Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ពុទ្ធវំស-អដ្ឋកថា • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā

២៥. កោណាគមនពុទ្ធវំសវណ្ណនា

25. Koṇāgamanabuddhavaṃsavaṇṇanā

កកុសន្ធស្ស បន ភគវតោ អបរភាគេ តស្ស សាសនេ ច អន្តរហិតេ សត្តេសុ តិំសវស្សសហស្សាយុកេសុ ជាតេសុ បរហិតកោណាគមនោ កោណាគមនោ នាម សត្ថា លោកេ ឧទបាទិ។ អថ វា កនកាគមនតោ កោណាគមនោ នាម សត្ថា លោកេ ឧទបាទិ។ តត្ថ ក-ការស្ស កោអាទេសំ កត្វា ន-ការស្ស ណាទេសំ កត្វា ឯកស្ស ក-ការស្ស លោបំ កត្វា និរុត្តិនយេន កនកស្ស កនកាទិអាភរណស្ស អាគមនំ បវស្សនំ យស្ស ភគវតោ ឧប្បន្នកាលេ សោ កោណាគមនោ នាម។ ឯត្ថ បន អាយុ អនុបុព្ពេន បរិហីនសទិសំ កតំ, ន ឯវំ បរិហីនំ, បុន វឌ្ឍិត្វា បរិហីនន្តិ វេទិតព្ពំ។ កថំ? ឥមស្មិំយេវ កប្បេ កកុសន្ធោ ភគវា ចត្តាលីសវស្សសហស្សាយុកកាលេ និព្ពត្តោ, តំ បន អាយុ បរិហាយមានំ ទសវស្សកាលំ បត្វា បុន អសង្ខ្យេយ្យំ បត្វា តតោ បរិហាយមានំ តិំសវស្សសហស្សាយុកកាលេ ឋិតំ, តទា កោណាគមនោ ភគវា លោកេ ឧប្បន្នោតិ វេទិតព្ពោ។

Kakusandhassa pana bhagavato aparabhāge tassa sāsane ca antarahite sattesu tiṃsavassasahassāyukesu jātesu parahitakoṇāgamano koṇāgamano nāma satthā loke udapādi. Atha vā kanakāgamanato koṇāgamano nāma satthā loke udapādi. Tattha ka-kārassa koādesaṃ katvā na-kārassa ṇādesaṃ katvā ekassa ka-kārassa lopaṃ katvā niruttinayena kanakassa kanakādiābharaṇassa āgamanaṃ pavassanaṃ yassa bhagavato uppannakāle so koṇāgamano nāma. Ettha pana āyu anupubbena parihīnasadisaṃ kataṃ, na evaṃ parihīnaṃ, puna vaḍḍhitvā parihīnanti veditabbaṃ. Kathaṃ? Imasmiṃyeva kappe kakusandho bhagavā cattālīsavassasahassāyukakāle nibbatto, taṃ pana āyu parihāyamānaṃ dasavassakālaṃ patvā puna asaṅkhyeyyaṃ patvā tato parihāyamānaṃ tiṃsavassasahassāyukakāle ṭhitaṃ, tadā koṇāgamano bhagavā loke uppannoti veditabbo.

សោបិ បារមិយោ បូរេត្វា តុសិតបុរេ និព្ពត្តិត្វា តតោ ចវិត្វា សោភវតីនគរេ យញ្ញទត្តស្ស ព្រាហ្មណស្ស ភរិយាយ រូបាទីហិ គុណេហិ អនុត្តរាយ ឧត្តរាយ នាម ព្រាហ្មណិយា កុច្ឆិស្មិំ បដិសន្ធិំ គហេត្វា ទសន្នំ មាសានំ អច្ចយេន សុភវតីឧយ្យានេ មាតុកុច្ឆិតោ និក្ខមិ។ ជាយមានេ បន តស្មិំ សកលជម្ពុទីបេ ទេវោ កនកវស្សំ វស្សិ។ តេនស្ស កនកាគមនការណត្តា ‘‘កនកាគមនោ’’តិ នាមមកំសុ។ តំ បនស្ស នាមំ អនុក្កមេន បរិណមមានំ កោណាគមនោ’’តិ ជាតំ។ សោ បន តីណិ វស្សសហស្សានិ អគារំ អជ្ឈាវសិ។ តុសិត-សន្តុសិត-សន្តុដ្ឋនាមកា បនស្ស តយោ បាសាទា អហេសុំ។ រុចិគត្តាព្រាហ្មណីបមុខានិ សោឡស ឥត្ថិសហស្សានិ អហេសុំ។

