| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
๙-๑๐. โกกาลิกสุตฺตาทิวณฺณนา
9-10. Kokālikasuttādivaṇṇanā
๘๙-๙๐. นวเม (สํ. นิ. ฎี. ๑.๑.๑๘๑) โกกาลิกนามกา เทฺว ภิกฺขูฯ ตโต อิธาธิเปฺปตํ นิทฺธาเรตฺวา ทเสฺสตุํ ‘‘โกยํ โกกาลิโก’’ติ ปุจฺฉาฯ สุตฺตสฺส อฎฺฐุปฺปตฺติํ ทเสฺสตุํ ‘‘กสฺมา จ อุปสงฺกมี’’ติ ปุจฺฉาฯ อยํ กิราติอาทิ ยถากฺกมํ ตาสํ วิสฺสชฺชนํฯ วิเวกวาสํ วสิตุกามตฺตา อปฺปิจฺฉตาย จ มา โน กสฺสจิ…เป.… วสิํสุฯ อาฆาตํ อุปฺปาเทสิ อตฺตโน อิจฺฉาวิฆาตนโตฯ เถรา ภิกฺขุสงฺฆสฺส นิยฺยาทยิํสุ ปยุตฺตวาจาย อกตตฺตา เถเรหิ จ อทาปิตตฺตาฯ ปุเพฺพปิ…เป.… มเญฺญติ อิมินา เถรานํ โกหเญฺญ ฐิตภาวํ อาสงฺกติ อวเณ วณํ ปสฺสโนฺต วิย, สุปริสุเทฺธ อาทาสตเล ชลฺลํ อุฎฺฐาเปโนฺต วิย จฯ
89-90. Navame (saṃ. ni. ṭī. 1.1.181) kokālikanāmakā dve bhikkhū. Tato idhādhippetaṃ niddhāretvā dassetuṃ ‘‘koyaṃ kokāliko’’ti pucchā. Suttassa aṭṭhuppattiṃ dassetuṃ ‘‘kasmā ca upasaṅkamī’’ti pucchā. Ayaṃ kirātiādi yathākkamaṃ tāsaṃ vissajjanaṃ. Vivekavāsaṃ vasitukāmattā appicchatāya ca mā no kassaci…pe… vasiṃsu. Āghātaṃ uppādesi attano icchāvighātanato. Therā bhikkhusaṅghassa niyyādayiṃsu payuttavācāya akatattā therehi ca adāpitattā. Pubbepi…pe… maññeti iminā therānaṃ kohaññe ṭhitabhāvaṃ āsaṅkati avaṇe vaṇaṃ passanto viya, suparisuddhe ādāsatale jallaṃ uṭṭhāpento viya ca.
อปรชฺฌิตฺวาติ ภควโต สมฺมุขา ‘‘ปาปภิกฺขู ชาตา’’ติ วตฺวาฯ มหาสาวชฺชทสฺสนตฺถนฺติ มหาสาวชฺชภาวทสฺสนตฺถํ, อยเมว วา ปาโฐฯ มาเหวนฺติ มา เอวมาห, มา เอวํ ภณิฯ สทฺธาย อโย อุปฺปาโท สทฺธาโย, ตํ อาวหตีติ สทฺธายิโกติ อาห ‘‘สทฺธาย อาคมกโร’’ติฯ สทฺธายิโกติ วา สทฺธาย อยิตโพฺพ, สเทฺธโยฺยติ อโตฺถฯ เตนาห ‘‘สทฺธาตพฺพวจโน วา’’ติฯ
Aparajjhitvāti bhagavato sammukhā ‘‘pāpabhikkhū jātā’’ti vatvā. Mahāsāvajjadassanatthanti mahāsāvajjabhāvadassanatthaṃ, ayameva vā pāṭho. Māhevanti mā evamāha, mā evaṃ bhaṇi. Saddhāya ayo uppādo saddhāyo, taṃ āvahatīti saddhāyikoti āha ‘‘saddhāya āgamakaro’’ti. Saddhāyikoti vā saddhāya ayitabbo, saddheyyoti attho. Tenāha ‘‘saddhātabbavacano vā’’ti.
