| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੧. ਕੋਧਪੇਯ੍ਯਾਲਂ
1. Kodhapeyyālaṃ
੧੮੧. ਇਤੋ ਪਰੇਸੁ ਕੋਧવਗ੍ਗਾਦੀਸੁ ਉਪਨਨ੍ਧਨਲਕ੍ਖਣੋਤਿ ਕੁਜ੍ਝਨવਸੇਨ ‘‘ਅਕ੍ਕੋਚ੍ਛਿ ਮਂ ਅવਧਿ ਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ॰ ਪ॰ ੩, ੪) ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧਨਲਕ੍ਖਣੋ। ਪੁਬ੍ਬਕਾਲਿਕਂ ਕੋਧਂ ਉਪਨਯ੍ਹਤਿ ਬਨ੍ਧਤਿ, ਕੁਜ੍ਝਨਾਕਾਰਂ ਪਬਨ੍ਧਤਿ ਘਟੇਤਿ। ਆਘਾਤવਤ੍ਥੁਨਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤੀ વਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਅਪਰਕਾਲੋ ਕੋਧੋ ਉਪਨਾਹੋ। ਸੁਟ੍ਠੁ ਕਤਂ ਕਾਰਣਂ ਉਪਕਾਰੋ ਸੁਕਤਕਾਰਣਂ, ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਕਾਰਿਤਾਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਗੁਣਸ੍ਸ ਮਕ੍ਖਨਂ ਉਦਕਪੁਞ੍ਛਨਿਯਾ વਿਯ ਸਰੀਰਾਨੁਗਤਸ੍ਸ ਉਦਕਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਛਨਂ વਿਨਾਸਨਂ ਲਕ੍ਖਣਮੇਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਕਤਕਰਣਮਕ੍ਖਨਲਕ੍ਖਣੋ। ਤਥਾ ਹਿ ਸੋ ਪਰੇਸਂ ਗੁਣਾਨਂ ਮਕ੍ਖਨਟ੍ਠੇਨ ਮਕ੍ਖੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੇਪਿ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਿਂਸੁ, ‘‘ਈਦਿਸਸ੍ਸ ਚ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਸ੍ਸ ਅਨਿਯਤਾ ਗਹਿਤਾ, ਤવ ਚ ਮਮ ਚ ਕੋ વਿਸੇਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਯੁਗਗ੍ਗਾਹੀ ਪਲਾਸੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੁਗਗ੍ਗਾਹਲਕ੍ਖਣੋ ਪਲਾਸੋ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯੁਗਗ੍ਗਾਹੋ ਨਾਮ ਸਮਧੁਰਗ੍ਗਾਹੋ, ਅਸਮਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮਂ ਕਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨਂ। ਪਲਾਸਤੀਤਿ ਪਲਾਸੋ, ਪਰੇਸਂ ਗੁਣੇ ਡਂਸਿਤ੍વਾ ਦਨ੍ਤੇਹਿ વਿਯ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣੇਹਿ ਸਮੇ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
181. Ito paresu kodhavaggādīsu upanandhanalakkhaṇoti kujjhanavasena ‘‘akkocchi maṃ avadhi ma’’ntiādinā (dha. pa. 3, 4) cittapariyonandhanalakkhaṇo. Pubbakālikaṃ kodhaṃ upanayhati bandhati, kujjhanākāraṃ pabandhati ghaṭeti. Āghātavatthunā cittaṃ bandhantī viya hotīti aparakālo kodho upanāho. Suṭṭhu kataṃ kāraṇaṃ upakāro sukatakāraṇaṃ, tassa pubbakāritālakkhaṇassa guṇassa makkhanaṃ udakapuñchaniyā viya sarīrānugatassa udakassa puñchanaṃ vināsanaṃ lakkhaṇametassāti sukatakaraṇamakkhanalakkhaṇo. Tathā hi so paresaṃ guṇānaṃ makkhanaṭṭhena makkhoti vuccati. Bahussutepi puggale ajjhotthariṃsu, ‘‘īdisassa ca bahussutassa aniyatā gahitā, tava ca mama ca ko viseso’’tiādinā nayena uppajjamāno yugaggāhī palāsoti āha ‘‘yugaggāhalakkhaṇo palāso’’ti. Tattha yugaggāho nāma samadhuraggāho, asamampi attanā samaṃ katvā gaṇhanaṃ. Palāsatīti palāso, paresaṃ guṇe ḍaṃsitvā dantehi viya chinditvā attano guṇehi same karotīti attho.
ਉਸੂਯਨਲਕ੍ਖਣਾਤਿ ਪਰੇਸਂ ਸਕ੍ਕਾਰਾਦੀਨਿ ਖਿਯ੍ਯਨਲਕ੍ਖਣਾ। ਮਚ੍ਛੇਰਸ੍ਸ ਭਾવੋ ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ। ਤਞ੍ਚ ਆવਾਸਮਚ੍ਛਰਿਯਾਦਿવਸੇਨ ਪਞ੍ਚવਿਧਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਞ੍ਚਮਚ੍ਛੇਰਭਾવੋ ਮਚ੍ਛਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਮਚ੍ਛਰਾਯਨਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰੇਹਿ ਸਾਧਾਰਣਭਾવੇ ਅਸਹਨਲਕ੍ਖਣਂ। ਕਤਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਲਕ੍ਖਣਾਤਿ ਕਤਪਾਪਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਲਕ੍ਖਣਾ। ਕੇਰਾਟਿਕਭਾવੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਸਾਠੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਕੇਰਾਟਿਕਲਕ੍ਖਣਂ ਸਾਠੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪવੇਦਨਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕੇਰਾਟਿਕੋ ਨੇਕਤਿਕવਾਣਿਜੋਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਕੇਰਾਟਿਕੋ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਨਨ੍ਦਮਚ੍ਛੋ વਿਯ ਹੋਤਿ।
Usūyanalakkhaṇāti paresaṃ sakkārādīni khiyyanalakkhaṇā. Maccherassa bhāvo macchariyaṃ. Tañca āvāsamacchariyādivasena pañcavidhanti āha ‘‘pañcamaccherabhāvo macchariya’’nti. Maccharāyanalakkhaṇanti attano sampattiyā parehi sādhāraṇabhāve asahanalakkhaṇaṃ. Katappaṭicchādanalakkhaṇāti katapāpappaṭicchādanalakkhaṇā. Kerāṭikabhāvena uppajjamānaṃ sāṭheyyanti āha ‘‘kerāṭikalakkhaṇaṃ sāṭheyya’’nti. Aññathā attano pavedanapuggalo kerāṭiko nekatikavāṇijoti vadanti. Kerāṭiko hi puggalo ānandamaccho viya hoti.
੧੮੭. ਯਥਾਭਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਏવਂ ਨਿਰਯੇਤਿ ਯਥਾ ਆਭਤਂ ਕਞ੍ਚਿ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤੋ, ਏવਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਨਿਰਯੇ ਠਪਿਤੋਯੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
187.Yathābhataṃ nikkhitto evaṃ nirayeti yathā ābhataṃ kañci āharitvā ṭhapito, evaṃ attano kammunā nikkhitto niraye ṭhapitoyevāti attho.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੧. ਕੋਧਪੇਯ੍ਯਾਲਂ • 1. Kodhapeyyālaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੧. ਕੋਧਪੇਯ੍ਯਾਲਂ • 1. Kodhapeyyālaṃ
