| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៩. កោណ្ឌញ្ញសុត្តវណ្ណនា
9. Koṇḍaññasuttavaṇṇanā
២១៧. នវមេ អញ្ញាសិកោណ្ឌញ្ញោតិ បឋមំ ធម្មស្ស អញ្ញាតត្តា ឯវំ គហិតនាមោ ថេរោ។ សុចិរស្សេវាតិ កីវចិរស្ស? ទ្វាទសន្នំ សំវច្ឆរានំ។ ឯត្តកំ កាលំ កត្ថ វិហាសីតិ។ ឆទ្ទន្តភវនេ មន្ទាកិនិបោក្ខរណិយា តីរេ បច្ចេកពុទ្ធានំ វសនដ្ឋានេ។ កស្មា? វិហារគរុតាយ។ សោ ហិ បញ្ញវា មហាសាវកោ។ យថេវ ភគវតោ, ឯវមស្ស ទសសហស្សចក្កវាឡេ ទេវមនុស្សានំ អព្ភន្តរេ គុណា បត្ថដាវ។ ទេវមនុស្សា តថាគតស្ស សន្តិកំ គន្ត្វា គន្ធមាលាទីហិ បូជំ កត្វា ‘‘អគ្គធម្មំ បដិវិទ្ធសាវកោ’’តិ អនន្តរំ ថេរំ ឧបសង្កមិត្វា បូជេន្តិ។ សន្តិកំ អាគតានញ្ច នាម តថារូបា ធម្មកថា វា បដិសន្ថារោ វា កាតព្ពោ ហោតិ។ ថេរោ ច វិហារគរុកោ, តេនស្ស សោ បបញ្ចោ វិយ ឧបដ្ឋាតិ។ ឥតិ វិហារគរុតាយ តត្ថ គន្ត្វា វិហាសិ។
217. Navame aññāsikoṇḍaññoti paṭhamaṃ dhammassa aññātattā evaṃ gahitanāmo thero. Sucirassevāti kīvacirassa? Dvādasannaṃ saṃvaccharānaṃ. Ettakaṃ kālaṃ kattha vihāsīti. Chaddantabhavane mandākinipokkharaṇiyā tīre paccekabuddhānaṃ vasanaṭṭhāne. Kasmā? Vihāragarutāya. So hi paññavā mahāsāvako. Yatheva bhagavato, evamassa dasasahassacakkavāḷe devamanussānaṃ abbhantare guṇā patthaṭāva. Devamanussā tathāgatassa santikaṃ gantvā gandhamālādīhi pūjaṃ katvā ‘‘aggadhammaṃ paṭividdhasāvako’’ti anantaraṃ theraṃ upasaṅkamitvā pūjenti. Santikaṃ āgatānañca nāma tathārūpā dhammakathā vā paṭisanthāro vā kātabbo hoti. Thero ca vihāragaruko, tenassa so papañco viya upaṭṭhāti. Iti vihāragarutāya tattha gantvā vihāsi.
