| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā |
[८५] ५. किंपक्कजातकवण्णना
[85] 5. Kiṃpakkajātakavaṇṇanā
आयतिं दोसं नाञ्ञायाति इदं सत्था जेतवने विहरन्तो एकं उक्कण्ठितभिक्खुं आरब्भ कथेसि। अञ्ञतरो किर कुलपुत्तो बुद्धसासने उरं दत्वा पब्बजितो एकदिवसं सावत्थियं पिण्डाय चरन्तो एकं अलङ्कतइत्थिं दिस्वा उक्कण्ठि। अथ नं आचरियुपज्झाया सत्थु सन्तिकं आनयिंसु। सत्था ‘‘सच्चं किर त्वं भिक्खु उक्कण्ठितोसी’’ति पुच्छित्वा ‘‘सच्च’’न्ति वुत्ते ‘‘पञ्च कामगुणा नामेते भिक्खु परिभोगकाले रमणीया। सो पन तेसं परिभोगो निरयादीसु पटिसन्धिदायकत्ता किंपक्कफलपरिभोगसदिसो होति। किंपक्कफलं नाम वण्णगन्धरससम्पन्नं, खादितं पन अन्तानि खण्डित्वा जीवितक्खयं पापेति। पुब्बे बहू बालजना तस्स दोसं अदिस्वा वण्णगन्धरसेसु बज्झित्वा तं फलं परिभुञ्जित्वा जीवितक्खयं पापुणिंसू’’ति वत्वा तेहि याचितो अतीतं आहरि।
Āyatiṃ dosaṃ nāññāyāti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ ukkaṇṭhitabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Aññataro kira kulaputto buddhasāsane uraṃ datvā pabbajito ekadivasaṃ sāvatthiyaṃ piṇḍāya caranto ekaṃ alaṅkataitthiṃ disvā ukkaṇṭhi. Atha naṃ ācariyupajjhāyā satthu santikaṃ ānayiṃsu. Satthā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ bhikkhu ukkaṇṭhitosī’’ti pucchitvā ‘‘sacca’’nti vutte ‘‘pañca kāmaguṇā nāmete bhikkhu paribhogakāle ramaṇīyā. So pana tesaṃ paribhogo nirayādīsu paṭisandhidāyakattā kiṃpakkaphalaparibhogasadiso hoti. Kiṃpakkaphalaṃ nāma vaṇṇagandharasasampannaṃ, khāditaṃ pana antāni khaṇḍitvā jīvitakkhayaṃ pāpeti. Pubbe bahū bālajanā tassa dosaṃ adisvā vaṇṇagandharasesu bajjhitvā taṃ phalaṃ paribhuñjitvā jīvitakkhayaṃ pāpuṇiṃsū’’ti vatvā tehi yācito atītaṃ āhari.
अतीते बाराणसियं ब्रह्मदत्ते रज्जं कारेन्ते बोधिसत्तो सत्थवाहो हुत्वा पञ्चहि सकटसतेहि पुब्बन्तापरन्तं गच्छन्तो अटविमुखं पत्वा मनुस्से सन्निपातेत्वा ‘‘इमिस्सा अटविया विसरुक्खा नाम अत्थि, मा खो मं अनापुच्छा पुब्बे अखादितपुब्बानि फलाफलानि खादित्था’’ति ओवदि। मनुस्सा अटविं अतिक्कमित्वा अटविमुखे एकं किंपक्करुक्खं फलभारओणमितसाखं अद्दसंसु। तस्स खन्धसाखापत्तफलानि सण्ठानवण्णरसगन्धेहि अम्बसदिसानेव। तेसु एकच्चे वण्णगन्धरसेसु बज्झित्वा अम्बफलसञ्ञाय फलानि खादिंसु, एकच्चे ‘‘सत्थवाहं पुच्छित्वा खादिस्सामा’’ति गहेत्वा अट्ठंसु। बोधिसत्तो तं ठानं पत्वा ये गहेत्वा ठिता, ते फलानि छड्डापेत्वा, ये खादमाना अट्ठंसु, ते वमनं कारेत्वा तेसं भेसज्जं अदासि। तेसु एकच्चे अरोगा जाता, पठममेव खादित्वा ठिता पन जीवितक्खयं पत्ता। बोधिसत्तोपि इच्छितट्ठानं सोत्थिना गन्त्वा लाभं लभित्वा पुन सकट्ठानमेव आगन्त्वा दानादीनि पुञ्ञानि कत्वा यथाकम्मं गतो।
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto satthavāho hutvā pañcahi sakaṭasatehi pubbantāparantaṃ gacchanto aṭavimukhaṃ patvā manusse sannipātetvā ‘‘imissā aṭaviyā visarukkhā nāma atthi, mā kho maṃ anāpucchā pubbe akhāditapubbāni phalāphalāni khāditthā’’ti ovadi. Manussā aṭaviṃ atikkamitvā aṭavimukhe ekaṃ kiṃpakkarukkhaṃ phalabhāraoṇamitasākhaṃ addasaṃsu. Tassa khandhasākhāpattaphalāni saṇṭhānavaṇṇarasagandhehi ambasadisāneva. Tesu ekacce vaṇṇagandharasesu bajjhitvā ambaphalasaññāya phalāni khādiṃsu, ekacce ‘‘satthavāhaṃ pucchitvā khādissāmā’’ti gahetvā aṭṭhaṃsu. Bodhisatto taṃ ṭhānaṃ patvā ye gahetvā ṭhitā, te phalāni chaḍḍāpetvā, ye khādamānā aṭṭhaṃsu, te vamanaṃ kāretvā tesaṃ bhesajjaṃ adāsi. Tesu ekacce arogā jātā, paṭhamameva khāditvā ṭhitā pana jīvitakkhayaṃ pattā. Bodhisattopi icchitaṭṭhānaṃ sotthinā gantvā lābhaṃ labhitvā puna sakaṭṭhānameva āgantvā dānādīni puññāni katvā yathākammaṃ gato.
सत्था तं वत्थुं कथेत्वा अभिसम्बुद्धो हुत्वा इमं गाथमाह –
Satthā taṃ vatthuṃ kathetvā abhisambuddho hutvā imaṃ gāthamāha –
८५.
85.
‘‘आयतिं दोसं नाञ्ञाय, यो कामे पटिसेवति।
‘‘Āyatiṃ dosaṃ nāññāya, yo kāme paṭisevati;
विपाकन्ते हनन्ति नं, किंपक्कमिव भक्खित’’न्ति॥
Vipākante hananti naṃ, kiṃpakkamiva bhakkhita’’nti.
तत्थ आयतिं दोसं नाञ्ञायाति अनागते दोसं न अञ्ञाय, अजानित्वाति अत्थो। यो कामे पटिसेवतीति यो वत्थुकामे च किलेसकामे च पटिसेवति। विपाकन्ते हनन्ति नन्ति ते कामा तं पुरिसं अत्तनो विपाकसङ्खाते अन्ते निरयादीसु उप्पन्नं नानप्पकारेन दुक्खेन संयोजयमाना हनन्ति। कथं? किंपक्कमिव भक्खितन्ति, यथा परिभोगकाले वण्णगन्धरससम्पत्तिया मनापं किंपक्कफलं अनागतदोसं अदिस्वा भक्खितं अन्ते हनति, जीवितक्खयं पापेति, एवं परिभोगकाले मनापापि कामा विपाककाले हनन्तीति देसनं यथानुसन्धिं पापेत्वा सच्चानि पकासेसि, सच्चपरियोसाने उक्कण्ठितभिक्खु सोतापत्तिफलं पापुणि। सेसपरिसायपि केचि सोतापन्ना, केचि सकदागामिनो, केचि अनागामिनो, केचि अरहन्तो अहेसुं।
Tattha āyatiṃ dosaṃ nāññāyāti anāgate dosaṃ na aññāya, ajānitvāti attho. Yo kāme paṭisevatīti yo vatthukāme ca kilesakāme ca paṭisevati. Vipākante hananti nanti te kāmā taṃ purisaṃ attano vipākasaṅkhāte ante nirayādīsu uppannaṃ nānappakārena dukkhena saṃyojayamānā hananti. Kathaṃ? Kiṃpakkamiva bhakkhitanti, yathā paribhogakāle vaṇṇagandharasasampattiyā manāpaṃ kiṃpakkaphalaṃ anāgatadosaṃ adisvā bhakkhitaṃ ante hanati, jīvitakkhayaṃ pāpeti, evaṃ paribhogakāle manāpāpi kāmā vipākakāle hanantīti desanaṃ yathānusandhiṃ pāpetvā saccāni pakāsesi, saccapariyosāne ukkaṇṭhitabhikkhu sotāpattiphalaṃ pāpuṇi. Sesaparisāyapi keci sotāpannā, keci sakadāgāmino, keci anāgāmino, keci arahanto ahesuṃ.
सत्थापि इमं धम्मदेसनं आहरित्वा जातकं समोधानेसि – ‘‘तदा परिसा बुद्धपरिसा अहोसि, सत्थवाहो पन अहमेव अहोसि’’न्ति।
Satthāpi imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā parisā buddhaparisā ahosi, satthavāho pana ahameva ahosi’’nti.
किंपक्कजातकवण्णना पञ्चमा।
Kiṃpakkajātakavaṇṇanā pañcamā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / जातकपाळि • Jātakapāḷi / ८५. किंपक्कजातकं • 85. Kiṃpakkajātakaṃ
