| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੮. ਕਿਂਸੁਕੋਪਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
8. Kiṃsukopamasuttavaṇṇanā
੨੪੫. ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਸਮਯਾਦਿવਸੇਨ વਿવਿਧਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਕਿਚ੍ਚવਸੇਨ ਨਾਨਾਦਸ੍ਸਨਂ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਪਠਮਮਗ੍ਗਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨ’’ਨ੍ਤਿ । ਤਯਿਦਂ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗੇਸੁ ਭਾવਨਾਪਰਿਯਾਯਸ੍ਸ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ ਪਠਮਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਠਮਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਦਸ੍ਸਨਤੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਠਮਮਗ੍ਗੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ । ਕੋਚਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਂ ਅવਿਪਰੀਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਮ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਸ੍ਸ વਸੇਨ ਅਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਂ ਆਸਙ੍ਕੇਯ੍ਯਾਤਿ ਤਂ ਨਿવਤ੍ਤੇਤੁਂ ‘‘ਗੋਤ੍ਰਭੂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਨ ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਰਾਜਦਸ੍ਸਨਂ ਉਦਾਹਰਨ੍ਤਿ। ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਮਗ੍ਗਾ ਦਸ੍ਸਨਮੇવ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਨਤ੍ਥੇਨ, ਭਾવਨਾਪਰਿਯਾਯੋ ਪਨ ਉਪਰਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂ ਪਠਮਮਗ੍ਗਉਪਾਯਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਕਾਰੇਨ ਪવਤ੍ਤਨਤੋ। ਦਸ੍ਸਨਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨવਿਸੁਦ੍ਧਿਕਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ। ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਿਕੋ। ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਪਦੇਸੁ।
245. Catunnaṃ ariyasaccānaṃ pariññābhisamayādivasena vividhadassananti kiccavasena nānādassanaṃ hotīti vuttaṃ, ‘‘dassananti paṭhamamaggassetaṃ adhivacana’’nti . Tayidaṃ uparimaggesu bhāvanāpariyāyassa niruḷhattā paṭhamamaggassa paṭhamaṃ nibbānadassanato. Tenāha ‘‘paṭhamamaggo hī’’tiādi . Koci yathāvuttaṃ aviparītaṃ atthaṃ ajānanto ñāṇadassanaṃ nāma ārammaṇakaraṇassa vasena atippasaṅgaṃ āsaṅkeyyāti taṃ nivattetuṃ ‘‘gotrabhū panā’’tiādi vuttaṃ. Na dassananti vuccatīti ettha rājadassanaṃ udāharanti. Cattāropi maggā dassanameva yathāvuttenatthena, bhāvanāpariyāyo pana upari tiṇṇaṃ maggānaṃ paṭhamamaggaupāyassa bhāvanākārena pavattanato. Dassanaṃ visuddhi etthāti dassanavisuddhikaṃ, nibbānaṃ. Phassāyatanaṃ kammaṭṭhānaṃ assa atthīti phassāyatanakammaṭṭhāniko. Esa nayo sesesupi padesu.
ਪਦੇਸਸਙ੍ਖਾਰੇਸੂਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਕਦੇਸੇਸੁ। ਹੇਟ੍ਠਿਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਪਥવਿਆਦਿਕੇ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤੇ ਦਿਟ੍ਠੇ ਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਕੇ ਤਂਸਹਗਤਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤੇ ਦਿਟ੍ਠੇ ਅਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਚ ਸਿਜ੍ਝਤੀਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।
Padesasaṅkhāresūti saṅkhārekadesesu. Heṭṭhimaparicchedena pathaviādike dhammamatte diṭṭhe rūpapariggaho, cakkhuviññāṇādike taṃsahagatadhammamatte diṭṭhe arūpapariggaho ca sijjhatīti vadanti.
ਅਧਿਗਤਮਗ੍ਗਮੇવ ਕਥੇਸੀਤਿ ਯੇਨ ਮੁਖੇਨ વਿਪਸ੍ਸਨਾਭਿਨਿવੇਸਂ ਅਕਾਸਿ, ਤਮੇવਸ੍ਸ ਮੁਖਂ ਕਥੇਸਿ। ਅਯਂ ਪਨਾਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਇਮੇਸਨ੍ਤਿ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਿਕਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਿਕਾਨਂ વਚਨਂ। ‘‘ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨ ਸਮੇਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਮੇવਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਤਿ ‘‘ਪਠਮੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ। ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧવਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਅਭਾવਾ ‘‘ਨਿਪ੍ਪਦੇਸੇਸੂ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਥੇવਾਤਿ ਯਥੇવ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਿਕਂ, ਤਥੇવ ਤਂ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਿਕਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ।
Adhigatamaggameva kathesīti yena mukhena vipassanābhinivesaṃ akāsi, tamevassa mukhaṃ kathesi. Ayaṃ panāti kammaṭṭhānaṃ pucchanto bhikkhu. Imesanti phassāyatanakammaṭṭhānikapañcakkhandhakammaṭṭhānikānaṃ vacanaṃ. ‘‘Aññamaññaṃ na sametī’’ti vatvā tamevatthaṃ pākaṭaṃ karoti ‘‘paṭhamenā’’tiādinā. Pañcakkhandhavimuttassa saṅkhārassa abhāvā ‘‘nippadesesū’’ti vuttaṃ. Tathevāti yatheva phassāyatanakammaṭṭhānikaṃ, tatheva taṃ pañcakkhandhakammaṭṭhānikaṃ pucchitvā.
ਸਮਪ੍ਪવਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁਯੋਤਿ ਰਸਾਦਯੋ ਸਰੀਰਧਾਤੁਯੋ ਸਮਪ੍ਪવਤ੍ਤਾ, ਨ વਿਸਮਾਕਾਰਸਣ੍ਠਿਤਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਲ੍ਲਸਰੀਰਂ ਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਅਤੀਤਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿਆਦਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਭਿਨਿવੇਸવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਮ੍ਮਸਨਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਕਮੇવ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ। ਚਾਰਿਭੂਮਿਨ੍ਤਿ ਗੋਚਰਟ੍ਠਾਨਂ।
Samappavattā dhātuyoti rasādayo sarīradhātuyo samappavattā, na visamākārasaṇṭhitā ahesuṃ. Tenāha ‘‘kallasarīraṃ balappatta’’nti. ‘‘Atītā saṅkhārā’’tiādi vipassanābhinivesavasena vuttaṃ. Sammasanaṃ sabbatthakameva icchitabbaṃ. Cāribhūminti gocaraṭṭhānaṃ.
ਕਾਰਕਭਾવਨ੍ਤਿ ਭਾવਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜਨਭਾવਂ। ਪਣ੍ਡੁਰੋਗਪੁਰਿਸੋਤਿ ਪਣ੍ਡੁਰੋਗੀ ਪੁਰਿਸੋ। ਅਰਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਂ। ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਭੇਸਜ੍ਜਪਯੋਗਂ ਕਤ੍વਾ। ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਝਾਮਥੁਣੋ વਿਯਾਤਿ ਦਡ੍ਢਥੁਣੋ વਿਯ ਖਾਰਕਜਾਲਨਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਤਰੁਣਮਕੁਲਸਨ੍ਤਾਨਸਞ੍ਛਨ੍ਨਤ੍ਤਾ।
Kārakabhāvanti bhāvanānuyuñjanabhāvaṃ. Paṇḍurogapurisoti paṇḍurogī puriso. Ariṭṭhanti suttaṃ. Bhesajjaṃ katvāti bhesajjapayogaṃ katvā. Karissāmīti bhesajjaṃ karissāmi. Jhāmathuṇo viyāti daḍḍhathuṇo viya khārakajālanaddhattā taruṇamakulasantānasañchannattā.
ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍વਾਰਗਾਮੇਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍વਾਰਸਮੀਪੇ ਗਾਮੇ। ਲੋਹਿਤਕੋਤਿ ਲੋਹਿਤવਣ੍ਣੋ। ਓਚਿਰਕਜਾਤੋਤਿ ਜਾਤਓਲਮ੍ਬਮਾਨਚਿਰਕੋ વਿਯ। ਆਦਿਨ੍ਨਸਿਪਾਟਿਕੋਤਿ ਗਹਿਤਫਲਪੋਤਕੋ। ਸਨ੍ਦਚ੍ਛਾਯੋਤਿ ਬਹਲਚ੍ਛਾਯੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਾਖਾ ਅવਿਰਲ਼ਾ ਘਨਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਠਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਛਾਯਾਪਿਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਨ੍ਦਚ੍ਛਾਯੋ ਨਾਮ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਠਿਤਚ੍ਛਾਯੋ’’ਤਿ, ਘਨਚ੍ਛਾਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤ੍ਥਾਤਿਆਦਿ ਉਪਮਾਸਂਸਨ੍ਦਨਂ।
Dakkhiṇadvāragāmeti dakkhiṇadvārasamīpe gāme. Lohitakoti lohitavaṇṇo. Ocirakajātoti jātaolambamānacirako viya. Ādinnasipāṭikoti gahitaphalapotako. Sandacchāyoti bahalacchāyo. Yasmā tassa rukkhassa sākhā aviraḷā ghanappattā aññamaññaṃ saṃsanditvā ṭhitā, tasmā chāyāpissa tādisīti vuttaṃ ‘‘sandacchāyo nāma saṃsanditvā ṭhitacchāyo’’ti, ghanacchāyoti attho. Tatthātiādi upamāsaṃsandanaṃ.
ਯੇਨ ਯੇਨਾਕਾਰੇਨ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਛਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਦਿਮੁਖੇਨ ਯੇਨ ਯੇਨ વਿਪਸ੍ਸਨਾਭਿਨਿવੇਸੇਨ વਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਾਨਂ। ਸੁਟ੍ਠੁ વਿਸੁਦ੍ਧਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਿਸਮਯਾਦਿਸਿਦ੍ਧਿਯਾ। ਤੇਨ ਤੇਨੇવਾਕਾਰੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨ। ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਤਂ ਆਕਾਰਂ ਉਪਮਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ।
Yenayenākārena adhimuttānanti chaphassāyatanādimukhena yena yena vipassanābhinivesena vipassantānaṃ nibbānañca adhimuttānaṃ. Suṭṭhu visuddhaṃ pariññātisamayādisiddhiyā. Tena tenevākārenāti attanādhimuttākārena. Idāni taṃ taṃ ākāraṃ upamāya saddhiṃ yojetvā dassetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi āraddhaṃ. Taṃ suviññeyyameva.
ਇਦਨ੍ਤਿ ਨਗਰੋਪਮਂ। ਤਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਿਤਨ੍ਤਿ ਕਿਂਸੁਕੋਪਮਦੀਪਿਤਂ ਅਤ੍ਥਜਾਤਂ ਸਚੇ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਿਤਂ। ਅਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ। ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਯਥਾਸਲ੍ਲਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ વਸੇਨ ਲਦ੍ਧવਿਸੇਸਸ੍ਸ ਉਪਬ੍ਰੂਹਨਾਯ। ਤਸ੍ਸੇવਤ੍ਥਸ੍ਸਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨવਿਸੁਦ੍ਧਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ। ਚੋਰਾਸਙ੍ਕਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਦੇਸਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਪਸਨ੍ਨਭਾવਤੋ। ਤਿਪੁਰਿਸੁਬ੍ਬੇਧਾਨੀਤਿ ਉਬ੍ਬੇਧੇਨ ਤਿਪੁਰਿਸਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ ਨਾਨਾਭਿਤ੍ਤਿવਿਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਥਮ੍ਭਾਨਂ ਉਪਰਿ વਿવਿਧਮਾਲਾਕਮ੍ਮਾਦਿવਿਚਿਤ੍ਤਧਨੁਰਾਕਾਰਲਕ੍ਖਿਤਾਨਿ ਮਨੋਰਮਾਨਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨਗਰਸ੍ਸ ਅਲਙ੍ਕਾਰਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ। ਨਗਰਦ੍વਾਰਸ੍ਸ ਥਿਰਭਾવਾਪਾਦਨવਸੇਨ ਠਪੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚੋਰਨਿવਾਰਣਤ੍ਥਾਨਿਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿਯੇવਾ’’ਤਿ। ਪਿਟ੍ਠਸਙ੍ਘਾਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦ੍વਾਰਬਾਹਸ੍ਸ। ‘‘ਇਮੇ ਆવਾਸਿਕਾ, ਇਮੇ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਚ ਇਮੇਹਿ ਨਗਰਸ੍ਸ ਨਗਰਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਮੇਸਂ વਸੇਨ ਅਨਤ੍ਥੋ ਸਿਯਾ’’ਤਿ ਜਾਨਨਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਅਞ੍ਞਾਤਨਿવਾਰਣੇ ਪਟੁਭਾવਸਙ੍ਖਾਤੇਨ વੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਠਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥਕਿਚ੍ਚੇ ਤਙ੍ਖਣੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਪਟਿਭਾਨਸਙ੍ਖਾਤਾਯ।
Idanti nagaropamaṃ. Taṃ sallakkhitanti kiṃsukopamadīpitaṃ atthajātaṃ sace sallakkhitaṃ. Assa bhikkhuno. Dhammadesanatthanti yathāsallakkhitassa atthassa vasena laddhavisesassa upabrūhanāya. Tassevatthassāti tassa dassanavisuddhisaṅkhātassa atthassa. Corāsaṅkā na honti majjhimadesarajjassa pasannabhāvato. Tipurisubbedhānīti ubbedhena tipurisappamāṇāni nānābhittivicittāni thambhānaṃ upari vividhamālākammādivicittadhanurākāralakkhitāni manoramāni. Tenāha ‘‘nagarassa alaṅkārattha’’nti. Nagaradvārassa thirabhāvāpādanavasena ṭhapetabbattā vuttaṃ ‘‘coranivāraṇatthānipi hontiyevā’’ti. Piṭṭhasaṅghātassāti dvārabāhassa. ‘‘Ime āvāsikā, ime āgantukā, tatthāpi ca imehi nagarassa nagarasāmikassa ca attho. Imesaṃ vasena anattho siyā’’ti jānanañāṇasaṅkhātena paṇḍiccena samannāgato. Aññātanivāraṇe paṭubhāvasaṅkhātena veyyattiyena samannāgato. Ṭhānuppattikapaññāsaṅkhātāyāti tasmiṃ tasmiṃ atthakicce taṅkhaṇuppajjanakapaṭibhānasaṅkhātāya.
ਰਞ੍ਞਾ ਆਯੁਤ੍ਤੋ ਨਿਯੋਜਿਤੋ ਰਾਜਾਯੁਤ੍ਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਰਞ੍ਞੋ ਕਾਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੇ ਠਪਿਤਪੁਰਿਸੋ। ਕਤਿਪਾਹੇਯੇવਾਤਿ ਕਤਿਪਯਦਿવਸੇਯੇવ ਅਕਿਚ੍ਚਕਰਣੇਨ ਤਸ੍ਸ ਠਾਨਂ વਿਬ੍ਭਮੋ ਜਾਤੋਤਿ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਸਬ੍ਬਾਨਿ વਿਨਿਚ੍ਛਯਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਹਾਰੇਤ੍વਾ’’ਤਿ।
Raññā āyutto niyojito rājāyutto, tattha tattha rañño kātabbakicce ṭhapitapuriso. Katipāheyevāti katipayadivaseyeva akiccakaraṇena tassa ṭhānaṃ vibbhamo jātoti katvā vuttaṃ – ‘‘sabbāni vinicchayaṭṭhānādīni hāretvā’’ti.
ਸੀਸਮਸ੍ਸ ਛਿਨ੍ਦਾਹੀਤਿ ਸੀਸਭੂਤਂ ਉਤ੍ਤਮਙ੍ਗਟ੍ਠਾਨਿਯਂ ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸ ਰਾਜਕਿਚ੍ਚਂ ਛਿਨ੍ਦਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਞ੍ਞਥਾ ਤਸ੍ਸ ਪਾਕਤਿਕੇ ਅਤ੍ਥੇ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਆਣਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਸਿਯਾ। ਨ ਹਿ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਰਾਜਾ ਤਾਦਿਸਂ ਆਣਾਪੇਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਤਤੋ ਨਿવਾਰਕਤ੍ਤਾ। ਅਥ વਾ ਛਿਨ੍ਦਾਹੀਤਿ ਮਮ ਆਣਾਯ ਅਸ੍ਸ ਸੀਸਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ વਿਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਹਿ, ਏવਂ ਸੋ ਤਤ੍ਥੋવਾਦਪਟਿਕਰਤ੍ਤਪਤ੍ਤੋ ਓਦਮੇਯ੍ਯਾਤਿ, ਤਥਾ ਚੇવ ਉਪਰਿ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਆਗਤਾ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮਨਗਰੇ।
Sīsamassa chindāhīti sīsabhūtaṃ uttamaṅgaṭṭhāniyaṃ tattha tassa rājakiccaṃ chindāti attho. Aññathā tassa pākatike atthe gayhamāne pāṇātipāto āṇatto nāma siyā. Na hi cakkavattirājā tādisaṃ āṇāpeti, aññesampi tato nivārakattā. Atha vā chindāhīti mama āṇāya assa sīsaṃ chindanto viya attānaṃ dassehi, evaṃ so tatthovādapaṭikarattapatto odameyyāti, tathā ceva upari paṭipatti āgatā. Tatthāti etasmiṃ paccantimanagare.
ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨਾਤਿ ਸਮਥਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ।
Uppannenāti samathakammaṭṭhāne uppannena.
ਤਸ੍ਸੇવਾਤਿ ਸਕ੍ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਨਗਰਸ੍ਸ ‘‘ਦ੍વਾਰਾਨੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਆਨੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ‘‘ਸੀਘਂ ਦੂਤਯੁਗ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਹਦਯવਤ੍ਥੁਰੂਪਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਸਿਙ੍ਘਾਟਕਭਾવੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਹਦਯવਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾਨਂ ਮਹਾਭੂਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਦਿ ਏવਂ વਤ੍ਥੁਰੂਪਮੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਦੇવੇਤ੍ਥ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਸ੍ਮਾ ਮਹਾਭੂਤਗ੍ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘વਤ੍ਥੁਰੂਪਸ੍ਸ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਯਾਦਿਸੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਨਂ વਸੇਨ ਯਾਦਿਸੋ ਏવ ਪੁਬ੍ਬੇ ਆਗਤવਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗੋ। ‘‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਤਾਦਿਸੋ ਏવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ‘‘ਯਥਾਗਤਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਇਦਂ ਤਾવੇਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਤ੍ਥਂ ਆਭਤਾਯ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਉਪਮਾਯ ਇਦਂ ਸਂਸਨ੍ਦਨਂ।
Tassevāti sakkāyasaṅkhātassa nagarassa ‘‘dvārānī’’ti vuttānīti ānetvā sambandho. ‘‘Sīghaṃ dūtayuga’’nti vuttāti yojanā. Hadayavatthurūpassa majjhe siṅghāṭakabhāvena gahitattā ‘‘hadayavatthussa nissayabhūtānaṃ mahābhūtāna’’nti vuttaṃ. Yadi evaṃ vatthurūpameva gahetabbaṃ, tadevettha aggahetvā kasmā mahābhūtaggahaṇanti āha ‘‘vatthurūpassa hī’’tiādi. Yādisoti sammādiṭṭhiādīnaṃ vasena yādiso eva pubbe āgatavipassanāmaggo. ‘‘Ayampi aṭṭhaṅgasamannāgatattā tādiso evā’’ti vatvā ariyamaggo ‘‘yathāgatamaggo’’ti vutto. Idaṃ tāvetthāti ettha etasmiṃ sutte dhammadesanatthaṃ ābhatāya yathāvuttaupamāya idaṃ saṃsandanaṃ.
ਇਦਂ ਸਂਸਨ੍ਦਨਨ੍ਤਿ ਇਦਾਨਿ વਕ੍ਖਮਾਨਂ ਉਪਮਾਯ ਸਂਸਨ੍ਦਨਂ। ਨਗਰਸਾਮਿਉਪਮਾ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧવਸੇਨ ਦਸ੍ਸਨવਿਸੁਦ੍ਧਿਪਤ੍ਤਂ ਖੀਣਾਸવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਆਭਤਾ। ਸਿਙ੍ਘਾਟਕੂਪਮਾ ਚਤੁਮਹਾਭੂਤવਸੇਨ ਦਸ੍ਸਨવਿਸੁਦ੍ਧਿਪਤ੍ਤਂ ਖੀਣਾਸવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਆਭਤਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ‘‘ਚਤੁਸਚ੍ਚਮੇવ ਕਥਿਤ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਾਨਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਕਲੇਨਪਿ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਧ ਨਗਰਸਮ੍ਭਾਰੋ ਛਦ੍વਾਰਾਦਯੋ। ਤੇਨ ਹਿ ਛਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਦਯੋ ਉਪਮਿਤਾ। ਤੇ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਗਰਸਮ੍ਭਾਰੇਨ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਮੇવ ਕਥਿਤ’’ਨ੍ਤਿ।
Idaṃ saṃsandananti idāni vakkhamānaṃ upamāya saṃsandanaṃ. Nagarasāmiupamā pañcakkhandhavasena dassanavisuddhipattaṃ khīṇāsavaṃ dassetuṃ ābhatā. Siṅghāṭakūpamā catumahābhūtavasena dassanavisuddhipattaṃ khīṇāsavaṃ dassetuṃ ābhatāti yojanā. ‘‘Catusaccameva kathita’’nti vatvā tāni saccāni niddhāretvā dassetuṃ ‘‘sakalenapi hī’’tiādi vuttaṃ. Idha nagarasambhāro chadvārādayo. Tena hi chaphassāyatanādayo upamitā. Te pana dukkhasaccapariyāpannāti vuttaṃ ‘‘nagarasambhārena dukkhasaccameva kathita’’nti.
ਕਿਂਸੁਕੋਪਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Kiṃsukopamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੮. ਕਿਂਸੁਕੋਪਮਸੁਤ੍ਤਂ • 8. Kiṃsukopamasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੮. ਕਿਂਸੁਕੋਪਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Kiṃsukopamasuttavaṇṇanā