អបរម្បិ ការណំ – ភិក្ខាចារវេលាយំ តាវ សព្ពសាវកា វស្សគ្គេន គច្ឆន្តិ។ ធម្មទេសនាកាលេ បន មជ្ឈដ្ឋានេ អលង្កតពុទ្ធាសនម្ហិ សត្ថរិ និសិន្នេ ទក្ខិណហត្ថបស្សេ ធម្មសេនាបតិ, វាមហត្ថបស្សេ មហាមោគ្គល្លានត្ថេរោ និសីទតិ, តេសំ បិដ្ឋិភាគេ អញ្ញាសិកោណ្ឌញ្ញត្ថេរស្ស អាសនំ បញ្ញាបេន្តិ។ សេសា ភិក្ខូ តំ បរិវារេត្វា និសីទន្តិ។ ទ្វេ អគ្គសាវកា អគ្គធម្មបដិវិទ្ធត្តា ច មហល្លកត្តា ច ថេរេ សគារវា ថេរំ មហាព្រហ្មំ វិយ អគ្គិក្ខន្ធំ វិយ អាសីវិសំ វិយ ច មញ្ញមានា ធុរាសនេ និសីទន្តា ឱត្តប្បន្តិ ហរាយន្តិ។ ថេរោ ចិន្តេសិ – ‘‘ឥមេហិ ធុរាសនត្ថាយ កប្បសតសហស្សាធិកំ អសង្ខ្យេយ្យំ បារមិយោ បូរិតា, តេ ឥទានិ ធុរាសនេ និសីទន្តា មម ឱត្តប្បន្តិ ហរាយន្តិ, ផាសុវិហារំ នេសំ ករិស្សាមី’’តិ។ សោ បតិរូបេ កាលេ តថាគតំ ឧបសង្កមិត្វា ‘‘ឥច្ឆាមហំ, ភន្តេ, ជនបទេ វសិតុ’’ន្តិ អាហ, សត្ថា អនុជានិ។
Aparampi kāraṇaṃ – bhikkhācāravelāyaṃ tāva sabbasāvakā vassaggena gacchanti. Dhammadesanākāle pana majjhaṭṭhāne alaṅkatabuddhāsanamhi satthari nisinne dakkhiṇahatthapasse dhammasenāpati, vāmahatthapasse mahāmoggallānatthero nisīdati, tesaṃ piṭṭhibhāge aññāsikoṇḍaññattherassa āsanaṃ paññāpenti. Sesā bhikkhū taṃ parivāretvā nisīdanti. Dve aggasāvakā aggadhammapaṭividdhattā ca mahallakattā ca there sagāravā theraṃ mahābrahmaṃ viya aggikkhandhaṃ viya āsīvisaṃ viya ca maññamānā dhurāsane nisīdantā ottappanti harāyanti. Thero cintesi – ‘‘imehi dhurāsanatthāya kappasatasahassādhikaṃ asaṅkhyeyyaṃ pāramiyo pūritā, te idāni dhurāsane nisīdantā mama ottappanti harāyanti, phāsuvihāraṃ nesaṃ karissāmī’’ti. So patirūpe kāle tathāgataṃ upasaṅkamitvā ‘‘icchāmahaṃ, bhante, janapade vasitu’’nti āha, satthā anujāni.
ថេរោ សេនាសនំ សំសាមេត្វា បត្តចីវរមាទាយ ឆទ្ទន្តភវនេ មន្ទាកិនិតីរំ គតោ។ បុព្ពេ បច្ចេកពុទ្ធានំ បារិចរិយាយ កតបរិចយា អដ្ឋសហស្សា ហត្ថិនាគា ថេរំ ទិស្វាវ ‘‘អម្ហាកំ បុញ្ញក្ខេត្តំ អាគត’’ន្តិ នខេហិ ចង្កមនំ និត្តិណំ កត្វា អាវរណសាខា ហរិត្វា ថេរស្ស វសនដ្ឋានំ បដិជគ្គិត្វា វត្តំ កត្វា សព្ពេ សន្និបតិត្វា មន្តយិំសុ – ‘‘សចេ ហិ មយំ ‘អយំ ថេរស្ស កត្តព្ពំ ករិស្សតិ, អយំ ករិស្សតី’តិ បដិបជ្ជិស្សាម, ថេរោ ពហុញាតិកគាមំ គតោ វិយ យថាធោតេនេវ បត្តេន គមិស្សតិ, វារេន នំ បដិជគ្គិស្សាម, ឯកស្ស បន វារេ បត្តេ សេសេហិបិ នប្បមជ្ជិតព្ព’’ន្តិ វារំ ឋបយិំសុ។ វារិកនាគោ បាតោវ ថេរស្ស មុខោទកញ្ច ទន្តកដ្ឋញ្ច ឋបេតិ, វត្តំ ករោតិ។
Thero senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya chaddantabhavane mandākinitīraṃ gato. Pubbe paccekabuddhānaṃ pāricariyāya kataparicayā aṭṭhasahassā hatthināgā theraṃ disvāva ‘‘amhākaṃ puññakkhettaṃ āgata’’nti nakhehi caṅkamanaṃ nittiṇaṃ katvā āvaraṇasākhā haritvā therassa vasanaṭṭhānaṃ paṭijaggitvā vattaṃ katvā sabbe sannipatitvā mantayiṃsu – ‘‘sace hi mayaṃ ‘ayaṃ therassa kattabbaṃ karissati, ayaṃ karissatī’ti paṭipajjissāma, thero bahuñātikagāmaṃ gato viya yathādhoteneva pattena gamissati, vārena naṃ paṭijaggissāma, ekassa pana vāre patte sesehipi nappamajjitabba’’nti vāraṃ ṭhapayiṃsu. Vārikanāgo pātova therassa mukhodakañca dantakaṭṭhañca ṭhapeti, vattaṃ karoti.
