| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
๖-๘. โกกนุทสุตฺตาทิวณฺณนา
6-8. Kokanudasuttādivaṇṇanā
๙๖-๙๘. ฉเฎฺฐ ขนฺธาปิ ทิฎฺฐิฎฺฐานํ อารมฺมณเฎฺฐน ‘‘รูปํ อตฺตโต สมนุปสฺสตี’’ติอาทิวจนโตฯ อวิชฺชาปิ ทิฎฺฐิฎฺฐานํ อุปนิสฺสยาทิภาเวน ปวตฺตนโตฯ ยถาห ‘‘อสฺสุตวา, ภิกฺขเว, ปุถุชฺชโน อริยานํ อทสฺสาวี อริยธมฺมสฺส อโกวิโท’’ติอาทิ (ธ. ส. ๑๐๐๗)ฯ ผโสฺสปิ ทิฎฺฐิฎฺฐานํฯ ยถา จาห ‘‘ตทปิ ผสฺสปจฺจยา (ที. นิ. ๑.๑๑๘-๑๓๐) ผุสฺส ผุสฺส ปฎิสํเวทิยนฺตี’’ติ (ที. นิ. ๑.๑๔๔) จฯ สญฺญาปิ ทิฎฺฐิฎฺฐานํฯ วุตฺตเญฺหตํ ‘‘สญฺญานิทานา หิ ปปญฺจสงฺขา (สุ. นิ. ๘๘๐; มหานิ. ๑๐๙), ปถวิโต สญฺญตฺวา’’ติ (ม. นิ. ๑.๒) จ อาทิฯ วิตโกฺกปิ ทิฎฺฐิฎฺฐานํฯ วุตฺตมฺปิ เจตํ ‘‘ตกฺกญฺจ ทิฎฺฐีสุ ปกปฺปยิตฺวา, สจฺจํ มุสาติ ทฺวยธมฺมมาหู’’ติ (สุ. นิ. ๘๙๒; มหานิ. ๑๒๑), ‘‘ตกฺกี โหติ วีมํสี’’ติ (ที. นิ. ๑.๓๔) จ อาทิฯ อโยนิโสมนสิกาโรปิ ทิฎฺฐิฎฺฐานํฯ เตนาห ภควา – ‘‘ตเสฺสวํ อโยนิโส มนสิกโรโต ฉนฺนํ ทิฎฺฐีนํ อญฺญตรา ทิฎฺฐิ อุปฺปชฺชติ, อตฺถิ เม อตฺตาติ ตสฺส สจฺจโต เถตโต ทิฎฺฐิ อุปฺปชฺชตี’’ติอาทิ (ม. นิ. ๑.๑๙)ฯ
96-98. Chaṭṭhe khandhāpi diṭṭhiṭṭhānaṃ ārammaṇaṭṭhena ‘‘rūpaṃ attato samanupassatī’’tiādivacanato. Avijjāpi diṭṭhiṭṭhānaṃ upanissayādibhāvena pavattanato. Yathāha ‘‘assutavā, bhikkhave, puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido’’tiādi (dha. sa. 1007). Phassopi diṭṭhiṭṭhānaṃ. Yathā cāha ‘‘tadapi phassapaccayā (dī. ni. 1.118-130) phussa phussa paṭisaṃvediyantī’’ti (dī. ni. 1.144) ca. Saññāpi diṭṭhiṭṭhānaṃ. Vuttañhetaṃ ‘‘saññānidānā hi papañcasaṅkhā (su. ni. 880; mahāni. 109), pathavito saññatvā’’ti (ma. ni. 1.2) ca ādi. Vitakkopi diṭṭhiṭṭhānaṃ. Vuttampi cetaṃ ‘‘takkañca diṭṭhīsu pakappayitvā, saccaṃ musāti dvayadhammamāhū’’ti (su. ni. 892; mahāni. 121), ‘‘takkī hoti vīmaṃsī’’ti (dī. ni. 1.34) ca ādi. Ayonisomanasikāropi diṭṭhiṭṭhānaṃ. Tenāha bhagavā – ‘‘tassevaṃ ayoniso manasikaroto channaṃ diṭṭhīnaṃ aññatarā diṭṭhi uppajjati, atthi me attāti tassa saccato thetato diṭṭhi uppajjatī’’tiādi (ma. ni. 1.19).
ยา ทิฎฺฐีติ อิทานิ วุจฺจมานานํ อฎฺฐารสนฺนํ ปทานํ สาธารณํ มูลปทํฯ ทิฎฺฐิเยว ทิฎฺฐิคตํ คูถคตํ วิย, ทิฎฺฐีสุ วา คตํ อิทํ ทสฺสนํ ทฺวาสฎฺฐิทิฎฺฐีสุ อโนฺตคธตฺตาติปิ ทิฎฺฐิคตํ, ทิฎฺฐิยา วา คตํ ทิฎฺฐิคตํฯ อิทญฺหิ ‘‘อตฺถิ เม อตฺตา’’ติอาทิ ทิฎฺฐิยา คมนมตฺตเมว , นเตฺถตฺถ อตฺตา วา นิโจฺจ วา โกจีติ วุตฺตํ โหติฯ สา จายํ ทิฎฺฐิ ทุนฺนิคฺคมนเฎฺฐน คหนํฯ ทุรติกฺกมเฎฺฐน สปฺปฎิภยเฎฺฐน จ กนฺตาโร ทุพฺภิกฺขกนฺตารวาฬกนฺตาราทโย วิยฯ สมฺมาทิฎฺฐิยา วินิวิชฺฌนเฎฺฐน, วิโลมนเฎฺฐน วา วิสูกํฯ กทาจิ สสฺสตสฺส, กทาจิ อุเจฺฉทสฺส วา คหณโต วิรูปํ ผนฺทิตนฺติ วิปฺผนฺทิตํฯ พนฺธนเฎฺฐน สํโยชนํฯ ทิฎฺฐิเยว อโนฺต ตุทนเฎฺฐน ทุนฺนีหรณียเฎฺฐน จ สลฺลนฺติ ทิฎฺฐิสลฺลํฯ ทิฎฺฐิเยว ปีฬากรณเฎฺฐน สมฺพาโธติ ทิฎฺฐิสมฺพาโธฯ ทิฎฺฐิเยว โมกฺขาวรณเฎฺฐน ปลิโพโธติ ทิฎฺฐิปลิโพโธฯ ทิฎฺฐิเยว ทุโมฺมจนียเฎฺฐน พนฺธนนฺติ ทิฎฺฐิพนฺธนํฯ ทิฎฺฐิเยว ทุรุตฺตรณเฎฺฐน ปปาโตติ ทิฎฺฐิปปาโตฯ ทิฎฺฐิเยว ถามคตเฎฺฐน อนุสโยติ ทิฎฺฐานุสโยฯ ทิฎฺฐิเยว อตฺตานํ สนฺตาเปตีติ ทิฎฺฐิสนฺตาโปฯ ทิฎฺฐิเยว อตฺตานํ อนุทหตีติ ทิฎฺฐิปริฬาโหฯ ทิฎฺฐิเยว กิเลสกายํ คเนฺถตีติ ทิฎฺฐิคโนฺถฯ ทิฎฺฐิเยว ภุสํ อาทิยตีติ ทิฎฺฐุปาทานํฯ ทิฎฺฐิเยว ‘‘สจฺจ’’นฺติอาทิวเสน อภินิวิสตีติ ทิฎฺฐาภินิเวโสฯ ทิฎฺฐิเยว ‘‘อิทํ ปร’’นฺติ อามสติ, ปรโต วา อามสตีติ ทิฎฺฐิปรามาโส, สมุฎฺฐาติ เอเตนาติ สมุฎฺฐานํ, การณํฯ สมุฎฺฐานสฺส ภาโว สมุฎฺฐานโฎฺฐ, เตน สมุฎฺฐานเฎฺฐน, การณภาเวนาติ อโตฺถฯ สตฺตมฎฺฐเมสุ นตฺถิ วตฺตพฺพํฯ
Yā diṭṭhīti idāni vuccamānānaṃ aṭṭhārasannaṃ padānaṃ sādhāraṇaṃ mūlapadaṃ. Diṭṭhiyeva diṭṭhigataṃ gūthagataṃ viya, diṭṭhīsu vā gataṃ idaṃ dassanaṃ dvāsaṭṭhidiṭṭhīsu antogadhattātipi diṭṭhigataṃ, diṭṭhiyā vā gataṃ diṭṭhigataṃ. Idañhi ‘‘atthi me attā’’tiādi diṭṭhiyā gamanamattameva , natthettha attā vā nicco vā kocīti vuttaṃ hoti. Sā cāyaṃ diṭṭhi dunniggamanaṭṭhena gahanaṃ. Duratikkamaṭṭhena sappaṭibhayaṭṭhena ca kantāro dubbhikkhakantāravāḷakantārādayo viya. Sammādiṭṭhiyā vinivijjhanaṭṭhena, vilomanaṭṭhena vā visūkaṃ. Kadāci sassatassa, kadāci ucchedassa vā gahaṇato virūpaṃ phanditanti vipphanditaṃ. Bandhanaṭṭhena saṃyojanaṃ. Diṭṭhiyeva anto tudanaṭṭhena dunnīharaṇīyaṭṭhena ca sallanti diṭṭhisallaṃ. Diṭṭhiyeva pīḷākaraṇaṭṭhena sambādhoti diṭṭhisambādho. Diṭṭhiyeva mokkhāvaraṇaṭṭhena palibodhoti diṭṭhipalibodho. Diṭṭhiyeva dummocanīyaṭṭhena bandhananti diṭṭhibandhanaṃ. Diṭṭhiyeva duruttaraṇaṭṭhena papātoti diṭṭhipapāto. Diṭṭhiyeva thāmagataṭṭhena anusayoti diṭṭhānusayo. Diṭṭhiyeva attānaṃ santāpetīti diṭṭhisantāpo. Diṭṭhiyeva attānaṃ anudahatīti diṭṭhipariḷāho. Diṭṭhiyeva kilesakāyaṃ ganthetīti diṭṭhigantho. Diṭṭhiyeva bhusaṃ ādiyatīti diṭṭhupādānaṃ. Diṭṭhiyeva ‘‘sacca’’ntiādivasena abhinivisatīti diṭṭhābhiniveso. Diṭṭhiyeva ‘‘idaṃ para’’nti āmasati, parato vā āmasatīti diṭṭhiparāmāso, samuṭṭhāti etenāti samuṭṭhānaṃ, kāraṇaṃ. Samuṭṭhānassa bhāvo samuṭṭhānaṭṭho, tena samuṭṭhānaṭṭhena, kāraṇabhāvenāti attho. Sattamaṭṭhamesu natthi vattabbaṃ.
โกกนุทสุตฺตาทิวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Kokanudasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya
๖. โกกนุทสุตฺตํ • 6. Kokanudasuttaṃ
๗. อาหุเนยฺยสุตฺตํ • 7. Āhuneyyasuttaṃ
๘. เถรสุตฺตํ • 8. Therasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
๖. โกกนุทสุตฺตวณฺณนา • 6. Kokanudasuttavaṇṇanā
๗-๘. อาหุเนยฺยสุตฺตาทิวณฺณนา • 7-8. Āhuneyyasuttādivaṇṇanā
