Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဗုဒ္ဓဝံသပာဠိ • Buddhavaṃsapāḷi |
၄. ကောဏ္ဍညဗုဒ္ဓဝံသော
4. Koṇḍaññabuddhavaṃso
၁.
1.
ဒီပင္ကရသ္သ အပရေန၊ ကောဏ္ဍညော နာမ နာယကော။
Dīpaṅkarassa aparena, koṇḍañño nāma nāyako;
အနန္တတေဇော အမိတယသော၊ အပ္ပမေယ္ယော ဒုရာသဒော။
Anantatejo amitayaso, appameyyo durāsado.
၂.
2.
ဓရဏူပမော ခမနေန၊ သီလေန သာဂရူပမော။
Dharaṇūpamo khamanena, sīlena sāgarūpamo;
သမာဓိနာ မေရူပမော၊ ဉာဏေန ဂဂနူပမော။
Samādhinā merūpamo, ñāṇena gaganūpamo.
၃.
3.
ဣန္ဒ္ရိယဗလဗောဇ္ဈင္ဂ-မဂ္ဂသစ္စပ္ပကာသနံ။
Indriyabalabojjhaṅga-maggasaccappakāsanaṃ;
ပကာသေသိ သဒာ ဗုဒ္ဓော၊ ဟိတာယ သဗ္ဗပာဏိနံ။
Pakāsesi sadā buddho, hitāya sabbapāṇinaṃ.
၄.
4.
ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေန္တေ၊ ကောဏ္ဍညေ လောကနာယကေ။
Dhammacakkaṃ pavattente, koṇḍaññe lokanāyake;
ကောဋိသတသဟသ္သာနံ၊ ပဌမာဘိသမယော အဟု။
Koṭisatasahassānaṃ, paṭhamābhisamayo ahu.
၅.
5.
တတော ပရမ္ပိ ဒေသေန္တေ၊ နရမရူနံ သမာဂမေ။
Tato parampi desente, naramarūnaṃ samāgame;
နဝုတိကောဋိသဟသ္သာနံ၊ ဒုတိယာဘိသမယော အဟု။
Navutikoṭisahassānaṃ, dutiyābhisamayo ahu.
၆.
6.
တိတ္ထိယေ အဘိမဒ္ဒန္တော၊ ယဒာ ဓမ္မမဒေသယိ။
Titthiye abhimaddanto, yadā dhammamadesayi;
အသီတိကောဋိသဟသ္သာနံ၊ တတိယာဘိသမယော အဟု။
Asītikoṭisahassānaṃ, tatiyābhisamayo ahu.
၇.
7.
သန္နိပာတာ တယော အာသုံ၊ ကောဏ္ဍညသ္သ မဟေသိနော။
Sannipātā tayo āsuṃ, koṇḍaññassa mahesino;
ခီဏာသဝာနံ ဝိမလာနံ၊ သန္တစိတ္တာန တာဒိနံ။
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.
၈.
8.
ကောဋိသတသဟသ္သာနံ၊ ပဌမော အာသိ သမာဂမော။
Koṭisatasahassānaṃ, paṭhamo āsi samāgamo;
ဒုတိယော ကောဋိသဟသ္သာနံ၊ တတိယော နဝုတိကောဋိနံ။
Dutiyo koṭisahassānaṃ, tatiyo navutikoṭinaṃ.
၉.
9.
အဟံ တေန သမယေန၊ ဝိဇိတာဝီ နာမ ခတ္တိယော။
Ahaṃ tena samayena, vijitāvī nāma khattiyo;
သမုဒ္ဒံ အန္တမန္တေန၊ ဣသ္သရိယံ ဝတ္တယာမဟံ။
Samuddaṃ antamantena, issariyaṃ vattayāmahaṃ.
၁၀.
10.
ကောဋိသတသဟသ္သာနံ ၊ ဝိမလာနံ မဟေသိနံ။
Koṭisatasahassānaṃ , vimalānaṃ mahesinaṃ;
သဟ လောကဂ္ဂနာထေန၊ ပရမန္နေန တပ္ပယိံ။
Saha lokagganāthena, paramannena tappayiṃ.
၁၁.
11.
