Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സംയുത്തനികായ (അട്ഠകഥാ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
൩. കിസാഗോതമീസുത്തവണ്ണനാ
3. Kisāgotamīsuttavaṇṇanā
൧൬൪. തതിയേ കിസാഗോതമീതി അപ്പമംസലോഹിതതായ കിസാ, ഗോതമീതി പനസ്സാ നാമം. പുബ്ബേ കിര സാവത്ഥിയം ഏകസ്മിം കുലേ അസീതികോടിധനം സബ്ബം അങ്ഗാരാവ ജാതം. കുടുമ്ബികോ അങ്ഗാരജാതാനി അനീഹരിത്വാ – ‘‘അവസ്സം കോചി പുഞ്ഞവാ ഭവിസ്സതി, തസ്സ പുഞ്ഞേന പുന പാകതികം ഭവിസ്സതീ’’തി സുവണ്ണഹിരഞ്ഞസ്സ ചാടിയോ പൂരേത്വാ ആപണേ ഠപേത്വാ സമീപേ നിസീദി. അഥേകാ ദുഗ്ഗതകുലസ്സ ധീതാ – ‘‘അഡ്ഢമാസകം ഗഹേത്വാ ദാരുസാകം ആഹരിസ്സാമീ’’തി വീഥിം ഗതാ തം ദിസ്വാ കുടുമ്ബികം ആഹ – ‘‘ആപണേ താവ ധനം ഏത്തകം, ഗേഹേ കിത്തകം ഭവിസ്സതീ’’തി. കിം ദിസ്വാ അമ്മ ഏവം കഥേസീതി? ഇമം ഹിരഞ്ഞസുവണ്ണന്തി. സോ ‘‘പുഞ്ഞവതീ ഏസാ ഭവിസ്സതീ’’തി തസ്സാ വസനട്ഠാനം പുച്ഛിത്വാ ആപണേ ഭണ്ഡം പടിസാമേത്വാ തസ്സാ മാതാപിതരോ ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവമാഹ – ‘‘അമ്ഹാകം ഗേഹേ വയപ്പത്തോ ദാരകോ അത്ഥി, തസ്സേതം ദാരികം ദേഥാ’’തി. കിം സാമി ദുഗ്ഗതേഹി സദ്ധിം കേളിം കരോസീതി? മിത്തസന്ഥവോ നാമ ദുഗ്ഗതേഹിപി സദ്ധിം ഹോതി, ദേഥ നം, കുടുമ്ബസാമിനീ ഭവിസ്സതീതി നം ഗഹേത്വാ ഘരം ആനേസി. സാ സംവാസമന്വായ പുത്തം വിജാതാ. പുത്തോ പദസാ ആഹിണ്ഡനകാലേ കാലമകാസി. സാ ദുഗ്ഗതകുലേ ഉപ്പജ്ജിത്വാ മഹാകുലം ഗന്ത്വാപി ‘‘പുത്തവിനാസം പത്താമ്ഹീ’’തി ഉപ്പന്നബലവസോകാ പുത്തസ്സ സരീരകിച്ചം വാരേത്വാ തം മതകളേവരം ആദായ നഗരേ വിപ്പലപന്തീ ചരതി.
164. Tatiye kisāgotamīti appamaṃsalohitatāya kisā, gotamīti panassā nāmaṃ. Pubbe kira sāvatthiyaṃ ekasmiṃ kule asītikoṭidhanaṃ sabbaṃ aṅgārāva jātaṃ. Kuṭumbiko aṅgārajātāni anīharitvā – ‘‘avassaṃ koci puññavā bhavissati, tassa puññena puna pākatikaṃ bhavissatī’’ti suvaṇṇahiraññassa cāṭiyo pūretvā āpaṇe ṭhapetvā samīpe nisīdi. Athekā duggatakulassa dhītā – ‘‘aḍḍhamāsakaṃ gahetvā dārusākaṃ āharissāmī’’ti vīthiṃ gatā taṃ disvā kuṭumbikaṃ āha – ‘‘āpaṇe tāva dhanaṃ ettakaṃ, gehe kittakaṃ bhavissatī’’ti. Kiṃ disvā amma evaṃ kathesīti? Imaṃ hiraññasuvaṇṇanti. So ‘‘puññavatī esā bhavissatī’’ti tassā vasanaṭṭhānaṃ pucchitvā āpaṇe bhaṇḍaṃ paṭisāmetvā tassā mātāpitaro upasaṅkamitvā evamāha – ‘‘amhākaṃ gehe vayappatto dārako atthi, tassetaṃ dārikaṃ dethā’’ti. Kiṃ sāmi duggatehi saddhiṃ keḷiṃ karosīti? Mittasanthavo nāma duggatehipi saddhiṃ hoti, detha naṃ, kuṭumbasāminī bhavissatīti naṃ gahetvā gharaṃ ānesi. Sā saṃvāsamanvāya puttaṃ vijātā. Putto padasā āhiṇḍanakāle kālamakāsi. Sā duggatakule uppajjitvā mahākulaṃ gantvāpi ‘‘puttavināsaṃ pattāmhī’’ti uppannabalavasokā puttassa sarīrakiccaṃ vāretvā taṃ matakaḷevaraṃ ādāya nagare vippalapantī carati.
ഏകദിവസം മഹതിയാ ബുദ്ധവീഥിയാ ദസബലസ്സ സന്തികം ഗന്ത്വാ – ‘‘പുത്തസ്സ മേ അരോഗഭാവത്ഥായ ഭേസജ്ജം ദേഥ ഭഗവാ’’തി ആഹ. ഗച്ഛ സാവത്ഥിം ആഹിണ്ഡിത്വാ യസ്മിം ഗേഹേ മതപുബ്ബോ നത്ഥി, തതോ സിദ്ധത്ഥകം ആഹര, പുത്തസ്സ തേ ഭേസജ്ജം ഭവിസ്സതീതി. സാ നഗരം പവിസിത്വാ ധുരഗേഹതോ പട്ഠായ ഭഗവതാ വുത്തനയേന ഗന്ത്വാ സിദ്ധത്ഥകം യാചന്തീ ഘരേ ഘരേ, ‘‘കുതോ ത്വം ഏവരൂപം ഘരം പസ്സിസ്സസീ’’തി വുത്താ കതിപയാനി ഗേഹാനി ആഹിണ്ഡിത്വാ – ‘‘സബ്ബേസമ്പി കിരായം ധമ്മതാ, ന മയ്ഹം പുത്തസ്സേവാ’’തി സാലായം ഛവം ഛഡ്ഡേത്വാ പബ്ബജ്ജം യാചി. സത്ഥാ ‘‘ഇമം പബ്ബാജേതൂ’’തി ഭിക്ഖുനിഉപസ്സയം പേസേസി. സാ ഖുരഗ്ഗേയേവ അരഹത്തം പാപുണി. ഇമം ഥേരിം സന്ധായ ‘‘അഥ ഖോ കിസാഗോതമീ’’തി വുത്തം.
Ekadivasaṃ mahatiyā buddhavīthiyā dasabalassa santikaṃ gantvā – ‘‘puttassa me arogabhāvatthāya bhesajjaṃ detha bhagavā’’ti āha. Gaccha sāvatthiṃ āhiṇḍitvā yasmiṃ gehe matapubbo natthi, tato siddhatthakaṃ āhara, puttassa te bhesajjaṃ bhavissatīti. Sā nagaraṃ pavisitvā dhuragehato paṭṭhāya bhagavatā vuttanayena gantvā siddhatthakaṃ yācantī ghare ghare, ‘‘kuto tvaṃ evarūpaṃ gharaṃ passissasī’’ti vuttā katipayāni gehāni āhiṇḍitvā – ‘‘sabbesampi kirāyaṃ dhammatā, na mayhaṃ puttassevā’’ti sālāyaṃ chavaṃ chaḍḍetvā pabbajjaṃ yāci. Satthā ‘‘imaṃ pabbājetū’’ti bhikkhuniupassayaṃ pesesi. Sā khuraggeyeva arahattaṃ pāpuṇi. Imaṃ theriṃ sandhāya ‘‘atha kho kisāgotamī’’ti vuttaṃ.
ഏകമാസീതി ഏകാ ആസി. രുദമ്മുഖീതി രുദമാനമുഖീ വിയ. അച്ചന്തം മതപുത്താമ്ഹീതി ഏത്ഥ അന്തം അതീതം അച്ചന്തം, ഭാവനപുംസകമേതം. ഇദം വുത്തം ഹോതി – യഥാ പുത്തമരണം അന്തം അതീതം ഹോതി, ഏവം മതപുത്താ അഹം, ഇദാനി മമ പുന പുത്തമരണം നാമ നത്ഥി. പുരിസാ ഏതദന്തികാതി പുരിസാപി മേ ഏതദന്തികാവ . യോ മേ പുത്തമരണസ്സ അന്തോ, പുരിസാനമ്പി മേ ഏസേവന്തോ, അഭബ്ബാ അഹം ഇദാനി പുരിസം ഗവേസിതുന്തി. സബ്ബത്ഥ വിഹതാ നന്ദീതി സബ്ബേസു ഖന്ധായതനധാതുഭവയോനിഗതിഠിതിനിവാസേസു മമ തണ്ഹാനന്ദീ വിഹതാ. തമോക്ഖന്ധോതി അവിജ്ജാക്ഖന്ധോ. പദാലിതോതി ഞാണേന ഭിന്നോ. തതിയം.
Ekamāsīti ekā āsi. Rudammukhīti rudamānamukhī viya. Accantaṃ mataputtāmhīti ettha antaṃ atītaṃ accantaṃ, bhāvanapuṃsakametaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā puttamaraṇaṃ antaṃ atītaṃ hoti, evaṃ mataputtā ahaṃ, idāni mama puna puttamaraṇaṃ nāma natthi. Purisā etadantikāti purisāpi me etadantikāva . Yo me puttamaraṇassa anto, purisānampi me esevanto, abhabbā ahaṃ idāni purisaṃ gavesitunti. Sabbattha vihatā nandīti sabbesu khandhāyatanadhātubhavayonigatiṭhitinivāsesu mama taṇhānandī vihatā. Tamokkhandhoti avijjākkhandho. Padālitoti ñāṇena bhinno. Tatiyaṃ.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / സംയുത്തനികായ • Saṃyuttanikāya / ൩. കിസാഗോതമീസുത്തം • 3. Kisāgotamīsuttaṃ
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / സംയുത്തനികായ (ടീകാ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ൩. കിസാഗോതമീസുത്തവണ്ണനാ • 3. Kisāgotamīsuttavaṇṇanā