Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā |
[౨౯౯] ౯. కోమారపుత్తజాతకవణ్ణనా
[299] 9. Komāraputtajātakavaṇṇanā
పురే తువన్తి ఇదం సత్థా పుబ్బారామే విహరన్తో కేళిసీలే భిక్ఖూ ఆరబ్భ కథేసి. తే కిర భిక్ఖూ సత్థరి ఉపరిపాసాదే విహరన్తే హేట్ఠాపాసాదే దిట్ఠసుతాదీని కథేన్తా కలహఞ్చ పరిభాసఞ్చ కరోన్తా నిసీదింసు. సత్థా మహామోగ్గల్లానం ఆమన్తేత్వా ‘‘ఏతే భిక్ఖూ సంవేజేహీ’’తి ఆహ. థేరో ఆకాసే ఉప్పతిత్వా పాదఙ్గుట్ఠకేన పాసాదథుపికం పహరిత్వా యావ ఉదకపరియన్తా పాసాదం కమ్పేసి. తే భిక్ఖూ మరణభయభీతా నిక్ఖమిత్వా బహి అట్ఠంసూ. తేసం సో కేళిసీలభావో భిక్ఖూసు పాకటో జాతో. అథేకదివసం భిక్ఖూ ధమ్మసభాయం కథం సముట్ఠాపేసుం – ‘‘ఆవుసో, ఏకచ్చే భిక్ఖూ ఏవరూపే నియ్యానికసాసనే పబ్బజిత్వా కేళిసీలా హుత్వా విచరన్తి, ‘అనిచ్చం దుక్ఖం అనత్తా’తి విపస్సనాయ కమ్మం న కరోన్తీ’’తి. సత్థా ఆగన్త్వా ‘‘కాయ నుత్థ, భిక్ఖవే, ఏతరహి కథాయ సన్నిసిన్నా’’తి పుచ్ఛిత్వా ‘‘ఇమాయ నామా’’తి వుత్తే ‘‘న, భిక్ఖవే, ఇదానేవ, పుబ్బేపేతే కేళిసీలకాయేవా’’తి వత్వా అతీతం ఆహరి.
Puretuvanti idaṃ satthā pubbārāme viharanto keḷisīle bhikkhū ārabbha kathesi. Te kira bhikkhū satthari uparipāsāde viharante heṭṭhāpāsāde diṭṭhasutādīni kathentā kalahañca paribhāsañca karontā nisīdiṃsu. Satthā mahāmoggallānaṃ āmantetvā ‘‘ete bhikkhū saṃvejehī’’ti āha. Thero ākāse uppatitvā pādaṅguṭṭhakena pāsādathupikaṃ paharitvā yāva udakapariyantā pāsādaṃ kampesi. Te bhikkhū maraṇabhayabhītā nikkhamitvā bahi aṭṭhaṃsū. Tesaṃ so keḷisīlabhāvo bhikkhūsu pākaṭo jāto. Athekadivasaṃ bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘āvuso, ekacce bhikkhū evarūpe niyyānikasāsane pabbajitvā keḷisīlā hutvā vicaranti, ‘aniccaṃ dukkhaṃ anattā’ti vipassanāya kammaṃ na karontī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepete keḷisīlakāyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే బోధిసత్తో ఏకస్మిం గామకే బ్రాహ్మణకులే నిబ్బత్తి, ‘‘కోమారపుత్తో’’తి నం సఞ్జానింసు. సో అపరభాగే నిక్ఖమిత్వా ఇసిపబ్బజ్జం పబ్బజిత్వా హిమవన్తపదేసే వసి. అథఞ్ఞే కేళిసీలా తాపసా హిమవన్తపదేసే అస్సమం మాపేత్వా వసింసు, కసిణపరికమ్మమత్తమ్పి నేసం నత్థి, అరఞ్ఞతో ఫలాఫలాని ఆహరిత్వా ఖాదిత్వా హసమానా నానప్పకారాయ కేళియా వీతినామేన్తి. తేసం సన్తికే ఏకో మక్కటో అత్థి, సోపి కేళిసీలకోవ ముఖవికారాదీని కరోన్తో తాపసానం నానావిధం కేళిం దస్సేతి. తాపసా తత్థ చిరం వసిత్వా లోణమ్బిలసేవనత్థాయ మనుస్సపథం అగమంసు. తేసం గతకాలతో పట్ఠాయ బోధిసత్తో తం ఠానం గన్త్వా వాసం కప్పేసి, మక్కటో తేసం వియ తస్సపి కేళిం దస్సేసి.
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto ekasmiṃ gāmake brāhmaṇakule nibbatti, ‘‘komāraputto’’ti naṃ sañjāniṃsu. So aparabhāge nikkhamitvā isipabbajjaṃ pabbajitvā himavantapadese vasi. Athaññe keḷisīlā tāpasā himavantapadese assamaṃ māpetvā vasiṃsu, kasiṇaparikammamattampi nesaṃ natthi, araññato phalāphalāni āharitvā khāditvā hasamānā nānappakārāya keḷiyā vītināmenti. Tesaṃ santike eko makkaṭo atthi, sopi keḷisīlakova mukhavikārādīni karonto tāpasānaṃ nānāvidhaṃ keḷiṃ dasseti. Tāpasā tattha ciraṃ vasitvā loṇambilasevanatthāya manussapathaṃ agamaṃsu. Tesaṃ gatakālato paṭṭhāya bodhisatto taṃ ṭhānaṃ gantvā vāsaṃ kappesi, makkaṭo tesaṃ viya tassapi keḷiṃ dassesi.
బోధిసత్తో అచ్ఛరం పహరిత్వా ‘‘సుసిక్ఖితపబ్బజితానం సన్తికే వసన్తేన నామ ఆచారసమ్పన్నేన కాయాదీహి సుసఞ్ఞతేన ఝానేసు యుత్తేన భవితుం వట్టతీ’’తి తస్స ఓవాదం అదాసి. సో తతో పట్ఠాయ సీలవా ఆచారసమ్పన్నో అహోసి, బోధిసత్తోపి తతో అఞ్ఞత్థ అగమాసి. అథ తే తాపసా లోణమ్బిలం సేవిత్వా తం ఠానం అగమంసు. మక్కటో పుబ్బే వియ తేసం కేళిం న దస్సేసి. అథ నం తాపసా ‘‘పుబ్బే, త్వం ఆవుసో, అమ్హాకం పురతో కేళిం అకాసి, ఇదాని న కరోసి, కింకారణా’’తి పుచ్ఛన్తా పఠమం గాథమాహంసు –
Bodhisatto accharaṃ paharitvā ‘‘susikkhitapabbajitānaṃ santike vasantena nāma ācārasampannena kāyādīhi susaññatena jhānesu yuttena bhavituṃ vaṭṭatī’’ti tassa ovādaṃ adāsi. So tato paṭṭhāya sīlavā ācārasampanno ahosi, bodhisattopi tato aññattha agamāsi. Atha te tāpasā loṇambilaṃ sevitvā taṃ ṭhānaṃ agamaṃsu. Makkaṭo pubbe viya tesaṃ keḷiṃ na dassesi. Atha naṃ tāpasā ‘‘pubbe, tvaṃ āvuso, amhākaṃ purato keḷiṃ akāsi, idāni na karosi, kiṃkāraṇā’’ti pucchantā paṭhamaṃ gāthamāhaṃsu –
౧౪౫.
145.
‘‘పురే తువం సీలవతం సకాసే, ఓక్కన్తికం కీళసి అస్సమమ్హి;
‘‘Pure tuvaṃ sīlavataṃ sakāse, okkantikaṃ kīḷasi assamamhi;
కరోహరే మక్కటియాని మక్కట, న తం మయం సీలవతం రమామా’’తి.
Karohare makkaṭiyāni makkaṭa, na taṃ mayaṃ sīlavataṃ ramāmā’’ti.
తత్థ సీలవతం సకాసేతి కేళిసీలానం అమ్హాకం సన్తికే. ఓక్కన్తికన్తి మిగో వియ ఓక్కన్తిత్వా కీళసి. కరోహరేతి ఏత్థ అరేతి ఆలపనం. మక్కటియానీతి ముఖమక్కటికకీళాసఙ్ఖాతాని ముఖవికారాని. న తం మయం సీలవతం రమామాతి యం పుబ్బే తవ కేళిసీలం కేళివతం, తం మయం ఏతరహి న రమామ, త్వమ్పి నో న రమాపేసి, కిం ను ఖో కారణన్తి.