သောပိ မံ ဗုဒ္ဓော ဗ္ယာကာသိ၊ ကောဏ္ဍညော လောကနာယကော။
Sopi maṃ buddho byākāsi, koṇḍañño lokanāyako;
‘‘အပရိမေယ္ယိတော ကပ္ပေ၊ ဗုဒ္ဓော လောကေ ဘဝိသ္သတိ။
‘‘Aparimeyyito kappe, buddho loke bhavissati.
၁၂.
12.
‘‘ပဓာနံ ပဒဟိတ္ဝာန၊ ကတ္ဝာ ဒုက္ကရကာရိကံ။
‘‘Padhānaṃ padahitvāna, katvā dukkarakārikaṃ;
အသ္သတ္ထမူလေ သမ္ဗုဒ္ဓော၊ ဗုဇ္ဈိသ္သတိ မဟာယသော။
Assatthamūle sambuddho, bujjhissati mahāyaso.
၁၃.
13.
‘‘ဣမသ္သ ဇနိကာ မာတာ၊ မာယာ နာမ ဘဝိသ္သတိ။
‘‘Imassa janikā mātā, māyā nāma bhavissati;
ပိတာ သုဒ္ဓောဒနော နာမ၊ အယံ ဟေသ္သတိ ဂောတမော။
Pitā suddhodano nāma, ayaṃ hessati gotamo.
၁၄.
14.
‘‘ကောလိတော ဥပတိသ္သော စ၊ အဂ္ဂာ ဟေသ္သန္တိ သာဝကာ။
‘‘Kolito upatisso ca, aggā hessanti sāvakā;
အာနန္ဒော နာမုပဋ္ဌာကော၊ ဥပဋ္ဌိသ္သတိမံ ဇိနံ။
Ānando nāmupaṭṭhāko, upaṭṭhissatimaṃ jinaṃ.
၁၅.
15.
‘‘ခေမာ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ စ၊ အဂ္ဂာ ဟေသ္သန္တိ သာဝိကာ။
‘‘Khemā uppalavaṇṇā ca, aggā hessanti sāvikā;
ဗောဓိ တသ္သ ဘဂဝတော၊ အသ္သတ္ထောတိ ပဝုစ္စတိ။
Bodhi tassa bhagavato, assatthoti pavuccati.
၁၆.
16.
‘‘စိတ္တော စ ဟတ္ထာဠဝကော၊ အဂ္ဂာ ဟေသ္သန္တုပဋ္ဌကာ။
‘‘Citto ca hatthāḷavako, aggā hessantupaṭṭhakā;
နန္ဒမာတာ စ ဥတ္တရာ၊ အဂ္ဂာ ဟေသ္သန္တုပဋ္ဌိကာ။
Nandamātā ca uttarā, aggā hessantupaṭṭhikā;
အာယု ဝသ္သသတံ တသ္သ၊ ဂောတမသ္သ ယသသ္သိနော’’။
Āyu vassasataṃ tassa, gotamassa yasassino’’.
၁၇.
17.
ဣဒံ သုတ္ဝာန ဝစနံ၊ အသမသ္သ မဟေသိနော။
Idaṃ sutvāna vacanaṃ, asamassa mahesino;
အာမောဒိတာ နရမရူ၊ ဗုဒ္ဓဗီဇံ ကိရ အယံ။
Āmoditā naramarū, buddhabījaṃ kira ayaṃ.
၁၈.
18.
ဥက္ကုဋ္ဌိသဒ္ဒာ ဝတ္တန္တိ၊ အပ္ဖောဋေန္တိ ဟသန္တိ စ။
Ukkuṭṭhisaddā vattanti, apphoṭenti hasanti ca;
ကတဉ္ဇလီ နမသ္သန္တိ၊ ဒသသဟသ္သိဒေဝတာ။
Katañjalī namassanti, dasasahassidevatā.
၁၉.
19.
‘‘ယဒိမသ္သ လောကနာထသ္သ၊ ဝိရဇ္ဈိသ္သာမ သာသနံ။
‘‘Yadimassa lokanāthassa, virajjhissāma sāsanaṃ;
အနာဂတမ္ဟိ အဒ္ဓာနေ၊ ဟေသ္သာမ သမ္မုခာ ဣမံ။
Anāgatamhi addhāne, hessāma sammukhā imaṃ.
