| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๙. โกณฺฑญฺญสุตฺตวณฺณนา
9. Koṇḍaññasuttavaṇṇanā
๒๑๗. เอวํคหิตนาโมติ ‘‘อญฺญาสิ วต, โภ, โกณฺฑโญฺญ’’ติ สตฺถุ วจนํ นิสฺสาย ภิกฺขูหิ อเญฺญหิ โกณฺฑญฺญนามเกหิ วิเสสนตฺถํ เอวํคหิตนาโมฯ ทฺวาทสนฺนํ สํวจฺฉรานํ วเสน จิรสฺสํฯ ฉทฺทนฺตภวเนติ ฉทฺทนฺตนาคราชภวนฎฺฐาเนฯ ปญฺญวา มหาสาวโก รตฺตญฺญุตายฯ ‘‘ทสสหสฺสจกฺกวาเฬ เทวมนุสฺสานนฺติ ทสสหสฺสจกฺกวาเฬ เทวานํ, อิมสฺมิํ จกฺกวาเฬ เทวมนุสฺสานญฺจาติ เอวํ ทสสหสฺสจกฺกวาเฬ เทวมนุสฺสาน’’นฺติ วทนฺติฯ อคฺคนฺติอาทิโตฯ ตตฺถาติ มนฺทากินิตีเรฯ
217.Evaṃgahitanāmoti ‘‘aññāsi vata, bho, koṇḍañño’’ti satthu vacanaṃ nissāya bhikkhūhi aññehi koṇḍaññanāmakehi visesanatthaṃ evaṃgahitanāmo. Dvādasannaṃ saṃvaccharānaṃ vasena cirassaṃ. Chaddantabhavaneti chaddantanāgarājabhavanaṭṭhāne. Paññavā mahāsāvako rattaññutāya. ‘‘Dasasahassacakkavāḷe devamanussānanti dasasahassacakkavāḷe devānaṃ, imasmiṃ cakkavāḷe devamanussānañcāti evaṃ dasasahassacakkavāḷe devamanussāna’’nti vadanti. Aggantiādito. Tatthāti mandākinitīre.
วสฺสเคฺคนาติ วสฺสปฎิปาฎิยาฯ ตนฺติ อญฺญาสิโกณฺฑญฺญเตฺถรํฯ มหาพฺรหฺมานํ วิย โลกิยมนุสฺสา หรายนฺติฯ ปาโมกฺขภูโต อายสฺมา เถโร อนฺตรนฺตรา ตตฺถ ตตฺถ ชนปเท วสิตฺวา ตทนุกฺกเมน มนฺทากินิตีรํ อุปคโต, ตสฺมา วุตฺตํ – ‘‘อิจฺฉามหํ, ภเนฺต, ชนปเท วสิตุ’’นฺติฯ
Vassaggenāti vassapaṭipāṭiyā. Tanti aññāsikoṇḍaññattheraṃ. Mahābrahmānaṃ viya lokiyamanussā harāyanti. Pāmokkhabhūto āyasmā thero antarantarā tattha tattha janapade vasitvā tadanukkamena mandākinitīraṃ upagato, tasmā vuttaṃ – ‘‘icchāmahaṃ, bhante, janapade vasitu’’nti.
