| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
1. කොධපෙය්‍යාලං
1. Kodhapeyyālaṃ
181. ඉතො පරෙසු කොධවග්‌ගාදීසු උපනන්‌ධනලක්‌ඛණොති කුජ්‌ඣනවසෙන ‘‘අක්‌කොච්‌ඡි මං අවධි ම’’න්‌තිආදිනා (ධ. ප. 3, 4) චිත්‌තපරියොනන්‌ධනලක්‌ඛණො. පුබ්‌බකාලිකං කොධං උපනය්‌හති බන්‌ධති, කුජ්‌ඣනාකාරං පබන්‌ධති ඝටෙති. ආඝාතවත්‌ථුනා චිත්‌තං බන්‌ධන්‌තී විය හොතීති අපරකාලො කොධො උපනාහො. සුට්‌ඨු කතං කාරණං උපකාරො සුකතකාරණං, තස්‌ස පුබ්‌බකාරිතාලක්‌ඛණස්‌ස ගුණස්‌ස මක්‌ඛනං උදකපුඤ්‌ඡනියා විය සරීරානුගතස්‌ස උදකස්‌ස පුඤ්‌ඡනං විනාසනං ලක්‌ඛණමෙතස්‌සාති සුකතකරණමක්‌ඛනලක්‌ඛණො. තථා හි සො පරෙසං ගුණානං මක්‌ඛනට්‌ඨෙන මක්‌ඛොති වුච්‌චති. බහුස්‌සුතෙපි පුග්‌ගලෙ අජ්‌ඣොත්‌ථරිංසු, ‘‘ඊදිසස්‌ස ච බහුස්‌සුතස්‌ස අනියතා ගහිතා, තව ච මම ච කො විසෙසො’’තිආදිනා නයෙන උප්‌පජ්‌ජමානො යුගග්‌ගාහී පලාසොති ආහ ‘‘යුගග්‌ගාහලක්‌ඛණො පලාසො’’ති. තත්‌ථ යුගග්‌ගාහො නාම සමධුරග්‌ගාහො, අසමම්‌පි අත්‌තනා සමං කත්‌වා ගණ්‌හනං. පලාසතීති පලාසො, පරෙසං ගුණෙ ඩංසිත්‌වා දන්‌තෙහි විය ඡින්‌දිත්‌වා අත්‌තනො ගුණෙහි සමෙ කරොතීති අත්‌ථො.
181. Ito paresu kodhavaggādīsu upanandhanalakkhaṇoti kujjhanavasena ‘‘akkocchi maṃ avadhi ma’’ntiādinā (dha. pa. 3, 4) cittapariyonandhanalakkhaṇo. Pubbakālikaṃ kodhaṃ upanayhati bandhati, kujjhanākāraṃ pabandhati ghaṭeti. Āghātavatthunā cittaṃ bandhantī viya hotīti aparakālo kodho upanāho. Suṭṭhu kataṃ kāraṇaṃ upakāro sukatakāraṇaṃ, tassa pubbakāritālakkhaṇassa guṇassa makkhanaṃ udakapuñchaniyā viya sarīrānugatassa udakassa puñchanaṃ vināsanaṃ lakkhaṇametassāti sukatakaraṇamakkhanalakkhaṇo. Tathā hi so paresaṃ guṇānaṃ makkhanaṭṭhena makkhoti vuccati. Bahussutepi puggale ajjhotthariṃsu, ‘‘īdisassa ca bahussutassa aniyatā gahitā, tava ca mama ca ko viseso’’tiādinā nayena uppajjamāno yugaggāhī palāsoti āha ‘‘yugaggāhalakkhaṇo palāso’’ti. Tattha yugaggāho nāma samadhuraggāho, asamampi attanā samaṃ katvā gaṇhanaṃ. Palāsatīti palāso, paresaṃ guṇe ḍaṃsitvā dantehi viya chinditvā attano guṇehi same karotīti attho.
උසූයනලක්‌ඛණාති පරෙසං සක්‌කාරාදීනි ඛිය්‍යනලක්‌ඛණා. මච්‌ඡෙරස්‌ස භාවො මච්‌ඡරියං. තඤ්‌ච ආවාසමච්‌ඡරියාදිවසෙන පඤ්‌චවිධන්‌ති ආහ ‘‘පඤ්‌චමච්‌ඡෙරභාවො මච්‌ඡරිය’’න්‌ති. මච්‌ඡරායනලක්‌ඛණන්‌ති අත්‌තනො සම්‌පත්‌තියා පරෙහි සාධාරණභාවෙ අසහනලක්‌ඛණං. කතප්‌පටිච්‌ඡාදනලක්‌ඛණාති කතපාපප්‌පටිච්‌ඡාදනලක්‌ඛණා. කෙරාටිකභාවෙන උප්‌පජ්‌ජමානං සාඨෙය්‍යන්‌ති ආහ ‘‘කෙරාටිකලක්‌ඛණං සාඨෙය්‍ය’’න්‌ති. අඤ්‌ඤථා අත්‌තනො පවෙදනපුග්‌ගලො කෙරාටිකො නෙකතිකවාණිජොති වදන්‌ති. කෙරාටිකො හි පුග්‌ගලො ආනන්‌දමච්‌ඡො විය හොති.
Usūyanalakkhaṇāti paresaṃ sakkārādīni khiyyanalakkhaṇā. Maccherassa bhāvo macchariyaṃ. Tañca āvāsamacchariyādivasena pañcavidhanti āha ‘‘pañcamaccherabhāvo macchariya’’nti. Maccharāyanalakkhaṇanti attano sampattiyā parehi sādhāraṇabhāve asahanalakkhaṇaṃ. Katappaṭicchādanalakkhaṇāti katapāpappaṭicchādanalakkhaṇā. Kerāṭikabhāvena uppajjamānaṃ sāṭheyyanti āha ‘‘kerāṭikalakkhaṇaṃ sāṭheyya’’nti. Aññathā attano pavedanapuggalo kerāṭiko nekatikavāṇijoti vadanti. Kerāṭiko hi puggalo ānandamaccho viya hoti.
187. යථාභතං නික්‌ඛිත්‌තො එවං නිරයෙති යථා ආභතං කඤ්‌චි ආහරිත්‌වා ඨපිතො, එවං අත්‌තනො කම්‌මුනා නික්‌ඛිත්‌තො නිරයෙ ඨපිතොයෙවාති අත්‌ථො.
187.Yathābhataṃ nikkhitto evaṃ nirayeti yathā ābhataṃ kañci āharitvā ṭhapito, evaṃ attano kammunā nikkhitto niraye ṭhapitoyevāti attho.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 1. කොධපෙය්‍යාලං • 1. Kodhapeyyālaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 1. කොධපෙය්‍යාලං • 1. Kodhapeyyālaṃ
