| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៨. កិំសុកោបមសុត្តវណ្ណនា
8. Kiṃsukopamasuttavaṇṇanā
២៤៥. ចតុន្នំ អរិយសច្ចានំ បរិញ្ញាភិសមយាទិវសេន វិវិធទស្សនន្តិ កិច្ចវសេន នានាទស្សនំ ហោតីតិ វុត្តំ, ‘‘ទស្សនន្តិ បឋមមគ្គស្សេតំ អធិវចន’’ន្តិ ។ តយិទំ ឧបរិមគ្គេសុ ភាវនាបរិយាយស្ស និរុឡ្ហត្តា បឋមមគ្គស្ស បឋមំ និព្ពានទស្សនតោ។ តេនាហ ‘‘បឋមមគ្គោ ហី’’តិអាទិ ។ កោចិ យថាវុត្តំ អវិបរីតំ អត្ថំ អជានន្តោ ញាណទស្សនំ នាម អារម្មណករណស្ស វសេន អតិប្បសង្គំ អាសង្កេយ្យាតិ តំ និវត្តេតុំ ‘‘គោត្រភូ បនា’’តិអាទិ វុត្តំ។ ន ទស្សនន្តិ វុច្ចតីតិ ឯត្ថ រាជទស្សនំ ឧទាហរន្តិ។ ចត្តារោបិ មគ្គា ទស្សនមេវ យថាវុត្តេនត្ថេន, ភាវនាបរិយាយោ បន ឧបរិ តិណ្ណំ មគ្គានំ បឋមមគ្គឧបាយស្ស ភាវនាការេន បវត្តនតោ។ ទស្សនំ វិសុទ្ធិ ឯត្ថាតិ ទស្សនវិសុទ្ធិកំ, និព្ពានំ។ ផស្សាយតនំ កម្មដ្ឋានំ អស្ស អត្ថីតិ ផស្សាយតនកម្មដ្ឋានិកោ។ ឯស នយោ សេសេសុបិ បទេសុ។
245. Catunnaṃ ariyasaccānaṃ pariññābhisamayādivasena vividhadassananti kiccavasena nānādassanaṃ hotīti vuttaṃ, ‘‘dassananti paṭhamamaggassetaṃ adhivacana’’nti . Tayidaṃ uparimaggesu bhāvanāpariyāyassa niruḷhattā paṭhamamaggassa paṭhamaṃ nibbānadassanato. Tenāha ‘‘paṭhamamaggo hī’’tiādi . Koci yathāvuttaṃ aviparītaṃ atthaṃ ajānanto ñāṇadassanaṃ nāma ārammaṇakaraṇassa vasena atippasaṅgaṃ āsaṅkeyyāti taṃ nivattetuṃ ‘‘gotrabhū panā’’tiādi vuttaṃ. Na dassananti vuccatīti ettha rājadassanaṃ udāharanti. Cattāropi maggā dassanameva yathāvuttenatthena, bhāvanāpariyāyo pana upari tiṇṇaṃ maggānaṃ paṭhamamaggaupāyassa bhāvanākārena pavattanato. Dassanaṃ visuddhi etthāti dassanavisuddhikaṃ, nibbānaṃ. Phassāyatanaṃ kammaṭṭhānaṃ assa atthīti phassāyatanakammaṭṭhāniko. Esa nayo sesesupi padesu.
បទេសសង្ខារេសូតិ សង្ខារេកទេសេសុ។ ហេដ្ឋិមបរិច្ឆេទេន បថវិអាទិកេ ធម្មមត្តេ ទិដ្ឋេ រូបបរិគ្គហោ, ចក្ខុវិញ្ញាណាទិកេ តំសហគតធម្មមត្តេ ទិដ្ឋេ អរូបបរិគ្គហោ ច សិជ្ឈតីតិ វទន្តិ។
Padesasaṅkhāresūti saṅkhārekadesesu. Heṭṭhimaparicchedena pathaviādike dhammamatte diṭṭhe rūpapariggaho, cakkhuviññāṇādike taṃsahagatadhammamatte diṭṭhe arūpapariggaho ca sijjhatīti vadanti.