Tattha sīlavataṃ sakāseti keḷisīlānaṃ amhākaṃ santike. Okkantikanti migo viya okkantitvā kīḷasi. Karohareti ettha areti ālapanaṃ. Makkaṭiyānīti mukhamakkaṭikakīḷāsaṅkhātāni mukhavikārāni. Na taṃ mayaṃ sīlavataṃ ramāmāti yaṃ pubbe tava keḷisīlaṃ keḷivataṃ, taṃ mayaṃ etarahi na ramāma, tvampi no na ramāpesi, kiṃ nu kho kāraṇanti.
తం సుత్వా మక్కటో దుతియం గాథమాహ –
Taṃ sutvā makkaṭo dutiyaṃ gāthamāha –
౧౪౬.
146.
‘‘సుతా హి మయ్హం పరమా విసుద్ధి, కోమారపుత్తస్స బహుస్సుతస్స;
‘‘Sutā hi mayhaṃ paramā visuddhi, komāraputtassa bahussutassa;
మా దాని మం మఞ్ఞి తువం యథా పురే, ఝానానుయుత్తో విహరామి ఆవుసో’’తి.
Mā dāni maṃ maññi tuvaṃ yathā pure, jhānānuyutto viharāmi āvuso’’ti.
తత్థ మయ్హన్తి కరణత్థే సమ్పదానం. విసుద్ధీతి ఝానవిసుద్ధి. బహుస్సుతస్సాతి బహూనం కసిణపరికమ్మానం అట్ఠన్నఞ్చ సమాపత్తీనం సుతత్తా చేవ పటివిద్ధత్తా చ బహుస్సుతస్స. తువన్తి తేసు ఏకం తాపసం ఆలపన్తో ఇదాని మా మం త్వం పురే వియ సఞ్జాని, నాహం పురిమసదిసో, ఆచరియో మే లద్ధోతి దీపేతి.
Tattha mayhanti karaṇatthe sampadānaṃ. Visuddhīti jhānavisuddhi. Bahussutassāti bahūnaṃ kasiṇaparikammānaṃ aṭṭhannañca samāpattīnaṃ sutattā ceva paṭividdhattā ca bahussutassa. Tuvanti tesu ekaṃ tāpasaṃ ālapanto idāni mā maṃ tvaṃ pure viya sañjāni, nāhaṃ purimasadiso, ācariyo me laddhoti dīpeti.
తం సుత్వా తాపసా తతియం గాథమాహంసు –
Taṃ sutvā tāpasā tatiyaṃ gāthamāhaṃsu –
౧౪౭.
147.
‘‘సచేపి సేలస్మి వపేయ్య బీజం, దేవో చ వస్సే న హి తం విరూళ్హే;
‘‘Sacepi selasmi vapeyya bījaṃ, devo ca vasse na hi taṃ virūḷhe;
సుతా హి తే సా పరమా విసుద్ధి, ఆరా తువం మక్కట ఝానభూమియా’’తి.
Sutā hi te sā paramā visuddhi, ārā tuvaṃ makkaṭa jhānabhūmiyā’’ti.
తస్సత్థో – సచేపి పాసాణపిట్ఠే పఞ్చవిధం బీజం వపేయ్య, దేవో చ సమ్మా వస్సేయ్య, అఖేత్తతాయ తం న విరూళ్హేయ్య, ఏవమేవ తయా పరమా ఝానవిసుద్ధి సుతా, త్వం పన తిరచ్ఛానయోనికత్తా ఆరా ఝానభూమియా దూరే ఠితో, న సక్కా తయా ఝానం నిబ్బత్తేతున్తి మక్కటం గరహింసు.
Tassattho – sacepi pāsāṇapiṭṭhe pañcavidhaṃ bījaṃ vapeyya, devo ca sammā vasseyya, akhettatāya taṃ na virūḷheyya, evameva tayā paramā jhānavisuddhi sutā, tvaṃ pana tiracchānayonikattā ārā jhānabhūmiyā dūre ṭhito, na sakkā tayā jhānaṃ nibbattetunti makkaṭaṃ garahiṃsu.
సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా జాతకం సమోధానేసి – ‘‘తదా కేళిసీలా తాపసా ఇమే భిక్ఖూ అహేసుం, కోమారపుత్తో పన అహమేవ అహోసి’’న్తి.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā keḷisīlā tāpasā ime bhikkhū ahesuṃ, komāraputto pana ahameva ahosi’’nti.
కోమారపుత్తజాతకవణ్ణనా నవమా.
Komāraputtajātakavaṇṇanā navamā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౨౯౯. కోమారపుత్తజాతకం • 299. Komāraputtajātakaṃ