| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៣. កិសាគោតមីសុត្តវណ្ណនា
3. Kisāgotamīsuttavaṇṇanā
១៦៤. តតិយេ កិសាគោតមីតិ អប្បមំសលោហិតតាយ កិសា, គោតមីតិ បនស្សា នាមំ។ បុព្ពេ កិរ សាវត្ថិយំ ឯកស្មិំ កុលេ អសីតិកោដិធនំ សព្ពំ អង្គារាវ ជាតំ។ កុដុម្ពិកោ អង្គារជាតានិ អនីហរិត្វា – ‘‘អវស្សំ កោចិ បុញ្ញវា ភវិស្សតិ, តស្ស បុញ្ញេន បុន បាកតិកំ ភវិស្សតី’’តិ សុវណ្ណហិរញ្ញស្ស ចាដិយោ បូរេត្វា អាបណេ ឋបេត្វា សមីបេ និសីទិ។ អថេកា ទុគ្គតកុលស្ស ធីតា – ‘‘អឌ្ឍមាសកំ គហេត្វា ទារុសាកំ អាហរិស្សាមី’’តិ វីថិំ គតា តំ ទិស្វា កុដុម្ពិកំ អាហ – ‘‘អាបណេ តាវ ធនំ ឯត្តកំ, គេហេ កិត្តកំ ភវិស្សតី’’តិ។ កិំ ទិស្វា អម្ម ឯវំ កថេសីតិ? ឥមំ ហិរញ្ញសុវណ្ណន្តិ។ សោ ‘‘បុញ្ញវតី ឯសា ភវិស្សតី’’តិ តស្សា វសនដ្ឋានំ បុច្ឆិត្វា អាបណេ ភណ្ឌំ បដិសាមេត្វា តស្សា មាតាបិតរោ ឧបសង្កមិត្វា ឯវមាហ – ‘‘អម្ហាកំ គេហេ វយប្បត្តោ ទារកោ អត្ថិ, តស្សេតំ ទារិកំ ទេថា’’តិ។ កិំ សាមិ ទុគ្គតេហិ សទ្ធិំ កេឡិំ ករោសីតិ? មិត្តសន្ថវោ នាម ទុគ្គតេហិបិ សទ្ធិំ ហោតិ, ទេថ នំ, កុដុម្ពសាមិនី ភវិស្សតីតិ នំ គហេត្វា ឃរំ អានេសិ។ សា សំវាសមន្វាយ បុត្តំ វិជាតា។ បុត្តោ បទសា អាហិណ្ឌនកាលេ កាលមកាសិ។ សា ទុគ្គតកុលេ ឧប្បជ្ជិត្វា មហាកុលំ គន្ត្វាបិ ‘‘បុត្តវិនាសំ បត្តាម្ហី’’តិ ឧប្បន្នពលវសោកា បុត្តស្ស សរីរកិច្ចំ វារេត្វា តំ មតកឡេវរំ អាទាយ នគរេ វិប្បលបន្តី ចរតិ។
164. Tatiye kisāgotamīti appamaṃsalohitatāya kisā, gotamīti panassā nāmaṃ. Pubbe kira sāvatthiyaṃ ekasmiṃ kule asītikoṭidhanaṃ sabbaṃ aṅgārāva jātaṃ. Kuṭumbiko aṅgārajātāni anīharitvā – ‘‘avassaṃ koci puññavā bhavissati, tassa puññena puna pākatikaṃ bhavissatī’’ti suvaṇṇahiraññassa cāṭiyo pūretvā āpaṇe ṭhapetvā samīpe nisīdi. Athekā duggatakulassa dhītā – ‘‘aḍḍhamāsakaṃ gahetvā dārusākaṃ āharissāmī’’ti vīthiṃ gatā taṃ disvā kuṭumbikaṃ āha – ‘‘āpaṇe tāva dhanaṃ ettakaṃ, gehe kittakaṃ bhavissatī’’ti. Kiṃ disvā amma evaṃ kathesīti? Imaṃ hiraññasuvaṇṇanti. So ‘‘puññavatī esā bhavissatī’’ti tassā vasanaṭṭhānaṃ pucchitvā āpaṇe bhaṇḍaṃ paṭisāmetvā tassā mātāpitaro upasaṅkamitvā evamāha – ‘‘amhākaṃ gehe vayappatto dārako atthi, tassetaṃ dārikaṃ dethā’’ti. Kiṃ sāmi duggatehi saddhiṃ keḷiṃ karosīti? Mittasanthavo nāma duggatehipi saddhiṃ hoti, detha naṃ, kuṭumbasāminī bhavissatīti naṃ gahetvā gharaṃ ānesi. Sā saṃvāsamanvāya puttaṃ vijātā. Putto padasā āhiṇḍanakāle kālamakāsi. Sā duggatakule uppajjitvā mahākulaṃ gantvāpi ‘‘puttavināsaṃ pattāmhī’’ti uppannabalavasokā puttassa sarīrakiccaṃ vāretvā taṃ matakaḷevaraṃ ādāya nagare vippalapantī carati.
ឯកទិវសំ មហតិយា ពុទ្ធវីថិយា ទសពលស្ស សន្តិកំ គន្ត្វា – ‘‘បុត្តស្ស មេ អរោគភាវត្ថាយ ភេសជ្ជំ ទេថ ភគវា’’តិ អាហ។ គច្ឆ សាវត្ថិំ អាហិណ្ឌិត្វា យស្មិំ គេហេ មតបុព្ពោ នត្ថិ, តតោ សិទ្ធត្ថកំ អាហរ, បុត្តស្ស តេ ភេសជ្ជំ ភវិស្សតីតិ។ សា នគរំ បវិសិត្វា ធុរគេហតោ បដ្ឋាយ ភគវតា វុត្តនយេន គន្ត្វា សិទ្ធត្ថកំ យាចន្តី ឃរេ ឃរេ, ‘‘កុតោ ត្វំ ឯវរូបំ ឃរំ បស្សិស្សសី’’តិ វុត្តា កតិបយានិ គេហានិ អាហិណ្ឌិត្វា – ‘‘សព្ពេសម្បិ កិរាយំ ធម្មតា, ន មយ្ហំ បុត្តស្សេវា’’តិ សាលាយំ ឆវំ ឆឌ្ឌេត្វា បព្ពជ្ជំ យាចិ។ សត្ថា ‘‘ឥមំ បព្ពាជេតូ’’តិ ភិក្ខុនិឧបស្សយំ បេសេសិ។ សា ខុរគ្គេយេវ អរហត្តំ បាបុណិ។ ឥមំ ថេរិំ សន្ធាយ ‘‘អថ ខោ កិសាគោតមី’’តិ វុត្តំ។
Ekadivasaṃ mahatiyā buddhavīthiyā dasabalassa santikaṃ gantvā – ‘‘puttassa me arogabhāvatthāya bhesajjaṃ detha bhagavā’’ti āha. Gaccha sāvatthiṃ āhiṇḍitvā yasmiṃ gehe matapubbo natthi, tato siddhatthakaṃ āhara, puttassa te bhesajjaṃ bhavissatīti. Sā nagaraṃ pavisitvā dhuragehato paṭṭhāya bhagavatā vuttanayena gantvā siddhatthakaṃ yācantī ghare ghare, ‘‘kuto tvaṃ evarūpaṃ gharaṃ passissasī’’ti vuttā katipayāni gehāni āhiṇḍitvā – ‘‘sabbesampi kirāyaṃ dhammatā, na mayhaṃ puttassevā’’ti sālāyaṃ chavaṃ chaḍḍetvā pabbajjaṃ yāci. Satthā ‘‘imaṃ pabbājetū’’ti bhikkhuniupassayaṃ pesesi. Sā khuraggeyeva arahattaṃ pāpuṇi. Imaṃ theriṃ sandhāya ‘‘atha kho kisāgotamī’’ti vuttaṃ.
ឯកមាសីតិ ឯកា អាសិ។ រុទម្មុខីតិ រុទមានមុខី វិយ។ អច្ចន្តំ មតបុត្តាម្ហីតិ ឯត្ថ អន្តំ អតីតំ អច្ចន្តំ, ភាវនបុំសកមេតំ។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ – យថា បុត្តមរណំ អន្តំ អតីតំ ហោតិ, ឯវំ មតបុត្តា អហំ, ឥទានិ មម បុន បុត្តមរណំ នាម នត្ថិ។ បុរិសា ឯតទន្តិកាតិ បុរិសាបិ មេ ឯតទន្តិកាវ ។ យោ មេ បុត្តមរណស្ស អន្តោ, បុរិសានម្បិ មេ ឯសេវន្តោ, អភព្ពា អហំ ឥទានិ បុរិសំ គវេសិតុន្តិ។ សព្ពត្ថ វិហតា នន្ទីតិ សព្ពេសុ ខន្ធាយតនធាតុភវយោនិគតិឋិតិនិវាសេសុ មម តណ្ហានន្ទី វិហតា។ តមោក្ខន្ធោតិ អវិជ្ជាក្ខន្ធោ។ បទាលិតោតិ ញាណេន ភិន្នោ។ តតិយំ។
Ekamāsīti ekā āsi. Rudammukhīti rudamānamukhī viya. Accantaṃ mataputtāmhīti ettha antaṃ atītaṃ accantaṃ, bhāvanapuṃsakametaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā puttamaraṇaṃ antaṃ atītaṃ hoti, evaṃ mataputtā ahaṃ, idāni mama puna puttamaraṇaṃ nāma natthi. Purisā etadantikāti purisāpi me etadantikāva . Yo me puttamaraṇassa anto, purisānampi me esevanto, abhabbā ahaṃ idāni purisaṃ gavesitunti. Sabbattha vihatā nandīti sabbesu khandhāyatanadhātubhavayonigatiṭhitinivāsesu mama taṇhānandī vihatā. Tamokkhandhoti avijjākkhandho. Padālitoti ñāṇena bhinno. Tatiyaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៣. កិសាគោតមីសុត្តំ • 3. Kisāgotamīsuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៣. កិសាគោតមីសុត្តវណ្ណនា • 3. Kisāgotamīsuttavaṇṇanā
