Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā

    ೧೦. ಕೋಸಮ್ಬಕಕ್ಖನ್ಧಕೋ

    10. Kosambakakkhandhako

    ಕೋಸಮ್ಬಕವಿವಾದಕಥಾವಣ್ಣನಾ

    Kosambakavivādakathāvaṇṇanā

    ೪೫೧. ಕೋಸಮ್ಬಕಕ್ಖನ್ಧಕೇ ಸಚೇ ಹೋತಿ, ದೇಸೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ವಿನಯಧರಸ್ಸ ವಚನೇನ ಆಪತ್ತಿದಿಟ್ಠಿಂ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ಏವಮಾಹ। ತೇನೇವ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಸೋ ತಸ್ಸಾ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಅನಾಪತ್ತಿದಿಟ್ಠಿ ಹೋತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ನತ್ಥಿ ಆಪತ್ತೀತಿ ಉದಕಸ್ಸ ಠಪನಭಾವಂ ಅಜಾನಿತ್ವಾ ವಾ ಠಪಿತಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ವಿಸ್ಸರಿತ್ವಾ ವಾ ಗಮನೇ ಅಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ಅಸತಿಯಾ ಅನಾಪತ್ತಿಪಕ್ಖೋಪಿ ಸಮ್ಭವತೀತಿ ವಿನಯಧರೋ ತತ್ಥ ಅನಾಪತ್ತಿದಿಟ್ಠಿಂ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ಏವಮಾಹ। ತೇನೇವ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಅಞ್ಞೇ ಭಿಕ್ಖೂ ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಅನಾಪತ್ತಿದಿಟ್ಠಿನೋ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಪರಿಸಾಯಪಿಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿದಿಟ್ಠಿಯಾ ಉಪ್ಪನ್ನತ್ತಾ ‘‘ಅಞ್ಞೇ’’ತಿ ಬಹುವಚನಂ ಕತಂ। ಅನಾಪತ್ತಿದಿಟ್ಠಿ ಅಹೋಸೀತಿ ಸುತ್ತನ್ತಿಕತ್ಥೇರಸ್ಸ ವಿನಯೇ ಅಪಕತಞ್ಞುತಾಯ ವಿನಯಧರಸ್ಸ ವಚನಮತ್ತೇನ ಸೋ ಏವಮಹೋಸಿ, ಸಾ ಪನಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿ ಏವ ಉದಕಾವಸೇಸಸ್ಸ ಠಪನಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಠಪಿತತ್ತಾ। ವತ್ಥುಮತ್ತಜಾನನೇ ಏವ ಹಿ ಸೇಖಿಯಾ ಸಚಿತ್ತಕಾ, ನ ಪಣ್ಣತ್ತಿವಿಜಾನನೇ। ತೇನೇವ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ತಸ್ಸಾ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಅನಾಪತ್ತಿದಿಟ್ಠಿ ಹೋತೀ’’ತಿ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಆಪತ್ತಿ ಇಚ್ಚೇವ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜಮಾನೋ’’ತಿ ಇದಂ ವಿನಯಧರತ್ಥೇರೋ ‘‘ತಯಾ ಇದಂ ಉದಕಂ ಠಪಿತ’’ನ್ತಿ ಅತ್ತನಾ ಪುಟ್ಠೇನ ಸುತ್ತನ್ತಿಕತ್ಥೇರೇನ ‘‘ಆಮಾವುಸೋ’’ತಿ ವುತ್ತವಚನಂ ಸರಿತ್ವಾ ಪಣ್ಣತ್ತಿಅಕೋವಿದತಾಯ ಸಞ್ಚಿಚ್ಚೇವ ಅಕಾಸೀತಿ ಆಪತ್ತಿದಿಟ್ಠಿ ಹುತ್ವಾವ ಅವೋಚ। ತೇನೇವ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಅಞ್ಞೇ ಭಿಕ್ಖೂ ತಸ್ಸಾ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಆಪತ್ತಿದಿಟ್ಠಿನೋ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।

