| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-மூலடீகா • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
கிரியமனோவிஞ்ஞாணதா⁴துசித்தவண்ணனா
Kiriyamanoviññāṇadhātucittavaṇṇanā
568. லோலுப்பதண்ஹா பஹீனாதி இமஸ்ஸ சித்தஸ்ஸ பச்சயபூ⁴தா புரிமா பவத்தி த³ஸ்ஸிதா. இத³ங் பன சித்தங் விசாரணபஞ்ஞாரஹிதந்தி கேவலங் ஸோமனஸ்ஸமத்தங் உப்பாதெ³ந்தஸ்ஸ ஹோதீதி. ஏவங் சேதியபூஜாதீ³ஸுபி த³ட்ட²ப்³ப³ங். வத்தங் கரொந்தோதி இத³ங் வத்தங் கரொந்தஸ்ஸ பொ²ட்ட²ப்³பா³ரம்மணே காயத்³வாரசித்தப்பவத்திங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். பஞ்சத்³வாரானுக³தங் ஹுத்வா லப்³ப⁴மானங் ஸந்தா⁴ய பஞ்சத்³வாரே ஏவ வா லோலுப்பதண்ஹாபஹானாதி³பச்சவெக்க²ணஹேதுபூ⁴தங் இத³மேவ பவத்திங் ஸந்தா⁴ய தத்த² தத்த² ‘‘இமினா சித்தேன ஸோமனஸ்ஸிதோ ஹோதீ’’தி வுத்தந்தி ‘‘ஏவங் தாவ பஞ்சத்³வாரே லப்³ப⁴தீ’’தி ஆஹ. அதீதங்ஸாதீ³ஸு அப்படிஹதங் ஞாணங் வத்வா ‘‘இமேஹி தீஹி த⁴ம்மேஹி ஸமன்னாக³தஸ்ஸ பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ப⁴க³வதோ ஸப்³ப³ங் காயகம்மங் ஞாணானுபரிவத்தீ’’திஆதி³வசனதோ (மஹானி॰ 156 அத்த²தோ ஸமானங்) ‘‘ப⁴க³வதோ இத³ங் உப்பஜ்ஜதீ’’தி வுத்தவசனங் விசாரேதப்³ப³ங். அஹேதுகஸ்ஸ மூலாபா⁴வேன ஸுப்பதிட்டி²ததா நத்தீ²தி ப³லபா⁴வோ அபரிபுண்ணோ, தஸ்மா உத்³தே³ஸவாரே ‘‘ஸமாதி⁴ப³லங் ஹோதி, வீரியப³லங் ஹோதீ’’தி ந வுத்தங். ததோ ஏவ ஹி அஹேதுகானங் ஸங்க³ஹவாரே ஜா²னங்கா³னி ச ந உத்³த⁴டானி. தேனேவ இமஸ்மிம்பி அஹேதுகத்³வயே ப³லானி அனுத்³தே³ஸாஸங்க³ஹிதானி. யஸ்மா பன வீரியஸ்ஸ விஜ்ஜமானத்தா ஸேஸாஹேதுகேஹி ப³லவங், யஸ்மா ச எத்த² விதக்காதீ³னங் ஜா²னபச்சயமத்ததா விய ஸமாதி⁴வீரியானங் ப³லமத்ததா அத்தி², தஸ்மா நித்³தே³ஸவாரே ‘‘ஸமாதி⁴ப³லங் வீரியப³ல’’ந்தி வத்வா ட²பிதங். யஸ்மா பன நேவ குஸலங் நாகுஸலங், தஸ்மா ஸம்மாஸமாதி⁴ மிச்சா²ஸமாதீ⁴தி, ஸம்மாவாயாமோ மிச்சா²வாயாமோதி ச ந வுத்தந்தி அதி⁴ப்பாயோ. ஏவங் ஸதி மஹாகிரியசித்தேஸு ச ஏதங் ந வத்தப்³ப³ங் ஸியா, வுத்தஞ்ச, தஸ்மா ஸம்மா, மிச்சா² வா நிய்யானிகஸபா⁴வாபா⁴வதோ மக்³க³பச்சயபா⁴வங் அப்பத்தா ஸமாதி⁴வாயாமா இத⁴ ததா² ந வுத்தாதி த³ட்ட²ப்³பா³.
568. Loluppataṇhā pahīnāti imassa cittassa paccayabhūtā purimā pavatti dassitā. Idaṃ pana cittaṃ vicāraṇapaññārahitanti kevalaṃ somanassamattaṃ uppādentassa hotīti. Evaṃ cetiyapūjādīsupi daṭṭhabbaṃ. Vattaṃ karontoti idaṃ vattaṃ karontassa phoṭṭhabbārammaṇe kāyadvāracittappavattiṃ sandhāya vuttaṃ. Pañcadvārānugataṃ hutvā labbhamānaṃ sandhāya pañcadvāre eva vā loluppataṇhāpahānādipaccavekkhaṇahetubhūtaṃ idameva pavattiṃ sandhāya tattha tattha ‘‘iminā cittena somanassito hotī’’ti vuttanti ‘‘evaṃ tāva pañcadvāre labbhatī’’ti āha. Atītaṃsādīsu appaṭihataṃ ñāṇaṃ vatvā ‘‘imehi tīhi dhammehi samannāgatassa buddhassa bhagavato sabbaṃ kāyakammaṃ ñāṇānuparivattī’’tiādivacanato (mahāni. 156 atthato samānaṃ) ‘‘bhagavato idaṃ uppajjatī’’ti vuttavacanaṃ vicāretabbaṃ. Ahetukassa mūlābhāvena suppatiṭṭhitatā natthīti balabhāvo aparipuṇṇo, tasmā uddesavāre ‘‘samādhibalaṃ hoti, vīriyabalaṃ hotī’’ti na vuttaṃ. Tato eva hi ahetukānaṃ saṅgahavāre jhānaṅgāni ca na uddhaṭāni. Teneva imasmimpi ahetukadvaye balāni anuddesāsaṅgahitāni. Yasmā pana vīriyassa vijjamānattā sesāhetukehi balavaṃ, yasmā ca ettha vitakkādīnaṃ jhānapaccayamattatā viya samādhivīriyānaṃ balamattatā atthi, tasmā niddesavāre ‘‘samādhibalaṃ vīriyabala’’nti vatvā ṭhapitaṃ. Yasmā pana neva kusalaṃ nākusalaṃ, tasmā sammāsamādhi micchāsamādhīti, sammāvāyāmo micchāvāyāmoti ca na vuttanti adhippāyo. Evaṃ sati mahākiriyacittesu ca etaṃ na vattabbaṃ siyā, vuttañca, tasmā sammā, micchā vā niyyānikasabhāvābhāvato maggapaccayabhāvaṃ appattā samādhivāyāmā idha tathā na vuttāti daṭṭhabbā.
574. இந்த்³ரியபரோபரியத்தஆஸயானுஸயஸப்³ப³ஞ்ஞுதானாவரணஞாணானி இமஸ்ஸானந்தரங் உப்பஜ்ஜமானானி யமகபாடிஹாரியமஹாகருணாஸமாபத்திஞாணானி ச இமஸ்ஸ அனந்தரங் உப்பன்னபரிகம்மானந்தரானி இமினா ஆவஜ்ஜிதாரம்மணேயேவ பவத்தந்தீதி ஆஹ ‘‘ச²…பே॰… க³ண்ஹந்தீ’’தி. மஹாவிஸயத்தா மஹாக³ஜோ விய மஹந்தந்தி மஹாக³ஜங்.
574. Indriyaparopariyattaāsayānusayasabbaññutānāvaraṇañāṇāni imassānantaraṃ uppajjamānāni yamakapāṭihāriyamahākaruṇāsamāpattiñāṇāni ca imassa anantaraṃ uppannaparikammānantarāni iminā āvajjitārammaṇeyeva pavattantīti āha ‘‘cha…pe… gaṇhantī’’ti. Mahāvisayattā mahāgajo viya mahantanti mahāgajaṃ.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீபாளி • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / அஹேதுககிரியாஅப்³யாகதங் • Ahetukakiriyāabyākataṃ
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (அட்ட²கதா²) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / த⁴ம்மஸங்க³ணி-அட்ட²கதா² • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / கிரியமனோவிஞ்ஞாணதா⁴துசித்தானி • Kiriyamanoviññāṇadhātucittāni
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-அனுடீகா • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / கிரியாப்³யாகதகதா²வண்ணனா • Kiriyābyākatakathāvaṇṇanā