ปีฬกา นาม พาหิรโต ปฎฺฐาย อฎฺฐีนิ ภินฺทนฺติ, อิมา ปน ปฐมํเยว อฎฺฐีนิ ภินฺทิตฺวา อุคฺคตาฯ เตนาห ‘‘อฎฺฐีนิ ภินฺทิตฺวา อุคฺคตาหิ ปิฬกาหี’’ติฯ ตรุณเพลุวมตฺติโยติ ตรุณพิลฺลผลมตฺติโยฯ วิสคิลิโตติ ขิตฺตปหรโณ ฯ ตญฺจ พฬิสํ วิสสมญฺญา โลเกฯ อารกฺขเทวตานํ สทฺทํ สุตฺวาติ ปทํ อาเนตฺวา สมฺพโนฺธฯ
Pīḷakā nāma bāhirato paṭṭhāya aṭṭhīni bhindanti, imā pana paṭhamaṃyeva aṭṭhīni bhinditvā uggatā. Tenāha ‘‘aṭṭhīni bhinditvā uggatāhi piḷakāhī’’ti. Taruṇabeluvamattiyoti taruṇabillaphalamattiyo. Visagilitoti khittapaharaṇo . Tañca baḷisaṃ visasamaññā loke. Ārakkhadevatānaṃ saddaṃ sutvāti padaṃ ānetvā sambandho.
พฺรหฺมโลเกติ สุทฺธาวาสโลเกฯ วราโกติ อนุคฺคหวจนเมตํฯ หีนปริยาโยติ เกจิฯ ปิยสีลาติ อิมินา เอตสฺมิํ อเตฺถ นิรุตฺตินเยน เปสลาติ ปทสิทฺธีติ ทเสฺสติฯ กพรกฺขีนีติ พฺยาธิพเลน ปริภินฺนวณฺณตาย กพรภูตานิ อกฺขีนิฯ ยตฺตกนฺติ ภควโต วจนํ อญฺญถา กโรเนฺตน ยตฺตกํ ตยา อปรทฺธํ, ตสฺส ปมาณํ นตฺถีติ อโตฺถฯ ยสฺมา อนาคามิโน นาม ปหีนกามจฺฉนฺทพฺยาปาทา โหนฺติ, ตฺวญฺจ ทิฎฺฐิกามจฺฉนฺทพฺยาปาทวเสน อิธาคโต, ตสฺมา ยาวญฺจ เต อิทํ อปรทฺธนฺติ เอวเมตฺถ อโตฺถ ทฎฺฐโพฺพฯ
Brahmaloketi suddhāvāsaloke. Varākoti anuggahavacanametaṃ. Hīnapariyāyoti keci. Piyasīlāti iminā etasmiṃ atthe niruttinayena pesalāti padasiddhīti dasseti. Kabarakkhīnīti byādhibalena paribhinnavaṇṇatāya kabarabhūtāni akkhīni. Yattakanti bhagavato vacanaṃ aññathā karontena yattakaṃ tayā aparaddhaṃ, tassa pamāṇaṃ natthīti attho. Yasmā anāgāmino nāma pahīnakāmacchandabyāpādā honti, tvañca diṭṭhikāmacchandabyāpādavasena idhāgato, tasmā yāvañca te idaṃ aparaddhanti evamettha attho daṭṭhabbo.