    451. Kosambakakkhandhake sace hoti, desessāmīti vinayadharassa vacanena āpattidiṭṭhiṃ paṭilabhitvā evamāha. Teneva pāḷiyaṃ ‘‘so tassā āpattiyā anāpattidiṭṭhi hotī’’ti vuttaṃ. Natthi āpattīti udakassa ṭhapanabhāvaṃ ajānitvā vā ṭhapitaṃ chaḍḍetvā vissaritvā vā gamane asañcicca asatiyā anāpattipakkhopi sambhavatīti vinayadharo tattha anāpattidiṭṭhiṃ paṭilabhitvā evamāha. Teneva pāḷiyaṃ ‘‘aññe bhikkhū tassa āpattiyā anāpattidiṭṭhino hontī’’ti vuttaṃ. Parisāyapissa anāpattidiṭṭhiyā uppannattā ‘‘aññe’’ti bahuvacanaṃ kataṃ. Anāpattidiṭṭhi ahosīti suttantikattherassa vinaye apakataññutāya vinayadharassa vacanamattena so evamahosi, sā panassa āpatti eva udakāvasesassa ṭhapanabhāvaṃ ñatvā ṭhapitattā. Vatthumattajānane eva hi sekhiyā sacittakā, na paṇṇattivijānane. Teneva pāḷiyaṃ ‘‘tassā āpattiyā anāpattidiṭṭhi hotī’’ti sabbattha āpatti icceva vuttaṃ. ‘‘Āpattiṃ āpajjamāno’’ti idaṃ vinayadharatthero ‘‘tayā idaṃ udakaṃ ṭhapita’’nti attanā puṭṭhena suttantikattherena ‘‘āmāvuso’’ti vuttavacanaṃ saritvā paṇṇattiakovidatāya sañcicceva akāsīti āpattidiṭṭhi hutvāva avoca. Teneva pāḷiyaṃ ‘‘aññe bhikkhū tassā āpattiyā āpattidiṭṭhino hontī’’ti vuttaṃ.

    ೪೫೩. ‘‘ನ ತಾವ ಭಿನ್ನೋ’’ತಿ ಇದಂ ಉಕ್ಖಿಪನತದನುವತ್ತನಮತ್ತೇನ ಸಙ್ಘೋ ಭಿನ್ನೋ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ, ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪನ ಉಭಯಪಕ್ಖಿಕಾನಂ ಪಕ್ಖಂ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಕೋಧವಸೇನ ಕಾಯವಚೀಕಲಹವಡ್ಢನೇನೇವ ಹೋತೀತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸೋ ಚ ಖೋ ಕಲಹವಸೇನಾ’’ತಿ। ಸಮ್ಭಮಅತ್ಥವಸೇನಾತಿ ತುರಿತತ್ಥವಸೇನ।

    453.‘‘Na tāva bhinno’’ti idaṃ ukkhipanatadanuvattanamattena saṅgho bhinno nāma na hoti, taṃ nissāya pana ubhayapakkhikānaṃ pakkhaṃ pariyesitvā aññamaññaṃ kodhavasena kāyavacīkalahavaḍḍhaneneva hotīti imamatthaṃ sandhāya vuttaṃ. Tenāha ‘‘so ca kho kalahavasenā’’ti. Sambhamaatthavasenāti turitatthavasena.

    ೪೫೪. ಅಕಾರಣೇತಿಆದಿ ಅನುಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾವ ಉಪಾಯೇನ ಸಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ಹಿತೇಸಿತಾಯ ಆಪತ್ತಿತೋ ಮೋಚೇತುಂ ಯುತ್ತಟ್ಠಾನೇ ಕೋಧಚಿತ್ತವಸೇನ ವಿಹೇಠನತ್ಥಾಯ ಕತಭಾವಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ, ನ ಪನ ಕಮ್ಮಙ್ಗಸ್ಸ ಅಭಾವಂ ಸನ್ಧಾಯ। ತೇನೇವ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಆಪತ್ತಿ ಏಸಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನೇಸಾ ಅನಾಪತ್ತಿ…ಪೇ॰… ಉಕ್ಖಿತ್ತೋ ಏಸೋ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।

    454.Akāraṇetiādi anukkhipitvāva upāyena saññāpetvā hitesitāya āpattito mocetuṃ yuttaṭṭhāne kodhacittavasena viheṭhanatthāya katabhāvaṃ sandhāya vuttaṃ, na pana kammaṅgassa abhāvaṃ sandhāya. Teneva pāḷiyaṃ ‘‘āpatti esā, bhikkhave, nesā anāpatti…pe… ukkhitto eso bhikkhū’’tiādi vuttaṃ.

    ೪೫೫. ‘‘ಅಧಮ್ಮವಾದೀನಂ ಪಕ್ಖೇ ನಿಸಿನ್ನೋ’’ತಿ ಇದಂ ಉಪಲಕ್ಖಣಮತ್ತಂ, ಧಮ್ಮವಾದೀನಂ ಪಕ್ಖೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಅಧಮ್ಮವಾದೀನಂ ಲದ್ಧಿಂ ಗಣ್ಹನ್ತೋಪಿ ಧಮ್ಮವಾದೀನಂ ನಾನಾಸಂವಾಸಕೋ ಹೋತಿ ಏವ। ಕಮ್ಮಂ ಕೋಪೇತೀತಿ ತಂ ವಿನಾ ಗಣಸ್ಸ ಅಪೂರಣಪಕ್ಖಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಯತ್ಥ ವಾ ತತ್ಥ ವಾತಿ ಧಮ್ಮವಾದೀನಂ ಪಕ್ಖೇ ವಾ ಅಧಮ್ಮವಾದೀನಂ ಪಕ್ಖೇ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇಮೇ ಧಮ್ಮವಾದಿನೋತಿ ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ತಂತಂಪಕ್ಖಗತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಯಾಥಾವತೋ ವಾ ಅಯಾಥಾವತೋ ವಾ ‘‘ಇಮೇ ಧಮ್ಮವಾದಿನೋ’’ತಿ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಅಯಂ ತಂತಂಪಕ್ಖಗತಾನಂ ಅತ್ತಾನಂ ಸಮಾನಸಂವಾಸಕಂ ಕರೋತಿ।

    455.‘‘Adhammavādīnaṃ pakkhe nisinno’’ti idaṃ upalakkhaṇamattaṃ, dhammavādīnaṃ pakkhe nisīditvā adhammavādīnaṃ laddhiṃ gaṇhantopi dhammavādīnaṃ nānāsaṃvāsako hoti eva. Kammaṃ kopetīti taṃ vinā gaṇassa apūraṇapakkhaṃ sandhāya vuttaṃ. Yattha vā tattha vāti dhammavādīnaṃ pakkhe vā adhammavādīnaṃ pakkhe vāti attho. Ime dhammavādinoti gaṇhātīti taṃtaṃpakkhagate bhikkhū yāthāvato vā ayāthāvato vā ‘‘ime dhammavādino’’ti gaṇhāti, ayaṃ taṃtaṃpakkhagatānaṃ attānaṃ samānasaṃvāsakaṃ karoti.

    ೪೫೬. ಉಪದಂಸೇನ್ತೀತಿ ಪವತ್ತೇನ್ತಿ। ಪಾಳಿಯಂ ಏತ್ತಾವತಾತಿ ‘‘ಏತ್ತಕಪದೇಸಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಾ ಮಯಂ ಕೋಧಚಿತ್ತೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇಪಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಅನನುಲೋಮಿಕಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಾದಿಂ ಪವತ್ತೇತುಂ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಸಲ್ಲೇಕ್ಖೇತ್ವಾ ದೂರೇ ನಿಸೀದಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಉಪಚಾರಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ’’ತಿ।

    456.Upadaṃsentīti pavattenti. Pāḷiyaṃ ettāvatāti ‘‘ettakapadesaṃ muñcitvā nisinnā mayaṃ kodhacitte uppannepi aññamaññaṃ ananulomikaṃ kāyakammādiṃ pavattetuṃ na sakkhissāmā’’ti sallekkhetvā dūre nisīditabbanti adhippāyo. Tenāha ‘‘upacāraṃ muñcitvā’’ti.

    ೪೫೭. ಪಾಳಿಯಂ ಭಣ್ಡನಜಾತಾತಿಆದೀಸು ಕಲಹಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಭಾಗೋ ಭಣ್ಡನಂ ನಾಮ। ಹತ್ಥಪರಾಮಾಸಾದಿ ಕಲಹೋ ನಾಮ। ವಿರುದ್ಧವಾದೋ ವಿವಾದೋ ನಾಮ।

    457. Pāḷiyaṃ bhaṇḍanajātātiādīsu kalahassa pubbabhāgo bhaṇḍanaṃ nāma. Hatthaparāmāsādi kalaho nāma. Viruddhavādo vivādo nāma.

    ೪೫೮. ಪರಿಪುಣ್ಣಕೋಸಕೋಟ್ಠಾಗಾರೋತಿ ಏತ್ಥ ಕೋಸೋ ನಾಮ ಸುವಣ್ಣಮಣಿಆದಿಭಣ್ಡಾಗಾರಸಾರಗಬ್ಭೋ। ಕೋಟ್ಠಂ ವುಚ್ಚತಿ ಧಞ್ಞಸ್ಸ ಆವಸನಟ್ಠಾನಂ, ಕೋಟ್ಠಭೂತಂ ಅಗಾರಂ ಕೋಟ್ಠಾಗಾರಂ, ಧಞ್ಞಸಙ್ಗಹಟ್ಠಾನಂ। ಅಬ್ಭುಯ್ಯಾಸೀತಿ ಯುದ್ಧಾಯ ಅಭಿಮುಖೋ ನಿಕ್ಖಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಕಸಙ್ಘಾತಮ್ಪೀತಿ ಏಕಯುದ್ಧಮ್ಪಿ। ಧೋವನನ್ತಿ ಧೋವನುದಕಂ।

    458.Paripuṇṇakosakoṭṭhāgāroti ettha koso nāma suvaṇṇamaṇiādibhaṇḍāgārasāragabbho. Koṭṭhaṃ vuccati dhaññassa āvasanaṭṭhānaṃ, koṭṭhabhūtaṃ agāraṃ koṭṭhāgāraṃ, dhaññasaṅgahaṭṭhānaṃ. Abbhuyyāsīti yuddhāya abhimukho nikkhamīti attho. Ekasaṅghātampīti ekayuddhampi. Dhovananti dhovanudakaṃ.

    ೪೬೩. ಪರಿಯಾದಿನ್ನರೂಪಾತಿ ಕೋಧಚಿತ್ತೇನ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಸಭಾವಾ।

    463.Pariyādinnarūpāti kodhacittena pariggahitasabhāvā.

    ೪೬೪. ತಂ ನ ಜಾನನ್ತೀತಿ ತಂ ಕಲಹಂ ನ ಜಾನನ್ತಿ। ಯೇ ಉಪನಯ್ಹನ್ತೀತಿ ಯಥಾವುತ್ತಂ ಕೋಧಾಕಾರಂ ಚಿತ್ತೇ ಬನ್ಧನ್ತಿ। ಪಾಕಟಪರಿಸ್ಸಯೇತಿ ಸೀಹಾದಿಕೇ। ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಪರಿಸ್ಸಯೇತಿ ರಾಗಾದಿಕೇ। ಪಾಳಿಯಂ ನತ್ಥಿ ಬಾಲೇ ೯೭ ಸಹಾಯತಾತಿ ಬಾಲಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಸೀಲಾದಿಗುಣಸಙ್ಖಾತಾ ಸಹಾಯತಾ ನತ್ಥಿ, ನ ಸಕ್ಕಾ ಲದ್ಧುನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।

    464.Taṃ na jānantīti taṃ kalahaṃ na jānanti. Ye upanayhantīti yathāvuttaṃ kodhākāraṃ citte bandhanti. Pākaṭaparissayeti sīhādike. Paṭicchannaparissayeti rāgādike. Pāḷiyaṃ natthi bāle 97 sahāyatāti bālaṃ nissāya sīlādiguṇasaṅkhātā sahāyatā natthi, na sakkā laddhunti attho.

    ೪೬೬. ಅತ್ತಕಾಮರೂಪಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಹಿತಕಾಮಯಮಾನಸಭಾವಾ। ಅನುರುದ್ಧಾತಿ ಏಕಸೇಸನಯೇನ ತಿಣ್ಣಮ್ಪಿ ಕುಲಪುತ್ತಾನಂ ಆಲಪನಂ, ತೇನೇವ ಬಹುವಚನನಿದ್ದೇಸೋ ಕತೋ। ಖಮನೀಯಂ ಸರೀರಂ ಯಾಪನೀಯಂ ಜೀವಿತಂ ‘‘ಕಚ್ಚಿ ವೋ ಸರೀರಞ್ಚ ಧಾರೇತುಂ, ಜೀವಿತಞ್ಚ ಯಾಪೇತುಂ ಸಕ್ಕಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ತಗ್ಘಾತಿ ಏಕಂಸತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ, ಏಕಂಸೇನ ಮಯಂ ಭನ್ತೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಥಾ ಕಥನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಯಥಾತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ, ಯಥಾಕಥನ್ತಿ ವಾ ಏಕೋ ನಿಪಾತೋ ಕಾರಣಪುಚ್ಛನತ್ಥೋ, ಕೇನ ಪಕಾರೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಕಞ್ಚ ಪನ ಮಞ್ಞೇ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಏಕಸ್ಸ ಚಿತ್ತವಸೇನ ಇತರೇಸಮ್ಪಿ ಪವತ್ತನತೋ ಸಬ್ಬೇಸಂ ನೋ ಏಕಂ ವಿಯ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಚ್ಚಿ ಪನ ವೋ ಅನುರುದ್ಧಾತಿ ಏತ್ಥ ವೋತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ, ಪಚ್ಚತ್ತವಚನಂ ವಾ, ಕಚ್ಚಿ ತುಮ್ಹೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಮ್ಹಾಕನ್ತಿ ನಿದ್ಧಾರಣೇ ಸಾಮಿವಚನಂ, ಅಮ್ಹೇಸು ತೀಸು ಯೋ ಪಠಮಂ ಪಟಿಕ್ಕಮತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    466.Attakāmarūpāti attano hitakāmayamānasabhāvā. Anuruddhāti ekasesanayena tiṇṇampi kulaputtānaṃ ālapanaṃ, teneva bahuvacananiddeso kato. Khamanīyaṃ sarīraṃ yāpanīyaṃ jīvitaṃ ‘‘kacci vo sarīrañca dhāretuṃ, jīvitañca yāpetuṃ sakkā’’ti pucchati. Tagghāti ekaṃsatthe nipāto, ekaṃsena mayaṃ bhanteti attho. Yathā kathanti ettha yathāti nipātamattaṃ, yathākathanti vā eko nipāto kāraṇapucchanattho, kena pakārenāti attho. Ekañca pana maññe cittanti ekassa cittavasena itaresampi pavattanato sabbesaṃ no ekaṃ viya cittanti attho. Kacci pana vo anuruddhāti ettha voti nipātamattaṃ, paccattavacanaṃ vā, kacci tumheti attho. Amhākanti niddhāraṇe sāmivacanaṃ, amhesu tīsu yo paṭhamaṃ paṭikkamatīti attho.

    ಕೋಸಮ್ಬಕವಿವಾದಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Kosambakavivādakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ಕೋಸಮ್ಬಕವಿವಾದಕಥಾ • Kosambakavivādakathā

    ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā
    ಕೋಸಮ್ಬಕವಿವಾದಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Kosambakavivādakathāvaṇṇanā
    ದೀಘಾವುವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Dīghāvuvatthukathāvaṇṇanā

    ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೨೭೧. ಕೋಸಮ್ಬಕವಿವಾದಕಥಾ • 271. Kosambakavivādakathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact