Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā)

    ၁. ကောဓပေယ္ယာလံ

    1. Kodhapeyyālaṃ

    ၁၈၁. ဣတော ပရေသု ကောဓဝဂ္ဂာဒီသု ဥပနန္ဓနလက္ခဏောတိ ကုဇ္ဈနဝသေန ‘‘အက္ကောစ္ဆိ မံ အဝဓိ မ’’န္တိအာဒိနာ (ဓ. ပ. ၃, ၄) စိတ္တပရိယောနန္ဓနလက္ခဏော။ ပုဗ္ဗကာလိကံ ကောဓံ ဥပနယ္ဟတိ ဗန္ဓတိ, ကုဇ္ဈနာကာရံ ပဗန္ဓတိ ဃဋေတိ။ အာဃာတဝတ္ထုနာ စိတ္တံ ဗန္ဓန္တီ ဝိယ ဟောတီတိ အပရကာလော ကောဓော ဥပနာဟော။ သုဋ္ဌု ကတံ ကာရဏံ ဥပကာရော သုကတကာရဏံ, တသ္သ ပုဗ္ဗကာရိတာလက္ခဏသ္သ ဂုဏသ္သ မက္ခနံ ဥဒကပုဉ္ဆနိယာ ဝိယ သရီရာနုဂတသ္သ ဥဒကသ္သ ပုဉ္ဆနံ ဝိနာသနံ လက္ခဏမေတသ္သာတိ သုကတကရဏမက္ခနလက္ခဏော။ တထာ ဟိ သော ပရေသံ ဂုဏာနံ မက္ခနဋ္ဌေန မက္ခောတိ ဝုစ္စတိ။ ဗဟုသ္သုတေပိ ပုဂ္ဂလေ အဇ္ဈောတ္ထရိံသု, ‘‘ဤဒိသသ္သ စ ဗဟုသ္သုတသ္သ အနိယတာ ဂဟိတာ, တဝ စ မမ စ ကော ဝိသေသော’’တိအာဒိနာ နယေန ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ယုဂဂ္ဂာဟီ ပလာသောတိ အာဟ ‘‘ယုဂဂ္ဂာဟလက္ခဏော ပလာသော’’တိ။ တတ္ထ ယုဂဂ္ဂာဟော နာမ သမဓုရဂ္ဂာဟော, အသမမ္ပိ အတ္တနာ သမံ ကတ္ဝာ ဂဏ္ဟနံ။ ပလာသတီတိ ပလာသော, ပရေသံ ဂုဏေ ဍံသိတ္ဝာ ဒန္တေဟိ ဝိယ ဆိန္ဒိတ္ဝာ အတ္တနော ဂုဏေဟိ သမေ ကရောတီတိ အတ္ထော။

    181. Ito paresu kodhavaggādīsu upanandhanalakkhaṇoti kujjhanavasena ‘‘akkocchi maṃ avadhi ma’’ntiādinā (dha. pa. 3, 4) cittapariyonandhanalakkhaṇo. Pubbakālikaṃ kodhaṃ upanayhati bandhati, kujjhanākāraṃ pabandhati ghaṭeti. Āghātavatthunā cittaṃ bandhantī viya hotīti aparakālo kodho upanāho. Suṭṭhu kataṃ kāraṇaṃ upakāro sukatakāraṇaṃ, tassa pubbakāritālakkhaṇassa guṇassa makkhanaṃ udakapuñchaniyā viya sarīrānugatassa udakassa puñchanaṃ vināsanaṃ lakkhaṇametassāti sukatakaraṇamakkhanalakkhaṇo. Tathā hi so paresaṃ guṇānaṃ makkhanaṭṭhena makkhoti vuccati. Bahussutepi puggale ajjhotthariṃsu, ‘‘īdisassa ca bahussutassa aniyatā gahitā, tava ca mama ca ko viseso’’tiādinā nayena uppajjamāno yugaggāhī palāsoti āha ‘‘yugaggāhalakkhaṇo palāso’’ti. Tattha yugaggāho nāma samadhuraggāho, asamampi attanā samaṃ katvā gaṇhanaṃ. Palāsatīti palāso, paresaṃ guṇe ḍaṃsitvā dantehi viya chinditvā attano guṇehi same karotīti attho.

    ဥသူယနလက္ခဏာတိ ပရေသံ သက္ကာရာဒီနိ ခိယ္ယနလက္ခဏာ။ မစ္ဆေရသ္သ ဘာဝော မစ္ဆရိယံ။ တဉ္စ အာဝာသမစ္ဆရိယာဒိဝသေန ပဉ္စဝိဓန္တိ အာဟ ‘‘ပဉ္စမစ္ဆေရဘာဝော မစ္ဆရိယ’’န္တိ။ မစ္ဆရာယနလက္ခဏန္တိ အတ္တနော သမ္ပတ္တိယာ ပရေဟိ သာဓာရဏဘာဝေ အသဟနလက္ခဏံ။ ကတပ္ပဋိစ္ဆာဒနလက္ခဏာတိ ကတပာပပ္ပဋိစ္ဆာဒနလက္ခဏာ။ ကေရာဋိကဘာဝေန ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ သာဌေယ္ယန္တိ အာဟ ‘‘ကေရာဋိကလက္ခဏံ သာဌေယ္ယ’’န္တိ။ အညထာ အတ္တနော ပဝေဒနပုဂ္ဂလော ကေရာဋိကော နေကတိကဝာဏိဇောတိ ဝဒန္တိ။ ကေရာဋိကော ဟိ ပုဂ္ဂလော အာနန္ဒမစ္ဆော ဝိယ ဟောတိ။

    Usūyanalakkhaṇāti paresaṃ sakkārādīni khiyyanalakkhaṇā. Maccherassa bhāvo macchariyaṃ. Tañca āvāsamacchariyādivasena pañcavidhanti āha ‘‘pañcamaccherabhāvo macchariya’’nti. Maccharāyanalakkhaṇanti attano sampattiyā parehi sādhāraṇabhāve asahanalakkhaṇaṃ. Katappaṭicchādanalakkhaṇāti katapāpappaṭicchādanalakkhaṇā. Kerāṭikabhāvena uppajjamānaṃ sāṭheyyanti āha ‘‘kerāṭikalakkhaṇaṃ sāṭheyya’’nti. Aññathā attano pavedanapuggalo kerāṭiko nekatikavāṇijoti vadanti. Kerāṭiko hi puggalo ānandamaccho viya hoti.

    ၁၈၇. ယထာဘတံ နိက္ခိတ္တော ဧဝံ နိရယေတိ ယထာ အာဘတံ ကဉ္စိ အာဟရိတ္ဝာ ဌပိတော, ဧဝံ အတ္တနော ကမ္မုနာ နိက္ခိတ္တော နိရယေ ဌပိတောယေဝာတိ အတ္ထော။

    187.Yathābhataṃ nikkhitto evaṃ nirayeti yathā ābhataṃ kañci āharitvā ṭhapito, evaṃ attano kammunā nikkhitto niraye ṭhapitoyevāti attho.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya / ၁. ကောဓပေယ္ယာလံ • 1. Kodhapeyyālaṃ

    အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ၁. ကောဓပေယ္ယာလံ • 1. Kodhapeyyālaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact