Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / པཱཙིཏྱཱདིཡོཛནཱཔཱལི༹ • Pācityādiyojanāpāḷi

    ༡༠. ཀོསམྦཀཀྑནྡྷཀཾ

    10. Kosambakakkhandhakaṃ

    ༢༧༡. ཀོསམྦཀཝིཝཱདཀཐཱ

    271. Kosambakavivādakathā

    ༤༥༡. ཀོསམྦཀཀྑནྡྷཀེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱཏི ཡོཛནཱ། ཝིནཡཾ པཱལི༹ཏོ ཙ, ཏདཏྠཏོ ཙ དྷཱརེཏཱིཏི ཝིནཡདྷརོ, ཏཐཱ སུཏྟནྟཾ དྷཱརེཏཱིཏི སུཏྟནྟིཀོ། ཏེསཱུཏི དྭཱིསུ བྷིཀྑཱུསུ། སུཏྟནྟིཀོ བྷིཀྑུ ནིཀྑམཱིཏི སམྦནྡྷོ། ཨཱཙམནཨུདཀཱཝསེསནྟི ཨཱཙམེཏི དྷོཝཏི ཨནེནཱཏི ཨཱཙམནཾ, ཏམེཝ ཨུདཀཾ ཨཱཙམནཨུདཀཾ, ཏམེཝ ཨཝསེསཾ ཨཱཙམནཨུདཀཱཝསེསཾ, ཨཝསེསཨཱཙམནཨུདཀནྟི ཨཏྠོ། ཏཾ བྷིཀྑུནྟི སུཏྟནྟིཀཾ བྷིཀྑུཾ། ཨེཏྠཱཏི ཨཱཙམནཨུདཀཱཝསེསཊྛཔནེ། ‘‘སཙེ ཧོཏི, དེསེསྶཱམཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཨཏྟནོ སུབྦཙབྷཱཝཉྩ སིཀྑཱཀཱམཏཉྩ དསྶེཏི། ཏེཏི ཏཡཱ, ཀཐནྟི སམྦནྡྷོ། ཨཐ ཝཱ ཏེཏི ཏུཡ྄ཧཾ, ནཏྠཱིཏི སམྦནྡྷོ། ཨསཉྩིཙྩ ཨསཏིཡཱ ཀཏཏྟཱ ཨནཱཔཏྟིཔཀྑོཔི བྷཝེཡྻཱཏི ཨཱཧ ‘‘ནཏྠི ཨཱཔཏྟཱི’’ཏི། ཨེཏྠ པན ཨཱཔཏྟིཡེཝ། སོཏི སུཏྟནྟིཀོ།

    451. Kosambakakkhandhake ayamanupubbikathā evaṃ veditabbāti yojanā. Vinayaṃ pāḷito ca, tadatthato ca dhāretīti vinayadharo, tathā suttantaṃ dhāretīti suttantiko. Tesūti dvīsu bhikkhūsu. Suttantiko bhikkhu nikkhamīti sambandho. Ācamanaudakāvasesanti ācameti dhovati anenāti ācamanaṃ, tameva udakaṃ ācamanaudakaṃ, tameva avasesaṃ ācamanaudakāvasesaṃ, avasesaācamanaudakanti attho. Taṃ bhikkhunti suttantikaṃ bhikkhuṃ. Etthāti ācamanaudakāvasesaṭṭhapane. ‘‘Sace hoti, desessāmī’’ti iminā attano subbacabhāvañca sikkhākāmatañca dasseti. Teti tayā, kathanti sambandho. Atha vā teti tuyhaṃ, natthīti sambandho. Asañcicca asatiyā katattā anāpattipakkhopi bhaveyyāti āha ‘‘natthi āpattī’’ti. Ettha pana āpattiyeva. Soti suttantiko.

    ཝིནཡདྷརོཔཱིཏི ཝིནཡདྷརོ པན, ཨཱརོཙེསཱིཏི སམྦནྡྷོ། ཨཱཔཛྫམཱནོཔཱིཏི པིསདྡོ གརཧཏྠོ། ཏེཏི ཝིནཡདྷརསྶ ནིསྶིཏཀཱ, ཨཱཧཾསཱུཏི སམྦནྡྷོ། ཏསྶཱཏི སུཏྟནྟིཀསྶ། ཏེཏི སུཏྟནྟིཀསྶ ནིསྶིཏཀཱ, ཨཱརོཙེསུནྟི སམྦནྡྷོ། སོཏི སུཏྟནྟིཀོ། མུསཱཝཱདཱིཏི ཨབྷཱུཏཏོ, ཨབྷཱུཏཾ ཝཱ ཝཙནཾ ཝདནསཱིལོ། ཨེསོཏི ཝིནཡདྷརོ། ཏེཏི སུཏྟནྟིཀསྶ ནིསྶིཏཀཱ, ཨཱཧཾསཱུཏི སམྦནྡྷོ། ཏཏོཏི ཀལཧཝཌྜྷནཀཱརཎཱ། ཝིནཡདྷརོ ཨཀཱསཱིཏི སམྦནྡྷོ།