មន្ទាកិនិបោក្ខរណី នាម ចេសា បណ្ណាសយោជនា ហោតិ។ តស្សា បញ្ចវីសតិយោជនមត្តេ ឋានេ សេវាលោ វា បណកំ វា នត្ថិ, ផលិកវណ្ណំ ឧទកមេវ ហោតិ។ តតោ បរំ បន កដិប្បមាណេ ឧទកេ អឌ្ឍយោជនវិត្ថតំ សេសបទុមវនំ បណ្ណាសយោជនំ សរំ បរិក្ខិបិត្វា ឋិតំ។ តទនន្តរំ តាវ មហន្តមេវ រត្តបទុមវនំ, តទនន្តរំ រត្តកុមុទវនំ, តទនន្តរំ សេតកុមុទវនំ, តទនន្តរំ នីលុប្បលវនំ, តទនន្តរំ រត្តុប្បលវនំ, តទនន្តរំ សុគន្ធរត្តសាលិវនំ, តទនន្តរំ ឯឡាលុកលាពុកុម្ភណ្ឌាទីនិ មធុររសានិ វល្លិផលានិ, តទនន្តរំ អឌ្ឍយោជនវិត្ថារមេវ ឧច្ឆុវនំ, តត្ថ បូគរុក្ខក្ខន្ធប្បមាណា ឧច្ឆូ, តទនន្តរំ កទលិវនំ, យតោ ទុវេ បក្កានិ ខាទន្តា កិលមន្តិ, តទនន្តរំ ចាដិប្បមាណផលំ បនសវនំ, តទនន្តរំ ជម្ពុវនំ, តទនន្តរំ អម្ពវនំ, តទនន្តរំ កបិត្ថវនន្តិ។ សង្ខេបតោ តស្មិំ ទហេ ខាទិតព្ពយុត្តកំ ផលំ នាម នត្ថីតិ ន វត្តព្ពំ។ កុសុមានំ បុប្ផនសមយេ វាតោ រេណុវដ្ដិំ ឧដ្ឋាបេត្វា បទុមិនិបត្តេសុ ឋបេតិ, តត្ថ ឧទកផុសិតានិ បតន្តិ។ តតោ អាទិច្ចបាកេន បច្ចិត្វា បក្កបយោឃនិកា វិយ តិដ្ឋតិ, ឯតំ បោក្ខរមធុ នាម , តំ ថេរស្ស អាហរិត្វា ទេន្តិ។ មុឡាលំ នង្គលសីសមត្តំ ហោតិ, តម្បិ អាហរិត្វា ទេន្តិ។ ភិសំ មហាភេរិបោក្ខរប្បមាណំ ហោតិ, តស្ស ឯកស្មិំ បព្ពេ បាទឃដកប្បមាណំ ខីរំ ហោតិ, តំ អាហរិត្វា ទេន្តិ។ បោក្ខរដ្ឋីនិ មធុសក្ខរាយ យោជេត្វា ទេន្តិ។ ឧច្ឆុំ បាសាណបិដ្ឋេ ឋបេត្វា បាទេន អក្កមន្តិ។ តតោ រសោ បគ្ឃរិត្វា សោណ្ឌិអាវាដេ បូរេត្វា, អាទិច្ចបាកេន បច្ចិត្វា ខីរបាសាណបិណ្ឌោ វិយ តិដ្ឋតិ, តំ អាហរិត្វា ទេន្តិ។ បនសកទលិអម្ពបក្កាទីសុ កថាវ នត្ថិ។
Mandākinipokkharaṇī nāma cesā paṇṇāsayojanā hoti. Tassā pañcavīsatiyojanamatte ṭhāne sevālo vā paṇakaṃ vā natthi, phalikavaṇṇaṃ udakameva hoti. Tato paraṃ pana kaṭippamāṇe udake aḍḍhayojanavitthataṃ sesapadumavanaṃ paṇṇāsayojanaṃ saraṃ parikkhipitvā ṭhitaṃ. Tadanantaraṃ tāva mahantameva rattapadumavanaṃ, tadanantaraṃ rattakumudavanaṃ, tadanantaraṃ setakumudavanaṃ, tadanantaraṃ nīluppalavanaṃ, tadanantaraṃ rattuppalavanaṃ, tadanantaraṃ sugandharattasālivanaṃ, tadanantaraṃ eḷālukalābukumbhaṇḍādīni madhurarasāni valliphalāni, tadanantaraṃ aḍḍhayojanavitthārameva ucchuvanaṃ, tattha pūgarukkhakkhandhappamāṇā ucchū, tadanantaraṃ kadalivanaṃ, yato duve pakkāni khādantā kilamanti, tadanantaraṃ cāṭippamāṇaphalaṃ panasavanaṃ, tadanantaraṃ jambuvanaṃ, tadanantaraṃ ambavanaṃ, tadanantaraṃ kapitthavananti. Saṅkhepato tasmiṃ dahe khāditabbayuttakaṃ phalaṃ nāma natthīti na vattabbaṃ. Kusumānaṃ pupphanasamaye vāto reṇuvaṭṭiṃ uṭṭhāpetvā paduminipattesu ṭhapeti, tattha udakaphusitāni patanti. Tato ādiccapākena paccitvā pakkapayoghanikā viya tiṭṭhati, etaṃ pokkharamadhu nāma , taṃ therassa āharitvā denti. Muḷālaṃ naṅgalasīsamattaṃ hoti, tampi āharitvā denti. Bhisaṃ mahābheripokkharappamāṇaṃ hoti, tassa ekasmiṃ pabbe pādaghaṭakappamāṇaṃ khīraṃ hoti, taṃ āharitvā denti. Pokkharaṭṭhīni madhusakkharāya yojetvā denti. Ucchuṃ pāsāṇapiṭṭhe ṭhapetvā pādena akkamanti. Tato raso paggharitvā soṇḍiāvāṭe pūretvā, ādiccapākena paccitvā khīrapāsāṇapiṇḍo viya tiṭṭhati, taṃ āharitvā denti. Panasakadaliambapakkādīsu kathāva natthi.
កេលាសបព្ពតេ នាគទត្តោ នាម ទេវបុត្តោ វសតិ។ ថេរោ កាលេន កាលំ តស្ស វិមានទ្វារំ គច្ឆតិ។ សោ នវសប្បិបោក្ខរមធុចុណ្ណយុត្តស្ស និរុទកបាយាសស្ស បត្តំ បូរេត្វា ទេតិ។ សោ កិរ កស្សបពុទ្ធកាលេ វីសតិវស្សសហស្សានិ សុគន្ធសប្បិនា ខីរសលាកំ អទាសិ។ តេនស្សេតំ ភោជនំ ឧប្បជ្ជតិ។ ឯវំ ថេរោ ទ្វាទស វស្សានិ វសិត្វា អត្តនោ អាយុសង្ខារំ ឱលោកេន្តោ បរិក្ខីណភាវំ ញត្វា ‘‘កត្ថ បរិនិព្ពាយិស្សាមី’’តិ ចិន្តេត្វា – ‘‘ហត្ថិនាគេហិ មំ ទ្វាទស វស្សានិ ឧបដ្ឋហន្តេហិ ទុក្ករំ កតំ, សត្ថារំ អនុជានាបេត្វា ឯតេសំយេវ សន្តិកេ បរិនិព្ពាយិស្សាមី’’តិ អាកាសេន ភគវតោ សន្តិកំ អគមាសិ។ តេន វុត្តំ ‘‘សុចិរស្សេវ យេន ភគវា តេនុបសង្កមី’’តិ។