อทิฎฺฐิปฺปโตฺตติ อปฺปตฺตทิฎฺฐิโกฯ คิลิตวิโส วิย วิสํ คิลิตฺวา ฐิโต วิยฯ กุฐาริสทิสา มูลปจฺฉินฺทนเฎฺฐนฯ อุตฺตมเตฺถติ อรหเตฺตฯ ขีณาสโวติ วทติ สุนกฺขโตฺต วิย อเจลํ โกรกฺขตฺติยํฯ โย อคฺคสาวโก วิย ปสํสิตโพฺพ ขีณาสโว, ตํ ‘‘ทุสฺสีโล อย’’นฺติ วทติฯ วิจินาตีติ อาจิโนติ ปสวติฯ ปสํสิยนินฺทา ตาว สมฺปนฺนคุณปริธํสนวเสน ปวตฺติยา สาวชฺชตาย กฎุกวิปากา, นินฺทิยปฺปสํสา ปน กถํ ตาย สมวิปากาติ? ตตฺถ อวิชฺชมานคุณสมาโรปเนน อตฺตโน ปเรสญฺจ มิจฺฉาปฎิปตฺติเหตุภาวโต ปสํสิเยน ตสฺส สมภาวกรณโต จฯ โลเกปิ หิ อสูรํ สูเรน สมํ กโรโนฺต คารโยฺห โหติ, ปเคว ทุปฺปฎิปนฺนํ สุปฺปฎิปเนฺนน สมํ กโรโนฺตติฯ
Adiṭṭhippattoti appattadiṭṭhiko. Gilitaviso viya visaṃ gilitvā ṭhito viya. Kuṭhārisadisā mūlapacchindanaṭṭhena. Uttamattheti arahatte. Khīṇāsavoti vadati sunakkhatto viya acelaṃ korakkhattiyaṃ. Yo aggasāvako viya pasaṃsitabbo khīṇāsavo, taṃ ‘‘dussīlo aya’’nti vadati. Vicinātīti ācinoti pasavati. Pasaṃsiyanindā tāva sampannaguṇaparidhaṃsanavasena pavattiyā sāvajjatāya kaṭukavipākā, nindiyappasaṃsā pana kathaṃ tāya samavipākāti? Tattha avijjamānaguṇasamāropanena attano paresañca micchāpaṭipattihetubhāvato pasaṃsiyena tassa samabhāvakaraṇato ca. Lokepi hi asūraṃ sūrena samaṃ karonto gārayho hoti, pageva duppaṭipannaṃ suppaṭipannena samaṃ karontoti.
สเกน ธเนนาติ อตฺตโน สาปเตเยฺยนฯ อยํ อปฺปมตฺตโก อปราโธ ทิฎฺฐธมฺมิกตฺตา สปฺปติการตฺตา จ ตสฺสฯ อยํ มหนฺตตโร กลิ กตูปจิตสฺส สมฺปรายิกตฺตา อปฺปติการตฺตา จฯ
Sakena dhanenāti attano sāpateyyena. Ayaṃ appamattako aparādho diṭṭhadhammikattā sappatikārattā ca tassa. Ayaṃ mahantataro kali katūpacitassa samparāyikattā appatikārattā ca.
นิรพฺพุโทติ คณนาวิเสโส เอโสติ อาห ‘‘นิรพฺพุทคณนายา’’ติ, สตสหสฺสํ นิรพฺพุทานนฺติ อโตฺถฯ ยมริยครหี นิรยํ อุเปตีติ เอตฺถ ยถาวุตฺตอายุปฺปมาณํ ปากติกวเสน อริยูปวาทินา วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ อคฺคสาวกานํ ปน คุณมหนฺตตาย ตโตปิ อติวิย มหนฺตตรเมวาติ วทนฺติฯ
Nirabbudoti gaṇanāviseso esoti āha ‘‘nirabbudagaṇanāyā’’ti, satasahassaṃ nirabbudānanti attho. Yamariyagarahī nirayaṃ upetīti ettha yathāvuttaāyuppamāṇaṃ pākatikavasena ariyūpavādinā vuttanti veditabbaṃ. Aggasāvakānaṃ pana guṇamahantatāya tatopi ativiya mahantataramevāti vadanti.