Sopi pāramiyo pūretvā tusitapure nibbattitvā tato cavitvā sobhavatīnagare yaññadattassa brāhmaṇassa bhariyāya rūpādīhi guṇehi anuttarāya uttarāya nāma brāhmaṇiyā kucchismiṃ paṭisandhiṃ gahetvā dasannaṃ māsānaṃ accayena subhavatīuyyāne mātukucchito nikkhami. Jāyamāne pana tasmiṃ sakalajambudīpe devo kanakavassaṃ vassi. Tenassa kanakāgamanakāraṇattā ‘‘kanakāgamano’’ti nāmamakaṃsu. Taṃ panassa nāmaṃ anukkamena pariṇamamānaṃ koṇāgamano’’ti jātaṃ. So pana tīṇi vassasahassāni agāraṃ ajjhāvasi. Tusita-santusita-santuṭṭhanāmakā panassa tayo pāsādā ahesuṃ. Rucigattābrāhmaṇīpamukhāni soḷasa itthisahassāni ahesuṃ.

សោ ចត្តារិ និមិត្តានិ ទិស្វា រុចិគត្តាយ ព្រាហ្មណិយា សត្ថវាហេ នាម បុត្តេ ឧប្បន្នេ ហត្ថិក្ខន្ធវរគតោ ហត្ថិយានេន មហាភិនិក្ខមនំ និក្ខមិត្វា បព្ពជិ។ តំ តិំសបុរិសសហស្សានិ អនុបព្ពជិំសុ។ សោ តេហិ បរិវុតោ ឆ មាសេ បធានចរិយំ ចរិត្វា វិសាខបុណ្ណមាយំ អគ្គិសោនព្រាហ្មណស្ស ធីតាយ អគ្គិសោនព្រាហ្មណកុមារិយា ទិន្នំ មធុបាយាសំ បរិភុញ្ជិត្វា ខទិរវនេ ទិវាវិហារំ កត្វា សាយន្ហសមយេ ជដាតិន្ទុកេន នាម យវបាលេន ទិន្នា អដ្ឋ តិណមុដ្ឋិយោ គហេត្វា ឧទុម្ពរពោធិំ បុណ្ឌរីកេ វុត្តប្បមាណំ ផលវិភូតិសម្បន្នំ ទក្ខិណតោ ឧបគន្ត្វា វីសតិហត្ថវិត្ថតំ តិណសន្ថរំ សន្ថរិត្វា បល្លង្កំ អាភុជិត្វា មារពលំ វិទ្ធំសេត្វា ទសពលញាណានិ បដិលភិត្វា – ‘‘អនេកជាតិសំសារំ…បេ.… តណ្ហានំ ខយមជ្ឈគា’’តិ ឧទានំ ឧទានេត្វា សត្តសត្តាហំ វីតិនាមេត្វា អត្តនា សហ បព្ពជិតានំ តិំសភិក្ខុសហស្សានំ ឧបនិស្សយសម្បត្តិំ ទិស្វា គគនបថេន គន្ត្វា សុទស្សននគរសមីបេ ឥសិបតនេ មិគទាយេ ឱតរិត្វា តេសំ មជ្ឈគតោ ធម្មចក្កំ បវត្តេសិ, តទា តិំសកោដិសហស្សានំ បឋមាភិសមយោ អហោសិ។

So cattāri nimittāni disvā rucigattāya brāhmaṇiyā satthavāhe nāma putte uppanne hatthikkhandhavaragato hatthiyānena mahābhinikkhamanaṃ nikkhamitvā pabbaji. Taṃ tiṃsapurisasahassāni anupabbajiṃsu. So tehi parivuto cha māse padhānacariyaṃ caritvā visākhapuṇṇamāyaṃ aggisonabrāhmaṇassa dhītāya aggisonabrāhmaṇakumāriyā dinnaṃ madhupāyāsaṃ paribhuñjitvā khadiravane divāvihāraṃ katvā sāyanhasamaye jaṭātindukena nāma yavapālena dinnā aṭṭha tiṇamuṭṭhiyo gahetvā udumbarabodhiṃ puṇḍarīke vuttappamāṇaṃ phalavibhūtisampannaṃ dakkhiṇato upagantvā vīsatihatthavitthataṃ tiṇasantharaṃ santharitvā pallaṅkaṃ ābhujitvā mārabalaṃ viddhaṃsetvā dasabalañāṇāni paṭilabhitvā – ‘‘anekajātisaṃsāraṃ…pe… taṇhānaṃ khayamajjhagā’’ti udānaṃ udānetvā sattasattāhaṃ vītināmetvā attanā saha pabbajitānaṃ tiṃsabhikkhusahassānaṃ upanissayasampattiṃ disvā gaganapathena gantvā sudassananagarasamīpe isipatane migadāye otaritvā tesaṃ majjhagato dhammacakkaṃ pavattesi, tadā tiṃsakoṭisahassānaṃ paṭhamābhisamayo ahosi.

បុន សុន្ទរនគរទ្វារេ មហាសាលរុក្ខមូលេ យមកបាដិហារិយំ កត្វា វីសតិកោដិសហស្សានំ ធម្មាមតំ បាយេសិ, សោ ទុតិយោ អភិសមយោ អហោសិ។ អត្តនោ មាតរំ ឧត្តរំ បមុខំ កត្វា ទសសុ ចក្កវាឡសហស្សេសុ ទេវតានំ សមាគតានំ អភិធម្មបិដកំ ទេសេន្តេ ភគវតិ ទសន្នំ កោដិសហស្សានំ តតិយោ អភិសមយោ អហោសិ។ តេន វុត្តំ –

Puna sundaranagaradvāre mahāsālarukkhamūle yamakapāṭihāriyaṃ katvā vīsatikoṭisahassānaṃ dhammāmataṃ pāyesi, so dutiyo abhisamayo ahosi. Attano mātaraṃ uttaraṃ pamukhaṃ katvā dasasu cakkavāḷasahassesu devatānaṃ samāgatānaṃ abhidhammapiṭakaṃ desente bhagavati dasannaṃ koṭisahassānaṃ tatiyo abhisamayo ahosi. Tena vuttaṃ –

១.

‘‘កកុសន្ធស្ស អបរេន, សម្ពុទ្ធោ ទ្វិបទុត្តមោ;

‘‘Kakusandhassa aparena, sambuddho dvipaduttamo;

កោណាគមនោ នាម ជិនោ, លោកជេដ្ឋោ នរាសភោ។

Koṇāgamano nāma jino, lokajeṭṭho narāsabho.

២.

‘‘ទស ធម្មេ បូរយិត្វាន, កន្តារំ សមតិក្កមិ;

‘‘Dasa dhamme pūrayitvāna, kantāraṃ samatikkami;

បវាហិយ មលំ សព្ពំ, បត្តោ សម្ពោធិមុត្តមំ។

Pavāhiya malaṃ sabbaṃ, patto sambodhimuttamaṃ.

៣.

‘‘ធម្មចក្កំ បវត្តេន្តេ, កោណាគមននាយកេ;

‘‘Dhammacakkaṃ pavattente, koṇāgamananāyake;

តិំសកោដិសហស្សានំ, បឋមាភិសមយោ អហុ។

Tiṃsakoṭisahassānaṃ, paṭhamābhisamayo ahu.

៤.

‘‘បាដិហីរំ ករោន្តេ ច, បរវាទប្បមទ្ទនេ;

‘‘Pāṭihīraṃ karonte ca, paravādappamaddane;

វីសតិកោដិសហស្សានំ, ទុតិយាភិសមយោ អហុ។

Vīsatikoṭisahassānaṃ, dutiyābhisamayo ahu.

៥.

‘‘តតោ វិកុព្ពនំ កត្វា, ជិនោ ទេវបុរំ គតោ;

‘‘Tato vikubbanaṃ katvā, jino devapuraṃ gato;

វសតេ តត្ថ សម្ពុទ្ធោ, សិលាយ បណ្ឌុកម្ពលេ។

Vasate tattha sambuddho, silāya paṇḍukambale.

៦.