Kelāsapabbate nāgadatto nāma devaputto vasati. Thero kālena kālaṃ tassa vimānadvāraṃ gacchati. So navasappipokkharamadhucuṇṇayuttassa nirudakapāyāsassa pattaṃ pūretvā deti. So kira kassapabuddhakāle vīsativassasahassāni sugandhasappinā khīrasalākaṃ adāsi. Tenassetaṃ bhojanaṃ uppajjati. Evaṃ thero dvādasa vassāni vasitvā attano āyusaṅkhāraṃ olokento parikkhīṇabhāvaṃ ñatvā ‘‘kattha parinibbāyissāmī’’ti cintetvā – ‘‘hatthināgehi maṃ dvādasa vassāni upaṭṭhahantehi dukkaraṃ kataṃ, satthāraṃ anujānāpetvā etesaṃyeva santike parinibbāyissāmī’’ti ākāsena bhagavato santikaṃ agamāsi. Tena vuttaṃ ‘‘sucirasseva yena bhagavā tenupasaṅkamī’’ti.
នាមញ្ចាតិ កស្មា នាមំ សាវេតិ? ថេរញ្ហិ កេចិ សញ្ជានន្តិ, កេចិ ន សញ្ជានន្តិ។ តត្ថ ថេរោ ចិន្តេសិ – ‘‘យេ មំ អជានន្តា ‘កោ ឯស បណ្ឌរសីសោ ឱភគ្គោ គោបានសិវង្កោ មហល្លកោ សត្ថារា សទ្ធិំ បដិសន្ថារំ ករោតី’តិ ចិត្តំ បទូសេស្សន្តិ, តេ អបាយបូរកា ភវិស្សន្តិ។ យេ បន មំ ជានន្តា – ‘ទសសហស្សចក្កវាឡេ សត្ថា វិយ បញ្ញាតោ បាកដោ មហាសាវកោ’តិ ចិត្តំ បសាទេស្សន្តិ, តេ សគ្គូបគា ភវិស្សន្តី’’តិ, សត្តានំ អបាយមគ្គំ បិទហិត្វា សគ្គមគ្គំ វិវរន្តោ នាមំ សាវេតិ។
Nāmañcāti kasmā nāmaṃ sāveti? Therañhi keci sañjānanti, keci na sañjānanti. Tattha thero cintesi – ‘‘ye maṃ ajānantā ‘ko esa paṇḍarasīso obhaggo gopānasivaṅko mahallako satthārā saddhiṃ paṭisanthāraṃ karotī’ti cittaṃ padūsessanti, te apāyapūrakā bhavissanti. Ye pana maṃ jānantā – ‘dasasahassacakkavāḷe satthā viya paññāto pākaṭo mahāsāvako’ti cittaṃ pasādessanti, te saggūpagā bhavissantī’’ti, sattānaṃ apāyamaggaṃ pidahitvā saggamaggaṃ vivaranto nāmaṃ sāveti.
ពុទ្ធានុពុទ្ធោតិ បឋមំ សត្ថា ចត្តារិ សច្ចានិ ពុជ្ឈិ, បច្ឆា ថេរោ, តស្មា ពុទ្ធានុពុទ្ធោតិ, វុច្ចតិ។ តិព្ពនិក្កមោតិ ពាឡ្ហវីរិយោ។ វិវេកានន្តិ តិណ្ណំ វិវេកានំ។ តេវិជ្ជោ, ចេតោបរិយាយកោវិទោតិ ឆសុ អភិញ្ញាសុ ចតស្សោ វទតិ។ ឥតរា ទ្វេ កិញ្ចាបិ ន វុត្តា, ថេរោ បន ឆឡភិញ្ញោវ។ ឥមិស្សា ច គាថាយ បរិយោសានេ បរិសា សន្និសីទិ។ បរិសាយ សន្និសិន្នភាវំ ញត្វា ថេរោ សត្ថារា សទ្ធិំ បដិសន្ថារំ កត្វា ‘‘បរិក្ខីណា មេ, ភន្តេ, អាយុសង្ខារា, បរិនិព្ពាយិស្សាមី’’តិ, បរិនិព្ពានកាលំ អនុជានាបេសិ ។ កត្ថ បរិនិព្ពាយិស្សសិ កោណ្ឌញ្ញាតិ? ឧបដ្ឋាកេហិ មេ, ភន្តេ, ហត្ថិនាគេហិ ទុក្ករំ កតំ, តេសំ សន្តិកេតិ។ សត្ថា អនុជានិ។
Buddhānubuddhoti paṭhamaṃ satthā cattāri saccāni bujjhi, pacchā thero, tasmā buddhānubuddhoti, vuccati. Tibbanikkamoti bāḷhavīriyo. Vivekānanti tiṇṇaṃ vivekānaṃ. Tevijjo, cetopariyāyakovidoti chasu abhiññāsu catasso vadati. Itarā dve kiñcāpi na vuttā, thero pana chaḷabhiññova. Imissā ca gāthāya pariyosāne parisā sannisīdi. Parisāya sannisinnabhāvaṃ ñatvā thero satthārā saddhiṃ paṭisanthāraṃ katvā ‘‘parikkhīṇā me, bhante, āyusaṅkhārā, parinibbāyissāmī’’ti, parinibbānakālaṃ anujānāpesi . Kattha parinibbāyissasi koṇḍaññāti? Upaṭṭhākehi me, bhante, hatthināgehi dukkaraṃ kataṃ, tesaṃ santiketi. Satthā anujāni.
ថេរោ ទសពលំ បទក្ខិណំ កត្វា – ‘‘បុព្ពំ តំ មេ, ភន្តេ, បឋមទស្សនំ, ឥទំ បច្ឆិមទស្សន’’ន្តិ បរិទេវន្តេ មហាជនេ សត្ថារំ វន្ទិត្វា និក្ខមិត្វា, ទ្វារកោដ្ឋកេ ឋិតោ – ‘‘មា សោចិត្ថ, មា បរិទេវិត្ថ, ពុទ្ធា វា ហោន្តុ ពុទ្ធសាវកា វា, ឧប្បន្នា សង្ខារា អភិជ្ជនកា នាម នត្ថី’’តិ មហាជនំ ឱវទិត្វា បស្សន្តស្សេវ មហាជនស្ស វេហាសំ អព្ភុគ្គម្ម មន្ទាកិនិតីរេ ឱតរិត្វា បោក្ខរណិយំ ន្ហត្វា និវត្ថនិវាសនោ កតុត្តរាសង្គោ សេនាសនំ សំសាមេត្វា ផលសមាបត្តិយា តយោ យាមេ វីតិនាមេត្វា ពលវបច្ចូសសមយេ បរិនិព្ពាយិ។ ថេរស្ស សហបរិនិព្ពានា ហិមវតិ សព្ពរុក្ខា បុប្ផេហិ ច ផលេហិ ច ឱនតវិនតា អហេសុំ។ វារិកនាគោ ថេរស្ស បរិនិព្ពុតភាវំ អជានន្តោ បាតោវ មុខោទកទន្តកដ្ឋានិ ឧបដ្ឋបេត្វា វត្តំ កត្វា ខាទនីយផលានិ អាហរិត្វា ចង្កមនកោដិយំ អដ្ឋាសិ។ សោ យាវ សូរិយុគ្គមនា ថេរស្ស និក្ខមនំ អបស្សន្តោ ‘‘កិំ នុ ខោ ឯតំ? បុព្ពេ អយ្យោ បាតោវ ចង្កមតិ, មុខំ ធោវតិ។ អជ្ជ បន បណ្ណសាលតោបិ ន និក្ខមតី’’តិ កុដិទ្វារំ កម្បេត្វា ឱលោកេន្តោ ថេរំ និសិន្នកមេវ ទិស្វា ហត្ថំ បសារេត្វា បរាមសិត្វា អស្សាសបស្សាសេ បរិយេសន្តោ តេសំ អប្បវត្តិភាវំ ញត្វា – ‘‘បរិនិព្ពុតោ ថេរោ’’តិ សោណ្ឌំ មុខេ បក្ខិបិត្វា មហារវំ វិរវិ។ សកលហិមវន្តោ ឯកនិន្នាទោ អហោសិ។ អដ្ឋនាគសហស្សានិ សន្និបតិត្វា ថេរំ ជេដ្ឋកនាគស្ស កុម្ភេ និសីទាបេត្វា សុបុប្ផិតរុក្ខសាខា គហេត្វា បរិវារេត្វា សកលហិមវន្តំ អនុវិចរិត្វា សកដ្ឋានមេវ អាគតា។
Thero dasabalaṃ padakkhiṇaṃ katvā – ‘‘pubbaṃ taṃ me, bhante, paṭhamadassanaṃ, idaṃ pacchimadassana’’nti paridevante mahājane satthāraṃ vanditvā nikkhamitvā, dvārakoṭṭhake ṭhito – ‘‘mā socittha, mā paridevittha, buddhā vā hontu buddhasāvakā vā, uppannā saṅkhārā abhijjanakā nāma natthī’’ti mahājanaṃ ovaditvā passantasseva mahājanassa vehāsaṃ abbhuggamma mandākinitīre otaritvā pokkharaṇiyaṃ nhatvā nivatthanivāsano katuttarāsaṅgo senāsanaṃ saṃsāmetvā phalasamāpattiyā tayo yāme vītināmetvā balavapaccūsasamaye parinibbāyi. Therassa sahaparinibbānā himavati sabbarukkhā pupphehi ca phalehi ca onatavinatā ahesuṃ. Vārikanāgo therassa parinibbutabhāvaṃ ajānanto pātova mukhodakadantakaṭṭhāni upaṭṭhapetvā vattaṃ katvā khādanīyaphalāni āharitvā caṅkamanakoṭiyaṃ aṭṭhāsi. So yāva sūriyuggamanā therassa nikkhamanaṃ apassanto ‘‘kiṃ nu kho etaṃ? Pubbe ayyo pātova caṅkamati, mukhaṃ dhovati. Ajja pana paṇṇasālatopi na nikkhamatī’’ti kuṭidvāraṃ kampetvā olokento theraṃ nisinnakameva disvā hatthaṃ pasāretvā parāmasitvā assāsapassāse pariyesanto tesaṃ appavattibhāvaṃ ñatvā – ‘‘parinibbuto thero’’ti soṇḍaṃ mukhe pakkhipitvā mahāravaṃ viravi. Sakalahimavanto ekaninnādo ahosi. Aṭṭhanāgasahassāni sannipatitvā theraṃ jeṭṭhakanāgassa kumbhe nisīdāpetvā supupphitarukkhasākhā gahetvā parivāretvā sakalahimavantaṃ anuvicaritvā sakaṭṭhānameva āgatā.
សក្កោ វិស្សកម្មំ អាមន្តេសិ – ‘‘តាត, អម្ហាកំ ជេដ្ឋភាតា បរិនិព្ពុតោ, សក្ការំ ករិស្សាម, នវយោជនិកំ សព្ពរតនមយំ កូដាគារំ មាបេហី’’តិ។ សោ តថា កត្វា ថេរំ តត្ថ និបជ្ជាបេត្វា ហត្ថិនាគានំ អទាសិ។ តេ កូដាគារំ ឧក្ខិបិត្វា តិយោជនសហស្សំ ហិមវន្តំ បុនប្បុនំ អាវិជ្ឈិំសុ ។ តេសំ ហត្ថតោ អាកាសដ្ឋកា ទេវា គហេត្វា សាធុកីឡិតំ កីឡិំសុ។ តតោ វស្សវលាហកា សីតវលាហកា ឧណ្ហវលាហកា ចាតុមហារាជិកា តាវតិំសាតិ ឯតេនុបាយេន យាវ ព្រហ្មលោកា កូដាគារំ អគមាសិ, បុន ព្រហ្មានោ ទេវានន្តិ អនុបុព្ពេន ហត្ថិនាគានំយេវ កូដាគារំ អទំសុ។ ឯកេកា ទេវតា ចតុរង្គុលមត្តំ ចន្ទនឃដិកំ អាហរិ, ចិតកោ នវយោជនិកោ អហោសិ។ កូដាគារំ ចិតកំ អារោបយិំសុ។ បញ្ច ភិក្ខុសតានិ អាកាសេនាគន្ត្វា សព្ពរត្តិំ សជ្ឈាយមកំសុ។ អនុរុទ្ធត្ថេរោ ធម្មំ កថេសិ, ពហូនំ ទេវតានំ ធម្មាភិសមយោ អហោសិ។ បុនទិវសេ អរុណុគ្គមនវេលាយមេវ ចិតកំ និព្ពាបេត្វា សុមនមកុឡវណ្ណានំ ធាតូនំ បរិសាវនំ បូរេត្វា ភគវតិ និក្ខមិត្វា វេឡុវនវិហារកោដ្ឋកំ សម្បត្តេ អាហរិត្វា សត្ថុ ហត្ថេ ឋបយិំសុ។ សត្ថា ធាតុបរិសាវនំ គហេត្វា បថវិយា ហត្ថំ បសារេសិ, មហាបថវិំ ភិន្ទិត្វា រជតពុព្ពុឡសទិសំ ចេតិយំ និក្ខមិ។ សត្ថា សហត្ថេន ចេតិយេ ធាតុយោ និធេសិ។ អជ្ជាបិ កិរ តំ ចេតិយំ ធរតិយេវាតិ។ នវមំ។
Sakko vissakammaṃ āmantesi – ‘‘tāta, amhākaṃ jeṭṭhabhātā parinibbuto, sakkāraṃ karissāma, navayojanikaṃ sabbaratanamayaṃ kūṭāgāraṃ māpehī’’ti. So tathā katvā theraṃ tattha nipajjāpetvā hatthināgānaṃ adāsi. Te kūṭāgāraṃ ukkhipitvā tiyojanasahassaṃ himavantaṃ punappunaṃ āvijjhiṃsu . Tesaṃ hatthato ākāsaṭṭhakā devā gahetvā sādhukīḷitaṃ kīḷiṃsu. Tato vassavalāhakā sītavalāhakā uṇhavalāhakā cātumahārājikā tāvatiṃsāti etenupāyena yāva brahmalokā kūṭāgāraṃ agamāsi, puna brahmāno devānanti anupubbena hatthināgānaṃyeva kūṭāgāraṃ adaṃsu. Ekekā devatā caturaṅgulamattaṃ candanaghaṭikaṃ āhari, citako navayojaniko ahosi. Kūṭāgāraṃ citakaṃ āropayiṃsu. Pañca bhikkhusatāni ākāsenāgantvā sabbarattiṃ sajjhāyamakaṃsu. Anuruddhatthero dhammaṃ kathesi, bahūnaṃ devatānaṃ dhammābhisamayo ahosi. Punadivase aruṇuggamanavelāyameva citakaṃ nibbāpetvā sumanamakuḷavaṇṇānaṃ dhātūnaṃ parisāvanaṃ pūretvā bhagavati nikkhamitvā veḷuvanavihārakoṭṭhakaṃ sampatte āharitvā satthu hatthe ṭhapayiṃsu. Satthā dhātuparisāvanaṃ gahetvā pathaviyā hatthaṃ pasāresi, mahāpathaviṃ bhinditvā rajatabubbuḷasadisaṃ cetiyaṃ nikkhami. Satthā sahatthena cetiye dhātuyo nidhesi. Ajjāpi kira taṃ cetiyaṃ dharatiyevāti. Navamaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៩. កោណ្ឌញ្ញសុត្តំ • 9. Koṇḍaññasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៩. កោណ្ឌញ្ញសុត្តវណ្ណនា • 9. Koṇḍaññasuttavaṇṇanā
