Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā |
[౨౪౮] ౮. కింసుకోపమజాతకవణ్ణనా
[248] 8. Kiṃsukopamajātakavaṇṇanā
సబ్బేహి కింసుకో దిట్ఠోతి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో కింసుకోపమసుత్తన్తం ఆరబ్భ కథేసి. చత్తారో హి భిక్ఖూ తథాగతం ఉపసఙ్కమిత్వా కమ్మట్ఠానం యాచింసు, సత్థా తేసం కమ్మట్ఠానం కథేసి. తే కమ్మట్ఠానం గహేత్వా అత్తనో రత్తిట్ఠానదివాట్ఠానాని అగమింసు. తేసు ఏకో ఛ ఫస్సాయతనాని పరిగ్గణ్హిత్వా అరహత్తం పాపుణి, ఏకో పఞ్చక్ఖన్ధే, ఏకో చత్తారో మహాభూతే, ఏకో అట్ఠారస ధాతుయో. తే అత్తనో అత్తనో అధిగతవిసేసం సత్థు ఆరోచేసుం. అథేకస్స భిక్ఖునో పరివితక్కో ఉదపాది – ‘‘ఇమేసం కమ్మట్ఠానాని నానా, నిబ్బానం ఏకం, కథం సబ్బేహి అరహత్తం పత్త’’న్తి. సో సత్థారం పుచ్ఛి. సత్థా ‘‘కిం తే, భిక్ఖు, కింసుకదిట్ఠభాతికేహి నానత్త’’న్తి వత్వా ‘‘ఇదం నో, భన్తే, కారణం కథేథా’’తి భిక్ఖూహి యాచితో అతీతం ఆహరి.
Sabbehikiṃsuko diṭṭhoti idaṃ satthā jetavane viharanto kiṃsukopamasuttantaṃ ārabbha kathesi. Cattāro hi bhikkhū tathāgataṃ upasaṅkamitvā kammaṭṭhānaṃ yāciṃsu, satthā tesaṃ kammaṭṭhānaṃ kathesi. Te kammaṭṭhānaṃ gahetvā attano rattiṭṭhānadivāṭṭhānāni agamiṃsu. Tesu eko cha phassāyatanāni pariggaṇhitvā arahattaṃ pāpuṇi, eko pañcakkhandhe, eko cattāro mahābhūte, eko aṭṭhārasa dhātuyo. Te attano attano adhigatavisesaṃ satthu ārocesuṃ. Athekassa bhikkhuno parivitakko udapādi – ‘‘imesaṃ kammaṭṭhānāni nānā, nibbānaṃ ekaṃ, kathaṃ sabbehi arahattaṃ patta’’nti. So satthāraṃ pucchi. Satthā ‘‘kiṃ te, bhikkhu, kiṃsukadiṭṭhabhātikehi nānatta’’nti vatvā ‘‘idaṃ no, bhante, kāraṇaṃ kathethā’’ti bhikkhūhi yācito atītaṃ āhari.
అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే తస్స చత్తారో పుత్తా అహేసుం. తే ఏకదివసం సారథిం పక్కోసేత్వా ‘‘మయం, సమ్మ, కింసుకం దట్ఠుకామా, కింసుకరుక్ఖం నో దస్సేహీ’’తి ఆహంసు. సారథి ‘‘సాధు, దస్సేస్సామీ’’తి వత్వా చతున్నమ్పి ఏకతో అదస్సేత్వా జేట్ఠరాజపుత్తం తావ రథే నిసీదాపేత్వా అరఞ్ఞం నేత్వా ‘‘అయం కింసుకో’’తి ఖాణుకకాలే కింసుకం దస్సేసి. అపరస్స బహలపలాసకాలే, అపరస్స పుప్ఫితకాలే, అపరస్స ఫలితకాలే. అపరభాగే చత్తారోపి భాతరో ఏకతో నిసిన్నా ‘‘కింసుకో నామ కీదిసో’’తి కథం సముట్ఠాపేసుం. తతో ఏకో ‘‘సేయ్యాథాపి ఝామథూణో’’తి ఆహ. దుతియో ‘‘సేయ్యథాపి నిగ్రోధరుక్ఖో’’తి, తతియో ‘‘సేయ్యథాపి మంసపేసీ’’తి, చతుత్థో ‘‘సేయ్యథాపి సిరీసో’’తి. తే అఞ్ఞమఞ్ఞస్స కథాయ అపరితుట్ఠా పితు సన్తికం గన్త్వా ‘‘దేవ, కింసుకో నామ కీదిసో’’తి పుచ్ఛిత్వా ‘‘తుమ్హేహి కిం కథిత’’న్తి వుత్తే అత్తనా కథితనీహారం రఞ్ఞో కథేసుం. రాజా ‘‘చతూహిపి తుమ్హేహి కింసుకో దిట్ఠో, కేవలం వో కింసుకస్స దస్సేన్తో సారథి ‘ఇమస్మిం కాలే కింసుకో కీదిసో , ఇమస్మిం కీదిసో’తి విభజిత్వా న పుచ్ఛితో, తేన వో కఙ్ఖా ఉప్పన్నా’’తి వత్వా పఠమం గాథమాహ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente tassa cattāro puttā ahesuṃ. Te ekadivasaṃ sārathiṃ pakkosetvā ‘‘mayaṃ, samma, kiṃsukaṃ daṭṭhukāmā, kiṃsukarukkhaṃ no dassehī’’ti āhaṃsu. Sārathi ‘‘sādhu, dassessāmī’’ti vatvā catunnampi ekato adassetvā jeṭṭharājaputtaṃ tāva rathe nisīdāpetvā araññaṃ netvā ‘‘ayaṃ kiṃsuko’’ti khāṇukakāle kiṃsukaṃ dassesi. Aparassa bahalapalāsakāle, aparassa pupphitakāle, aparassa phalitakāle. Aparabhāge cattāropi bhātaro ekato nisinnā ‘‘kiṃsuko nāma kīdiso’’ti kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ. Tato eko ‘‘seyyāthāpi jhāmathūṇo’’ti āha. Dutiyo ‘‘seyyathāpi nigrodharukkho’’ti, tatiyo ‘‘seyyathāpi maṃsapesī’’ti, catuttho ‘‘seyyathāpi sirīso’’ti. Te aññamaññassa kathāya aparituṭṭhā pitu santikaṃ gantvā ‘‘deva, kiṃsuko nāma kīdiso’’ti pucchitvā ‘‘tumhehi kiṃ kathita’’nti vutte attanā kathitanīhāraṃ rañño kathesuṃ. Rājā ‘‘catūhipi tumhehi kiṃsuko diṭṭho, kevalaṃ vo kiṃsukassa dassento sārathi ‘imasmiṃ kāle kiṃsuko kīdiso , imasmiṃ kīdiso’ti vibhajitvā na pucchito, tena vo kaṅkhā uppannā’’ti vatvā paṭhamaṃ gāthamāha –
౧౯౬.
196.
‘‘సబ్బేహి కింసుకో దిట్ఠో, కిం న్వేత్థ విచికిచ్ఛథ;
‘‘Sabbehi kiṃsuko diṭṭho, kiṃ nvettha vicikicchatha;
న హి సబ్బేసు ఠానేసు, సారథీ పరిపుచ్ఛితో’’తి.
Na hi sabbesu ṭhānesu, sārathī paripucchito’’ti.
తత్థ న హి సబ్బేసు ఠానేసు, సారథీ పరిపుచ్ఛితోతి సబ్బేహి వో కింసుకో దిట్ఠో, కిం ను తుమ్హే ఏత్థ విచికిచ్ఛథ, సబ్బేసు ఠానేసు కింసుకోవేసో, తుమ్హేహి పన న హి సబ్బేసు ఠానేసు సారథి పరిపుచ్ఛితో, తేన వో కఙ్ఖా ఉప్పన్నాతి.
Tattha na hi sabbesu ṭhānesu, sārathī paripucchitoti sabbehi vo kiṃsuko diṭṭho, kiṃ nu tumhe ettha vicikicchatha, sabbesu ṭhānesu kiṃsukoveso, tumhehi pana na hi sabbesu ṭhānesu sārathi paripucchito, tena vo kaṅkhā uppannāti.
సత్థా ఇమం కారణం దస్సేత్వా ‘‘యథా, భిక్ఖు, తే చత్తారో భాతికా విభాగం కత్వా అపుచ్ఛితత్తా కింసుకే కఙ్ఖం ఉప్పాదేసుం, ఏవం త్వమ్పి ఇమస్మిం ధమ్మే కఙ్ఖం ఉప్పాదేసీ’’తి వత్వా అభిసమ్బుద్ధో హుత్వా దుతియం గాథమాహ –
Satthā imaṃ kāraṇaṃ dassetvā ‘‘yathā, bhikkhu, te cattāro bhātikā vibhāgaṃ katvā apucchitattā kiṃsuke kaṅkhaṃ uppādesuṃ, evaṃ tvampi imasmiṃ dhamme kaṅkhaṃ uppādesī’’ti vatvā abhisambuddho hutvā dutiyaṃ gāthamāha –
౧౯౭.
197.
‘‘ఏవం సబ్బేహి ఞాణేహి, యేసం ధమ్మా అజానితా;
‘‘Evaṃ sabbehi ñāṇehi, yesaṃ dhammā ajānitā;
తే వే ధమ్మేసు కఙ్ఖన్తి, కింసుకస్మింవ భాతరో’’తి.
Te ve dhammesu kaṅkhanti, kiṃsukasmiṃva bhātaro’’ti.
తస్సత్థో – యథా తే భాతరో సబ్బేసు ఠానేసు కింసుకస్స అదిట్ఠత్తా కఙ్ఖింసు, ఏవం సబ్బేహి విపస్సనాఞాణేహి యేసం సబ్బే ఛఫస్సాయతనఖన్ధభూతధాతుభేదా ధమ్మా అజానితా, సోతాపత్తిమగ్గస్స అనధిగతత్తా అప్పటివిద్ధా, తే వే తేసు ఫస్సాయతనాదిధమ్మేసు కఙ్ఖన్తి యథా ఏకస్మింయేవ కింసుకస్మిం చత్తారో భాతరోతి.
Tassattho – yathā te bhātaro sabbesu ṭhānesu kiṃsukassa adiṭṭhattā kaṅkhiṃsu, evaṃ sabbehi vipassanāñāṇehi yesaṃ sabbe chaphassāyatanakhandhabhūtadhātubhedā dhammā ajānitā, sotāpattimaggassa anadhigatattā appaṭividdhā, te ve tesu phassāyatanādidhammesu kaṅkhanti yathā ekasmiṃyeva kiṃsukasmiṃ cattāro bhātaroti.
సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా జాతకం సమోధానేసి – ‘‘తదా బారాణసిరాజా అహమేవ అహోసి’’న్తి.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā bārāṇasirājā ahameva ahosi’’nti.
కింసుకోపమజాతకవణ్ణనా అట్ఠమా.
Kiṃsukopamajātakavaṇṇanā aṭṭhamā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౨౪౮. కింసుకోపమజాతకం • 248. Kiṃsukopamajātakaṃ