อานุภาวสมฺปนฺนา ทิพฺพายุกา เต หตฺถินาคาติ วุตฺตํ ‘‘ปุเพฺพ ปเจฺจกพุทฺธานํ ปาริจริยาย กตปริจยา’’ติฯ เถรสฺส สญฺจรณฎฺฐาเน อาวรณสาขา หริตฺวา อปเนตฺวาฯ มุโขทกเญฺจว ทนฺตกฎฺฐญฺจ ฐเปตีติ สฬลเทวทารุกฎฺฐาทีนิ อญฺญมญฺญํ ฆํสิตฺวา อคฺคิํ นิพฺพเตฺตตฺวา ชาเลตฺวา ตตฺถ ปาสาณขณฺฑานิ ตาเปตฺวา ตานิ ทณฺฑเกหิ วเฎฺฎตฺวา ตฬากาสุ อุทกโสณฺฑีสุ ขิปิตฺวา อุทกสฺส ตตฺตภาวํ ญตฺวา นาคลตาทนฺตกฎฺฐํ อุปเนโนฺต มุโขทกญฺจ ฐเปติฯ วตฺตํ กโรตีติ อโนฺตกุฎิยา พหิ จ ปมุเขปิ องฺคเณปิ สาขาภเงฺคหิ สมฺมชฺชโนฺต วกฺขมานนเยน อาหารํ อุปเนโนฺต วตฺตํ กโรติฯ
Ānubhāvasampannā dibbāyukā te hatthināgāti vuttaṃ ‘‘pubbe paccekabuddhānaṃ pāricariyāya kataparicayā’’ti. Therassa sañcaraṇaṭṭhāne āvaraṇasākhā haritvā apanetvā. Mukhodakañceva dantakaṭṭhañca ṭhapetīti saḷaladevadārukaṭṭhādīni aññamaññaṃ ghaṃsitvā aggiṃ nibbattetvā jāletvā tattha pāsāṇakhaṇḍāni tāpetvā tāni daṇḍakehi vaṭṭetvā taḷākāsu udakasoṇḍīsu khipitvā udakassa tattabhāvaṃ ñatvā nāgalatādantakaṭṭhaṃ upanento mukhodakañca ṭhapeti. Vattaṃ karotīti antokuṭiyā bahi ca pamukhepi aṅgaṇepi sākhābhaṅgehi sammajjanto vakkhamānanayena āhāraṃ upanento vattaṃ karoti.
ปติฎฺฐปฺปมาเณติ กฎิปฺปมาเณ, อยเมว วา ปาโฐ ตาว มหนฺตเมวาติ ยาว มหนฺตํ เสตปทุมวนํ , ตาว มหนฺตเมวฯ เอเสว นโย รตฺตกุมุทวนาทีสุฯ ขาทนฺตา มนุสฺสาฯ ปกฺกปโยฆนิกา วิยาติ สุปกฺกปโยฆนํ วิยฯ ฆนภาเวน ปน ปกฺขิตฺตขุทฺทมธุ วิย โหติฯ เตนาห ‘‘เอตํ โปกฺขรมธุ นามา’’ติฯ มุฬาลนฺติ เสตปทุมานํ มูลํฯ ภิสนฺติ เตสํเยว กนฺทํฯ เอกสฺมิํ ปเพฺพติ เอเกกสฺมิํ ปพฺพนฺตเรฯ ปาทฆฎกนฺติ โทณสฺส จตุภาโค สณฺฐานโต ขุทฺทโก, ตสฺมา ปาทฆฎกปฺปมาณนฺติ ตุมฺพมตฺตํฯ โสณฺฑิอาวาเฎติ ขุทฺทกโสณฺฑิโย เจว ขุทฺทกอาวาเฎ จฯ
Patiṭṭhappamāṇeti kaṭippamāṇe, ayameva vā pāṭho tāva mahantamevāti yāva mahantaṃ setapadumavanaṃ , tāva mahantameva. Eseva nayo rattakumudavanādīsu. Khādantā manussā. Pakkapayoghanikā viyāti supakkapayoghanaṃ viya. Ghanabhāvena pana pakkhittakhuddamadhu viya hoti. Tenāha ‘‘etaṃ pokkharamadhu nāmā’’ti. Muḷālanti setapadumānaṃ mūlaṃ. Bhisanti tesaṃyeva kandaṃ. Ekasmiṃ pabbeti ekekasmiṃ pabbantare. Pādaghaṭakanti doṇassa catubhāgo saṇṭhānato khuddako, tasmā pādaghaṭakappamāṇanti tumbamattaṃ. Soṇḍiāvāṭeti khuddakasoṇḍiyo ceva khuddakaāvāṭe ca.
เอตํ โภชนนฺติ ยถาวุตฺตํ นิรุทกปายสโภชนํฯ เกจิ สญฺชานนฺติ เย เถรา วุฑฺฒตราฯ เกจิ น สญฺชานนฺติ เย นวา อจิรปพฺพชิตาฯ
Etaṃ bhojananti yathāvuttaṃ nirudakapāyasabhojanaṃ. Keci sañjānanti ye therā vuḍḍhatarā. Keci na sañjānanti ye navā acirapabbajitā.
พุทฺธานุพุโทฺธติ พุทฺธสฺส อนุพุโทฺธฯ พาฬฺหวีริโยติ จตุนฺนํ สมฺมปฺปธานานํ วเสน จิรนิจิตวีริโยฯ ติณฺณํ วิเวกานนฺติ กายจิตฺตอุปธิวิเวกานํ ลาภีติ โยชนาฯ จตโสฺส วทติ วงฺคีสเตฺถโร สยํปฎิภานํ, น เสสาภิญฺญานํ อภาวโตติ อาห ‘‘อิตรา’’ติอาทิฯ ปริสา สนฺนิสีทิ นิสฺสทฺทภาเวน ตุณฺหี อโหสีติ อโตฺถฯ อนุชานาเปสีติ ปฐมํ อตฺตนา ญาตํ อุปฎฺฐิตํ อตฺตโน ปรินิพฺพานกาลํ อนุ ปจฺฉา สตฺถารํ ชานาเปสีติ เอวํ เอตฺถ อโตฺถ ทฎฺฐโพฺพฯ
Buddhānubuddhoti buddhassa anubuddho. Bāḷhavīriyoti catunnaṃ sammappadhānānaṃ vasena ciranicitavīriyo. Tiṇṇaṃ vivekānanti kāyacittaupadhivivekānaṃ lābhīti yojanā. Catasso vadati vaṅgīsatthero sayaṃpaṭibhānaṃ, na sesābhiññānaṃ abhāvatoti āha ‘‘itarā’’tiādi. Parisā sannisīdi nissaddabhāvena tuṇhī ahosīti attho. Anujānāpesīti paṭhamaṃ attanā ñātaṃ upaṭṭhitaṃ attano parinibbānakālaṃ anu pacchā satthāraṃ jānāpesīti evaṃ ettha attho daṭṭhabbo.
ตนฺติ อาสาฬฺหิปุณฺณมาย อิสิปตเน ยํ ทสฺสนํ, ยํ วา ทุกฺกรจริยายํ ตุมฺหากํ อุปฎฺฐานํ อาทิโต ทสฺสนํ, ตํ, ภเนฺต, ปฐมทสฺสนํฯ โอนตวินตาติ เหฎฺฐา อุปริ จ โอนตา วินตาฯ กเมฺปตฺวาติ โถกํ จาเลตฺวา ทสฺสนตฺถํ เอกนินฺนาโท เตสํ หตฺถินาคานเญฺจว นาคยกฺขกุมฺภณฺฑานํ เทวตานญฺจ สเทฺทนฯ พฺรหฺมาโน เทวานํ อทํสูติ สมฺพโนฺธฯ
Tanti āsāḷhipuṇṇamāya isipatane yaṃ dassanaṃ, yaṃ vā dukkaracariyāyaṃ tumhākaṃ upaṭṭhānaṃ ādito dassanaṃ, taṃ, bhante, paṭhamadassanaṃ. Onatavinatāti heṭṭhā upari ca onatā vinatā. Kampetvāti thokaṃ cāletvā dassanatthaṃ ekaninnādo tesaṃ hatthināgānañceva nāgayakkhakumbhaṇḍānaṃ devatānañca saddena. Brahmāno devānaṃ adaṃsūti sambandho.
สชฺฌายมกํสุ ปสาทนีเยสุ ปสาทวเสน สนฺนิปติตปริสาย ปสาทชนนตฺถํ ภควติ นิกฺขมิตฺวาติ ภควติ คนฺธกุฎิโต นิกฺขมิตฺวาฯ ธรติเยวาติ อทุฎฺฐตํ ปตฺวา ติฎฺฐเตวฯ
Sajjhāyamakaṃsu pasādanīyesu pasādavasena sannipatitaparisāya pasādajananatthaṃ bhagavati nikkhamitvāti bhagavati gandhakuṭito nikkhamitvā. Dharatiyevāti aduṭṭhataṃ patvā tiṭṭhateva.
โกณฺฑญฺญสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Koṇḍaññasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๙. โกณฺฑญฺญสุตฺตํ • 9. Koṇḍaññasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๙. โกณฺฑญฺญสุตฺตวณฺณนา • 9. Koṇḍaññasuttavaṇṇanā