อถ โข พฺรหฺมา สหมฺปตีติ โก อยํ พฺรหฺมา, กสฺมา จ ปน ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจาติ? อยํ กสฺสปสฺส ภควโต สาสเน สหโก นาม ภิกฺขุ อนาคามี หุตฺวา สุทฺธาวาเสสุ อุปฺปโนฺน, ตตฺถ สหมฺปติ พฺรหฺมาติ สญฺชานนฺติฯ โส ปนาหํ ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา ‘‘ปทุมนิรยํ กิเตฺตสฺสามิ, ตโต ภควา ภิกฺขูนํ อาโรเจสฺสติ, อถานุสนฺธิกุสลา ภิกฺขู ตตฺถายุปฺปมาณํ ปุจฺฉิสฺสนฺติ, ภควา อาจิกฺขโนฺต อริยูปวาเท อาทีนวํ ปกาเสสฺสตี’’ติ อิมินา การเณน ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจฯ
Athakho brahmā sahampatīti ko ayaṃ brahmā, kasmā ca pana bhagavantaṃ upasaṅkamitvā etadavocāti? Ayaṃ kassapassa bhagavato sāsane sahako nāma bhikkhu anāgāmī hutvā suddhāvāsesu uppanno, tattha sahampati brahmāti sañjānanti. So panāhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā ‘‘padumanirayaṃ kittessāmi, tato bhagavā bhikkhūnaṃ ārocessati, athānusandhikusalā bhikkhū tatthāyuppamāṇaṃ pucchissanti, bhagavā ācikkhanto ariyūpavāde ādīnavaṃ pakāsessatī’’ti iminā kāraṇena bhagavantaṃ upasaṅkamitvā etadavoca.
มคธรเฎฺฐ สํโวหารโต มาคธโก ปโตฺถ, เตนฯ ปจฺจิตพฺพฎฺฐานสฺสาติ นิรยทุเกฺขน ปจฺจิตพฺพปฺปเทสสฺส เอตํ อพฺพุโทติ นามํฯ วสฺสคณนาติ เอกโต ปฎฺฐาย ทสคุณิตํ อพฺพุทอายุมฺหิ ตโต อปรํ วีสติคุณิตํ นิรพฺพุทาทีสุ วสฺสคณนา เวทิตพฺพาฯ อยญฺจ คณนา อปริจิตานํ ทุกฺกราติ วุตฺตํ ‘‘น ตํ สุกรํ สงฺขาตุ’’นฺติฯ เกจิ ปน ‘‘ตตฺถ ตตฺถ ปริเทวนานเตฺตน กมฺมการณนานเตฺตนปิ อิมานิ นามานิ ลทฺธานี’’ติ วทนฺติ, อปเร ‘‘สีตนรกา เอเต’’ติฯ สพฺพตฺถาติ อพพาทีสุ ปทุมปริโยสาเนสุ สเพฺพสุ นิรเยสุฯ เอส นโยติ เหฎฺฐิมโต อุปริมสฺส วีสติคุณตํ อติทิสติฯ ทสเม นตฺถิ วตฺตพฺพํฯ
Magadharaṭṭhe saṃvohārato māgadhako pattho, tena. Paccitabbaṭṭhānassāti nirayadukkhena paccitabbappadesassa etaṃ abbudoti nāmaṃ. Vassagaṇanāti ekato paṭṭhāya dasaguṇitaṃ abbudaāyumhi tato aparaṃ vīsatiguṇitaṃ nirabbudādīsu vassagaṇanā veditabbā. Ayañca gaṇanā aparicitānaṃ dukkarāti vuttaṃ ‘‘na taṃ sukaraṃ saṅkhātu’’nti. Keci pana ‘‘tattha tattha paridevanānattena kammakāraṇanānattenapi imāni nāmāni laddhānī’’ti vadanti, apare ‘‘sītanarakā ete’’ti. Sabbatthāti ababādīsu padumapariyosānesu sabbesu nirayesu. Esa nayoti heṭṭhimato uparimassa vīsatiguṇataṃ atidisati. Dasame natthi vattabbaṃ.
โกกาลิกสุตฺตาทิวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Kokālikasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
เถรวคฺควณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Theravaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya
๙. โกกาลิกสุตฺตํ • 9. Kokālikasuttaṃ
๑๐. ขีณาสวพลสุตฺตํ • 10. Khīṇāsavabalasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ๙. โกกาลิกสุตฺตวณฺณนา • 9. Kokālikasuttavaṇṇanā
