Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā |
8. කිමිලත්ථෙරගාථාවණ්ණනා
8. Kimilattheragāthāvaṇṇanā
පාචීනවංසදායම්හීතිආදිකා ආයස්මතො කිමිලත්ථෙරස්ස ගාථා. කා උප්පත්ති? තස්ස පුබ්බයොගො සංවෙගුප්පත්ති පබ්බජ්ජා ච එකකනිපාතෙ ‘‘අභිසත්තො’’ති ගාථාය සංවණ්ණනායං වුත්තායෙව. තාය ච ගාථාය ථෙරෙන අත්තනො විසෙසාධිගමස්ස කාරණං දස්සිතං. ඉධ පන අධිගතවිසෙසස්ස අත්තනො ආයස්මතා ච අනුරුද්ධෙන ආයස්මතා ච නන්දියෙන සහ සමග්ගවාසො දස්සිතොති වෙදිතබ්බං. සමග්ගවාසං පන වසන්තා තෙ යථා ච වසිංසු, තං දස්සෙන්තො –
Pācīnavaṃsadāyamhītiādikā āyasmato kimilattherassa gāthā. Kā uppatti? Tassa pubbayogo saṃveguppatti pabbajjā ca ekakanipāte ‘‘abhisatto’’ti gāthāya saṃvaṇṇanāyaṃ vuttāyeva. Tāya ca gāthāya therena attano visesādhigamassa kāraṇaṃ dassitaṃ. Idha pana adhigatavisesassa attano āyasmatā ca anuruddhena āyasmatā ca nandiyena saha samaggavāso dassitoti veditabbaṃ. Samaggavāsaṃ pana vasantā te yathā ca vasiṃsu, taṃ dassento –
155.
155.
‘‘පාචීනවංසදායම්හි, සක්යපුත්තා සහායකා;
‘‘Pācīnavaṃsadāyamhi, sakyaputtā sahāyakā;
පහායානප්පකෙ භොගෙ, උඤ්ඡෙ පත්තාගතෙ රතා.
Pahāyānappake bhoge, uñche pattāgate ratā.
156.
156.
‘‘ආරද්ධවීරියා පහිතත්තා, නිච්චං දළ්හපරක්කමා;
‘‘Āraddhavīriyā pahitattā, niccaṃ daḷhaparakkamā;
රමන්ති ධම්මරතියා, හිත්වාන ලොකියං රති’’න්ති. – ගාථාද්වයං අභාසි;
Ramanti dhammaratiyā, hitvāna lokiyaṃ rati’’nti. – gāthādvayaṃ abhāsi;
තත්ථ පාචීනවංසදායම්හීති පාචීනවංසනාමකෙ රක්ඛිතගොපිතෙ සහපරිච්ඡෙදෙ වනෙ. තඤ්හි වනං ගාමස්ස පාචීනදිසායං ඨිතත්තා වංසගුම්බපරික්ඛිත්තත්තා ච ‘‘පාචීනවංසදායො’’ති වුත්තො, වංසවනභාවෙන වාති. සක්යපුත්තාති අනුරුද්ධත්ථෙරාදයො සක්යරාජකුමාරා. සහායකාති සංවෙගුප්පත්තිපබ්බජ්ජාසමණධම්මකරණසංවාසෙහි සහ අයනතො පවත්තනතො සහායකා. පහායානප්පකෙ භොගෙති උළාරෙන පුඤ්ඤානුභාවෙන අධිගතෙ කුලපරම්පරාගතෙ ච මහන්තෙ භොගක්ඛන්ධෙ ඡඩ්ඩෙත්වා. ‘‘සහායානප්පකෙ’’තිපි පාළි. උඤ්ඡෙ පත්තාගතෙ රතාති උඤ්ඡාචරියාය ආභතත්තා උඤ්ඡෙ පත්තෙ ආගතත්තා පත්තාගතෙ පත්තපරියාපන්නෙ රතා අභිරතා, සඞ්ඝභත්තාදිඅතිරෙකලාභං පටික්ඛිපිත්වා ජඞ්ඝබලං නිස්සාය භික්ඛාචරියාය ලද්ධෙන මිස්සකභත්තෙනෙව සන්තුට්ඨාති අත්ථො.
Tattha pācīnavaṃsadāyamhīti pācīnavaṃsanāmake rakkhitagopite sahaparicchede vane. Tañhi vanaṃ gāmassa pācīnadisāyaṃ ṭhitattā vaṃsagumbaparikkhittattā ca ‘‘pācīnavaṃsadāyo’’ti vutto, vaṃsavanabhāvena vāti. Sakyaputtāti anuruddhattherādayo sakyarājakumārā. Sahāyakāti saṃveguppattipabbajjāsamaṇadhammakaraṇasaṃvāsehi saha ayanato pavattanato sahāyakā. Pahāyānappake bhogeti uḷārena puññānubhāvena adhigate kulaparamparāgate ca mahante bhogakkhandhe chaḍḍetvā. ‘‘Sahāyānappake’’tipi pāḷi. Uñche pattāgate ratāti uñchācariyāya ābhatattā uñche patte āgatattā pattāgate pattapariyāpanne ratā abhiratā, saṅghabhattādiatirekalābhaṃ paṭikkhipitvā jaṅghabalaṃ nissāya bhikkhācariyāya laddhena missakabhatteneva santuṭṭhāti attho.
ආරද්ධවීරියාති උත්තමත්ථස්ස අධිගමාය ආදිතොව පගෙව සම්පාදිතවීරියා. පහිතත්තාති නින්නපොණපබ්භාරභාවෙන කාලෙන කාලං සමාපජ්ජනෙන ච නිබ්බානං පතිපෙසිතචිත්තා. නිච්චං දළ්හපරක්කමාති වත්තපටිපත්තීසු දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරානුයොගෙන සබ්බකාලං අසිථිලපරක්කමා. රමන්ති ධම්මරතියා, හිත්වාන ලොකියං රතින්ති ලොකෙ විදිතතාය ලොකපරියාපන්නතාය ච ලොකියං රූපාරම්මණාදිරතිං පහාය මග්ගපඤ්ඤාය පජහිත්වා ලොකුත්තරධම්මරතියා අග්ගඵලනිබ්බානාභිරතියා ච රමන්ති අභිරමන්තීති.
Āraddhavīriyāti uttamatthassa adhigamāya āditova pageva sampāditavīriyā. Pahitattāti ninnapoṇapabbhārabhāvena kālena kālaṃ samāpajjanena ca nibbānaṃ patipesitacittā. Niccaṃ daḷhaparakkamāti vattapaṭipattīsu diṭṭhadhammasukhavihārānuyogena sabbakālaṃ asithilaparakkamā. Ramanti dhammaratiyā, hitvāna lokiyaṃ ratinti loke viditatāya lokapariyāpannatāya ca lokiyaṃ rūpārammaṇādiratiṃ pahāya maggapaññāya pajahitvā lokuttaradhammaratiyā aggaphalanibbānābhiratiyā ca ramanti abhiramantīti.
කිමිලත්ථෙරගාථාවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Kimilattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 8. කිමිලත්ථෙරගාථා • 8. Kimilattheragāthā