| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணி-அட்ட²கதா² • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
கிரியமனோவிஞ்ஞாணதா⁴துசித்தானி
Kiriyamanoviññāṇadhātucittāni
568. மனோவிஞ்ஞாணதா⁴து உப்பன்னா ஹோதி…பே॰… ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தாதி, இத³ங் சித்தங் அஞ்ஞேஸங் அஸாதா⁴ரணங். கீ²ணாஸவஸ்ஸேவ பாடிபுக்³க³லிகங். ச²ஸு த்³வாரேஸு லப்³ப⁴தி. சக்கு²த்³வாரே ஹி பதா⁴னஸாருப்பங் டா²னங் தி³ஸ்வா கீ²ணாஸவோ இமினா சித்தேன ஸோமனஸ்ஸிதோ ஹோதி. ஸோதத்³வாரே ப⁴ண்ட³பா⁴ஜனீயட்டா²னங் பத்வா மஹாஸத்³த³ங் கத்வா லுத்³த⁴லுத்³தே⁴ஸு க³ண்ஹந்தேஸு ‘ஏவரூபா நாம மே லோலுப்பதண்ஹா பஹீனா’தி இமினா சித்தேன ஸோமனஸ்ஸிதோ ஹோதி. கா⁴னத்³வாரே க³ந்தே⁴ஹி வா புப்பே²ஹி வா சேதியங் பூஜெந்தோ இமினா சித்தேன ஸோமனஸ்ஸிதோ ஹோதி. ஜிவ்ஹாத்³வாரே ரஸஸம்பன்னங் பிண்ட³பாதங் லத்³தா⁴ பா⁴ஜெத்வா பரிபு⁴ஞ்ஜந்தோ ‘ஸாரணீயத⁴ம்மோ வத மே பூரிதோ’தி இமினா சித்தேன ஸோமனஸ்ஸிதோ ஹோதி. காயத்³வாரே அபி⁴ஸமாசாரிகவத்தங் கரொந்தோ ‘காயத்³வாரே மே வத்தங் பூரித’ந்தி இமினா சித்தேன ஸோமனஸ்ஸிதோ ஹோதி. ஏவங் தாவ பஞ்சத்³வாரே லப்³ப⁴தி.
568. Manoviññāṇadhātuuppannā hoti…pe… somanassasahagatāti, idaṃ cittaṃ aññesaṃ asādhāraṇaṃ. Khīṇāsavasseva pāṭipuggalikaṃ. Chasu dvāresu labbhati. Cakkhudvāre hi padhānasāruppaṃ ṭhānaṃ disvā khīṇāsavo iminā cittena somanassito hoti. Sotadvāre bhaṇḍabhājanīyaṭṭhānaṃ patvā mahāsaddaṃ katvā luddhaluddhesu gaṇhantesu ‘evarūpā nāma me loluppataṇhā pahīnā’ti iminā cittena somanassito hoti. Ghānadvāre gandhehi vā pupphehi vā cetiyaṃ pūjento iminā cittena somanassito hoti. Jivhādvāre rasasampannaṃ piṇḍapātaṃ laddhā bhājetvā paribhuñjanto ‘sāraṇīyadhammo vata me pūrito’ti iminā cittena somanassito hoti. Kāyadvāre abhisamācārikavattaṃ karonto ‘kāyadvāre me vattaṃ pūrita’nti iminā cittena somanassito hoti. Evaṃ tāva pañcadvāre labbhati.
மனொத்³வாரே பன அதீதானாக³தமாரப்³ப⁴ உப்பஜ்ஜதி. ஜோதிபாலமாணவ(ம॰ நி॰ 2.282 ஆத³யோ) மக்³க⁴தே³வராஜ(ம॰ நி॰ 2.308 ஆத³யோ) கண்ஹதாபஸாதி³காலஸ்மிஞ்ஹி (ஜா॰ 1.10.11 ஆத³யோ) கதங் காரணங் ஆவஜ்ஜெத்வா ததா²க³தோ ஸிதங் பாத்வாகாஸி. தங் பன புப்³பே³னிவாஸஞாணஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணானங் கிச்சங். தேஸங் பன த்³வின்னங் ஞாணானங் சிண்ணபரியந்தே இத³ங் சித்தங் ஹாஸயமானங் உப்பஜ்ஜதி. அனாக³தே ‘தந்திஸ்ஸரோ முதி³ங்க³ஸ்ஸரோ பச்சேகபு³த்³தோ⁴ ப⁴விஸ்ஸதீ’தி ஸிதங் பாத்வாகாஸி. தம்பி அனாக³தங்ஸஞாணஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணானங் கிச்சங். தேஸங் பன த்³வின்ன ஞாணானங் சிண்ணபரியந்தே இத³ங் சித்தங் ஹாஸயமானங் உப்பஜ்ஜதி.
Manodvāre pana atītānāgatamārabbha uppajjati. Jotipālamāṇava(ma. ni. 2.282 ādayo) magghadevarāja(ma. ni. 2.308 ādayo) kaṇhatāpasādikālasmiñhi (jā. 1.10.11 ādayo) kataṃ kāraṇaṃ āvajjetvā tathāgato sitaṃ pātvākāsi. Taṃ pana pubbenivāsañāṇasabbaññutaññāṇānaṃ kiccaṃ. Tesaṃ pana dvinnaṃ ñāṇānaṃ ciṇṇapariyante idaṃ cittaṃ hāsayamānaṃ uppajjati. Anāgate ‘tantissaro mudiṅgassaro paccekabuddho bhavissatī’ti sitaṃ pātvākāsi. Tampi anāgataṃsañāṇasabbaññutaññāṇānaṃ kiccaṃ. Tesaṃ pana dvinna ñāṇānaṃ ciṇṇapariyante idaṃ cittaṃ hāsayamānaṃ uppajjati.
நித்³தே³ஸவாரே பனஸ்ஸ ஸேஸஅஹேதுகசித்தேஹி ப³லவதரதாய சித்தேகக்³க³தா ஸமாதி⁴ப³லங் பாபெத்வா ட²பிதா. வீரியம்பி வீரியப³லங் பாபெத்வா. உத்³தே³ஸவாரே பன ‘ஸமாதி⁴ப³லங் ஹோதி வீரியப³லங் ஹோதீ’தி அனாக³தத்தா பரிபுண்ணேன ப³லட்டே²னேதங் த்³வயங் ப³லங் நாம ந ஹோதி. யஸ்மா பன ‘நேவ குஸலங் நாகுஸலங்’ தஸ்மா ப³லந்தி வத்வான ட²பிதங். யஸ்மா ச ந நிப்பரியாயேன ப³லங், தஸ்மா ஸங்க³ஹவாரேபி ‘த்³வே ப³லானி ஹொந்தீ’தி ந வுத்தங். ஸேஸங் ஸப்³ப³ங் ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தாஹேதுகமனோவிஞ்ஞாணதா⁴துனித்³தே³ஸே வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³ப³ங்.
Niddesavāre panassa sesaahetukacittehi balavataratāya cittekaggatā samādhibalaṃ pāpetvā ṭhapitā. Vīriyampi vīriyabalaṃ pāpetvā. Uddesavāre pana ‘samādhibalaṃ hoti vīriyabalaṃ hotī’ti anāgatattā paripuṇṇena balaṭṭhenetaṃ dvayaṃ balaṃ nāma na hoti. Yasmā pana ‘neva kusalaṃ nākusalaṃ’ tasmā balanti vatvāna ṭhapitaṃ. Yasmā ca na nippariyāyena balaṃ, tasmā saṅgahavārepi ‘dve balāni hontī’ti na vuttaṃ. Sesaṃ sabbaṃ somanassasahagatāhetukamanoviññāṇadhātuniddese vuttanayeneva veditabbaṃ.
574. உபெக்கா²ஸஹக³தாதி இத³ங் சித்தங் தீஸு ப⁴வேஸு ஸப்³பே³ஸங் ஸசித்தகஸத்தானங் ஸாதா⁴ரணங், ந கஸ்ஸசி ஸசித்தகஸ்ஸ நுப்பஜ்ஜதி நாம. உப்பஜ்ஜமானங் பன பஞ்சத்³வாரே வொட்ட²ப்³ப³னங் ஹோதி, மனொத்³வாரே ஆவஜ்ஜனங். ச² அஸாதா⁴ரணஞாணானிபி இமினா க³ஹிதாரம்மணமேவ க³ண்ஹந்தி. மஹாக³ஜங் நாமேதங் சித்தங்; இமஸ்ஸ அனாரம்மணங் நாம நத்தி². ‘அஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணங் ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணக³திகங் நாம கதம’ந்தி வுத்தே ‘இத³’ந்தி வத்தப்³ப³ங். ஸேஸமெத்த² புரிமசித்தே வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³ப³ங். கேவலஞ்ஹி தத்த² ஸப்பீதிகத்தா நவங்கி³கோ ஸங்கா²ரக்க²ந்தோ⁴ விப⁴த்தோ. இத⁴ நிப்பீதிகத்தா அட்ட²ங்கி³கோ.
574. Upekkhāsahagatāti idaṃ cittaṃ tīsu bhavesu sabbesaṃ sacittakasattānaṃ sādhāraṇaṃ, na kassaci sacittakassa nuppajjati nāma. Uppajjamānaṃ pana pañcadvāre voṭṭhabbanaṃ hoti, manodvāre āvajjanaṃ. Cha asādhāraṇañāṇānipi iminā gahitārammaṇameva gaṇhanti. Mahāgajaṃ nāmetaṃ cittaṃ; imassa anārammaṇaṃ nāma natthi. ‘Asabbaññutaññāṇaṃ sabbaññutaññāṇagatikaṃ nāma katama’nti vutte ‘ida’nti vattabbaṃ. Sesamettha purimacitte vuttanayeneva veditabbaṃ. Kevalañhi tattha sappītikattā navaṅgiko saṅkhārakkhandho vibhatto. Idha nippītikattā aṭṭhaṅgiko.
இதா³னி யானி குஸலதோ அட்ட² மஹாசித்தானேவ கீ²ணாஸவஸ்ஸ உப்பஜ்ஜனதாய கிரியானி ஜாதானி, தஸ்மா தானி குஸலனித்³தே³ஸே வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³பா³னி.
Idāni yāni kusalato aṭṭha mahācittāneva khīṇāsavassa uppajjanatāya kiriyāni jātāni, tasmā tāni kusalaniddese vuttanayeneva veditabbāni.
இத⁴ ட²த்வா ஹஸனகசித்தானி ஸமோதா⁴னேதப்³பா³னி. கதி பனேதானி ஹொந்தீதி? வுச்சதே தேரஸ. புது²ஜ்ஜனா ஹி குஸலதோ சதூஹி ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தேஹி, அகுஸலதோ சதூஹீதி, அட்ட²ஹி சித்தேஹி ஹஸந்தி. ஸெக்கா² குஸலதோ சதூஹி ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தேஹி, அகுஸலதோ த்³வீஹி தி³ட்டி²க³தவிப்பயுத்தேஹி ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தேஹீதி, ச²ஹி சித்தேஹி ஹஸந்தி. கீ²ணாஸவா கிரியதோ பஞ்சஹி ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தேஹி ஹஸந்தீதி.
Idha ṭhatvā hasanakacittāni samodhānetabbāni. Kati panetāni hontīti? Vuccate terasa. Puthujjanā hi kusalato catūhi somanassasahagatehi, akusalato catūhīti, aṭṭhahi cittehi hasanti. Sekkhā kusalato catūhi somanassasahagatehi, akusalato dvīhi diṭṭhigatavippayuttehi somanassasahagatehīti, chahi cittehi hasanti. Khīṇāsavā kiriyato pañcahi somanassasahagatehi hasantīti.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீபாளி • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / அஹேதுககிரியாஅப்³யாகதங் • Ahetukakiriyāabyākataṃ
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-மூலடீகா • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / கிரியமனோவிஞ்ஞாணதா⁴துசித்தவண்ணனா • Kiriyamanoviññāṇadhātucittavaṇṇanā
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-அனுடீகா • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / கிரியாப்³யாகதகதா²வண்ணனா • Kiriyābyākatakathāvaṇṇanā