‘‘បករណេ សត្ត ទេសេន្តោ, វស្សំ វសតិ សោ មុនិ;

‘‘Pakaraṇe satta desento, vassaṃ vasati so muni;

ទសកោដិសហស្សានំ, តតិយាភិសមយោ អហូ’’តិ។

Dasakoṭisahassānaṃ, tatiyābhisamayo ahū’’ti.

តត្ថ ទស ធម្មេ បូរយិត្វានាតិ ទស បារមិធម្មេ បូរយិត្វា។ កន្តារំ សមតិក្កមីតិ ជាតិកន្តារំ សមតិក្កមិ។ បវាហិយាតិ បវាហេត្វា។ មលំ សព្ពន្តិ រាគាទិមលត្តយំ។ បាដិហីរំ ករោន្តេ ច, បរវាទប្បមទ្ទនេតិ បរវាទិវាទប្បមទ្ទនេ, ភគវតិ បាដិហារិយំ ករោន្តេតិ អត្ថោ។ វិកុព្ពនន្តិ វិកុព្ពនិទ្ធិំ, សុន្ទរនគរទ្វារេ យមកបាដិហារិយំ កត្វា ទេវបុរំ គតោ តត្ថ បណ្ឌុកម្ពលសិលាយំ វសិ។ កថំ វសីតិ? បករណេ សត្ត ទេសេន្តោតិ តត្ថ ទេវានំ សត្តប្បករណសង្ខាតំ អភិធម្មបិដកំ ទេសេន្តោ វសិ។ ឯវំ តត្ថ អភិធម្មំ ទេសេន្តេ ភគវតិ ទសកោដិសហស្សានំ ទេវានំ អភិសមយោ អហោសីតិ អត្ថោ។

Tattha dasa dhamme pūrayitvānāti dasa pāramidhamme pūrayitvā. Kantāraṃ samatikkamīti jātikantāraṃ samatikkami. Pavāhiyāti pavāhetvā. Malaṃ sabbanti rāgādimalattayaṃ. Pāṭihīraṃ karonte ca, paravādappamaddaneti paravādivādappamaddane, bhagavati pāṭihāriyaṃ karonteti attho. Vikubbananti vikubbaniddhiṃ, sundaranagaradvāre yamakapāṭihāriyaṃ katvā devapuraṃ gato tattha paṇḍukambalasilāyaṃ vasi. Kathaṃ vasīti? Pakaraṇe satta desentoti tattha devānaṃ sattappakaraṇasaṅkhātaṃ abhidhammapiṭakaṃ desento vasi. Evaṃ tattha abhidhammaṃ desente bhagavati dasakoṭisahassānaṃ devānaṃ abhisamayo ahosīti attho.

បរិសុទ្ធបារមិបូរណាគមនស្ស កោណាគមនស្សបិ ឯកោ សាវកសន្និបាតោ អហោសិ។ សុរិន្ទវតីនគរេ សុរិន្ទវតុយ្យានេ វិហរន្តោ ភិយ្យសស្ស រាជបុត្តស្ស ច ឧត្តរស្ស ច រាជបុត្តស្ស ទ្វិន្នម្បិ តិំសសហស្សបរិវារានំ ធម្មំ ទេសេត្វា សព្ពេវ តេ ឯហិភិក្ខុបព្ពជ្ជាយ បព្ពាជេត្វា តេសំ មជ្ឈគតោ មាឃបុណ្ណមាយំ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិ។ តេន វុត្តំ –

Parisuddhapāramipūraṇāgamanassa koṇāgamanassapi eko sāvakasannipāto ahosi. Surindavatīnagare surindavatuyyāne viharanto bhiyyasassa rājaputtassa ca uttarassa ca rājaputtassa dvinnampi tiṃsasahassaparivārānaṃ dhammaṃ desetvā sabbeva te ehibhikkhupabbajjāya pabbājetvā tesaṃ majjhagato māghapuṇṇamāyaṃ pātimokkhaṃ uddisi. Tena vuttaṃ –

៧.

‘‘តស្សាបិ ទេវទេវស្ស, ឯកោ អាសិ សមាគមោ;

‘‘Tassāpi devadevassa, eko āsi samāgamo;

ខីណាសវានំ វិមលានំ, សន្តចិត្តាន តាទិនំ។

Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.

៨.

‘‘តិំសភិក្ខុសហស្សានំ, តទា អាសិ សមាគមោ;

‘‘Tiṃsabhikkhusahassānaṃ, tadā āsi samāgamo;

ឱឃានមតិក្កន្តានំ, ភិជ្ជិតានញ្ច មច្ចុយា’’តិ។

Oghānamatikkantānaṃ, bhijjitānañca maccuyā’’ti.

តត្ថ ឱឃានន្តិ កាមោឃាទីនំ, ចតុន្នមោឃានមេតំ អធិវចនំ។ យស្ស បន តេ សំវិជ្ជន្តិ, តំ វដ្ដស្មិំ ឱហនន្តិ ឱសីទាបេន្តីតិ ឱឃា, តេសំ ឱឃានំ, ឧបយោគត្ថេ សាមិវចនំ ទដ្ឋព្ពំ។ ចតុព្ពិធេ ឱឃេ អតិក្កន្តានន្តិ អត្ថោ។ ភិជ្ជិតានន្តិ ឯត្ថាបិ ឯសេវ នយោ។ មច្ចុយាតិ មច្ចុនោ។

Tattha oghānanti kāmoghādīnaṃ, catunnamoghānametaṃ adhivacanaṃ. Yassa pana te saṃvijjanti, taṃ vaṭṭasmiṃ ohananti osīdāpentīti oghā, tesaṃ oghānaṃ, upayogatthe sāmivacanaṃ daṭṭhabbaṃ. Catubbidhe oghe atikkantānanti attho. Bhijjitānanti etthāpi eseva nayo. Maccuyāti maccuno.

តទា អម្ហាកំ ពោធិសត្តោ មិថិលនគរេ បព្ពតោ នាម រាជា អហោសិ, តទា ‘‘សរណគតសព្ពបាណាគមនំ កោណាគមនំ មិថិលនគរមនុប្បត្ត’’ន្តិ សុត្វា សបរិវារោ រាជា បច្ចុគ្គន្ត្វា វន្ទិត្វា ទសពលំ និមន្តេត្វា មហាទានំ ទត្វា តត្ថ ភគវន្តំ វស្សាវាសត្ថាយ យាចិត្វា តេមាសំ សសាវកសង្ឃំ សត្ថារំ ឧបដ្ឋហិត្វា បត្តុណ្ណចីនបដ្ដកម្ពលកោសេយ្យទុកូលកប្បាសិកាទីនិ មហគ្ឃានិ ចេវ សុខុមវត្ថានិ ច សុវណ្ណបាទុកា ចេវ អញ្ញញ្ច ពហុបរិក្ខារមទាសិ។ សោបិ នំ ភគវា ព្យាកាសិ – ‘‘ឥមស្មិំយេវ ភទ្ទកប្បេ អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតី’’តិ ។ អថ សោ មហាបុរិសោ តស្ស ភគវតោ ព្យាករណំ សុត្វា មហារជ្ជំ បរិច្ចជិត្វា តស្សេវ ភគវតោ សន្តិកេ បព្ពជិ។ តេន វុត្តំ –

Tadā amhākaṃ bodhisatto mithilanagare pabbato nāma rājā ahosi, tadā ‘‘saraṇagatasabbapāṇāgamanaṃ koṇāgamanaṃ mithilanagaramanuppatta’’nti sutvā saparivāro rājā paccuggantvā vanditvā dasabalaṃ nimantetvā mahādānaṃ datvā tattha bhagavantaṃ vassāvāsatthāya yācitvā temāsaṃ sasāvakasaṅghaṃ satthāraṃ upaṭṭhahitvā pattuṇṇacīnapaṭṭakambalakoseyyadukūlakappāsikādīni mahagghāni ceva sukhumavatthāni ca suvaṇṇapādukā ceva aññañca bahuparikkhāramadāsi. Sopi naṃ bhagavā byākāsi – ‘‘imasmiṃyeva bhaddakappe ayaṃ buddho bhavissatī’’ti . Atha so mahāpuriso tassa bhagavato byākaraṇaṃ sutvā mahārajjaṃ pariccajitvā tasseva bhagavato santike pabbaji. Tena vuttaṃ –

៩.

‘‘អហំ តេន សមយេន, បព្ពតោ នាម ខត្តិយោ;

‘‘Ahaṃ tena samayena, pabbato nāma khattiyo;

មិត្តាមច្ចេហិ សម្បន្នោ, អនន្តពលវាហនោ។

Mittāmaccehi sampanno, anantabalavāhano.

១០.

10.

‘‘សម្ពុទ្ធទស្សនំ គន្ត្វា, សុត្វា ធម្មមនុត្តរំ;

‘‘Sambuddhadassanaṃ gantvā, sutvā dhammamanuttaraṃ;

និមន្តេត្វា សជិនសង្ឃំ, ទានំ ទត្វា យទិច្ឆកំ។

Nimantetvā sajinasaṅghaṃ, dānaṃ datvā yadicchakaṃ.

១១.

11.

‘‘បត្តុណ្ណំ ចីនបដ្ដញ្ច, កោសេយ្យំ កម្ពលម្បិ ច;

‘‘Pattuṇṇaṃ cīnapaṭṭañca, koseyyaṃ kambalampi ca;

សុវណ្ណបាទុកញ្ចេវ, អទាសិំ សត្ថុសាវកេ។

Suvaṇṇapādukañceva, adāsiṃ satthusāvake.

១២.

12.

‘‘សោបិ មំ ពុទ្ធោ ព្យាកាសិ, សង្ឃមជ្ឈេ និសីទិយ;

‘‘Sopi maṃ buddho byākāsi, saṅghamajjhe nisīdiya;

ឥមម្ហិ ភទ្ទកេ កប្បេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ។

Imamhi bhaddake kappe, ayaṃ buddho bhavissati.

១៣.

13.

‘‘អហុ កបិលវ្ហយា រម្មា…បេ.… ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ។

‘‘Ahu kapilavhayā rammā…pe… hessāma sammukhā imaṃ.

១៤.

14.

‘‘តស្សាបិ វចនំ សុត្វា, ភិយ្យោ ចិត្តំ បសាទយិំ;

‘‘Tassāpi vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;

ឧត្តរិំ វតមធិដ្ឋាសិំ ទសបារមិបូរិយា។

Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ dasapāramipūriyā.

១៥.

15.

‘‘សព្ពញ្ញុតំ គវេសន្តោ, ទានំ ទត្វា នរុត្តមេ;

‘‘Sabbaññutaṃ gavesanto, dānaṃ datvā naruttame;

ឱហាយាហំ មហារជ្ជំ, បព្ពជិំ ជិនសន្តិកេ’’តិ។

Ohāyāhaṃ mahārajjaṃ, pabbajiṃ jinasantike’’ti.

តត្ថ អនន្តពលវាហនោតិ ពហុកំ អនន្តំ មយ្ហំ ពលំ អស្សហត្ថិអាទិកំ វាហនញ្ចាតិ អត្ថោ។ សម្ពុទ្ធទស្សនន្តិ សម្ពុទ្ធទស្សនត្ថាយ។ យទិច្ឆកន្តិ យាវទិច្ឆកំ ពុទ្ធប្បមុខំ សង្ឃំ ចតុព្ពិធេន អាហារេន ‘‘អលមល’’ន្តិ បវារាបេត្វា, ហត្ថេន បិទហាបេត្វាតិ អត្ថោ។ សត្ថុសាវកេតិ សត្ថុនោ ចេវ សាវកានញ្ច អទាសិំ។ នរុត្តមេតិ នរុត្តមស្ស។ ឱហាយាតិ បហាយ បរិច្ចជិត្វា។

Tattha anantabalavāhanoti bahukaṃ anantaṃ mayhaṃ balaṃ assahatthiādikaṃ vāhanañcāti attho. Sambuddhadassananti sambuddhadassanatthāya. Yadicchakanti yāvadicchakaṃ buddhappamukhaṃ saṅghaṃ catubbidhena āhārena ‘‘alamala’’nti pavārāpetvā, hatthena pidahāpetvāti attho. Satthusāvaketi satthuno ceva sāvakānañca adāsiṃ. Naruttameti naruttamassa. Ohāyāti pahāya pariccajitvā.

តស្ស បន កោណាគមនស្ស ភគវតោ សោភវតី នាម នគរំ អហោសិ, យញ្ញទត្តោ នាម ព្រាហ្មណោ បិតា, ឧត្តរា នាម ព្រាហ្មណី មាតា, ភិយ្យសោ ច ឧត្តរោ ចាតិ ទ្វេ អគ្គសាវកា, សោត្ថិជោ នាមុបដ្ឋាកោ, សមុទ្ទា ច ឧត្តរា ច ទ្វេ អគ្គសាវិកា, ឧទុម្ពររុក្ខោ ពោធិ, សរីរំ តិំសហត្ថុព្ពេធំ អហោសិ, តិំសវស្សសហស្សានិ អាយុ, ភរិយា បនស្ស រុចិគត្តា នាម ព្រាហ្មណី, សត្ថវាហោ នាម បុត្តោ, ហត្ថិយានេន និក្ខមិ។ តេន វុត្តំ –

Tassa pana koṇāgamanassa bhagavato sobhavatī nāma nagaraṃ ahosi, yaññadatto nāma brāhmaṇo pitā, uttarā nāma brāhmaṇī mātā, bhiyyaso ca uttaro cāti dve aggasāvakā, sotthijo nāmupaṭṭhāko, samuddā ca uttarā ca dve aggasāvikā, udumbararukkho bodhi, sarīraṃ tiṃsahatthubbedhaṃ ahosi, tiṃsavassasahassāni āyu, bhariyā panassa rucigattā nāma brāhmaṇī, satthavāho nāma putto, hatthiyānena nikkhami. Tena vuttaṃ –

១៦.

16.

‘‘នគរំ សោភវតី នាម, សោភោ នាមាសិ ខត្តិយោ;

‘‘Nagaraṃ sobhavatī nāma, sobho nāmāsi khattiyo;

វសតេ តត្ថ នគរេ, សម្ពុទ្ធស្ស មហាកុលំ។

Vasate tattha nagare, sambuddhassa mahākulaṃ.

១៧.

17.

‘‘ព្រាហ្មណោ យញ្ញទត្តោ ច, អាសិ ពុទ្ធស្ស សោ បិតា;

‘‘Brāhmaṇo yaññadatto ca, āsi buddhassa so pitā;

ឧត្តរា នាម ជនិកា, កោណាគមនស្ស សត្ថុនោ;

Uttarā nāma janikā, koṇāgamanassa satthuno;

២២.

22.

‘‘ភិយ្យសោ ឧត្តរោ នាម, អហេសុំ អគ្គសាវកា;

‘‘Bhiyyaso uttaro nāma, ahesuṃ aggasāvakā;

សោត្ថិជោ នាមុបដ្ឋាកោ, កោណាគមនស្ស សត្ថុនោ។

Sotthijo nāmupaṭṭhāko, koṇāgamanassa satthuno.

២៣.

23.

‘‘សមុទ្ទា ឧត្តរា ចេវ, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;

‘‘Samuddā uttarā ceva, ahesuṃ aggasāvikā;

ពោធិ តស្ស ភគវតោ, ឧទុម្ពរោតិ បវុច្ចតិ។

Bodhi tassa bhagavato, udumbaroti pavuccati.

២៥.

25.

‘‘ឧច្ចត្តនេន សោ ពុទ្ធោ, តិំសហត្ថសមុគ្គតោ;

‘‘Uccattanena so buddho, tiṃsahatthasamuggato;

ឧក្កាមុខេ យថា កម្ពុ, ឯវំ រំសីហិ មណ្ឌិតោ។

Ukkāmukhe yathā kambu, evaṃ raṃsīhi maṇḍito.

២៦.

26.

‘‘តិំសវស្សសហស្សានិ, អាយុ ពុទ្ធស្ស តាវទេ;

‘‘Tiṃsavassasahassāni, āyu buddhassa tāvade;

តាវតា តិដ្ឋមានោ សោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ។

Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.

២៧.

27.

‘‘ធម្មចេតិំ សមុស្សេត្វា, ធម្មទុស្សវិភូសិតំ;

‘‘Dhammacetiṃ samussetvā, dhammadussavibhūsitaṃ;

ធម្មបុប្ផគុឡំ កត្វា, និព្ពុតោ សោ សសាវកោ។

Dhammapupphaguḷaṃ katvā, nibbuto so sasāvako.

២៨.

28.

‘‘មហាវិលាសោ តស្ស ជនោ, សិរិធម្មប្បកាសនោ;

‘‘Mahāvilāso tassa jano, siridhammappakāsano;

សព្ពំ តមន្តរហិតំ, ននុ រិត្តា សព្ពសង្ខារា’’តិ។

Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā’’ti.

តត្ថ ឧក្កាមុខេតិ កម្មារុទ្ធនេ។ យថា កម្ពូតិ សុវណ្ណនិក្ខំ វិយ។ ឯវំ រំសីហិ មណ្ឌិតោតិ ឯវំ រស្មីហិ បដិមណ្ឌិតោ សមលង្កតោ។ ធម្មចេតិំ សមុស្សេត្វាតិ សត្តត្តិំសពោធិបក្ខិយធម្មមយំ ចេតិយំ បតិដ្ឋាបេត្វា។ ធម្មទុស្សវិភូសិតន្តិ ចតុសច្ចធម្មបដាកវិភូសិតំ។ ធម្មបុប្ផគុឡំ កត្វាតិ ធម្មមយបុប្ផមាលាគុឡំ កត្វា។ មហាជនស្ស វិបស្សនាចេតិយង្គណេ ឋិតស្ស នមស្សនត្ថាយ ធម្មចេតិយំ បតិដ្ឋាបេត្វា សសាវកសង្ឃោ សត្ថា បរិនិព្ពាយីតិ អត្ថោ។ មហាវិលាសោតិ មហាឥទ្ធិវិលាសប្បត្តោ។ តស្សាតិ តស្ស ភគវតោ។ ជនោតិ សាវកជនោ។ សិរិធម្មប្បកាសនោតិ លោកុត្តរធម្មប្បកាសនោ សោ ភគវា ច សព្ពំ តមន្តរហិតន្តិ អត្ថោ។

Tattha ukkāmukheti kammāruddhane. Yathā kambūti suvaṇṇanikkhaṃ viya. Evaṃ raṃsīhi maṇḍitoti evaṃ rasmīhi paṭimaṇḍito samalaṅkato. Dhammacetiṃ samussetvāti sattattiṃsabodhipakkhiyadhammamayaṃ cetiyaṃ patiṭṭhāpetvā. Dhammadussavibhūsitanti catusaccadhammapaṭākavibhūsitaṃ. Dhammapupphaguḷaṃ katvāti dhammamayapupphamālāguḷaṃ katvā. Mahājanassa vipassanācetiyaṅgaṇe ṭhitassa namassanatthāya dhammacetiyaṃ patiṭṭhāpetvā sasāvakasaṅgho satthā parinibbāyīti attho. Mahāvilāsoti mahāiddhivilāsappatto. Tassāti tassa bhagavato. Janoti sāvakajano. Siridhammappakāsanoti lokuttaradhammappakāsano so bhagavā ca sabbaṃ tamantarahitanti attho.

‘‘សុខេន កោណាគមនោ គតាសវោ, វិកាមបាណាគមនោ មហេសី;

‘‘Sukhena koṇāgamano gatāsavo, vikāmapāṇāgamano mahesī;

វនេ វិវេកេ សិរិនាមធេយ្យេ, វិសុទ្ធវំសាគមនោ វសិត្ថ’’។

Vane viveke sirināmadheyye, visuddhavaṃsāgamano vasittha’’.

សេសគាថាសុ សព្ពត្ថ បាកដមេវាតិ។

Sesagāthāsu sabbattha pākaṭamevāti.

កោណាគមនពុទ្ធវំសវណ្ណនា និដ្ឋិតា។

Koṇāgamanabuddhavaṃsavaṇṇanā niṭṭhitā.

និដ្ឋិតោ តេវីសតិមោ ពុទ្ធវំសោ។

Niṭṭhito tevīsatimo buddhavaṃso.

Next: ២៦. កស្សបពុទ្ធវំសវណ្ណនា • 26. Kassapabuddhavaṃsavaṇṇanā

Related texts:

តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ពុទ្ធវំសបាឡិ • Buddhavaṃsapāḷi / ២៥. កោណាគមនពុទ្ធវំសោ • 25. Koṇāgamanabuddhavaṃso

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact