Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ • Aṅguttaranikāya |
൧൧. കോധനസുത്തം
11. Kodhanasuttaṃ
൬൪. ‘‘സത്തിമേ , ഭിക്ഖവേ, ധമ്മാ സപത്തകന്താ സപത്തകരണാ കോധനം ആഗച്ഛന്തി ഇത്ഥിം വാ പുരിസം വാ. കതമേ സത്ത? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, സപത്തോ സപത്തസ്സ ഏവം ഇച്ഛതി – ‘അഹോ വതായം ദുബ്ബണ്ണോ അസ്സാ’തി! തം കിസ്സ ഹേതു? ന, ഭിക്ഖവേ, സപത്തോ സപത്തസ്സ വണ്ണവതായ നന്ദതി. കോധനോയം 1, ഭിക്ഖവേ, പുരിസപുഗ്ഗലോ കോധാഭിഭൂതോ കോധപരേതോ, കിഞ്ചാപി സോ ഹോതി സുന്ഹാതോ സുവിലിത്തോ കപ്പിതകേസമസ്സു ഓദാതവത്ഥവസനോ 2; അഥ ഖോ സോ ദുബ്ബണ്ണോവ ഹോതി കോധാഭിഭൂതോ. അയം, ഭിക്ഖവേ, പഠമോ ധമ്മോ സപത്തകന്തോ സപത്തകരണോ കോധനം ആഗച്ഛതി ഇത്ഥിം വാ പുരിസം വാ.
64. ‘‘Sattime , bhikkhave, dhammā sapattakantā sapattakaraṇā kodhanaṃ āgacchanti itthiṃ vā purisaṃ vā. Katame satta? Idha, bhikkhave, sapatto sapattassa evaṃ icchati – ‘aho vatāyaṃ dubbaṇṇo assā’ti! Taṃ kissa hetu? Na, bhikkhave, sapatto sapattassa vaṇṇavatāya nandati. Kodhanoyaṃ 3, bhikkhave, purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto, kiñcāpi so hoti sunhāto suvilitto kappitakesamassu odātavatthavasano 4; atha kho so dubbaṇṇova hoti kodhābhibhūto. Ayaṃ, bhikkhave, paṭhamo dhammo sapattakanto sapattakaraṇo kodhanaṃ āgacchati itthiṃ vā purisaṃ vā.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, സപത്തോ സപത്തസ്സ ഏവം ഇച്ഛതി – ‘അഹോ വതായം ദുക്ഖം സയേയ്യാ’തി! തം കിസ്സ ഹേതു? ന, ഭിക്ഖവേ, സപത്തോ സപത്തസ്സ സുഖസേയ്യായ നന്ദതി. കോധനോയം, ഭിക്ഖവേ, പുരിസപുഗ്ഗലോ കോധാഭിഭൂതോ കോധപരേതോ, കിഞ്ചാപി സോ പല്ലങ്കേ സേതി ഗോനകത്ഥതേ പടലികത്ഥതേ കദലിമിഗപവരപച്ചത്ഥരണേ സഉത്തരച്ഛദേ ഉഭതോലോഹിതകൂപധാനേ; അഥ ഖോ സോ ദുക്ഖഞ്ഞേവ സേതി കോധാഭിഭൂതോ. അയം, ഭിക്ഖവേ, ദുതിയോ ധമ്മോ സപത്തകന്തോ സപത്തകരണോ കോധനം ആഗച്ഛതി ഇത്ഥിം വാ പുരിസം വാ.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sapatto sapattassa evaṃ icchati – ‘aho vatāyaṃ dukkhaṃ sayeyyā’ti! Taṃ kissa hetu? Na, bhikkhave, sapatto sapattassa sukhaseyyāya nandati. Kodhanoyaṃ, bhikkhave, purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto, kiñcāpi so pallaṅke seti gonakatthate paṭalikatthate kadalimigapavarapaccattharaṇe sauttaracchade ubhatolohitakūpadhāne; atha kho so dukkhaññeva seti kodhābhibhūto. Ayaṃ, bhikkhave, dutiyo dhammo sapattakanto sapattakaraṇo kodhanaṃ āgacchati itthiṃ vā purisaṃ vā.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, സപത്തോ സപത്തസ്സ ഏവം ഇച്ഛതി – ‘അഹോ വതായം ന പചുരത്ഥോ അസ്സാ’തി! തം കിസ്സ ഹേതു? ന, ഭിക്ഖവേ, സപത്തോ സപത്തസ്സ പചുരത്ഥതായ നന്ദതി . കോധനോയം , ഭിക്ഖവേ, പുരിസപുഗ്ഗലോ കോധാഭിഭൂതോ കോധപരേതോ, അനത്ഥമ്പി ഗഹേത്വാ ‘അത്ഥോ മേ ഗഹിതോ’തി മഞ്ഞതി , അത്ഥമ്പി ഗഹേത്വാ ‘അനത്ഥോ മേ ഗഹിതോ’തി മഞ്ഞതി. തസ്സിമേ ധമ്മാ അഞ്ഞമഞ്ഞം വിപച്ചനീകാ ഗഹിതാ ദീഘരത്തം അഹിതായ ദുക്ഖായ സംവത്തന്തി കോധാഭിഭൂതസ്സ. അയം, ഭിക്ഖവേ, തതിയോ ധമ്മോ സപത്തകന്തോ സപത്തകരണോ കോധനം ആഗച്ഛതി ഇത്ഥിം വാ പുരിസം വാ.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sapatto sapattassa evaṃ icchati – ‘aho vatāyaṃ na pacurattho assā’ti! Taṃ kissa hetu? Na, bhikkhave, sapatto sapattassa pacuratthatāya nandati . Kodhanoyaṃ , bhikkhave, purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto, anatthampi gahetvā ‘attho me gahito’ti maññati , atthampi gahetvā ‘anattho me gahito’ti maññati. Tassime dhammā aññamaññaṃ vipaccanīkā gahitā dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya saṃvattanti kodhābhibhūtassa. Ayaṃ, bhikkhave, tatiyo dhammo sapattakanto sapattakaraṇo kodhanaṃ āgacchati itthiṃ vā purisaṃ vā.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, സപത്തോ സപത്തസ്സ ഏവം ഇച്ഛതി – ‘അഹോ വതായം ന ഭോഗവാ അസ്സാ’തി! തം കിസ്സ ഹേതു? ന, ഭിക്ഖവേ, സപത്തോ സപത്തസ്സ ഭോഗവതായ നന്ദതി. കോധനസ്സ, ഭിക്ഖവേ, പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ കോധാഭിഭൂതസ്സ കോധപരേതസ്സ, യേപിസ്സ തേ ഹോന്തി ഭോഗാ ഉട്ഠാനവീരിയാധിഗതാ ബാഹാബലപരിചിതാ സേദാവക്ഖിത്താ ധമ്മികാ ധമ്മലദ്ധാ, തേപി രാജാനോ രാജകോസം പവേസേന്തി കോധാഭിഭൂതസ്സ. അയം, ഭിക്ഖവേ, ചതുത്ഥോ ധമ്മോ സപത്തകന്തോ സപത്തകരണോ കോധനം ആഗച്ഛതി ഇത്ഥിം വാ പുരിസം വാ.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sapatto sapattassa evaṃ icchati – ‘aho vatāyaṃ na bhogavā assā’ti! Taṃ kissa hetu? Na, bhikkhave, sapatto sapattassa bhogavatāya nandati. Kodhanassa, bhikkhave, purisapuggalassa kodhābhibhūtassa kodhaparetassa, yepissa te honti bhogā uṭṭhānavīriyādhigatā bāhābalaparicitā sedāvakkhittā dhammikā dhammaladdhā, tepi rājāno rājakosaṃ pavesenti kodhābhibhūtassa. Ayaṃ, bhikkhave, catuttho dhammo sapattakanto sapattakaraṇo kodhanaṃ āgacchati itthiṃ vā purisaṃ vā.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, സപത്തോ സപത്തസ്സ ഏവം ഇച്ഛതി – ‘അഹോ വതായം ന യസവാ അസ്സാ’തി! തം കിസ്സ ഹേതു? ന, ഭിക്ഖവേ, സപത്തോ സപത്തസ്സ യസവതായ നന്ദതി. കോധനോയം, ഭിക്ഖവേ, പുരിസപുഗ്ഗലോ കോധാഭിഭൂതോ കോധപരേതോ, യോപിസ്സ സോ ഹോതി യസോ അപ്പമാദാധിഗതോ, തമ്ഹാപി ധംസതി കോധാഭിഭൂതോ. അയം, ഭിക്ഖവേ, പഞ്ചമോ ധമ്മോ സപത്തകന്തോ സപത്തകരണോ കോധനം ആഗച്ഛതി ഇത്ഥിം വാ പുരിസം വാ.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sapatto sapattassa evaṃ icchati – ‘aho vatāyaṃ na yasavā assā’ti! Taṃ kissa hetu? Na, bhikkhave, sapatto sapattassa yasavatāya nandati. Kodhanoyaṃ, bhikkhave, purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto, yopissa so hoti yaso appamādādhigato, tamhāpi dhaṃsati kodhābhibhūto. Ayaṃ, bhikkhave, pañcamo dhammo sapattakanto sapattakaraṇo kodhanaṃ āgacchati itthiṃ vā purisaṃ vā.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, സപത്തോ സപത്തസ്സ ഏവം ഇച്ഛതി – ‘അഹോ വതായം ന മിത്തവാ അസ്സാ’തി! തം കിസ്സ ഹേതു? ന, ഭിക്ഖവേ, സപത്തോ സപത്തസ്സ മിത്തവതായ നന്ദതി. കോധനം, ഭിക്ഖവേ, പുരിസപുഗ്ഗലം കോധാഭിഭൂതം കോധപരേതം, യേപിസ്സ തേ ഹോന്തി മിത്താമച്ചാ ഞാതിസാലോഹിതാ, തേപി ആരകാ പരിവജ്ജന്തി കോധാഭിഭൂതം. അയം, ഭിക്ഖവേ, ഛട്ഠോ ധമ്മോ സപത്തകന്തോ സപത്തകരണോ കോധനം ആഗച്ഛതി ഇത്ഥിം വാ പുരിസം വാ.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sapatto sapattassa evaṃ icchati – ‘aho vatāyaṃ na mittavā assā’ti! Taṃ kissa hetu? Na, bhikkhave, sapatto sapattassa mittavatāya nandati. Kodhanaṃ, bhikkhave, purisapuggalaṃ kodhābhibhūtaṃ kodhaparetaṃ, yepissa te honti mittāmaccā ñātisālohitā, tepi ārakā parivajjanti kodhābhibhūtaṃ. Ayaṃ, bhikkhave, chaṭṭho dhammo sapattakanto sapattakaraṇo kodhanaṃ āgacchati itthiṃ vā purisaṃ vā.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, സപത്തോ സപത്തസ്സ ഏവം ഇച്ഛതി – ‘അഹോ വതായം കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിരയം ഉപപജ്ജേയ്യാ’തി! തം കിസ്സ ഹേതു? ന, ഭിക്ഖവേ, സപത്തോ സപത്തസ്സ സുഗതിഗമനേ നന്ദതി. കോധനോയം, ഭിക്ഖവേ, പുരിസപുഗ്ഗലോ കോധാഭിഭൂതോ കോധപരേതോ കായേന ദുച്ചരിതം ചരതി, വാചായ ദുച്ചരിതം ചരതി, മനസാ ദുച്ചരിതം ചരതി. സോ കായേന ദുച്ചരിതം ചരിത്വാ വാചായ…പേ॰… കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിരയം ഉപപജ്ജതി കോധാഭിഭൂതോ. അയം, ഭിക്ഖവേ, സത്തമോ ധമ്മോ സപത്തകന്തോ സപത്തകരണോ കോധനം ആഗച്ഛതി ഇത്ഥിം വാ പുരിസം വാ. ഇമേ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, സത്ത ധമ്മാ സപത്തകന്താ സപത്തകരണാ കോധനം ആഗച്ഛന്തി ഇത്ഥിം വാ പുരിസം വാ’’തി.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sapatto sapattassa evaṃ icchati – ‘aho vatāyaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyyā’ti! Taṃ kissa hetu? Na, bhikkhave, sapatto sapattassa sugatigamane nandati. Kodhanoyaṃ, bhikkhave, purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto kāyena duccaritaṃ carati, vācāya duccaritaṃ carati, manasā duccaritaṃ carati. So kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya…pe… kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati kodhābhibhūto. Ayaṃ, bhikkhave, sattamo dhammo sapattakanto sapattakaraṇo kodhanaṃ āgacchati itthiṃ vā purisaṃ vā. Ime kho, bhikkhave, satta dhammā sapattakantā sapattakaraṇā kodhanaṃ āgacchanti itthiṃ vā purisaṃ vā’’ti.
‘‘കോധനോ ദുബ്ബണ്ണോ ഹോതി, അഥോ ദുക്ഖമ്പി സേതി സോ;
‘‘Kodhano dubbaṇṇo hoti, atho dukkhampi seti so;
‘‘തതോ കായേന വാചായ, വധം കത്വാന കോധനോ;
‘‘Tato kāyena vācāya, vadhaṃ katvāna kodhano;
കോധാഭിഭൂതോ പുരിസോ, ധനജാനിം നിഗച്ഛതി.
Kodhābhibhūto puriso, dhanajāniṃ nigacchati.
ഞാതിമിത്താ സുഹജ്ജാ ച, പരിവജ്ജന്തി കോധനം.
Ñātimittā suhajjā ca, parivajjanti kodhanaṃ.
ഭയമന്തരതോ ജാതം, തം ജനോ നാവബുജ്ഝതി.
Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.
‘‘കുദ്ധോ അത്ഥം ന ജാനാതി, കുദ്ധോ ധമ്മം ന പസ്സതി;
‘‘Kuddho atthaṃ na jānāti, kuddho dhammaṃ na passati;
അന്ധതമം തദാ ഹോതി, യം കോധോ സഹതേ നരം.
Andhatamaṃ tadā hoti, yaṃ kodho sahate naraṃ.
‘‘യം കുദ്ധോ ഉപരോധേതി, സുകരം വിയ ദുക്കരം;
‘‘Yaṃ kuddho uparodheti, sukaraṃ viya dukkaraṃ;
പച്ഛാ സോ വിഗതേ കോധേ, അഗ്ഗിദഡ്ഢോവ തപ്പതി.
Pacchā so vigate kodhe, aggidaḍḍhova tappati.
യതോ പതായതി കോധോ, യേന കുജ്ഝന്തി മാനവാ.
Yato patāyati kodho, yena kujjhanti mānavā.
കോധേന അഭിഭൂതസ്സ, ന ദീപം ഹോതി കിഞ്ചനം.
Kodhena abhibhūtassa, na dīpaṃ hoti kiñcanaṃ.
‘‘തപനീയാനി കമ്മാനി, യാനി ധമ്മേഹി ആരകാ;
‘‘Tapanīyāni kammāni, yāni dhammehi ārakā;
താനി ആരോചയിസ്സാമി, തം സുണാഥ യഥാ തഥം.
Tāni ārocayissāmi, taṃ suṇātha yathā tathaṃ.
‘‘കുദ്ധോ ഹി പിതരം ഹന്തി, ഹന്തി കുദ്ധോ സമാതരം;
‘‘Kuddho hi pitaraṃ hanti, hanti kuddho samātaraṃ;
കുദ്ധോ ഹി ബ്രാഹ്മണം ഹന്തി, ഹന്തി കുദ്ധോ പുഥുജ്ജനം.
Kuddho hi brāhmaṇaṃ hanti, hanti kuddho puthujjanaṃ.
‘‘യായ മാതു ഭതോ പോസോ, ഇമം ലോകം അവേക്ഖതി;
‘‘Yāya mātu bhato poso, imaṃ lokaṃ avekkhati;
തമ്പി പാണദദിം സന്തിം, ഹന്തി കുദ്ധോ പുഥുജ്ജനോ.
Tampi pāṇadadiṃ santiṃ, hanti kuddho puthujjano.
ഹന്തി കുദ്ധോ പുഥുത്താനം, നാനാരൂപേസു മുച്ഛിതോ.
Hanti kuddho puthuttānaṃ, nānārūpesu mucchito.
‘‘അസിനാ ഹന്തി അത്താനം, വിസം ഖാദന്തി മുച്ഛിതാ;
‘‘Asinā hanti attānaṃ, visaṃ khādanti mucchitā;
രജ്ജുയാ ബജ്ഝ മീയന്തി, പബ്ബതാമപി കന്ദരേ.
Rajjuyā bajjha mīyanti, pabbatāmapi kandare.
‘‘ഇതായം കോധരൂപേന, മച്ചുപാസോ ഗുഹാസയോ;
‘‘Itāyaṃ kodharūpena, maccupāso guhāsayo;
തം ദമേന സമുച്ഛിന്ദേ, പഞ്ഞാവീരിയേന ദിട്ഠിയാ.
Taṃ damena samucchinde, paññāvīriyena diṭṭhiyā.
തഥേവ ധമ്മേ സിക്ഖേഥ, മാ നോ ദുമ്മങ്കുയം അഹു.
Tatheva dhamme sikkhetha, mā no dummaṅkuyaṃ ahu.
ദന്താ കോധം പഹന്ത്വാന, പരിനിബ്ബന്തി അനാസവാ’’തി 25. ഏകാദസമം;
Dantā kodhaṃ pahantvāna, parinibbanti anāsavā’’ti 26. ekādasamaṃ;
അബ്യാകതവഗ്ഗോ ഛട്ഠോ.
Abyākatavaggo chaṭṭho.
തസ്സുദ്ദാനം –
Tassuddānaṃ –
അബ്യാകതോ പുരിസഗതി, തിസ്സ സീഹ അരക്ഖിയം;
Abyākato purisagati, tissa sīha arakkhiyaṃ;
കിമിലം സത്ത പചലാ, മേത്താ ഭരിയാ കോധേകാദസാതി.
Kimilaṃ satta pacalā, mettā bhariyā kodhekādasāti.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (അട്ഠകഥാ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ൧൧. കോധനസുത്തവണ്ണനാ • 11. Kodhanasuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (ടീകാ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ൧൧. കോധനസുത്തവണ്ണനാ • 11. Kodhanasuttavaṇṇanā