| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
១. កោធបេយ្យាលំ
1. Kodhapeyyālaṃ
១៨១. ឥតោ បរេសុ កោធវគ្គាទីសុ ឧបនន្ធនលក្ខណោតិ កុជ្ឈនវសេន ‘‘អក្កោច្ឆិ មំ អវធិ ម’’ន្តិអាទិនា (ធ. ប. ៣, ៤) ចិត្តបរិយោនន្ធនលក្ខណោ។ បុព្ពកាលិកំ កោធំ ឧបនយ្ហតិ ពន្ធតិ, កុជ្ឈនាការំ បពន្ធតិ ឃដេតិ។ អាឃាតវត្ថុនា ចិត្តំ ពន្ធន្តី វិយ ហោតីតិ អបរកាលោ កោធោ ឧបនាហោ។ សុដ្ឋុ កតំ ការណំ ឧបការោ សុកតការណំ, តស្ស បុព្ពការិតាលក្ខណស្ស គុណស្ស មក្ខនំ ឧទកបុញ្ឆនិយា វិយ សរីរានុគតស្ស ឧទកស្ស បុញ្ឆនំ វិនាសនំ លក្ខណមេតស្សាតិ សុកតករណមក្ខនលក្ខណោ។ តថា ហិ សោ បរេសំ គុណានំ មក្ខនដ្ឋេន មក្ខោតិ វុច្ចតិ។ ពហុស្សុតេបិ បុគ្គលេ អជ្ឈោត្ថរិំសុ, ‘‘ឦទិសស្ស ច ពហុស្សុតស្ស អនិយតា គហិតា, តវ ច មម ច កោ វិសេសោ’’តិអាទិនា នយេន ឧប្បជ្ជមានោ យុគគ្គាហី បលាសោតិ អាហ ‘‘យុគគ្គាហលក្ខណោ បលាសោ’’តិ។ តត្ថ យុគគ្គាហោ នាម សមធុរគ្គាហោ, អសមម្បិ អត្តនា សមំ កត្វា គណ្ហនំ។ បលាសតីតិ បលាសោ, បរេសំ គុណេ ឌំសិត្វា ទន្តេហិ វិយ ឆិន្ទិត្វា អត្តនោ គុណេហិ សមេ ករោតីតិ អត្ថោ។
181. Ito paresu kodhavaggādīsu upanandhanalakkhaṇoti kujjhanavasena ‘‘akkocchi maṃ avadhi ma’’ntiādinā (dha. pa. 3, 4) cittapariyonandhanalakkhaṇo. Pubbakālikaṃ kodhaṃ upanayhati bandhati, kujjhanākāraṃ pabandhati ghaṭeti. Āghātavatthunā cittaṃ bandhantī viya hotīti aparakālo kodho upanāho. Suṭṭhu kataṃ kāraṇaṃ upakāro sukatakāraṇaṃ, tassa pubbakāritālakkhaṇassa guṇassa makkhanaṃ udakapuñchaniyā viya sarīrānugatassa udakassa puñchanaṃ vināsanaṃ lakkhaṇametassāti sukatakaraṇamakkhanalakkhaṇo. Tathā hi so paresaṃ guṇānaṃ makkhanaṭṭhena makkhoti vuccati. Bahussutepi puggale ajjhotthariṃsu, ‘‘īdisassa ca bahussutassa aniyatā gahitā, tava ca mama ca ko viseso’’tiādinā nayena uppajjamāno yugaggāhī palāsoti āha ‘‘yugaggāhalakkhaṇo palāso’’ti. Tattha yugaggāho nāma samadhuraggāho, asamampi attanā samaṃ katvā gaṇhanaṃ. Palāsatīti palāso, paresaṃ guṇe ḍaṃsitvā dantehi viya chinditvā attano guṇehi same karotīti attho.
ឧសូយនលក្ខណាតិ បរេសំ សក្ការាទីនិ ខិយ្យនលក្ខណា។ មច្ឆេរស្ស ភាវោ មច្ឆរិយំ។ តញ្ច អាវាសមច្ឆរិយាទិវសេន បញ្ចវិធន្តិ អាហ ‘‘បញ្ចមច្ឆេរភាវោ មច្ឆរិយ’’ន្តិ។ មច្ឆរាយនលក្ខណន្តិ អត្តនោ សម្បត្តិយា បរេហិ សាធារណភាវេ អសហនលក្ខណំ។ កតប្បដិច្ឆាទនលក្ខណាតិ កតបាបប្បដិច្ឆាទនលក្ខណា។ កេរាដិកភាវេន ឧប្បជ្ជមានំ សាឋេយ្យន្តិ អាហ ‘‘កេរាដិកលក្ខណំ សាឋេយ្យ’’ន្តិ។ អញ្ញថា អត្តនោ បវេទនបុគ្គលោ កេរាដិកោ នេកតិកវាណិជោតិ វទន្តិ។ កេរាដិកោ ហិ បុគ្គលោ អានន្ទមច្ឆោ វិយ ហោតិ។
Usūyanalakkhaṇāti paresaṃ sakkārādīni khiyyanalakkhaṇā. Maccherassa bhāvo macchariyaṃ. Tañca āvāsamacchariyādivasena pañcavidhanti āha ‘‘pañcamaccherabhāvo macchariya’’nti. Maccharāyanalakkhaṇanti attano sampattiyā parehi sādhāraṇabhāve asahanalakkhaṇaṃ. Katappaṭicchādanalakkhaṇāti katapāpappaṭicchādanalakkhaṇā. Kerāṭikabhāvena uppajjamānaṃ sāṭheyyanti āha ‘‘kerāṭikalakkhaṇaṃ sāṭheyya’’nti. Aññathā attano pavedanapuggalo kerāṭiko nekatikavāṇijoti vadanti. Kerāṭiko hi puggalo ānandamaccho viya hoti.
១៨៧. យថាភតំ និក្ខិត្តោ ឯវំ និរយេតិ យថា អាភតំ កញ្ចិ អាហរិត្វា ឋបិតោ, ឯវំ អត្តនោ កម្មុនា និក្ខិត្តោ និរយេ ឋបិតោយេវាតិ អត្ថោ។
187.Yathābhataṃ nikkhitto evaṃ nirayeti yathā ābhataṃ kañci āharitvā ṭhapito, evaṃ attano kammunā nikkhitto niraye ṭhapitoyevāti attho.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ១. កោធបេយ្យាលំ • 1. Kodhapeyyālaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ១. កោធបេយ្យាលំ • 1. Kodhapeyyālaṃ
