃ pana vedanāpavattiṃ upādāya ‘‘ahaṃ vedayāmī’’ti vohāramattaṃ hoti, taṃ sandhāya ‘‘sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’’tiādi vuttaṃ. Apica ‘‘pītippaṭisaṃvedī’’tiādīnaṃ atthavaṇṇanāyametassa parihāro vuttoyeva. Vuttañhetaṃ visuddhimagge –
‘‘ទ្វីហាការេហិ បីតិ បដិសំវិទិតា ហោតិ – អារម្មណតោ ច អសម្មោហតោ ច។ កថំ អារម្មណតោ បីតិ បដិសំវិទិតា ហោតិ? សប្បីតិកេ ទ្វេ ឈានេ សមាបជ្ជតិ, តស្ស សមាបត្តិក្ខណេ ឈានបដិលាភេន អារម្មណតោ បីតិ បដិសំវិទិតា ហោតិ អារម្មណស្ស បដិសំវិទិតត្តា។ កថំ អសម្មោហតោ បីតិ បដិសំវិទិតា ហោតិ? សប្បីតិកេ ទ្វេ ឈានេ សមាបជ្ជិត្វា វុដ្ឋាយ ឈានសម្បយុត្តបីតិំ ខយតោ វយតោ សម្មសតិ, តស្ស វិបស្សនាក្ខណេ លក្ខណប្បដិវេធេន អសម្មោហតោ បីតិ បដិសំវិទិតា ហោតិ។ វុត្តញ្ហេតំ បដិសម្ភិទាយំ (បដិ. ម. ១.១៧២) ‘‘‘ទីឃំ អស្សាសវសេន ចិត្តស្ស ឯកគ្គតំ អវិក្ខេបំ បជានតោ សតិ ឧបដ្ឋិតា ហោតិ, តាយ សតិយា តេន ញាណេន សា បីតិ បដិសំវិទិតា ហោតី’តិ។ ឯតេនេវ នយេន អវសេសបទានិបិ អត្ថតោ វេទិតព្ពានី’’តិ។
‘‘Dvīhākārehi pīti paṭisaṃviditā hoti – ārammaṇato ca asammohato ca. Kathaṃ ārammaṇato pīti paṭisaṃviditā hoti? Sappītike dve jhāne samāpajjati, tassa samāpattikkhaṇe jhānapaṭilābhena ārammaṇato pīti paṭisaṃviditā hoti ārammaṇassa paṭisaṃviditattā. Kathaṃ asammohato pīti paṭisaṃviditā hoti? Sappītike dve jhāne samāpajjitvā vuṭṭhāya jhānasampayuttapītiṃ khayato vayato sammasati, tassa vipassanākkhaṇe lakkhaṇappaṭivedhena asammohato pīti paṭisaṃviditā hoti. Vuttañhetaṃ paṭisambhidāyaṃ (paṭi. ma. 1.172) ‘‘‘dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena sā pīti paṭisaṃviditā hotī’ti. Eteneva nayena avasesapadānipi atthato veditabbānī’’ti.
ឥតិ យថេវ ឈានបដិលាភេន អារម្មណតោ បីតិសុខចិត្តសង្ខារា បដិសំវិទិតា ហោន្តិ, ឯវំ ឥមិនាបិ ឈានសម្បយុត្តេន វេទនាសង្ខាតមនសិការបដិលាភេន អារម្មណតោ វេទនា បដិសំវិទិតា ហោតិ។ តស្មា សុវុត្តមេតំ ‘‘វេទនាសុ វេទនានុបស្សី ភិក្ខុ តស្មិំ សមយេ វិហរតី’’តិ។
Iti yatheva jhānapaṭilābhena ārammaṇato pītisukhacittasaṅkhārā paṭisaṃviditā honti, evaṃ imināpi jhānasampayuttena vedanāsaṅkhātamanasikārapaṭilābhena ārammaṇato vedanā paṭisaṃviditā hoti. Tasmā suvuttametaṃ ‘‘vedanāsu vedanānupassī bhikkhu tasmiṃ samaye viharatī’’ti.
នាហំ, អានន្ទ, មុដ្ឋស្សតិស្ស អសម្បជានស្សាតិ ឯត្ថ អយមធិប្បាយោ – យស្មា ‘‘ចិត្តបដិសំវេទី អស្សាសិស្សាមី’’តិអាទិនា នយេន បវត្តោ ភិក្ខុ កិញ្ចាបិ អស្សាសបស្សាសនិមិត្តមារម្មណំ ករោតិ, តស្ស បន ចិត្តស្ស អារម្មណេ សតិញ្ច សម្បជញ្ញញ្ច ឧបដ្ឋាបេត្វា បវត្តនតោ ចិត្តេ ចិត្តានុបស្សីយេវ នាមេស ហោតិ។ ន ហិ មុដ្ឋស្សតិស្ស អសម្បជានស្ស អានាបានស្សតិសមាធិភាវនា អត្ថិ, តស្មា អារម្មណតោ ចិត្តបដិសំវិទិតវសេន ‘‘ចិត្តេ ចិត្តានុបស្សី ភិក្ខុ តស្មិំ សមយេ វិហរតី’’តិ។
Nāhaṃ, ānanda, muṭṭhassatissa asampajānassāti ettha ayamadhippāyo – yasmā ‘‘cittapaṭisaṃvedī assāsissāmī’’tiādinā nayena pavatto bhikkhu kiñcāpi assāsapassāsanimittamārammaṇaṃ karoti, tassa pana cittassa ārammaṇe satiñca sampajaññañca upaṭṭhāpetvā pavattanato citte cittānupassīyeva nāmesa hoti. Na hi muṭṭhassatissa asampajānassa ānāpānassatisamādhibhāvanā atthi, tasmā ārammaṇato cittapaṭisaṃviditavasena ‘‘citte cittānupassī bhikkhu tasmiṃ samaye viharatī’’ti.
សោ យំ តំ ហោតិ អភិជ្ឈាទោមនស្សានំ បហានំ, តំ បញ្ញាយ ទិស្វា សាធុកំ អជ្ឈុបេក្ខិតា ហោតីតិ ឯត្ថ អភិជ្ឈា កាមច្ឆន្ទនីវរណមេវ, ទោមនស្សវសេន ព្យាបាទនីវរណំ ទស្សិតំ។ ឥទញ្ហិ ចតុក្កំ វិបស្សនាវសេនេវ វុត្តំ, ធម្មានុបស្សនា ច នីវរណបព្ពាទិវសេន បញ្ចវិធា ហោតិ, តស្សា នីវរណបព្ពំ អាទិ, តស្សាបិ ឥទំ នីវរណទ្វយំ អាទិ។ ឥតិ ធម្មានុបស្សនាយ អាទិំ ទស្សេតុំ អភិជ្ឈាទោមនស្សានន្តិ អាហ។ បហានន្តិ អនិច្ចានុបស្សនាយ និច្ចសញ្ញំ បជហតីតិ ឯវំ បហានករញាណំ អធិប្បេតំ។ តំ បញ្ញាយ ទិស្វាតិ តំ អនិច្ចវិរាគនិរោធបដិនិស្សគ្គញាណសង្ខាតំ បហានញាណំ អបរាយ វិបស្សនាបញ្ញាយ, តម្បិ អបរាយាតិ ឯវំ វិបស្សនាបរម្បរំ ទស្សេតិ ។ អជ្ឈុបេក្ខិតា ហោតីតិ យញ្ចស្ស បថបដិបន្នំ អជ្ឈុបេក្ខតិ, យញ្ច ឯកតោ ឧបដ្ឋានំ អជ្ឈុបេក្ខតីតិ ទ្វិធា អជ្ឈុបេក្ខតិ នាម។ តត្ថ សហជាតានម្បិអជ្ឈុបេក្ខនា ហោតិ អារម្មណស្សាបិ អជ្ឈុបេក្ខនា។ ឥធ អារម្មណ អជ្ឈុបេក្ខនា អធិប្បេតា។ តស្មាតិហានន្ទាតិ យស្មា ‘‘អនិច្ចានុបស្សី អស្សាសិស្សាមី’’តិអាទិនា នយេន បវត្តោ ន កេវលំ នីវរណាទិធម្មេ, អភិជ្ឈាទោមនស្សសីសេន បន វុត្តានំ ធម្មានំ បហានករញាណម្បិ បញ្ញាយ ទិស្វា អជ្ឈុបេក្ខិតា ហោតិ, តស្មា ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី ភិក្ខុ តស្មិំ សមយេ វិហរតីតិ វេទិតព្ពោ។
So yaṃ taṃ hoti abhijjhādomanassānaṃ pahānaṃ, taṃ paññāya disvā sādhukaṃ ajjhupekkhitā hotīti ettha abhijjhā kāmacchandanīvaraṇameva, domanassavasena byāpādanīvaraṇaṃ dassitaṃ. Idañhi catukkaṃ vipassanāvaseneva vuttaṃ, dhammānupassanā ca nīvaraṇapabbādivasena pañcavidhā hoti, tassā nīvaraṇapabbaṃ ādi, tassāpi idaṃ nīvaraṇadvayaṃ ādi. Iti dhammānupassanāya ādiṃ dassetuṃ abhijjhādomanassānanti āha. Pahānanti aniccānupassanāya niccasaññaṃ pajahatīti evaṃ pahānakarañāṇaṃ adhippetaṃ. Taṃ paññāya disvāti taṃ aniccavirāganirodhapaṭinissaggañāṇasaṅkhātaṃ pahānañāṇaṃ aparāya vipassanāpaññāya, tampi aparāyāti evaṃ vipassanāparamparaṃ dasseti . Ajjhupekkhitā hotīti yañcassa pathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekato upaṭṭhānaṃ ajjhupekkhatīti dvidhā ajjhupekkhati nāma. Tattha sahajātānampiajjhupekkhanā hoti ārammaṇassāpi ajjhupekkhanā. Idha ārammaṇa ajjhupekkhanā adhippetā. Tasmātihānandāti yasmā ‘‘aniccānupassī assāsissāmī’’tiādinā nayena pavatto na kevalaṃ nīvaraṇādidhamme, abhijjhādomanassasīsena pana vuttānaṃ dhammānaṃ pahānakarañāṇampi paññāya disvā ajjhupekkhitā hoti, tasmā dhammesu dhammānupassī bhikkhu tasmiṃ samaye viharatīti veditabbo.
ឯវមេវ ខោតិ ឯត្ថ ចតុមហាបថោ វិយ ឆ អាយតនានិ ទដ្ឋព្ពានិ។ តស្មិំ បំសុបុញ្ជោ វិយ ឆសុ អាយតនេសុ កិលេសា។ ចតូហិ ទិសាហិ អាគច្ឆន្តា សកដរថា វិយ ចតូសុ អារម្មណេសុ បវត្តា ចត្តារោ សតិបដ្ឋានា។ ឯកេន សកដេន វា រថេន វា បំសុបុញ្ជស្ស ឧបហននំ វិយ កាយានុបស្សនាទីហិ បាបកានំ អកុសលានំ ធម្មានំ ឧបឃាតោ វេទិតព្ពោតិ។
Evameva khoti ettha catumahāpatho viya cha āyatanāni daṭṭhabbāni. Tasmiṃ paṃsupuñjo viya chasu āyatanesu kilesā. Catūhi disāhi āgacchantā sakaṭarathā viya catūsu ārammaṇesu pavattā cattāro satipaṭṭhānā. Ekena sakaṭena vā rathena vā paṃsupuñjassa upahananaṃ viya kāyānupassanādīhi pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ upaghāto veditabboti.
ឯកធម្មវគ្គោ បឋមោ។
Ekadhammavaggo paṭhamo.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១០. កិមិលសុត្តំ • 10. Kimilasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ១០. កិមិលសុត្តវណ្ណនា • 10. Kimilasuttavaṇṇanā