អធិគតមគ្គមេវ កថេសីតិ យេន មុខេន វិបស្សនាភិនិវេសំ អកាសិ, តមេវស្ស មុខំ កថេសិ។ អយំ បនាតិ កម្មដ្ឋានំ បុច្ឆន្តោ ភិក្ខុ។ ឥមេសន្តិ ផស្សាយតនកម្មដ្ឋានិកបញ្ចក្ខន្ធកម្មដ្ឋានិកានំ វចនំ។ ‘‘អញ្ញមញ្ញំ ន សមេតី’’តិ វត្វា តមេវត្ថំ បាកដំ ករោតិ ‘‘បឋមេនា’’តិអាទិនា។ បញ្ចក្ខន្ធវិមុត្តស្ស សង្ខារស្ស អភាវា ‘‘និប្បទេសេសូ’’តិ វុត្តំ។ តថេវាតិ យថេវ ផស្សាយតនកម្មដ្ឋានិកំ, តថេវ តំ បញ្ចក្ខន្ធកម្មដ្ឋានិកំ បុច្ឆិត្វា។
Adhigatamaggameva kathesīti yena mukhena vipassanābhinivesaṃ akāsi, tamevassa mukhaṃ kathesi. Ayaṃ panāti kammaṭṭhānaṃ pucchanto bhikkhu. Imesanti phassāyatanakammaṭṭhānikapañcakkhandhakammaṭṭhānikānaṃ vacanaṃ. ‘‘Aññamaññaṃ na sametī’’ti vatvā tamevatthaṃ pākaṭaṃ karoti ‘‘paṭhamenā’’tiādinā. Pañcakkhandhavimuttassa saṅkhārassa abhāvā ‘‘nippadesesū’’ti vuttaṃ. Tathevāti yatheva phassāyatanakammaṭṭhānikaṃ, tatheva taṃ pañcakkhandhakammaṭṭhānikaṃ pucchitvā.
សមប្បវត្តា ធាតុយោតិ រសាទយោ សរីរធាតុយោ សមប្បវត្តា, ន វិសមាការសណ្ឋិតា អហេសុំ។ តេនាហ ‘‘កល្លសរីរំ ពលប្បត្ត’’ន្តិ។ ‘‘អតីតា សង្ខារា’’តិអាទិ វិបស្សនាភិនិវេសវសេន វុត្តំ។ សម្មសនំ សព្ពត្ថកមេវ ឥច្ឆិតព្ពំ។ ចារិភូមិន្តិ គោចរដ្ឋានំ។
Samappavattā dhātuyoti rasādayo sarīradhātuyo samappavattā, na visamākārasaṇṭhitā ahesuṃ. Tenāha ‘‘kallasarīraṃ balappatta’’nti. ‘‘Atītā saṅkhārā’’tiādi vipassanābhinivesavasena vuttaṃ. Sammasanaṃ sabbatthakameva icchitabbaṃ. Cāribhūminti gocaraṭṭhānaṃ.
ការកភាវន្តិ ភាវនានុយុញ្ជនភាវំ។ បណ្ឌុរោគបុរិសោតិ បណ្ឌុរោគី បុរិសោ។ អរិដ្ឋន្តិ សុត្តំ។ ភេសជ្ជំ កត្វាតិ ភេសជ្ជបយោគំ កត្វា។ ករិស្សាមីតិ ភេសជ្ជំ ករិស្សាមិ។ ឈាមថុណោ វិយាតិ ទឌ្ឍថុណោ វិយ ខារកជាលនទ្ធត្តា តរុណមកុលសន្តានសញ្ឆន្នត្តា។
Kārakabhāvanti bhāvanānuyuñjanabhāvaṃ. Paṇḍurogapurisoti paṇḍurogī puriso. Ariṭṭhanti suttaṃ. Bhesajjaṃ katvāti bhesajjapayogaṃ katvā. Karissāmīti bhesajjaṃ karissāmi. Jhāmathuṇo viyāti daḍḍhathuṇo viya khārakajālanaddhattā taruṇamakulasantānasañchannattā.
