Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ (ടീകാ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
൧. കോധപേയ്യാലം
1. Kodhapeyyālaṃ
൧൮൧. ഇതോ പരേസു കോധവഗ്ഗാദീസു ഉപനന്ധനലക്ഖണോതി കുജ്ഝനവസേന ‘‘അക്കോച്ഛി മം അവധി മ’’ന്തിആദിനാ (ധ॰ പ॰ ൩, ൪) ചിത്തപരിയോനന്ധനലക്ഖണോ. പുബ്ബകാലികം കോധം ഉപനയ്ഹതി ബന്ധതി, കുജ്ഝനാകാരം പബന്ധതി ഘടേതി. ആഘാതവത്ഥുനാ ചിത്തം ബന്ധന്തീ വിയ ഹോതീതി അപരകാലോ കോധോ ഉപനാഹോ. സുട്ഠു കതം കാരണം ഉപകാരോ സുകതകാരണം, തസ്സ പുബ്ബകാരിതാലക്ഖണസ്സ ഗുണസ്സ മക്ഖനം ഉദകപുഞ്ഛനിയാ വിയ സരീരാനുഗതസ്സ ഉദകസ്സ പുഞ്ഛനം വിനാസനം ലക്ഖണമേതസ്സാതി സുകതകരണമക്ഖനലക്ഖണോ. തഥാ ഹി സോ പരേസം ഗുണാനം മക്ഖനട്ഠേന മക്ഖോതി വുച്ചതി. ബഹുസ്സുതേപി പുഗ്ഗലേ അജ്ഝോത്ഥരിംസു, ‘‘ഈദിസസ്സ ച ബഹുസ്സുതസ്സ അനിയതാ ഗഹിതാ, തവ ച മമ ച കോ വിസേസോ’’തിആദിനാ നയേന ഉപ്പജ്ജമാനോ യുഗഗ്ഗാഹീ പലാസോതി ആഹ ‘‘യുഗഗ്ഗാഹലക്ഖണോ പലാസോ’’തി. തത്ഥ യുഗഗ്ഗാഹോ നാമ സമധുരഗ്ഗാഹോ, അസമമ്പി അത്തനാ സമം കത്വാ ഗണ്ഹനം. പലാസതീതി പലാസോ, പരേസം ഗുണേ ഡംസിത്വാ ദന്തേഹി വിയ ഛിന്ദിത്വാ അത്തനോ ഗുണേഹി സമേ കരോതീതി അത്ഥോ.
181. Ito paresu kodhavaggādīsu upanandhanalakkhaṇoti kujjhanavasena ‘‘akkocchi maṃ avadhi ma’’ntiādinā (dha. pa. 3, 4) cittapariyonandhanalakkhaṇo. Pubbakālikaṃ kodhaṃ upanayhati bandhati, kujjhanākāraṃ pabandhati ghaṭeti. Āghātavatthunā cittaṃ bandhantī viya hotīti aparakālo kodho upanāho. Suṭṭhu kataṃ kāraṇaṃ upakāro sukatakāraṇaṃ, tassa pubbakāritālakkhaṇassa guṇassa makkhanaṃ udakapuñchaniyā viya sarīrānugatassa udakassa puñchanaṃ vināsanaṃ lakkhaṇametassāti sukatakaraṇamakkhanalakkhaṇo. Tathā hi so paresaṃ guṇānaṃ makkhanaṭṭhena makkhoti vuccati. Bahussutepi puggale ajjhotthariṃsu, ‘‘īdisassa ca bahussutassa aniyatā gahitā, tava ca mama ca ko viseso’’tiādinā nayena uppajjamāno yugaggāhī palāsoti āha ‘‘yugaggāhalakkhaṇo palāso’’ti. Tattha yugaggāho nāma samadhuraggāho, asamampi attanā samaṃ katvā gaṇhanaṃ. Palāsatīti palāso, paresaṃ guṇe ḍaṃsitvā dantehi viya chinditvā attano guṇehi same karotīti attho.
ഉസൂയനലക്ഖണാതി പരേസം സക്കാരാദീനി ഖിയ്യനലക്ഖണാ. മച്ഛേരസ്സ ഭാവോ മച്ഛരിയം. തഞ്ച ആവാസമച്ഛരിയാദിവസേന പഞ്ചവിധന്തി ആഹ ‘‘പഞ്ചമച്ഛേരഭാവോ മച്ഛരിയ’’ന്തി. മച്ഛരായനലക്ഖണന്തി അത്തനോ സമ്പത്തിയാ പരേഹി സാധാരണഭാവേ അസഹനലക്ഖണം. കതപ്പടിച്ഛാദനലക്ഖണാതി കതപാപപ്പടിച്ഛാദനലക്ഖണാ. കേരാടികഭാവേന ഉപ്പജ്ജമാനം സാഠേയ്യന്തി ആഹ ‘‘കേരാടികലക്ഖണം സാഠേയ്യ’’ന്തി. അഞ്ഞഥാ അത്തനോ പവേദനപുഗ്ഗലോ കേരാടികോ നേകതികവാണിജോതി വദന്തി. കേരാടികോ ഹി പുഗ്ഗലോ ആനന്ദമച്ഛോ വിയ ഹോതി.
Usūyanalakkhaṇāti paresaṃ sakkārādīni khiyyanalakkhaṇā. Maccherassa bhāvo macchariyaṃ. Tañca āvāsamacchariyādivasena pañcavidhanti āha ‘‘pañcamaccherabhāvo macchariya’’nti. Maccharāyanalakkhaṇanti attano sampattiyā parehi sādhāraṇabhāve asahanalakkhaṇaṃ. Katappaṭicchādanalakkhaṇāti katapāpappaṭicchādanalakkhaṇā. Kerāṭikabhāvena uppajjamānaṃ sāṭheyyanti āha ‘‘kerāṭikalakkhaṇaṃ sāṭheyya’’nti. Aññathā attano pavedanapuggalo kerāṭiko nekatikavāṇijoti vadanti. Kerāṭiko hi puggalo ānandamaccho viya hoti.
൧൮൭. യഥാഭതം നിക്ഖിത്തോ ഏവം നിരയേതി യഥാ ആഭതം കഞ്ചി ആഹരിത്വാ ഠപിതോ, ഏവം അത്തനോ കമ്മുനാ നിക്ഖിത്തോ നിരയേ ഠപിതോയേവാതി അത്ഥോ.
187.Yathābhataṃ nikkhitto evaṃ nirayeti yathā ābhataṃ kañci āharitvā ṭhapito, evaṃ attano kammunā nikkhitto niraye ṭhapitoyevāti attho.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ • Aṅguttaranikāya / ൧. കോധപേയ്യാലം • 1. Kodhapeyyālaṃ
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (അട്ഠകഥാ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ൧. കോധപേയ്യാലം • 1. Kodhapeyyālaṃ