    Vinayadharopīti vinayadharo pana, ārocesīti sambandho. Āpajjamānopīti pisaddo garahattho. Teti vinayadharassa nissitakā, āhaṃsūti sambandho. Tassāti suttantikassa. Teti suttantikassa nissitakā, ārocesunti sambandho. Soti suttantiko. Musāvādīti abhūtato, abhūtaṃ vā vacanaṃ vadanasīlo. Esoti vinayadharo. Teti suttantikassa nissitakā, āhaṃsūti sambandho. Tatoti kalahavaḍḍhanakāraṇā. Vinayadharo akāsīti sambandho.

    ༤༥༣. ‘‘ན ཏཱཝ བྷིནྣོ’’ཏི ཨིམིནཱ བྷིནྣོཏི ཨེཏྠ ཏཔཙྩཡསྶ ཨཝསྶམྦྷཱཝིཡཏྠེ ཨནཱགཏཀཱལིཀཏཾ དསྶེཏི། ཏམེཝཏྠཾ སཧ ཨུཔམཱཡ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཔིཙཱ’’ཏིཨཱདི། ནྟི སསྶཾ། ‘‘བྷིཛྫིསྶཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ བྷིཛྫིསྶཏཱིཏི བྷིནྣོཏི ཝཙནཏྠཾ དསྶེཏི། སོ ཙ ཁོཏི སངྒྷོ། ཀལཧཝསེན བྷིཛྫིསྶཏཱིཏི སམྦནྡྷོ། སམྦྷམཨཏྠཝསེནཱཏི སཾཝེགཨཏྠཝསེན། སམྦྷམསདྡོ ཧི ཏཱིསུ ཨཏྠེསུ ཝཏྟཏི གཱརཝེ, བྷཱིཏིཡཾ, སཾཝེགེ ཙཱཏི། ཨིདྷ པན སཾཝེགེ ཝཏྟཏི། བྷིཀྑུསངྒྷསྶ བྷིནྣེ སཾཝེགཨཏྠཝསེནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ། ཨིདཾ ཧེཊྛཱ ཀཐིཏཱཡ ‘‘བྷཡེ ཀོདྷེ པསཾསཱཡ’’ནྟི གཱཐཱཡ (པཱརཱ॰ ཨཊྛ॰ ༡.༡༥) ཙསདྡེན སམྤིཎྜིཏཾ སམྦྷམཨཏྠཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ། ཨེཏྠཱཏི ‘‘བྷིནྣོ བྷིཀྑུསངྒྷོ བྷིནྣོ བྷིཀྑུསངྒྷོ’’ཏི པཱཋེ། ཨཱམེཌིཏནྟི ཨཱ པུནཔྤུནཾ བྷཡཱདིཔཱིལི༹ཏཏྟཱ མེཌེན ཨུམྨཱདེན ཨིཏཾ ཀཐིཏཾ ཨཱམེཌིཏཾ།

    453. ‘‘Na tāva bhinno’’ti iminā bhinnoti ettha tapaccayassa avassambhāviyatthe anāgatakālikataṃ dasseti. Tamevatthaṃ saha upamāya dassento āha ‘‘apicā’’tiādi. Tanti sassaṃ. ‘‘Bhijjissatī’’ti iminā bhijjissatīti bhinnoti vacanatthaṃ dasseti. So ca khoti saṅgho. Kalahavasena bhijjissatīti sambandho. Sambhamaatthavasenāti saṃvegaatthavasena. Sambhamasaddo hi tīsu atthesu vattati gārave, bhītiyaṃ, saṃvege cāti. Idha pana saṃvege vattati. Bhikkhusaṅghassa bhinne saṃvegaatthavasenāti adhippāyo. Idaṃ heṭṭhā kathitāya ‘‘bhaye kodhe pasaṃsāya’’nti gāthāya (pārā. aṭṭha. 1.15) casaddena sampiṇḍitaṃ sambhamaatthaṃ sandhāya vuttanti daṭṭhabbaṃ. Etthāti ‘‘bhinno bhikkhusaṅgho bhinno bhikkhusaṅgho’’ti pāṭhe. Āmeḍitanti ā punappunaṃ bhayādipīḷitattā meḍena ummādena itaṃ kathitaṃ āmeḍitaṃ.

    ༤༥༤. ཧཱིཏི ཝིཏྠཱརོ། བྷགཝཱ ཝདེཡྻཱཏི སམྦནྡྷོ། ཨུཀྑིཔནྟི ཨཔནེནྟཱིཏི ཨུཀྑེཔཀཱ། ཨུཀྑིཏྟམནུཝཏྟནྟཱིཏི ཨུཀྑིཏྟཱནུཝཏྟཀཱ། ཨེཏེསནྟི ཨུཀྑིཏྟཱནུཝཏྟཀཱནཾ། པུན ཨེཏེསནྟི ཨུཀྑེཔཀཱནཾ། པཀྑོཏི སཁཱ། ཏནྟིམེཝཱཏི པཱལི༹མེཝ, བྱཱཔཱརམེཝ ཝཱ།

    454.ti vitthāro. Bhagavā vadeyyāti sambandho. Ukkhipanti apanentīti ukkhepakā. Ukkhittamanuvattantīti ukkhittānuvattakā. Etesanti ukkhittānuvattakānaṃ. Puna etesanti ukkhepakānaṃ. Pakkhoti sakhā. Tantimevāti pāḷimeva, byāpārameva vā.

    ༤༥༥. ཡོཏི བྷིཀྑུ། ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏཱིཏི སམྦནྡྷོ། ཏུམྷེཏི དྷམྨཝཱདིནོ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ། ཀིཾ བྷཎཐཱཏི ཀིཾ ཝཙནཾ བྷཎཐ། ཨིཏི པུཙྪིཏྭཱཏི སམྦནྡྷོ། ཏེསཉྩཱཏི དྷམྨཝཱདཱིནཉྩ། ཨིཏརེསཉྩཱཏི ཨདྷམྨཝཱདཱིནཉྩ། ཨིམེཏི ཨཏྟནོ པཀྑེ ཨིམེ བྷིཀྑཱུ། ཏེསནྟི ཨདྷམྨཝཱདཱིནཾ། ‘‘ཀམྨཾ ཀོཔེཏཱི’’ཏི ‘‘ནཱནཱསཾཝཱསཀཙཏུཏྠོ ཙེ བྷིཀྑཝེ ཀམྨཾ ཀརེཡྻ, ཨཀམྨཾ, ན ཙ ཀརཎཱིཡ’’ནྟི ཝཙནཏོ (མཧཱཝ॰ ༣༨༩) ཀམྨཾ ཀོཔེཏི། ཨིཏརེསམྤཱིཏི དྷམྨཝཱདཱིནམྤི། དྷམྨཝཱདཱིནཾ པཀྑེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨདྷམྨཝཱདཱིནཾ ལདྡྷིཾ གཎྷནྟོཔི དྷམྨཝཱདཱིནཾ ནཱནཱསཾཝཱསཀོ ཧོཏིཡེཝ, ཨཡཾ ནཡོ ཝུཏྟནཡསྶ ཨཏྠཏོ སིདྡྷོཏི ཀཏྭཱ ཨིདྷ ན ཝུཏྟོ། ཨེཝནྟིཨཱདི ནིགམནཾ། ཡོཏི བྷིཀྑུ, པཝིསཏི གཎྷཱཏཱིཏི སམྦནྡྷོ། ནིསིནྣོ ཧུཏྭཱཏི ཡོཛནཱ། ཨིམེཏི ཨཏྟནོ པཀྑེ ཨིམེ བྷིཀྑཱུ། ཨིཏརེཏི པརཔཀྑེ ཨིཏརེ བྷིཀྑཱུ། ཏེསནྟི དྷམྨཝཱདཱིནཾ། ཡཏྠ ཏཏྠ ཝཱ པན པཀྑེཏི ཡསྨིཾ ཀསྨིཾཙི ཝཱ དྷམྨཝཱདཱིནཾ པཀྑེ། ཨིམེ དྷམྨཝཱདིནོཏི གཎྷཱཏཱིཏི ཏཾཏཾཔཀྑགཏེ བྷིཀྑཱུ ཡཱཐཱཝཏོ ཝཱ ཨཡཱཐཱཝཏོ ཝཱ ‘‘ཨིམེ དྷམྨཝཱདིནོ’’ཏི གཎྷཱཏི།

    455.Yoti bhikkhu. Cittaṃ uppādetīti sambandho. Tumheti dhammavādino sandhāya vuttaṃ. Kiṃ bhaṇathāti kiṃ vacanaṃ bhaṇatha. Iti pucchitvāti sambandho. Tesañcāti dhammavādīnañca. Itaresañcāti adhammavādīnañca. Imeti attano pakkhe ime bhikkhū. Tesanti adhammavādīnaṃ. ‘‘Kammaṃ kopetī’’ti ‘‘nānāsaṃvāsakacatuttho ce bhikkhave kammaṃ kareyya, akammaṃ, na ca karaṇīya’’nti vacanato (mahāva. 389) kammaṃ kopeti. Itaresampīti dhammavādīnampi. Dhammavādīnaṃ pakkhe nisīditvā adhammavādīnaṃ laddhiṃ gaṇhantopi dhammavādīnaṃ nānāsaṃvāsako hotiyeva, ayaṃ nayo vuttanayassa atthato siddhoti katvā idha na vutto. Evantiādi nigamanaṃ. Yoti bhikkhu, pavisati gaṇhātīti sambandho. Nisinno hutvāti yojanā. Imeti attano pakkhe ime bhikkhū. Itareti parapakkhe itare bhikkhū. Tesanti dhammavādīnaṃ. Yattha tattha vā pana pakkheti yasmiṃ kasmiṃci vā dhammavādīnaṃ pakkhe. Ime dhammavādinoti gaṇhātīti taṃtaṃpakkhagate bhikkhū yāthāvato vā ayāthāvato vā ‘‘ime dhammavādino’’ti gaṇhāti.

    ༤༥༦. ཀཱཡེན ཀཏཾ ཀམྨཾ ཀཱཡཀམྨཾ, ཝཙིཡཱ ཀཏཾ ཀམྨཾ ཝཙཱིཀམྨཾ། ཏཏྠ ཀཱཡཀམྨཾ ཨུཔདཾསེནྟཱ བྷིཀྑཱུ པཧརནྟཱ ཨུཔདཾསེནྟི། ཝཙཱིཀམྨཾ ཨུཔདཾསེནྟཱ བྷིཀྑཱུ ཕརུསཾ ཝདནྟཱ ཨུཔདཾསེནྟི། ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཀཱཡེན པཧརནྟཱ’’ཏིཨཱདི། ཨུཔདཾསེནྟཱིཏི པཝཏྟེནྟི། ‘‘ཀོདྷཝསེནཱ’’ཏི ཨིམིནཱ པེམཝསེནཱཏི ཨཏྠཾ ནིཝཏྟེཏི། ཨདྷམྨིཡཱནཱིཏི ཨདྷམྨེན ཀཏྟབྦཱནི། ‘‘ཀིཙྩཱནཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཨིཡཔཙྩཡསྶ སརཱུཔཾ དསྶེཏི། ཨསམྨོདིཀཱཏི ཨེཏྠ ཡཀཱརལོཔོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨསམྨོདིཀཱཡཱ’’ཏི། ‘‘ཀཐཱཡཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨསམྨོདཾ ཛནེཏཱིཏི ཨསམྨོདིཀཱཏི ཀཏྭཱ ཎིཀཔཙྩཡསྶ སརཱུཔཾ དསྶེཏི། ཨུཔཙཱརཾ མུཉྩིཏྭཱཏི ཨེཏྠ ཨུཔཙཱརོ ནཱམ ཨཉྙམཉྙཾ པཧརནྟཱནཾ ཧཏྠསྶ པཱཔུཎནཊྛཱནཾ, ཏཾ མུཉྩིཏྭཱཏི ཨཏྠོ། ཨཱསནནྟརིཀཱཡཱཏི ཨེཏྠ ཨེཀཾ ཨཱསནཾ ཨནྟརཾ བྱཝཧིཏཾ ཨིམིསྶཱ ནིསིནྣཀིརིཡཱཡཱཏི ཨཱསནནྟརིཀཱཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེཀེཀཾ ཨཱསནཾ ཨནྟར’’ནྟི། ‘‘ཀཏྭཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཀིརིཡཱཝིསེསནབྷཱཝཾ དསྶེཏི།

    456. Kāyena kataṃ kammaṃ kāyakammaṃ, vaciyā kataṃ kammaṃ vacīkammaṃ. Tattha kāyakammaṃ upadaṃsentā bhikkhū paharantā upadaṃsenti. Vacīkammaṃ upadaṃsentā bhikkhū pharusaṃ vadantā upadaṃsenti. Tena vuttaṃ ‘‘kāyena paharantā’’tiādi. Upadaṃsentīti pavattenti. ‘‘Kodhavasenā’’ti iminā pemavasenāti atthaṃ nivatteti. Adhammiyānīti adhammena kattabbāni. ‘‘Kiccānī’’ti iminā iyapaccayassa sarūpaṃ dasseti. Asammodikāti ettha yakāralopoti āha ‘‘asammodikāyā’’ti. ‘‘Kathāyā’’ti iminā asammodaṃ janetīti asammodikāti katvā ṇikapaccayassa sarūpaṃ dasseti. Upacāraṃ muñcitvāti ettha upacāro nāma aññamaññaṃ paharantānaṃ hatthassa pāpuṇanaṭṭhānaṃ, taṃ muñcitvāti attho. Āsanantarikāyāti ettha ekaṃ āsanaṃ antaraṃ byavahitaṃ imissā nisinnakiriyāyāti āsanantarikāti dassento āha ‘‘ekekaṃ āsanaṃ antara’’nti. ‘‘Katvā’’ti iminā kiriyāvisesanabhāvaṃ dasseti.

    ༤༥༧-༨. ཨཡཾ ཨསྶ བྷིཀྑུནོ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཀིརཱཏི ཡོཛནཱ། ཨེཏེཏི ཀོདྷཱབྷིབྷཱུཏེ བྷིཀྑཱུ། བྷགཝཱ པན ཀཐེསཱིཏི སམྦནྡྷོ། ‘‘ཨནཏྠོ ཨཏོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨནཏྠཏོཏི པདསྶ ཨོཀཱརལོཔསནྡྷིཾ དསྶེཏི། ཏེསཾ པདཱནམཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེཏསྨཱ’’ཏིཨཱདི། ‘‘ཨཐ ཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ‘‘ཨནཏྠདོ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘སུགཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ད-ཀཱརསྶ ཏ-ཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཨནཏྠཏོཏི ཝུཏྟནྟི དསྶེཏི། ཨནཏྠདོཏི ཨནཏྠཾ དདཱཏཱིཏི ཨནཏྠདོ།

    457-8. Ayaṃ assa bhikkhuno adhippāyo kirāti yojanā. Eteti kodhābhibhūte bhikkhū. Bhagavā pana kathesīti sambandho. ‘‘Anattho ato’’ti iminā anatthatoti padassa okāralopasandhiṃ dasseti. Tesaṃ padānamatthaṃ dassento āha ‘‘etasmā’’tiādi. ‘‘Atha vā’’tiādinā ‘‘anatthado’’ti vattabbe ‘‘sugato’’tiādīsu viya da-kārassa ta-kāraṃ katvā anatthatoti vuttanti dasseti. Anatthadoti anatthaṃ dadātīti anatthado.

    ༤༦༤. པུཐུསདྡོཏི ཨེཏྠ པུཐུསདྡོ མཧནྟཔརིཡཱཡོཏི ཨཱཧ ‘‘མཧཱ’’ཏི། ཨསྶཱཏི བྷཎྜནཀཱརཀསྶ ཛནསྶ། སམཛནོཏི ཨེཏྠ སམསདྡོ སདིསཔརིཡཱཡོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨེཀསདིསོ’’ཏི, ཏུལྱཱདྷིཀརཎསམཱསོཡཾ། བྷཎྜནཀཱརཀོ ཨཡཾ ཛནོཏི ཡོཛནཱ། ཏཏྠཱཏི བྷཎྜནཀཱརཀེསུ ཛནེསུ། ཨཉྙམྤི ཨེཀཾ ཨིདཾ ཀཱརཎནྟི སམྦནྡྷོ། ན མཉྙིཏྠཱཏི ཀོཙི ཨེཀོཔི ན མཉྙིཏྠཱཏི ཡོཛནཱ། ཨིམིནཱ ཨམཉྙརུནྟི ཨེཏྠ ཨཱཝིབྷཏྟིཡཱ ‘‘རུ’’ནྟི ཨཱདེསོ དསྶིཏོ།

    464.Puthusaddoti ettha puthusaddo mahantapariyāyoti āha ‘‘mahā’’ti. Assāti bhaṇḍanakārakassa janassa. Samajanoti ettha samasaddo sadisapariyāyoti āha ‘‘ekasadiso’’ti, tulyādhikaraṇasamāsoyaṃ. Bhaṇḍanakārako ayaṃ janoti yojanā. Tatthāti bhaṇḍanakārakesu janesu. Aññampi ekaṃ idaṃ kāraṇanti sambandho. Na maññitthāti koci ekopi na maññitthāti yojanā. Iminā amaññarunti ettha āvibhattiyā ‘‘ru’’nti ādeso dassito.

    པརིམུཊྛཱཏི པརིམུཊྛཱ སཏི ཨེཏེསནྟི པརིམུཊྛཱཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘པརིམུཊྛསཏིནོ’’ཏི། ཨཊྛཀྑརགཱཐཱཡཾ ‘‘པཉྩམཾ ལགྷུ སབྦཏྠཱ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ པཉྩམསྶ རཱཀཱརསྶ རསྶོ ཧོཏི། ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘རཱཀཱརསྶ རསྶཱདེསོ ཀཏོ’’ཏི། ཀཐཾ བྷཱཎིནོཏི ཝཱཙཾ བྷཱཎིནོ། མུཁཱཡཱམནྟི ཨེཏྠ ཨཱཡཱམསདྡོ ཝིཏྠཱརཔརིཡཱཡོ, ཝིཏྠཱརོ ཙ ནཱམ པསཱརཎནྟི ཨཱཧ ‘‘པསཱརེཏུ’’ནྟི། སམྤདཱནཏྠཛོཏཀེན ཏུཾཔཙྩཡེན སམྤདཱནཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནནྟི དསྶེཏི། ནཱིཏཱཏི ཀམྨཝཱཙཀསྶ ཀིཏསྶ ཨཔྤདྷཱནཀམྨཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨིམཾ ནིལླཛྫབྷཱཝ’’ནྟི། དྭིཀམྨཀདྷཱཏུབྷཱཝཏོ ‘‘ཨཏྟནོ’’ཏི པདྷཱནཀམྨམྤི ཨཛ྄ཛྷཱཧརིཏབྦཾ། ནྟི ཀལཧཾ། ‘‘ཛཱན’’ནྟི པདེན ‘‘ཝིདཱུ’’ཏི པདསྶ ཨཏྠཉྩ ཝཱཀྱཉྩ དསྶེཏི། ཝིདནྟི ཛཱནནྟཱིཏི ཝིདཱུཏི ཝཙནཏྠོ ཀཱཏབྦོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ། སཱདཱིནཝོཏིཨཱདཱིནཝེན དོསེན སཧ པཝཏྟོ། ཨཡནྟི ཀལཧོ།

    Parimuṭṭhāti parimuṭṭhā sati etesanti parimuṭṭhāti dassento āha ‘‘parimuṭṭhasatino’’ti. Aṭṭhakkharagāthāyaṃ ‘‘pañcamaṃ laghu sabbatthā’’ti vuttattā pañcamassa rākārassa rasso hoti. Tena vuttaṃ ‘‘rākārassa rassādeso kato’’ti. Kathaṃ bhāṇinoti vācaṃ bhāṇino. Mukhāyāmanti ettha āyāmasaddo vitthārapariyāyo, vitthāro ca nāma pasāraṇanti āha ‘‘pasāretu’’nti. Sampadānatthajotakena tuṃpaccayena sampadānatthe upayogavacananti dasseti. Nītāti kammavācakassa kitassa appadhānakammaṃ dassento āha ‘‘imaṃ nillajjabhāva’’nti. Dvikammakadhātubhāvato ‘‘attano’’ti padhānakammampi ajjhāharitabbaṃ. Tanti kalahaṃ. ‘‘Jāna’’nti padena ‘‘vidū’’ti padassa atthañca vākyañca dasseti. Vidanti jānantīti vidūti vacanattho kātabboti adhippāyo. Sādīnavotiādīnavena dosena saha pavatto. Ayanti kalaho.

    ཡེ ཙ ཏཾ ཨུཔནཡ྄ཧནྟཱིཏི ཨེཏྠ ཏསདྡསྶ ཝིསཡཾ དསྶེཏུཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཱགྷཱཏ’’ནྟི། ཡེཏི ཛནཱ། ཨུཔནཡ྄ཧནྟི ཨུཔནཧནྟི བནྡྷནྟི། སནནྟནོཏི ཨེཏྠ སནནྟནསདྡོ པུརཱཎཔརིཡཱཡོཏི ཨཱཧ ‘‘པོརཱཎོ’’ཏི།

    Yeca taṃ upanayhantīti ettha tasaddassa visayaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘āghāta’’nti. Yeti janā. Upanayhanti upanahanti bandhanti. Sanantanoti ettha sanantanasaddo purāṇapariyāyoti āha ‘‘porāṇo’’ti.

    ‘‘ཨཉྙེ’’ཏི ཨིམིནཱ པརེཏི ཨེཏྠ པརསདྡསྶ པཙྪཱབྷཱགཏྠཱདཡོ ནིཝཱརེཏི། མཡམེཏྠ ཡམཱམསེཏི ཨེཏྠ ཨེཏསདྡསྶ ཝིསཡཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སངྒྷམཛ྄ཛྷེ’’ཏི། ཡམུདྷཱཏུ ཨུཔཡམནཏྠོ སེཀཱརོ ནིཔཱཏམཏྟོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨུཔཡམཱམཱ’’ཏི། ‘‘སཏཏཾ སམིཏཾ མཙྩུསནྟིཀཾ གཙྪཱམཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ‘‘ན ཛཱནནྟཱི’’ཏི པདསྶ ཨཱཀཱརཾ དསྶེཏི། ཏཏྠཱཏི མཧཱཛནཀཱཡེ ཡེ པཎྜིཏཱཏི ཡོཛནཱ། ཨེཝཾ ཧཱིཏི ཨེཝམེཝ། ཛཱནནྟཱ ཏེ པཎྜིཏཱ པཊིཔཛྫནྟཱིཏི ཡོཛནཱ། མེདྷནྟཱ ཧིཾསནྟཱ གཙྪནྟི པཝཏྟནྟཱིཏི མེདྷགཱ ཀལཧཱ། ཀེཙི མེདྷདྷཱཏུཏོ ཎྭུཔཙྩཡཾ ཝདནྟི, ཏེསཾ མཏེན མེདྷཀཱཏི པཋམཀྑརེན པཱཋོ བྷཝེཡྻ།

    ‘‘Aññe’’ti iminā pareti ettha parasaddassa pacchābhāgatthādayo nivāreti. Mayamettha yamāmaseti ettha etasaddassa visayaṃ dassento āha ‘‘saṅghamajjhe’’ti. Yamudhātu upayamanattho sekāro nipātamattoti āha ‘‘upayamāmā’’ti. ‘‘Satataṃ samitaṃ maccusantikaṃ gacchāmā’’ti iminā ‘‘na jānantī’’ti padassa ākāraṃ dasseti. Tatthāti mahājanakāye ye paṇḍitāti yojanā. Evaṃ hīti evameva. Jānantā te paṇḍitā paṭipajjantīti yojanā. Medhantā hiṃsantā gacchanti pavattantīti medhagā kalahā. Keci medhadhātuto ṇvupaccayaṃ vadanti, tesaṃ matena medhakāti paṭhamakkharena pāṭho bhaveyya.

    ཏེསམྤཱིཏི བྲཧྨདཏྟདཱིགྷཱཝུཀུམཱརཱནམྤི། སངྒཏཱིཏི སམཱགམོ། ཝོཏི ཏུམྷཱཀཾ། ཡེསཾ ཏུམྷཱཀཾ ནེཝ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཊྛཱིནི ཚིནྣཱནི, ན པཱཎཱ ཧཏཱ, ན གཝསྶདྷནཱནི ཧཊཱནི། ཏེསཾ ཏུམྷཱཀཾ ཀསྨཱ སངྒཏི ན ཧོཏཱིཏི ཡོཛནཱ།

    Tesampīti brahmadattadīghāvukumārānampi. Saṅgatīti samāgamo. Voti tumhākaṃ. Yesaṃ tumhākaṃ neva mātāpitūnaṃ aṭṭhīni chinnāni, na pāṇā hatā, na gavassadhanāni haṭāni. Tesaṃ tumhākaṃ kasmā saṅgati na hotīti yojanā.

    སབྦཱནི པརིསྶཡཱནཱིཏི ཨེཏྠ སབྦཱནཱིཏི ཝུཏྟཀཱརཎཉྩ ལིངྒཝིཔལླཱསཉྩ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘པཱཀཊཔརིསྶཡེ ཙ པཊིཙྪནྣཔརིསྶཡེ ཙཱ’’ཏི། ‘‘ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨབྷིབྷུཡྻཱཏི པདསྶ ཏྭཱཔཙྩཡནྟབྷཱཝཾ དསྶེཏི། ཏེནཱཏི ནིཔཀེན སཧཱཡེན།

    Sabbāni parissayānīti ettha sabbānīti vuttakāraṇañca liṅgavipallāsañca dassento āha ‘‘pākaṭaparissaye ca paṭicchannaparissaye cā’’ti. ‘‘Abhibhavitvā’’ti iminā abhibhuyyāti padassa tvāpaccayantabhāvaṃ dasseti. Tenāti nipakena sahāyena.

    རཱཛཱཝཱཏི ཨེཏྠ རཱཛཱ ཨིཝཱཏི པདཝིབྷཱགཾ ཀཏྭཱ རཱཛསདྡསྶ ཨུཔལཀྑཎཝསེན མཧཱཛནཀ, ཨརིནྡམརཱཛཱནོ ཙ ཨིཝསདྡསྶ ཨོཔམྨཏྠཛོཏཀཉྩ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡཐཱ’’ཏིཨཱདི། རཊྛཝིཛིཏསདྡཱ ཨཉྙམཉྙཔརིཡཱཡཱ། ཝིསེསནཝིསེསྱཱནཾ ཀཱམཱཙཱརཏོ གམྱམཱནཏྟཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཝིཛིཏཾ རཊྛ’’ནྟི། ‘‘མཱཏངྒོ ཨརཉྙེ ནཱགོ ཨིཝཱ’’ཏི ཨིམིནཱ པདཝིབྷཱགཾ དསྶེཏི། ཏེསཾ པདཱནཾ ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘མཱཏངྒོཏི ཧཏྠཱི ཝུཙྩཏཱི’’ཏིཨཱདི། ‘‘ཧཏྠཱི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ མཧནྟོ ཨངྒོ སརཱིརམེཏསྶཱཏི མཱཏངྒོཏི ཝཙནཏྠེན ཧཏྠཱི མཱཏངྒོ ནཱམཱཏི དསྶེཏི། མཧནྟསདྡསྶ མཱཏཱདེསོ། ནཱགསདྡོ ཨུརགེ ཙ ཧཏྠིམྷི ཙ ནཱགརུཀྑེ ཙ ཨུཏྟམེ ཙ ནཱམཔཉྙཏྟིཡཉྩཱཏི པཉྩསུ ཨཏྠེསུ ཝཏྟཏི, ཨིདྷ ཨུཏྟམཏྠེཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ནཱགོཏི མཧནྟཱདྷིཝཙནམེཏ’’ནྟི། མཱཏངྒརཉྙེཝཱཏི ཨེཏྠ ཨིཝསདྡསྶ ཨོཔམྨཏྠཛོཏཀབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ཨཏྠཡོཛནཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡཐཱ ཧཱི’’ཏིཨཱདི། ‘‘ཡཐཱ ཙ པཱལིལེཡྻཀོ’’ཏི ཨིམིནཱ མཱཏངྒནཱགསྶ སརཱུཔཾ ཨུཔལཀྑཎེན དསྶེཏི།

    Rājāvāti ettha rājā ivāti padavibhāgaṃ katvā rājasaddassa upalakkhaṇavasena mahājanaka, arindamarājāno ca ivasaddassa opammatthajotakañca dassento āha ‘‘yathā’’tiādi. Raṭṭhavijitasaddā aññamaññapariyāyā. Visesanavisesyānaṃ kāmācārato gamyamānattā vuttaṃ ‘‘vijitaṃ raṭṭha’’nti. ‘‘Mātaṅgo araññe nāgo ivā’’ti iminā padavibhāgaṃ dasseti. Tesaṃ padānaṃ atthaṃ dassento āha ‘‘mātaṅgoti hatthī vuccatī’’tiādi. ‘‘Hatthī vuccatī’’ti iminā mahanto aṅgo sarīrametassāti mātaṅgoti vacanatthena hatthī mātaṅgo nāmāti dasseti. Mahantasaddassa mātādeso. Nāgasaddo urage ca hatthimhi ca nāgarukkhe ca uttame ca nāmapaññattiyañcāti pañcasu atthesu vattati, idha uttamattheti dassento āha ‘‘nāgoti mahantādhivacanameta’’nti. Mātaṅgaraññevāti ettha ivasaddassa opammatthajotakabhāvaṃ dassetvā atthayojanaṃ dassento āha ‘‘yathā hī’’tiādi. ‘‘Yathā ca pālileyyako’’ti iminā mātaṅganāgassa sarūpaṃ upalakkhaṇena dasseti.







    Related texts:



    ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / ཝིནཡཔིཊཀ • Vinayapiṭaka / མཧཱཝགྒཔཱལི༹ • Mahāvaggapāḷi
    ༢༧༡. ཀོསམྦཀཝིཝཱདཀཐཱ • 271. Kosambakavivādakathā
    ༢༧༢. དཱིགྷཱཝུཝཏྠུ • 272. Dīghāvuvatthu

    ཨཊྛཀཐཱ • Aṭṭhakathā / ཝིནཡཔིཊཀ (ཨཊྛཀཐཱ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / མཧཱཝགྒ-ཨཊྛཀཐཱ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ཀོསམྦཀཝིཝཱདཀཐཱ • Kosambakavivādakathā

    ཊཱིཀཱ • Tīkā / ཝིནཡཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / སཱརཏྠདཱིཔནཱི-ཊཱིཀཱ • Sāratthadīpanī-ṭīkā
    ཀོསམྦཀཝིཝཱདཀཐཱཝཎྞནཱ • Kosambakavivādakathāvaṇṇanā
    དཱིགྷཱཝུཝཏྠུཀཐཱཝཎྞནཱ • Dīghāvuvatthukathāvaṇṇanā

    ཊཱིཀཱ • Tīkā / ཝིནཡཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ཝཛིརབུདྡྷི-ཊཱིཀཱ • Vajirabuddhi-ṭīkā
    ཀོསམྦཀཝིཝཱདཀཐཱཝཎྞནཱ • Kosambakavivādakathāvaṇṇanā
    དཱིགྷཱཝུཝཏྠུཀཐཱཝཎྞནཱ • Dīghāvuvatthukathāvaṇṇanā

    ཊཱིཀཱ • Tīkā / ཝིནཡཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ཝིམཏིཝིནོདནཱི-ཊཱིཀཱ • Vimativinodanī-ṭīkā / ཀོསམྦཀཝིཝཱདཀཐཱཝཎྞནཱ • Kosambakavivādakathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact