Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౮. కిమిలత్థేరగాథావణ్ణనా

    8. Kimilattheragāthāvaṇṇanā

    అభిసత్తోవ నిపతతీతి ఆయస్మతో కిమిలత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే పుఞ్ఞాని కరోన్తో కకుసన్ధస్స భగవతో కాలే కులగేహే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్తో పరినిబ్బుతే సత్థరి తస్స ధాతుయో ఉద్దిస్స సళలమాలాహి మణ్డపాకారేన పూజం అకాసి. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన తావతింసే నిబ్బత్తిత్వా అపరాపరం దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే కపిలవత్థునగరే సాకియరాజకులే నిబ్బత్తి, కిమిలోతిస్స నామం అహోసి. సో వయప్పత్తో భోగసమ్పత్తియా సమ్పన్నో విహరతి. తస్స ఞాణపరిపాకం దిస్వా సంవేగజననత్థం అనుపియాయం విహరన్తో సత్థా పఠమయోబ్బనే ఠితం దస్సనీయం ఇత్థిరూపం అభినిమ్మినిత్వా పురతో దస్సేత్వా పున అనుక్కమేన యథా జరారోగవిపత్తీహి అభిభూతా దిస్సతి, తథా అకాసి. తం దిస్వా కిమిలకుమారో అతివియ సంవేగం పకాసేన్తో –

    Abhisattova nipatatīti āyasmato kimilattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni karonto kakusandhassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto parinibbute satthari tassa dhātuyo uddissa saḷalamālāhi maṇḍapākārena pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena tāvatiṃse nibbattitvā aparāparaṃ devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kapilavatthunagare sākiyarājakule nibbatti, kimilotissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto bhogasampattiyā sampanno viharati. Tassa ñāṇaparipākaṃ disvā saṃvegajananatthaṃ anupiyāyaṃ viharanto satthā paṭhamayobbane ṭhitaṃ dassanīyaṃ itthirūpaṃ abhinimminitvā purato dassetvā puna anukkamena yathā jarārogavipattīhi abhibhūtā dissati, tathā akāsi. Taṃ disvā kimilakumāro ativiya saṃvegaṃ pakāsento –

    ౧౧౮.

    118.

    ‘‘అభిసత్తోవ నిపతతి వయో, రూపం అఞ్ఞమివ తథేవ సన్తం;

    ‘‘Abhisattova nipatati vayo, rūpaṃ aññamiva tatheva santaṃ;

    తస్సేవ సతో అవిప్పవసతో, అఞ్ఞస్సేవ సరామి అత్తాన’’న్తి. –

    Tasseva sato avippavasato, aññasseva sarāmi attāna’’nti. –

    గాథం అభాసి.

    Gāthaṃ abhāsi.

    తత్థ అభిసత్తోవాతి ‘‘త్వం సీఘం గచ్ఛ మా తిట్ఠా’’తి దేవేహి అనుసిట్ఠో ఆణత్తో వియ. ‘‘అభిసట్ఠో వా’’తిపి పాఠో, ‘‘త్వం లహుం గచ్ఛా’’తి కేనచి అభిలాసాపితో వియాతి అత్థో. నిపతతీతి అతిపతతి అభిధావతి న తిట్ఠతి, ఖణే ఖణే ఖయవయం పాపుణాతీతి అత్థో. వయోతి బాల్యయోబ్బనాదికో సరీరస్స అవత్థావిసేసో. ఇధ పనస్స యోబ్బఞ్ఞం అధిప్పేతం, తం హిస్స అభిపతన్తం ఖీయన్తం హుత్వా ఉపట్ఠితం. రూపన్తి రూపసమ్పదాతి వదతి. రూపన్తి పన సరీరం ‘‘అట్ఠిఞ్చ పటిచ్చ న్హారుఞ్చ పటిచ్చ మంసఞ్చ పటిచ్చ ఆకాసో పరివారితో రూపంత్వేవ సఙ్ఖం గచ్ఛతీ’’తిఆదీసు (మ॰ ని॰ ౧.౩౦౬) వియ. అఞ్ఞమివ తథేవ సన్తన్తి ఇదం రూపం యాదిసం, సయం తథేవ తేనేవాకారేన సన్తం విజ్జమానం అఞ్ఞం వియ మయ్హం ఉపట్ఠాతీతి అధిప్పాయో. ‘‘తదేవ సన్త’’న్తి చ కేచి పఠన్తి. తస్సేవ సతోతి తస్సేవ మే అనఞ్ఞస్స సతో సమానస్స. అవిప్పవసతోతి న విప్పవసన్తస్స, చిరవిప్పవాసేన హి సతో అనఞ్ఞమ్పి అఞ్ఞం వియ ఉపట్ఠాతి ఇదమ్పి ఇధ నత్థీతి అధిప్పాయో. అఞ్ఞస్సేవ సరామి అత్తానన్తి ఇమం మమ అత్తభావం అఞ్ఞస్స సత్తస్స వియ సరామి ఉపధారేమి సఞ్జానామీతి అత్థో. తస్సేవం అనిచ్చతం మనసి కరోన్తస్స దళ్హతరో సంవేగో ఉదపాది, సో సంవేగజాతో సత్థారం ఉపసఙ్కమిత్వా ధమ్మం సుత్వా పటిలద్ధసద్ధో పబ్బజిత్వా విపస్సనం పట్ఠపేత్వా నచిరస్సేవ అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౨.౫౬.౪౨-౪౮) –

    Tattha abhisattovāti ‘‘tvaṃ sīghaṃ gaccha mā tiṭṭhā’’ti devehi anusiṭṭho āṇatto viya. ‘‘Abhisaṭṭho vā’’tipi pāṭho, ‘‘tvaṃ lahuṃ gacchā’’ti kenaci abhilāsāpito viyāti attho. Nipatatīti atipatati abhidhāvati na tiṭṭhati, khaṇe khaṇe khayavayaṃ pāpuṇātīti attho. Vayoti bālyayobbanādiko sarīrassa avatthāviseso. Idha panassa yobbaññaṃ adhippetaṃ, taṃ hissa abhipatantaṃ khīyantaṃ hutvā upaṭṭhitaṃ. Rūpanti rūpasampadāti vadati. Rūpanti pana sarīraṃ ‘‘aṭṭhiñca paṭicca nhāruñca paṭicca maṃsañca paṭicca ākāso parivārito rūpaṃtveva saṅkhaṃ gacchatī’’tiādīsu (ma. ni. 1.306) viya. Aññamiva tatheva santanti idaṃ rūpaṃ yādisaṃ, sayaṃ tatheva tenevākārena santaṃ vijjamānaṃ aññaṃ viya mayhaṃ upaṭṭhātīti adhippāyo. ‘‘Tadeva santa’’nti ca keci paṭhanti. Tasseva satoti tasseva me anaññassa sato samānassa. Avippavasatoti na vippavasantassa, ciravippavāsena hi sato anaññampi aññaṃ viya upaṭṭhāti idampi idha natthīti adhippāyo. Aññasseva sarāmi attānanti imaṃ mama attabhāvaṃ aññassa sattassa viya sarāmi upadhāremi sañjānāmīti attho. Tassevaṃ aniccataṃ manasi karontassa daḷhataro saṃvego udapādi, so saṃvegajāto satthāraṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.56.42-48) –

    ‘‘నిబ్బుతే కకుసన్ధమ్హి, బ్రాహ్మణమ్హి వుసీమతి;

    ‘‘Nibbute kakusandhamhi, brāhmaṇamhi vusīmati;

    గహేత్వా సళలం మాలం, మణ్డపం కారయిం అహం.

    Gahetvā saḷalaṃ mālaṃ, maṇḍapaṃ kārayiṃ ahaṃ.

    ‘‘తావతింసం గతో సన్తో, లభిమ్హ బ్యమ్హముత్తమం;

    ‘‘Tāvatiṃsaṃ gato santo, labhimha byamhamuttamaṃ;

    అఞ్ఞే దేవేతిరోచామి, పుఞ్ఞకమ్మస్సిదం ఫలం.

    Aññe devetirocāmi, puññakammassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘దివా వా యది వా రత్తిం, చఙ్కమన్తో ఠితో చహం;

    ‘‘Divā vā yadi vā rattiṃ, caṅkamanto ṭhito cahaṃ;

    ఛన్నో సళలపుప్ఫేహి, పుఞ్ఞకమ్మస్సిదం ఫలం.

    Channo saḷalapupphehi, puññakammassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ఇమస్మింయేవ కప్పమ్హి, యం బుద్ధమభిపూజయిం;

    ‘‘Imasmiṃyeva kappamhi, yaṃ buddhamabhipūjayiṃ;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, బుద్ధపూజాయిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అరహత్తం పన పత్వాపి థేరో అత్తనో పురిముప్పన్నం అనిచ్చతామనసికారం విభావేన్తో తమేవ గాథం పచ్చుదాహాసి. తేనేతం ఇమస్స థేరస్స అఞ్ఞాబ్యాకరణమ్పి అహోసి.

    Arahattaṃ pana patvāpi thero attano purimuppannaṃ aniccatāmanasikāraṃ vibhāvento tameva gāthaṃ paccudāhāsi. Tenetaṃ imassa therassa aññābyākaraṇampi ahosi.

    కిమిలత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Kimilattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౮. కిమిలత్థేరగాథా • 8. Kimilattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact