| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๑๑. โกธนสุตฺตวณฺณนา
11. Kodhanasuttavaṇṇanā
๖๔. เอกาทสเม สปตฺตกนฺตาติ สปตฺตานํ เวรีนํ กนฺตา ปิยา เตหิ อิจฺฉิตปตฺถิตาฯ สปตฺตกรณาติ สปตฺตานํ เวรีนํ อตฺถกรณาฯ โกธปเรโตติ โกธานุคโตฯ ปจุรตฺถตายาติ พหุอตฺถตาย พหุหิตตายฯ อนตฺถมฺปีติ อวุทฺธิมฺปิฯ อโตฺถ เม คหิโตติ วุฑฺฒิ เม คหิตาฯ
64. Ekādasame sapattakantāti sapattānaṃ verīnaṃ kantā piyā tehi icchitapatthitā. Sapattakaraṇāti sapattānaṃ verīnaṃ atthakaraṇā. Kodhaparetoti kodhānugato. Pacuratthatāyāti bahuatthatāya bahuhitatāya. Anatthampīti avuddhimpi. Attho me gahitoti vuḍḍhi me gahitā.
อโถ อตฺถํ คเหตฺวานาติ อโถ วุทฺธิํ คเหตฺวาฯ อนตฺถํ อธิปชฺชตีติ อนโตฺถ เม คหิโตติ สลฺลเกฺขติฯ วธํ กตฺวานาติ ปาณาติปาตกมฺมํ กตฺวาฯ โกธสมฺมทสมฺมโตฺตติ โกธมเทน มโตฺต, อาทินฺนคหิตปรามโฎฺฐติ อโตฺถฯ อายสกฺยนฺติ อยสภาวํ, อยโส นิยโส โหตีติ อโตฺถฯ อนฺตรโต ชาตนฺติ อพฺภนฺตเร อุปฺปนฺนํฯ อตฺถํ น ชานาตีติ วุทฺธิอตฺถํ น ชานาติฯ ธมฺมํ น ปสฺสตีติ สมถวิปสฺสนาธมฺมํ น ปสฺสติฯ อนฺธตมนฺติ อนฺธภาวกรํ ตมํ พหลตมํฯ สหเตติ อภิภวติฯ
Atho atthaṃ gahetvānāti atho vuddhiṃ gahetvā. Anatthaṃ adhipajjatīti anattho me gahitoti sallakkheti. Vadhaṃ katvānāti pāṇātipātakammaṃ katvā. Kodhasammadasammattoti kodhamadena matto, ādinnagahitaparāmaṭṭhoti attho. Āyasakyanti ayasabhāvaṃ, ayaso niyaso hotīti attho. Antarato jātanti abbhantare uppannaṃ. Atthaṃ na jānātīti vuddhiatthaṃ na jānāti. Dhammaṃ na passatīti samathavipassanādhammaṃ na passati. Andhatamanti andhabhāvakaraṃ tamaṃ bahalatamaṃ. Sahateti abhibhavati.
ทุมฺมงฺกุยนฺติ ทุมฺมงฺกุภาวํ นิเตฺตชตํ ทุพฺพณฺณมุขตํฯ ยโต ปตายตีติ ยทา นิพฺพตฺตติฯ น วาโจ โหติ คารโวติ วจนสฺสปิ ครุภาโว น โหติฯ น ทีปํ โหติ กิญฺจนนฺติ กาจิ ปติฎฺฐา นาม น โหติฯ ตปนียานีติ ตาปชนกานิฯ ธเมฺมหีติ สมถวิปสฺสนาธเมฺมหิฯ อารกาติ ทูเรฯ พฺราหฺมณนฺติ ขีณาสวพฺราหฺมณํฯ ยาย มาตุ ภโตติ ยาย มาตรา ภโต โปสิโตฯ ปาณททิํ สนฺตินฺติ ชีวิตทายิกํ สมานํฯ หนฺติ กุโทฺธ ปุถุตฺตานนฺติ กุโทฺธ ปุคฺคโล ปุถุ นานาการเณหิ อตฺตานํ หนฺติฯ นานารูเปสุ มุจฺฉิโตติ นานารมฺมเณสุ อธิมุจฺฉิโต หุตฺวาฯ รชฺชุยา พชฺฌ มียนฺตีติ รชฺชุยา พนฺธิตฺวา มรนฺติฯ ปพฺพตามปิ กนฺทเรติ ปพฺพตกนฺทเรปิ ปติตฺวา มรนฺติฯ
Dummaṅkuyanti dummaṅkubhāvaṃ nittejataṃ dubbaṇṇamukhataṃ. Yato patāyatīti yadā nibbattati. Na vāco hoti gāravoti vacanassapi garubhāvo na hoti. Na dīpaṃ hoti kiñcananti kāci patiṭṭhā nāma na hoti. Tapanīyānīti tāpajanakāni. Dhammehīti samathavipassanādhammehi. Ārakāti dūre. Brāhmaṇanti khīṇāsavabrāhmaṇaṃ. Yāya mātu bhatoti yāya mātarā bhato posito. Pāṇadadiṃ santinti jīvitadāyikaṃ samānaṃ. Hanti kuddho puthuttānanti kuddho puggalo puthu nānākāraṇehi attānaṃ hanti. Nānārūpesu mucchitoti nānārammaṇesu adhimucchito hutvā. Rajjuyā bajjha mīyantīti rajjuyā bandhitvā maranti. Pabbatāmapi kandareti pabbatakandarepi patitvā maranti.
ภูนหจฺจานีติ หตวุทฺธีนิฯ อิตายนฺติ อิติ อยํฯ ตํ ทเมน สมุจฺฉิเนฺทติ ตํ โกธํ ทเมน ฉิเนฺทยฺยฯ กตเรน ทเมนาติ? ปญฺญาวีริเยน ทิฎฺฐิยาติ วิปสฺสนาปญฺญาย เจว วิปสฺสนาสมฺปยุเตฺตน กายิกเจตสิกวีริเยน จ มคฺคสมฺมาทิฎฺฐิยา จฯ ตเถว ธเมฺม สิเกฺขถาติ ยถา อกุสลํ สมุจฺฉิเนฺทยฺย, สมถวิปสฺสนาธเมฺมปิ ตเถว สิเกฺขยฺยฯ มา โน ทุมฺมงฺกุยํ อหูติ มา อมฺหากํ ทุมฺมงฺกุภาโว อโหสีติ อิมมตฺถํ ปตฺถยมานาฯ อนายาสาติ อนุปายาสาฯ อนุสฺสุกาติ กตฺถจิ อุสฺสุกฺกํ อนาปนฺนาฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ
Bhūnahaccānīti hatavuddhīni. Itāyanti iti ayaṃ. Taṃ damena samucchindeti taṃ kodhaṃ damena chindeyya. Katarena damenāti? Paññāvīriyena diṭṭhiyāti vipassanāpaññāya ceva vipassanāsampayuttena kāyikacetasikavīriyena ca maggasammādiṭṭhiyā ca. Tatheva dhamme sikkhethāti yathā akusalaṃ samucchindeyya, samathavipassanādhammepi tatheva sikkheyya. Mā no dummaṅkuyaṃ ahūti mā amhākaṃ dummaṅkubhāvo ahosīti imamatthaṃ patthayamānā. Anāyāsāti anupāyāsā. Anussukāti katthaci ussukkaṃ anāpannā. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
อพฺยากตวโคฺค ฉโฎฺฐฯ
Abyākatavaggo chaṭṭho.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๑๑. โกธนสุตฺตํ • 11. Kodhanasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๑๑. โกธนสุตฺตวณฺณนา • 11. Kodhanasuttavaṇṇanā