ទក្ខិណទ្វារគាមេតិ ទក្ខិណទ្វារសមីបេ គាមេ។ លោហិតកោតិ លោហិតវណ្ណោ។ ឱចិរកជាតោតិ ជាតឱលម្ពមានចិរកោ វិយ។ អាទិន្នសិបាដិកោតិ គហិតផលបោតកោ។ សន្ទច្ឆាយោតិ ពហលច្ឆាយោ។ យស្មា តស្ស រុក្ខស្ស សាខា អវិរឡា ឃនប្បត្តា អញ្ញមញ្ញំ សំសន្ទិត្វា ឋិតា, តស្មា ឆាយាបិស្ស តាទិសីតិ វុត្តំ ‘‘សន្ទច្ឆាយោ នាម សំសន្ទិត្វា ឋិតច្ឆាយោ’’តិ, ឃនច្ឆាយោតិ អត្ថោ។ តត្ថាតិអាទិ ឧបមាសំសន្ទនំ។
Dakkhiṇadvāragāmeti dakkhiṇadvārasamīpe gāme. Lohitakoti lohitavaṇṇo. Ocirakajātoti jātaolambamānacirako viya. Ādinnasipāṭikoti gahitaphalapotako. Sandacchāyoti bahalacchāyo. Yasmā tassa rukkhassa sākhā aviraḷā ghanappattā aññamaññaṃ saṃsanditvā ṭhitā, tasmā chāyāpissa tādisīti vuttaṃ ‘‘sandacchāyo nāma saṃsanditvā ṭhitacchāyo’’ti, ghanacchāyoti attho. Tatthātiādi upamāsaṃsandanaṃ.
យេន យេនាការេន អធិមុត្តានន្តិ ឆផស្សាយតនាទិមុខេន យេន យេន វិបស្សនាភិនិវេសេន វិបស្សន្តានំ និព្ពានញ្ច អធិមុត្តានំ។ សុដ្ឋុ វិសុទ្ធំ បរិញ្ញាតិសមយាទិសិទ្ធិយា។ តេន តេនេវាការេនាតិ អត្តនាធិមុត្តាការេន។ ឥទានិ តំ តំ អាការំ ឧបមាយ សទ្ធិំ យោជេត្វា ទស្សេតុំ ‘‘យថា ហី’’តិអាទិ អារទ្ធំ។ តំ សុវិញ្ញេយ្យមេវ។
Yenayenākārena adhimuttānanti chaphassāyatanādimukhena yena yena vipassanābhinivesena vipassantānaṃ nibbānañca adhimuttānaṃ. Suṭṭhu visuddhaṃ pariññātisamayādisiddhiyā. Tena tenevākārenāti attanādhimuttākārena. Idāni taṃ taṃ ākāraṃ upamāya saddhiṃ yojetvā dassetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi āraddhaṃ. Taṃ suviññeyyameva.
ឥទន្តិ នគរោបមំ។ តំ សល្លក្ខិតន្តិ កិំសុកោបមទីបិតំ អត្ថជាតំ សចេ សល្លក្ខិតំ។ អស្ស ភិក្ខុនោ។ ធម្មទេសនត្ថន្តិ យថាសល្លក្ខិតស្ស អត្ថស្ស វសេន លទ្ធវិសេសស្ស ឧបព្រូហនាយ។ តស្សេវត្ថស្សាតិ តស្ស ទស្សនវិសុទ្ធិសង្ខាតស្ស អត្ថស្ស។ ចោរាសង្កា ន ហោន្តិ មជ្ឈិមទេសរជ្ជស្ស បសន្នភាវតោ។ តិបុរិសុព្ពេធានីតិ ឧព្ពេធេន តិបុរិសប្បមាណានិ នានាភិត្តិវិចិត្តានិ ថម្ភានំ ឧបរិ វិវិធមាលាកម្មាទិវិចិត្តធនុរាការលក្ខិតានិ មនោរមានិ។ តេនាហ ‘‘នគរស្ស អលង្ការត្ថ’’ន្តិ។ នគរទ្វារស្ស ថិរភាវាបាទនវសេន ឋបេតព្ពត្តា វុត្តំ ‘‘ចោរនិវារណត្ថានិបិ ហោន្តិយេវា’’តិ។ បិដ្ឋសង្ឃាតស្សាតិ ទ្វារពាហស្ស។ ‘‘ឥមេ អាវាសិកា, ឥមេ អាគន្តុកា, តត្ថាបិ ច ឥមេហិ នគរស្ស នគរសាមិកស្ស ច អត្ថោ។ ឥមេសំ វសេន អនត្ថោ សិយា’’តិ ជាននញាណសង្ខាតេន បណ្ឌិច្ចេន សមន្នាគតោ។ អញ្ញាតនិវារណេ បដុភាវសង្ខាតេន វេយ្យត្តិយេន សមន្នាគតោ។ ឋានុប្បត្តិកបញ្ញាសង្ខាតាយាតិ តស្មិំ តស្មិំ អត្ថកិច្ចេ តង្ខណុប្បជ្ជនកបដិភានសង្ខាតាយ។
Idanti nagaropamaṃ. Taṃ sallakkhitanti kiṃsukopamadīpitaṃ atthajātaṃ sace sallakkhitaṃ. Assa bhikkhuno. Dhammadesanatthanti yathāsallakkhitassa atthassa vasena laddhavisesassa upabrūhanāya. Tassevatthassāti tassa dassanavisuddhisaṅkhātassa atthassa. Corāsaṅkā na honti majjhimadesarajjassa pasannabhāvato. Tipurisubbedhānīti ubbedhena tipurisappamāṇāni nānābhittivicittāni thambhānaṃ upari vividhamālākammādivicittadhanurākāralakkhitāni manoramāni. Tenāha ‘‘nagarassa alaṅkārattha’’nti. Nagaradvārassa thirabhāvāpādanavasena ṭhapetabbattā vuttaṃ ‘‘coranivāraṇatthānipi hontiyevā’’ti. Piṭṭhasaṅghātassāti dvārabāhassa. ‘‘Ime āvāsikā, ime āgantukā, tatthāpi ca imehi nagarassa nagarasāmikassa ca attho. Imesaṃ vasena anattho siyā’’ti jānanañāṇasaṅkhātena paṇḍiccena samannāgato. Aññātanivāraṇe paṭubhāvasaṅkhātena veyyattiyena samannāgato. Ṭhānuppattikapaññāsaṅkhātāyāti tasmiṃ tasmiṃ atthakicce taṅkhaṇuppajjanakapaṭibhānasaṅkhātāya.
រញ្ញា អាយុត្តោ និយោជិតោ រាជាយុត្តោ, តត្ថ តត្ថ រញ្ញោ កាតព្ពកិច្ចេ ឋបិតបុរិសោ។ កតិបាហេយេវាតិ កតិបយទិវសេយេវ អកិច្ចករណេន តស្ស ឋានំ វិព្ភមោ ជាតោតិ កត្វា វុត្តំ – ‘‘សព្ពានិ វិនិច្ឆយដ្ឋានាទីនិ ហារេត្វា’’តិ។
Raññā āyutto niyojito rājāyutto, tattha tattha rañño kātabbakicce ṭhapitapuriso. Katipāheyevāti katipayadivaseyeva akiccakaraṇena tassa ṭhānaṃ vibbhamo jātoti katvā vuttaṃ – ‘‘sabbāni vinicchayaṭṭhānādīni hāretvā’’ti.
សីសមស្ស ឆិន្ទាហីតិ សីសភូតំ ឧត្តមង្គដ្ឋានិយំ តត្ថ តស្ស រាជកិច្ចំ ឆិន្ទាតិ អត្ថោ។ អញ្ញថា តស្ស បាកតិកេ អត្ថេ គយ្ហមានេ បាណាតិបាតោ អាណត្តោ នាម សិយា។ ន ហិ ចក្កវត្តិរាជា តាទិសំ អាណាបេតិ, អញ្ញេសម្បិ តតោ និវារកត្តា។ អថ វា ឆិន្ទាហីតិ មម អាណាយ អស្ស សីសំ ឆិន្ទន្តោ វិយ អត្តានំ ទស្សេហិ, ឯវំ សោ តត្ថោវាទបដិករត្តបត្តោ ឱទមេយ្យាតិ, តថា ចេវ ឧបរិ បដិបត្តិ អាគតា។ តត្ថាតិ ឯតស្មិំ បច្ចន្តិមនគរេ។
Sīsamassa chindāhīti sīsabhūtaṃ uttamaṅgaṭṭhāniyaṃ tattha tassa rājakiccaṃ chindāti attho. Aññathā tassa pākatike atthe gayhamāne pāṇātipāto āṇatto nāma siyā. Na hi cakkavattirājā tādisaṃ āṇāpeti, aññesampi tato nivārakattā. Atha vā chindāhīti mama āṇāya assa sīsaṃ chindanto viya attānaṃ dassehi, evaṃ so tatthovādapaṭikarattapatto odameyyāti, tathā ceva upari paṭipatti āgatā. Tatthāti etasmiṃ paccantimanagare.
ឧប្បន្នេនាតិ សមថកម្មដ្ឋានេ ឧប្បន្នេន។
Uppannenāti samathakammaṭṭhāne uppannena.
តស្សេវាតិ សក្កាយសង្ខាតស្ស នគរស្ស ‘‘ទ្វារានី’’តិ វុត្តានីតិ អានេត្វា សម្ពន្ធោ។ ‘‘សីឃំ ទូតយុគ’’ន្តិ វុត្តាតិ យោជនា។ ហទយវត្ថុរូបស្ស មជ្ឈេ សិង្ឃាដកភាវេន គហិតត្តា ‘‘ហទយវត្ថុស្ស និស្សយភូតានំ មហាភូតាន’’ន្តិ វុត្តំ។ យទិ ឯវំ វត្ថុរូបមេវ គហេតព្ពំ, តទេវេត្ថ អគ្គហេត្វា កស្មា មហាភូតគ្គហណន្តិ អាហ ‘‘វត្ថុរូបស្ស ហី’’តិអាទិ។ យាទិសោតិ សម្មាទិដ្ឋិអាទីនំ វសេន យាទិសោ ឯវ បុព្ពេ អាគតវិបស្សនាមគ្គោ។ ‘‘អយម្បិ អដ្ឋង្គសមន្នាគតត្តា តាទិសោ ឯវា’’តិ វត្វា អរិយមគ្គោ ‘‘យថាគតមគ្គោ’’តិ វុត្តោ។ ឥទំ តាវេត្ថាតិ ឯត្ថ ឯតស្មិំ សុត្តេ ធម្មទេសនត្ថំ អាភតាយ យថាវុត្តឧបមាយ ឥទំ សំសន្ទនំ។
Tassevāti sakkāyasaṅkhātassa nagarassa ‘‘dvārānī’’ti vuttānīti ānetvā sambandho. ‘‘Sīghaṃ dūtayuga’’nti vuttāti yojanā. Hadayavatthurūpassa majjhe siṅghāṭakabhāvena gahitattā ‘‘hadayavatthussa nissayabhūtānaṃ mahābhūtāna’’nti vuttaṃ. Yadi evaṃ vatthurūpameva gahetabbaṃ, tadevettha aggahetvā kasmā mahābhūtaggahaṇanti āha ‘‘vatthurūpassa hī’’tiādi. Yādisoti sammādiṭṭhiādīnaṃ vasena yādiso eva pubbe āgatavipassanāmaggo. ‘‘Ayampi aṭṭhaṅgasamannāgatattā tādiso evā’’ti vatvā ariyamaggo ‘‘yathāgatamaggo’’ti vutto. Idaṃ tāvetthāti ettha etasmiṃ sutte dhammadesanatthaṃ ābhatāya yathāvuttaupamāya idaṃ saṃsandanaṃ.
ឥទំ សំសន្ទនន្តិ ឥទានិ វក្ខមានំ ឧបមាយ សំសន្ទនំ។ នគរសាមិឧបមា បញ្ចក្ខន្ធវសេន ទស្សនវិសុទ្ធិបត្តំ ខីណាសវំ ទស្សេតុំ អាភតា។ សិង្ឃាដកូបមា ចតុមហាភូតវសេន ទស្សនវិសុទ្ធិបត្តំ ខីណាសវំ ទស្សេតុំ អាភតាតិ យោជនា។ ‘‘ចតុសច្ចមេវ កថិត’’ន្តិ វត្វា តានិ សច្ចានិ និទ្ធារេត្វា ទស្សេតុំ ‘‘សកលេនបិ ហី’’តិអាទិ វុត្តំ។ ឥធ នគរសម្ភារោ ឆទ្វារាទយោ។ តេន ហិ ឆផស្សាយតនាទយោ ឧបមិតា។ តេ បន ទុក្ខសច្ចបរិយាបន្នាតិ វុត្តំ ‘‘នគរសម្ភារេន ទុក្ខសច្ចមេវ កថិត’’ន្តិ។
Idaṃ saṃsandananti idāni vakkhamānaṃ upamāya saṃsandanaṃ. Nagarasāmiupamā pañcakkhandhavasena dassanavisuddhipattaṃ khīṇāsavaṃ dassetuṃ ābhatā. Siṅghāṭakūpamā catumahābhūtavasena dassanavisuddhipattaṃ khīṇāsavaṃ dassetuṃ ābhatāti yojanā. ‘‘Catusaccameva kathita’’nti vatvā tāni saccāni niddhāretvā dassetuṃ ‘‘sakalenapi hī’’tiādi vuttaṃ. Idha nagarasambhāro chadvārādayo. Tena hi chaphassāyatanādayo upamitā. Te pana dukkhasaccapariyāpannāti vuttaṃ ‘‘nagarasambhārena dukkhasaccameva kathita’’nti.
កិំសុកោបមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Kiṃsukopamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៨. កិំសុកោបមសុត្តំ • 8. Kiṃsukopamasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៨. កិំសុកោបមសុត្តវណ្ណនា • 8. Kiṃsukopamasuttavaṇṇanā