၂၀.
20.
‘‘ယထာ မနုသ္သာ နဒိံ တရန္တာ၊ ပဋိတိတ္ထံ ဝိရဇ္ဈိယ။
‘‘Yathā manussā nadiṃ tarantā, paṭititthaṃ virajjhiya;
ဟေဋ္ဌာတိတ္ထေ ဂဟေတ္ဝာန၊ ဥတ္တရန္တိ မဟာနဒိံ။
Heṭṭhātitthe gahetvāna, uttaranti mahānadiṃ.
၂၁.
21.
‘‘ဧဝမေဝ မယံ သဗ္ဗေ၊ ယဒိ မုဉ္စာမိမံ ဇိနံ။
‘‘Evameva mayaṃ sabbe, yadi muñcāmimaṃ jinaṃ;
အနာဂတမ္ဟိ အဒ္ဓာနေ၊ ဟေသ္သာမ သမ္မုခာ ဣမံ’’။
Anāgatamhi addhāne, hessāma sammukhā imaṃ’’.
၂၂.
22.
တသ္သာဟံ ဝစနံ သုတ္ဝာ၊ ဘိယ္ယော စိတ္တံ ပသာဒယိံ။
Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;
တမေဝ အတ္ထံ သာဓေန္တော၊ မဟာရဇ္ဇံ ဇိနေ အဒံ။
Tameva atthaṃ sādhento, mahārajjaṃ jine adaṃ;
၂၃.
23.
သုတ္တန္တံ ဝိနယဉ္စာပိ၊ နဝင္ဂံ သတ္ထုသာသနံ။
Suttantaṃ vinayañcāpi, navaṅgaṃ satthusāsanaṃ;
သဗ္ဗံ ပရိယာပုဏိတ္ဝာန၊ သောဘယိံ ဇိနသာသနံ။
Sabbaṃ pariyāpuṇitvāna, sobhayiṃ jinasāsanaṃ.
၂၄.
24.
တတ္ထပ္ပမတ္တော ဝိဟရန္တော၊ နိသဇ္ဇဋ္ဌာနစင္ကမေ။
Tatthappamatto viharanto, nisajjaṭṭhānacaṅkame;
အဘိညာပာရမိံ ဂန္တ္ဝာ၊ ဗ္ရဟ္မလောကမဂဉ္ဆဟံ။
Abhiññāpāramiṃ gantvā, brahmalokamagañchahaṃ.
၂၅.
25.
နဂရံ ရမ္မဝတီ နာမ၊ သုနန္ဒော နာမ ခတ္တိယော။
Nagaraṃ rammavatī nāma, sunando nāma khattiyo;
သုဇာတာ နာမ ဇနိကာ၊ ကောဏ္ဍညသ္သ မဟေသိနော။
Sujātā nāma janikā, koṇḍaññassa mahesino.
၂၆.
26.
သုစိ သုရုစိ သုဘော စ၊ တယော ပာသာဒမုတ္တမာ။
Suci suruci subho ca, tayo pāsādamuttamā.
၂၇.
27.
တီဏိသတသဟသ္သာနိ၊ နာရိယော သမလင္ကတာ။
Tīṇisatasahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
ရုစိဒေဝီ နာမ နာရီ၊ ဝိဇိတသေနော အတ္ရဇော။
Rucidevī nāma nārī, vijitaseno atrajo.
၂၈.
28.
နိမိတ္တေ စတုရော ဒိသ္ဝာ၊ ရထယာနေန နိက္ခမိ။
Nimitte caturo disvā, rathayānena nikkhami;
အနူနဒသမာသာနိ၊ ပဓာနံ ပဒဟီ ဇိနော။
Anūnadasamāsāni, padhānaṃ padahī jino.
၂၉.
29.
ဗ္ရဟ္မုနာ ယာစိတော သန္တော၊ ကောဏ္ဍညော ဒ္ဝိပဒုတ္တမော။
Brahmunā yācito santo, koṇḍañño dvipaduttamo;
ဝတ္တိ စက္ကံ မဟာဝီရော၊ ဒေဝာနံ နဂရုတ္တမေ။
Vatti cakkaṃ mahāvīro, devānaṃ nagaruttame.
၃၀.
30.
ဘဒ္ဒော စေဝ သုဘဒ္ဒော စ၊ အဟေသုံ အဂ္ဂသာဝကာ။
Bhaddo ceva subhaddo ca, ahesuṃ aggasāvakā;
အနုရုဒ္ဓော နာမုပဋ္ဌာကော၊ ကောဏ္ဍညသ္သ မဟေသိနော။
Anuruddho nāmupaṭṭhāko, koṇḍaññassa mahesino.
၃၁.
31.
တိသ္သာ စ ဥပတိသ္သာ စ၊ အဟေသုံ အဂ္ဂသာဝိကာ။
Tissā ca upatissā ca, ahesuṃ aggasāvikā;
သာလကလ္ယာဏိကော ဗောဓိ၊ ကောဏ္ဍညသ္သ မဟေသိနော။
Sālakalyāṇiko bodhi, koṇḍaññassa mahesino.
၃၂.
32.
သောဏော စ ဥပသောဏော စ၊ အဟေသုံ အဂ္ဂုပဋ္ဌကာ။
Soṇo ca upasoṇo ca, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;
နန္ဒာ စေဝ သိရီမာ စ၊ အဟေသုံ အဂ္ဂုပဋ္ဌိကာ။
Nandā ceva sirīmā ca, ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
၃၃.
33.
သော အဋ္ဌာသီတိ ဟတ္ထာနိ၊ အစ္စုဂ္ဂတော မဟာမုနိ။
So aṭṭhāsīti hatthāni, accuggato mahāmuni;
သောဘတေ ဥဠုရာဇာဝ သူရိယော မဇ္ဈန္ဟိကေ ယထာ။
Sobhate uḷurājāva sūriyo majjhanhike yathā.
၃၄.
34.
ဝသ္သသတသဟသ္သာနိ ၊ အာယု ဝိဇ္ဇတိ တာဝဒေ။
Vassasatasahassāni , āyu vijjati tāvade;
တာဝတာ တိဋ္ဌမာနော သော၊ တာရေသိ ဇနတံ ဗဟုံ။
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
၃၅.
35.
ခီဏာသဝေဟိ ဝိမလေဟိ၊ ဝိစိတ္တာ အာသိ မေဒနီ။
Khīṇāsavehi vimalehi, vicittā āsi medanī;
ယထာ ဂဂနမုဠူဟိ၊ ဧဝံ သော ဥပသောဘထ။
Yathā gaganamuḷūhi, evaṃ so upasobhatha.
၃၆.
36.
တေပိ နာဂာ အပ္ပမေယ္ယာ၊ အသင္ခောဘာ ဒုရာသဒာ။
Tepi nāgā appameyyā, asaṅkhobhā durāsadā;
ဝိဇ္ဇုပာတံဝ ဒသ္သေတ္ဝာ၊ နိဗ္ဗုတာ တေ မဟာယသာ။
Vijjupātaṃva dassetvā, nibbutā te mahāyasā.
၃၇.
37.
သာ စ အတုလိယာ ဇိနသ္သ ဣဒ္ဓိ၊ ဉာဏပရိဘာဝိတော စ သမာဓိ။
Sā ca atuliyā jinassa iddhi, ñāṇaparibhāvito ca samādhi;
သဗ္ဗံ တမန္တရဟိတံ၊ နနု ရိတ္တာ သဗ္ဗသင္ခာရာ။
Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā.
၃၈.
38.
ကောဏ္ဍညော ပဝရော ဗုဒ္ဓော၊ စန္ဒာရာမမ္ဟိ နိဗ္ဗုတော။
Koṇḍañño pavaro buddho, candārāmamhi nibbuto;
တတ္ထေဝ စေတိယော စိတ္တော၊ သတ္တ ယောဇနမုသ္သိတောတိ။
Tattheva cetiyo citto, satta yojanamussitoti.
ကောဏ္ဍညသ္သ ဘဂဝတော ဝံသော ဒုတိယော။
Koṇḍaññassa bhagavato vaṃso dutiyo.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ဗုဒ္ဓဝံသ-အဋ္ဌကထာ • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā / ၄. ကောဏ္ဍညဗုဒ္ဓဝံသဝဏ္ဏနာ • 4. Koṇḍaññabuddhavaṃsavaṇṇanā