| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
១០. កិមិលសុត្តវណ្ណនា
10. Kimilasuttavaṇṇanā
៩៨៦. ថេរោតិ អានន្ទត្ថេរោ។ អយំ ទេសនាតិ ‘‘កថំ វិភាវិតោ នុ ខោ កិមិលា’’តិអាទិនា បវត្តា ទេសនា។ កាយញ្ញតរន្តិ រូបកាយេ អញ្ញតរកោដ្ឋាសេ។ ឯវន្តិ យថា អានាបានំ អនុស្សរន្តោ ភិក្ខុ កាយេ កាយានុបស្សី ជាតោ, ឯវំ សព្ពត្ថ វារេសុ វេទនានុបស្សីតិអាទិ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។
986.Theroti ānandatthero. Ayaṃ desanāti ‘‘kathaṃ vibhāvito nu kho kimilā’’tiādinā pavattā desanā. Kāyaññataranti rūpakāye aññatarakoṭṭhāse. Evanti yathā ānāpānaṃ anussaranto bhikkhu kāye kāyānupassī jāto, evaṃ sabbattha vāresu vedanānupassītiādi attho veditabbo.
ទេសនាសីសន្តិ ទេសនាបទេសំ។ មនសិការបទេសេន វេទនា វុត្តាតិ តំ សព្ពំ សរូបតោ អញ្ញាបទេសតោ អបទិសតិ។ យថេវ ហីតិអាទិនា តត្ថ និទស្សនំ ទស្សេតិ។ ចិត្តសង្ខារបទទ្វយេតិ ‘‘ចិត្តសង្ខារបដិសំវេទី បស្សម្ភយំ ចិត្តសង្ខារ’’ន្តិ ឯតស្មិំ បទទ្វយេ។
Desanāsīsanti desanāpadesaṃ. Manasikārapadesena vedanā vuttāti taṃ sabbaṃ sarūpato aññāpadesato apadisati. Yatheva hītiādinā tattha nidassanaṃ dasseti. Cittasaṅkhārapadadvayeti ‘‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passambhayaṃ cittasaṅkhāra’’nti etasmiṃ padadvaye.
ឯវំ សន្តេបីតិ បីតិមនសិការចិត្តសង្ខារបទេសេន យទិ វេទនា វុត្តា, ឯវំ សន្តេបិ។ ឯសា យថាវុត្តា វេទនា អារម្មណំ ន ហោតិ។ វេទនារម្មណា ច អនុបស្សនា, តស្មា វេទនានុបស្សនា ន យុជ្ជតិ។ យទិ ឯវំ មហាសតិបដ្ឋានាទីសុ ‘‘វេទនា វេទិយតី’’តិ វុត្តំ, តំ កថន្តិ អាហ – ‘‘មហាសតិបដ្ឋានាទីសុបី’’តិអាទិ។ តត្ថ សុខាទីនំ វត្ថុន្តិ សុខាទីនំ ឧប្បត្តិយា វត្ថុភូតំ រូបសទ្ទាទិំ អារម្មណំ កត្វា វេទនា វេទិយតិ, ន បុគ្គលោ បុគ្គលស្សេវ អភាវតោ។ វេទនាប្បវត្តិំ ឧបាទាយ និស្សាយ យថា ‘‘បុគ្គលោ វេទនំ វេទិយតី’’តិ វោហារមត្តំ ហោតិ។ ឯវំ ឥធាបិ វេទនាយ អស្សាសបស្សាសេ អារព្ភ បវត្តិ, តថា បវត្តមនសិការសីសេន ‘‘វេទនាសុ វេទនានុបស្សី ភិក្ខុ តស្មិំ សមយេ វិហរតី’’តិ វុត្តោ។ តំ សន្ធាយាតិ តំ វេទនាយ អារម្មណភាវំ សន្ធាយ ។ អាទីនំ បទានំ។ ឯតស្ស ‘‘វេទនានុបស្សនា ន យុជ្ជតី’’តិ វុត្តអនុយោគស្ស។
Evaṃ santepīti pītimanasikāracittasaṅkhārapadesena yadi vedanā vuttā, evaṃ santepi. Esā yathāvuttā vedanā ārammaṇaṃ na hoti. Vedanārammaṇā ca anupassanā, tasmā vedanānupassanā na yujjati. Yadi evaṃ mahāsatipaṭṭhānādīsu ‘‘vedanā vediyatī’’ti vuttaṃ, taṃ kathanti āha – ‘‘mahāsatipaṭṭhānādīsupī’’tiādi. Tattha sukhādīnaṃ vatthunti sukhādīnaṃ uppattiyā vatthubhūtaṃ rūpasaddādiṃ ārammaṇaṃ katvā vedanā vediyati, na puggalo puggalasseva abhāvato. Vedanāppavattiṃ upādāya nissāya yathā ‘‘puggalo vedanaṃ vediyatī’’ti vohāramattaṃ hoti. Evaṃ idhāpi vedanāya assāsapassāse ārabbha pavatti, tathā pavattamanasikārasīsena ‘‘vedanāsu vedanānupassī bhikkhu tasmiṃ samaye viharatī’’ti vutto. Taṃ sandhāyāti taṃ vedanāya ārammaṇabhāvaṃ sandhāya . Ādīnaṃ padānaṃ. Etassa ‘‘vedanānupassanā na yujjatī’’ti vuttaanuyogassa.
សប្បីតិកេ ទ្វេ ឈានេ សមាបជ្ជតីតិ បីតិសហគតានិ បឋមទុតិយជ្ឈានានិ បដិបាដិយា សមាបជ្ជតិ។ តស្សាតិ តេន។ បដិសំវិទិតសទ្ទាបេក្ខាយ ហិ កត្តុអត្ថេ ឯតំ សាមិវចនំ។ សមាបត្តិក្ខណេតិ សមាបជ្ជនក្ខណេ។ ឈានបដិលាភេនាតិ ឈានេន សមង្គីភាវេន។ អារម្មណតោតិ អារម្មណមុខេន តទារម្មណឈានបរិយាបន្នា បីតិ បដិសំវិទិតា ហោតិ, អារម្មណស្ស បដិសំវិទិតត្តាតិ វុត្តំ ហោតិ។ យថា នាម សប្បបរិយេសនំ ចរន្តេន តស្ស អាសយេ បដិសំវិទិតេ សោបិ បដិសំវិទិតោ ហោតិ មន្តាគទពលេន តស្ស គហណស្ស សុករត្តា, ឯវំ បីតិយា អាសយភូតេ អារម្មណេ បដិសំវិទិតេ សា បីតិ បដិសំវិទិតាវ ហោតិ សលក្ខណតោ សាមញ្ញលក្ខណតោ ច តស្សា គហណស្ស សុករត្តា។ វិបស្សនក្ខណេតិ វិបស្សនាបញ្ញាយ តិក្ខវិសទភាវប្បត្តាយ វិសយតោ ទស្សនក្ខណេ។ លក្ខណប្បដិវេធេនាតិ បីតិយា សលក្ខណស្ស សាមញ្ញលក្ខណស្ស ច បដិវិជ្ឈនេន។ យញ្ហិ បីតិយា វិសេសតោ សាមញ្ញតោ ច លក្ខណំ, តស្មិំ វិទិតេ សា យាថាវតោ វិទិតា ឯវ ហោតិ។ តេនាហ ‘‘អសម្មោហតោ បីតិ បដិសំវិទិតា ហោតី’’តិ។
Sappītike dve jhāne samāpajjatīti pītisahagatāni paṭhamadutiyajjhānāni paṭipāṭiyā samāpajjati. Tassāti tena. Paṭisaṃviditasaddāpekkhāya hi kattuatthe etaṃ sāmivacanaṃ. Samāpattikkhaṇeti samāpajjanakkhaṇe. Jhānapaṭilābhenāti jhānena samaṅgībhāvena. Ārammaṇatoti ārammaṇamukhena tadārammaṇajhānapariyāpannā pīti paṭisaṃviditā hoti, ārammaṇassa paṭisaṃviditattāti vuttaṃ hoti. Yathā nāma sappapariyesanaṃ carantena tassa āsaye paṭisaṃvidite sopi paṭisaṃvidito hoti mantāgadabalena tassa gahaṇassa sukarattā, evaṃ pītiyā āsayabhūte ārammaṇe paṭisaṃvidite sā pīti paṭisaṃviditāva hoti salakkhaṇato sāmaññalakkhaṇato ca tassā gahaṇassa sukarattā. Vipassanakkhaṇeti vipassanāpaññāya tikkhavisadabhāvappattāya visayato dassanakkhaṇe. Lakkhaṇappaṭivedhenāti pītiyā salakkhaṇassa sāmaññalakkhaṇassa ca paṭivijjhanena. Yañhi pītiyā visesato sāmaññato ca lakkhaṇaṃ, tasmiṃ vidite sā yāthāvato viditā eva hoti. Tenāha ‘‘asammohato pīti paṭisaṃviditā hotī’’ti.
ឥទានិ តមត្ថំ បាឡិយា ឯវ វិភាវេតុំ ‘‘វុត្តញ្ហេត’’ន្តិអាទិមាហ។ តត្ថ ទីឃំ អស្សាសវសេនាតិ ទីឃស្ស អស្សាសស្ស អារម្មណភូតស្ស វសេន។ បជានតោ សា បីតិ បដិសំវិទិតា ហោតីតិ សម្ពន្ធោ។ ចិត្តស្ស ឯកគ្គតំ អវិក្ខេបំ បជានតោតិ ឈានបរិយាបន្នំ ‘‘អវិក្ខេបោ’’តិ លទ្ធនាមំ ចិត្តស្សេកគ្គតំ តំសម្បយុត្តាយ បញ្ញាយ បជានតោ។ យថា ហិ អារម្មណមុខេន បីតិ បដិសំវិទិតា ហោតិ, ឯវំ តំសម្បយុត្តធម្មាបិ អារម្មណមុខេន បដិសំវិទិតា ឯវ ហោន្តីតិ។ សតិ ឧបដ្ឋិតា ហោតីតិ ទីឃំ អស្សាសវសេន ឈានសម្បយុត្តា សតិ តស្មិំ អារម្មណេ ឧបដ្ឋិតា អារម្មណមុខេន ឈានេបិ ឧបដ្ឋិតា នាម ហោតិ។ តាយ សតិយាតិ ឯវំ ឧបដ្ឋិតាយ តាយ សតិយា យថាវុត្តេន តេន ញាណេន សុប្បដិវិទិតត្តា អារម្មណស្ស តស្ស វសេន តទារម្មណា សា បីតិ បដិសំវិទិតា ហោតិ។ ទីឃំ បស្សាសវសេនាតិអាទីសុបិ ឥមិនាវ នយេន អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ តេន វុត្តំ ‘‘ឯតេនេវ នយេន អវសេសបទានិបិ អត្ថតោ វេទិតព្ពានី’’តិ។
Idāni tamatthaṃ pāḷiyā eva vibhāvetuṃ ‘‘vuttañheta’’ntiādimāha. Tattha dīghaṃ assāsavasenāti dīghassa assāsassa ārammaṇabhūtassa vasena. Pajānato sā pīti paṭisaṃviditā hotīti sambandho. Cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānatoti jhānapariyāpannaṃ ‘‘avikkhepo’’ti laddhanāmaṃ cittassekaggataṃ taṃsampayuttāya paññāya pajānato. Yathā hi ārammaṇamukhena pīti paṭisaṃviditā hoti, evaṃ taṃsampayuttadhammāpi ārammaṇamukhena paṭisaṃviditā eva hontīti. Sati upaṭṭhitā hotīti dīghaṃ assāsavasena jhānasampayuttā sati tasmiṃ ārammaṇe upaṭṭhitā ārammaṇamukhena jhānepi upaṭṭhitā nāma hoti. Tāya satiyāti evaṃ upaṭṭhitāya tāya satiyā yathāvuttena tena ñāṇena suppaṭividitattā ārammaṇassa tassa vasena tadārammaṇā sā pīti paṭisaṃviditā hoti. Dīghaṃ passāsavasenātiādīsupi imināva nayena attho veditabbo. Tena vuttaṃ ‘‘eteneva nayena avasesapadānipi atthato veditabbānī’’ti.
យថេវាតិអាទីសុ អយំ សង្ខេបត្ថោ – ឈានបដិលាភេន យថា អារម្មណតោ បីតិអាទយោ បដិសំវិទិតា ហោន្តិ តេន វិនា តេសំ អប្បវត្តនតោ។ ឯវំ ឈានសម្បយុត្តេន តំបរិយាបន្នេន វេទនាសង្ខាតមនសិការបដិលាភេន អារម្មណតោ វេទនា បដិសំវិទិតា ហោតិ អរុណុគ្គមេន វិយ សូរិយស្ស តេន វិនា វេទនាយ អប្បវត្តនតោ។ តស្មា វុត្តនយេន អតិសយប្បវត្តិ វេទនា សុប្បដិវិទិតា, តស្មា សុវុត្តមេតន្តិ បុព្ពេ វុត្តចោទនំ និរាករោតិ។
Yathevātiādīsu ayaṃ saṅkhepattho – jhānapaṭilābhena yathā ārammaṇato pītiādayo paṭisaṃviditā honti tena vinā tesaṃ appavattanato. Evaṃ jhānasampayuttena taṃpariyāpannena vedanāsaṅkhātamanasikārapaṭilābhena ārammaṇato vedanā paṭisaṃviditā hoti aruṇuggamena viya sūriyassa tena vinā vedanāya appavattanato. Tasmā vuttanayena atisayappavatti vedanā suppaṭividitā, tasmā suvuttametanti pubbe vuttacodanaṃ nirākaroti.
អារម្មណេតិ អស្សាសបស្សាសនិមិត្តំ វទតិ។ ចិត្តានុបស្សីយេវ នាមេស ហោតិ អសម្មោហតោ ចិត្តស្ស បដិសំវិទិតត្តា។ តេនាហ ‘‘តស្មា’’តិអាទិ។ ចិត្តបដិសំវិទិតវសេនាតិ អាទិ-សទ្ទេន ឥតរា តិស្សោបិ ចិត្តានុបស្សនា សង្គណ្ហាតិ។
Ārammaṇeti assāsapassāsanimittaṃ vadati. Cittānupassīyeva nāmesa hoti asammohato cittassa paṭisaṃviditattā. Tenāha ‘‘tasmā’’tiādi. Cittapaṭisaṃviditavasenāti ādi-saddena itarā tissopi cittānupassanā saṅgaṇhāti.
សោតិ ធម្មានុបស្សនំ អនុយុត្តោ ភិក្ខុ។ យំ តំ បហានំ បហាយកញាណំ។ បញ្ញាយាតិ អបរាយ វិបស្សនាបញ្ញាយ អនិច្ចវិរាគាទិតោ ទិស្វា ទុវិធាយបិ អជ្ឈុបេក្ខិតា ហោតិ។ ឥទញ្ហិ ចតុក្កន្តិ អនិច្ចានុបស្សនាទិវសេន វុត្តំ ចតុក្កំ។ តស្សាបិ ធម្មានុបស្សនាយ។ បជហតីតិ បហានន្តិ អាហ ‘‘និច្ចសញ្ញំ…បេ.… បហានករញាណំ អធិប្បេត’’ន្តិ។ វិបស្សនាបរម្បរន្តិ បដិបាដិយា វិបស្សនមាហ។ បថបដិបន្នំ អជ្ឈុបេក្ខតីតិ មជ្ឈិមាយ បដិបត្តិយា សម្មទេវ វីថិបដិបន្នំ ភាវនាចិត្តំ បគ្គហនិគ្គហានំ អករណេន អជ្ឈុបេក្ខតិ។ ឯកតោ ឧបដ្ឋានន្តិ យស្មា មជ្ឈិមសមថវីថិនាតិវត្តិយា តត្ថ ច បក្ខន្ទនេន ឥន្ទ្រិយានំ ឯករសភាវេន, តត្រមជ្ឈត្តតាយ ភាវតោ អវិសេសំ ឯកគ្គភាវូបគមនេន ឯកន្តតោ ឧបដ្ឋាតិ, តស្មា ន តត្ថ កិញ្ចិ កាតព្ពន្តិ អជ្ឈុបេក្ខតិ។ តត្ថាតិ ឯវំ អជ្ឈុបេក្ខនេ។ សហជាតានម្បិ អជ្ឈុបេក្ខនា ហោតិ តេសំ បវត្តនាការស្ស អជ្ឈុបេក្ខនតោ។ ‘‘បញ្ញាយ ទិស្វា’’តិ វុត្តត្តា អារម្មណអជ្ឈុបេក្ខនា អធិប្បេតា។ ន កេវលំ នីវរណាទិធម្មេ អជ្ឈុបេក្ខិតា, អថ ខោ អភិជ្ឈា …បេ.… បញ្ញាយ ទិស្វា អជ្ឈុបេក្ខិតា ហោតីតិ យោជនា។
Soti dhammānupassanaṃ anuyutto bhikkhu. Yaṃ taṃ pahānaṃ pahāyakañāṇaṃ. Paññāyāti aparāya vipassanāpaññāya aniccavirāgādito disvā duvidhāyapi ajjhupekkhitā hoti. Idañhi catukkanti aniccānupassanādivasena vuttaṃ catukkaṃ. Tassāpi dhammānupassanāya. Pajahatīti pahānanti āha ‘‘niccasaññaṃ…pe… pahānakarañāṇaṃ adhippeta’’nti. Vipassanāparamparanti paṭipāṭiyā vipassanamāha. Pathapaṭipannaṃ ajjhupekkhatīti majjhimāya paṭipattiyā sammadeva vīthipaṭipannaṃ bhāvanācittaṃ paggahaniggahānaṃ akaraṇena ajjhupekkhati. Ekato upaṭṭhānanti yasmā majjhimasamathavīthinātivattiyā tattha ca pakkhandanena indriyānaṃ ekarasabhāvena, tatramajjhattatāya bhāvato avisesaṃ ekaggabhāvūpagamanena ekantato upaṭṭhāti, tasmā na tattha kiñci kātabbanti ajjhupekkhati. Tatthāti evaṃ ajjhupekkhane. Sahajātānampi ajjhupekkhanā hoti tesaṃ pavattanākārassa ajjhupekkhanato. ‘‘Paññāya disvā’’ti vuttattā ārammaṇaajjhupekkhanā adhippetā. Na kevalaṃ nīvaraṇādidhamme ajjhupekkhitā, atha kho abhijjhā …pe… paññāya disvā ajjhupekkhitā hotīti yojanā.
បំសុបុញ្ជដ្ឋានិយស្ស កិលេសស្ស ឧប្បត្តិដ្ឋានទស្សនត្ថំ ‘‘ចតុមហាបថោ វិយ ឆ អាយតនានិ’’ឥច្ចេវ វុត្តំ។ កាយាទយោ ចត្តារោ អារម្មណសតិបដ្ឋានា។ ចតូសុ អារម្មណេសូតិ កាយាទីសុ ចតូសុ អារម្មណេសុ បវត្តា ចត្តារោ សតិបដ្ឋានា បំសុបុញ្ជដ្ឋានិយស្ស កិលេសស្ស ឧបហននតោ។
Paṃsupuñjaṭṭhāniyassa kilesassa uppattiṭṭhānadassanatthaṃ ‘‘catumahāpatho viya cha āyatanāni’’icceva vuttaṃ. Kāyādayo cattāro ārammaṇasatipaṭṭhānā. Catūsu ārammaṇesūti kāyādīsu catūsu ārammaṇesu pavattācattāro satipaṭṭhānā paṃsupuñjaṭṭhāniyassa kilesassa upahananato.
ឯកធម្មវគ្គវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Ekadhammavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១០. កិមិលសុត្តំ • 10. Kimilasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ១០. កិមិលសុត្តវណ្ណនា • 10. Kimilasuttavaṇṇanā
