| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya |
8. කොසම්‌බියසුත්‌තං
8. Kosambiyasuttaṃ
491. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා කොසම්‌බියං විහරති ඝොසිතාරාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන කොසම්‌බියං භික්‌ඛූ භණ්‌ඩනජාතා කලහජාතා විවාදාපන්‌නා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං මුඛසත්‌තීහි විතුදන්‌තා විහරන්‌ති. තෙ න චෙව අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං සඤ්‌ඤාපෙන්‌ති න ච සඤ්‌ඤත්‌තිං උපෙන්‌ති, න ච අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං නිජ්‌ඣාපෙන්‌ති, න ච නිජ්‌ඣත්‌තිං උපෙන්‌ති. අථ ඛො අඤ්‌ඤතරො භික්‌ඛු යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො සො භික්‌ඛු භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘ඉධ, භන්‌තෙ, කොසම්‌බියං භික්‌ඛූ භණ්‌ඩනජාතා කලහජාතා විවාදාපන්‌නා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං මුඛසත්‌තීහි විතුදන්‌තා විහරන්‌ති, තෙ න චෙව අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං සඤ්‌ඤාපෙන්‌ති, න ච සඤ්‌ඤත්‌තිං උපෙන්‌ති, න ච අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං නිජ්‌ඣාපෙන්‌ති, න ච නිජ්‌ඣත්‌තිං උපෙන්‌තී’’ති.
491. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati ghositārāme. Tena kho pana samayena kosambiyaṃ bhikkhū bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhi vitudantā viharanti. Te na ceva aññamaññaṃ saññāpenti na ca saññattiṃ upenti, na ca aññamaññaṃ nijjhāpenti, na ca nijjhattiṃ upenti. Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘idha, bhante, kosambiyaṃ bhikkhū bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhi vitudantā viharanti, te na ceva aññamaññaṃ saññāpenti, na ca saññattiṃ upenti, na ca aññamaññaṃ nijjhāpenti, na ca nijjhattiṃ upentī’’ti.
අථ ඛො භගවා අඤ්‌ඤතරං භික්‌ඛුං ආමන්‌තෙසි – ‘‘එහි ත්‌වං, භික්‌ඛු, මම වචනෙන තෙ භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙහි – ‘සත්‌ථා වො ආයස්‌මන්‌තෙ ආමන්‌තෙතී’’’ති. ‘‘එවං , භන්‌තෙ’’ති ඛො සො භික්‌ඛු භගවතො පටිස්‌සුත්‌වා යෙන තෙ භික්‌ඛූ තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා තෙ භික්‌ඛූ එතදවොච – ‘‘සත්‌ථා ආයස්‌මන්‌තෙ ආමන්‌තෙතී’’ති. ‘‘එවමාවුසො’’ති ඛො තෙ භික්‌ඛූ තස්‌ස භික්‌ඛුනො පටිස්‌සුත්‌වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමිංසු; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු. එකමන්‌තං නිසින්‌නෙ ඛො තෙ භික්‌ඛූ භගවා එතදවොච – ‘‘සච්‌චං කිර තුම්‌හෙ, භික්‌ඛවෙ, භණ්‌ඩනජාතා කලහජාතා විවාදාපන්‌නා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං මුඛසත්‌තීහි විතුදන්‌තා විහරථ, තෙ න චෙව අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං සඤ්‌ඤාපෙථ, න ච සඤ්‌ඤත්‌තිං උපෙථ, න ච අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං නිජ්‌ඣාපෙථ, න ච නිජ්‌ඣත්‌තිං උපෙථා’’ති? ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤථ, භික්‌ඛවෙ, යස්‌මිං තුම්‌හෙ සමයෙ භණ්‌ඩනජාතා කලහජාතා විවාදාපන්‌නා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං මුඛසත්‌තීහි විතුදන්‌තා විහරථ, අපි නු තුම්‌හාකං තස්‌මිං සමයෙ මෙත්‌තං කායකම්‌මං පච්‌චුපට්‌ඨිතං හොති සබ්‍රහ්‌මචාරීසු ආවි චෙව රහො ච, මෙත්‌තං වචීකම්‌මං…පෙ.… මෙත්‌තං මනොකම්‌මං පච්‌චුපට්‌ඨිතං හොති සබ්‍රහ්‌මචාරීසු ආවි චෙව රහො චා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘ඉති කිර, භික්‌ඛවෙ, යස්‌මිං තුම්‌හෙ සමයෙ භණ්‌ඩනජාතා කලහජාතා විවාදාපන්‌නා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං මුඛසත්‌තීහි විතුදන්‌තා විහරථ, නෙව තුම්‌හාකං තස්‌මිං සමයෙ මෙත්‌තං කායකම්‌මං පච්‌චුපට්‌ඨිතං හොති සබ්‍රහ්‌මචාරීසු ආවි චෙව රහො ච, න මෙත්‌තං වචීකම්‌මං…පෙ.… න මෙත්‌තං මනොකම්‌මං පච්‌චුපට්‌ඨිතං හොති සබ්‍රහ්‌මචාරීසු ආවි චෙව රහො ච. අථ කිඤ්‌චරහි තුම්‌හෙ, මොඝපුරිසා, කිං ජානන්‌තා කිං පස්‌සන්‌තා භණ්‌ඩනජාතා කලහජාතා විවාදාපන්‌නා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං මුඛසත්‌තීහි විතුදන්‌තා විහරථ, තෙ න චෙව අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං සඤ්‌ඤාපෙථ, න ච සඤ්‌ඤත්‌තිං උපෙථ, න ච අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං නිජ්‌ඣාපෙථ, න ච නිජ්‌ඣත්‌තිං උපෙථ ? තඤ්‌හි තුම්‌හාකං, මොඝපුරිසා, භවිස්‌සති දීඝරත්‌තං අහිතාය දුක්‌ඛායා’’ති.
Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, bhikkhu, mama vacanena te bhikkhū āmantehi – ‘satthā vo āyasmante āmantetī’’’ti. ‘‘Evaṃ , bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yena te bhikkhū tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te bhikkhū etadavoca – ‘‘satthā āyasmante āmantetī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū tassa bhikkhuno paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinne kho te bhikkhū bhagavā etadavoca – ‘‘saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhi vitudantā viharatha, te na ceva aññamaññaṃ saññāpetha, na ca saññattiṃ upetha, na ca aññamaññaṃ nijjhāpetha, na ca nijjhattiṃ upethā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, yasmiṃ tumhe samaye bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhi vitudantā viharatha, api nu tumhākaṃ tasmiṃ samaye mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca, mettaṃ vacīkammaṃ…pe… mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi ceva raho cā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Iti kira, bhikkhave, yasmiṃ tumhe samaye bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhi vitudantā viharatha, neva tumhākaṃ tasmiṃ samaye mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca, na mettaṃ vacīkammaṃ…pe… na mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca. Atha kiñcarahi tumhe, moghapurisā, kiṃ jānantā kiṃ passantā bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhi vitudantā viharatha, te na ceva aññamaññaṃ saññāpetha, na ca saññattiṃ upetha, na ca aññamaññaṃ nijjhāpetha, na ca nijjhattiṃ upetha ? Tañhi tumhākaṃ, moghapurisā, bhavissati dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyā’’ti.
492. අථ ඛො භගවා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘ඡයිමෙ, භික්‌ඛවෙ, ධම්‌මා සාරණීයා පියකරණා ගරුකරණා සඞ්‌ගහාය අවිවාදාය සාමග්‌ගියා එකීභාවාය සංවත්‌තන්‌ති. කතමෙ ඡ? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො මෙත්‌තං කායකම්‌මං පච්‌චුපට්‌ඨිතං හොති සබ්‍රහ්‌මචාරීසු ආවි චෙව රහො ච. අයම්‌පි ධම්‌මො සාරණීයො පියකරණො ගරුකරණො සඞ්‌ගහාය අවිවාදාය සාමග්‌ගියා එකීභාවාය සංවත්‌තති.
492. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘chayime, bhikkhave, dhammā sāraṇīyā piyakaraṇā garukaraṇā saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattanti. Katame cha? Idha, bhikkhave, bhikkhuno mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca. Ayampi dhammo sāraṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati.
‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො මෙත්‌තං වචීකම්‌මං පච්‌චුපට්‌ඨිතං හොති සබ්‍රහ්‌මචාරීසු ආවි චෙව රහො ච. අයම්‌පි ධම්‌මො සාරණීයො පියකරණො ගරුකරණො සඞ්‌ගහාය අවිවාදාය සාමග්‌ගියා එකිභාවාය සංවත්‌තති.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno mettaṃ vacīkammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca. Ayampi dhammo sāraṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekibhāvāya saṃvattati.
‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො මෙත්‌තං මනොකම්‌මං පච්‌චුපට්‌ඨිතං හොති සබ්‍රහ්‌මචාරීසු ආවි චෙව රහො ච. අයම්‌පි ධම්‌මො සාරණීයො පියකරණො ගරුකරණො සඞ්‌ගහාය අවිවාදාය සාමග්‌ගියා එකීභාවාය සංවත්‌තති.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca. Ayampi dhammo sāraṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati.
‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු යෙ තෙ ලාභා ධම්‌මිකා ධම්‌මලද්‌ධා අන්‌තමසො පත්‌තපරියාපන්‌නමත්‌තම්‌පි, තථාරූපෙහි ලාභෙහි අප්‌පටිවිභත්‌තභොගී හොති සීලවන්‌තෙහි සබ්‍රහ්‌මචාරීහි සාධාරණභොගී. අයම්‌පි ධම්‌මො සාරණීයො පියකරණො ගරුකරණො සඞ්‌ගහාය අවිවාදාය සාමග්‌ගියා එකීභාවාය සංවත්‌තති.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu ye te lābhā dhammikā dhammaladdhā antamaso pattapariyāpannamattampi, tathārūpehi lābhehi appaṭivibhattabhogī hoti sīlavantehi sabrahmacārīhi sādhāraṇabhogī. Ayampi dhammo sāraṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati.
‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු යානි තානි සීලානි අඛණ්‌ඩානි අච්‌ඡිද්‌දානි අසබලානි අකම්‌මාසානි භුජිස්‌සානි විඤ්‌ඤුප්‌පසත්‌ථානි අපරාමට්‌ඨානි සමාධිසංවත්‌තනිකානි තථාරූපෙසු සීලෙසු සීලසාමඤ්‌ඤගතො විහරති සබ්‍රහ්‌මචාරීහි ආවි චෙව රහො ච. අයම්‌පි ධම්‌මො සාරණීයො පියකරණො ගරුකරණො සඞ්‌ගහාය අවිවාදාය සාමග්‌ගියා එකීභාවාය සංවත්‌තති.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu yāni tāni sīlāni akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni bhujissāni viññuppasatthāni aparāmaṭṭhāni samādhisaṃvattanikāni tathārūpesu sīlesu sīlasāmaññagato viharati sabrahmacārīhi āvi ceva raho ca. Ayampi dhammo sāraṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati.
‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු යායං දිට්‌ඨි අරියා නිය්‍යානිකා නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස සම්‌මා දුක්‌ඛක්‌ඛයාය තථාරූපාය දිට්‌ඨියා දිට්‌ඨිසාමඤ්‌ඤගතො විහරති සබ්‍රහ්‌මචාරීහි ආවි චෙව රහො ච. අයම්‌පි ධම්‌මො සාරණීයො පියකරණො ගරුකරණො සඞ්‌ගහාය අවිවාදාය සාමග්‌ගියා එකීභාවාය සංවත්‌තති.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu yāyaṃ diṭṭhi ariyā niyyānikā niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāya tathārūpāya diṭṭhiyā diṭṭhisāmaññagato viharati sabrahmacārīhi āvi ceva raho ca. Ayampi dhammo sāraṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati.
‘‘ඉමෙ ඛො, භික්‌ඛවෙ, ඡ සාරණීයා ධම්‌මා පියකරණා ගරුකරණා සඞ්‌ගහාය අවිවාදාය සාමග්‌ගියා එකීභාවාය සංවත්‌තන්‌ති. ඉමෙසං ඛො, භික්‌ඛවෙ, ඡන්‌නං සාරණීයානං ධම්‌මානං එතං අග්‌ගං එතං සඞ්‌ගාහිකං 1 එතං සඞ්‌ඝාටනිකං – යදිදං යායං දිට්‌ඨි අරියා නිය්‍යානිකා නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස සම්‌මා දුක්‌ඛක්‌ඛයාය. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, කූටාගාරස්‌ස එතං අග්‌ගං එතං සඞ්‌ගාහිකං එතං සඞ්‌ඝාටනිකං යදිදං කූටං; එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ , ඉමෙසං ඡන්‌නං සාරණීයානං ධම්‌මානං එතං අග්‌ගං එතං සඞ්‌ගාහිකං එතං සඞ්‌ඝාටනිකං යදිදං යායං දිට්‌ඨි අරියා නිය්‍යානිකා නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස සම්‌මා දුක්‌ඛක්‌ඛයාය.
‘‘Ime kho, bhikkhave, cha sāraṇīyā dhammā piyakaraṇā garukaraṇā saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattanti. Imesaṃ kho, bhikkhave, channaṃ sāraṇīyānaṃ dhammānaṃ etaṃ aggaṃ etaṃ saṅgāhikaṃ 2 etaṃ saṅghāṭanikaṃ – yadidaṃ yāyaṃ diṭṭhi ariyā niyyānikā niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāya. Seyyathāpi, bhikkhave, kūṭāgārassa etaṃ aggaṃ etaṃ saṅgāhikaṃ etaṃ saṅghāṭanikaṃ yadidaṃ kūṭaṃ; evameva kho, bhikkhave , imesaṃ channaṃ sāraṇīyānaṃ dhammānaṃ etaṃ aggaṃ etaṃ saṅgāhikaṃ etaṃ saṅghāṭanikaṃ yadidaṃ yāyaṃ diṭṭhi ariyā niyyānikā niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāya.
493. ‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, යායං දිට්‌ඨි අරියා නිය්‍යානිකා නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස සම්‌මා දුක්‌ඛක්‌ඛයාය? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු අරඤ්‌ඤගතො වා රුක්‌ඛමූලගතො වා සුඤ්‌ඤාගාරගතො වා ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘අත්‌ථි නු ඛො මෙ තං පරියුට්‌ඨානං අජ්‌ඣත්‌තං අප්‌පහීනං, යෙනාහං පරියුට්‌ඨානෙන පරියුට්‌ඨිතචිත්‌තො යථාභූතං නප්‌පජානෙය්‍යං න පස්‌සෙය්‍ය’න්‌ති? සචෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු කාමරාගපරියුට්‌ඨිතො හොති, පරියුට්‌ඨිතචිත්‌තොව හොති. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු බ්‍යාපාදපරියුට්‌ඨිතො හොති, පරියුට්‌ඨිතචිත්‌තොව හොති. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු ථීනමිද්‌ධපරියුට්‌ඨිතො හොති, පරියුට්‌ඨිතචිත්‌තොව හොති. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චපරියුට්‌ඨිතො හොති, පරියුට්‌ඨිතචිත්‌තොව හොති. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු විචිකිච්‌ඡාපරියුට්‌ඨිතො හොති, පරියුට්‌ඨිතචිත්‌තොව හොති. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු ඉධලොකචින්‌තාය පසුතො හොති, පරියුට්‌ඨිතචිත්‌තොව හොති. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු පරලොකචින්‌තාය පසුතො හොති, පරියුට්‌ඨිතචිත්‌තොව හොති. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු භණ්‌ඩනජාතො කලහජාතො විවාදාපන්‌නො අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං මුඛසත්‌තීහි විතුදන්‌තො විහරති, පරියුට්‌ඨිතචිත්‌තොව හොති . සො එවං පජානාති – ‘නත්‌ථි ඛො මෙ තං පරියුට්‌ඨානං අජ්‌ඣත්‌තං අප්‌පහීනං, යෙනාහං පරියුට්‌ඨානෙන පරියුට්‌ඨිතචිත්‌තො යථාභූතං නප්‌පජානෙය්‍යං න පස්‌සෙය්‍යං. සුප්‌පණිහිතං මෙ මානසං සච්‌චානං බොධායා’ති. ඉදමස්‌ස පඨමං ඤාණං අධිගතං හොති අරියං ලොකුත්‌තරං අසාධාරණං පුථුජ්‌ජනෙහි.
493. ‘‘Kathañca, bhikkhave, yāyaṃ diṭṭhi ariyā niyyānikā niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāya? Idha, bhikkhave, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati – ‘atthi nu kho me taṃ pariyuṭṭhānaṃ ajjhattaṃ appahīnaṃ, yenāhaṃ pariyuṭṭhānena pariyuṭṭhitacitto yathābhūtaṃ nappajāneyyaṃ na passeyya’nti? Sace, bhikkhave, bhikkhu kāmarāgapariyuṭṭhito hoti, pariyuṭṭhitacittova hoti. Sace, bhikkhave, bhikkhu byāpādapariyuṭṭhito hoti, pariyuṭṭhitacittova hoti. Sace, bhikkhave, bhikkhu thīnamiddhapariyuṭṭhito hoti, pariyuṭṭhitacittova hoti. Sace, bhikkhave, bhikkhu uddhaccakukkuccapariyuṭṭhito hoti, pariyuṭṭhitacittova hoti. Sace, bhikkhave, bhikkhu vicikicchāpariyuṭṭhito hoti, pariyuṭṭhitacittova hoti. Sace, bhikkhave, bhikkhu idhalokacintāya pasuto hoti, pariyuṭṭhitacittova hoti. Sace, bhikkhave, bhikkhu paralokacintāya pasuto hoti, pariyuṭṭhitacittova hoti. Sace, bhikkhave, bhikkhu bhaṇḍanajāto kalahajāto vivādāpanno aññamaññaṃ mukhasattīhi vitudanto viharati, pariyuṭṭhitacittova hoti . So evaṃ pajānāti – ‘natthi kho me taṃ pariyuṭṭhānaṃ ajjhattaṃ appahīnaṃ, yenāhaṃ pariyuṭṭhānena pariyuṭṭhitacitto yathābhūtaṃ nappajāneyyaṃ na passeyyaṃ. Suppaṇihitaṃ me mānasaṃ saccānaṃ bodhāyā’ti. Idamassa paṭhamaṃ ñāṇaṃ adhigataṃ hoti ariyaṃ lokuttaraṃ asādhāraṇaṃ puthujjanehi.
494. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, අරියසාවකො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘ඉමං නු ඛො අහං දිට්‌ඨිං ආසෙවන්‌තො භාවෙන්‌තො බහුලීකරොන්‌තො ලභාමි පච්‌චත්‌තං සමථං, ලභාමි පච්‌චත්‌තං නිබ්‌බුති’න්‌ති? සො එවං පජානාති – ‘ඉමං ඛො අහං දිට්‌ඨිං ආසෙවන්‌තො භාවෙන්‌තො බහුලීකරොන්‌තො ලභාමි පච්‌චත්‌තං සමථං, ලභාමි පච්‌චත්‌තං නිබ්‌බුති’න්‌ති. ඉදමස්‌ස දුතියං ඤාණං අධිගතං හොති අරියං ලොකුත්‌තරං අසාධාරණං පුථුජ්‌ජනෙහි.
494. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘imaṃ nu kho ahaṃ diṭṭhiṃ āsevanto bhāvento bahulīkaronto labhāmi paccattaṃ samathaṃ, labhāmi paccattaṃ nibbuti’nti? So evaṃ pajānāti – ‘imaṃ kho ahaṃ diṭṭhiṃ āsevanto bhāvento bahulīkaronto labhāmi paccattaṃ samathaṃ, labhāmi paccattaṃ nibbuti’nti. Idamassa dutiyaṃ ñāṇaṃ adhigataṃ hoti ariyaṃ lokuttaraṃ asādhāraṇaṃ puthujjanehi.
495. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, අරියසාවකො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘යථා රූපායාහං දිට්‌ඨියා සමන්‌නාගතො, අත්‌ථි නු ඛො ඉතො බහිද්‌ධා අඤ්‌ඤො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා තථාරූපාය දිට්‌ඨියා සමන්‌නාගතො’ති? සො එවං පජානාති – ‘යථාරූපායාහං දිට්‌ඨියා සමන්‌නාගතො, නත්‌ථි ඉතො බහිද්‌ධා අඤ්‌ඤො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා තථාරූපාය දිට්‌ඨියා සමන්‌නාගතො’ති. ඉදමස්‌ස තතියං ඤාණං අධිගතං හොති අරියං ලොකුත්‌තරං අසාධාරණං පුථුජ්‌ජනෙහි.
495. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘yathā rūpāyāhaṃ diṭṭhiyā samannāgato, atthi nu kho ito bahiddhā añño samaṇo vā brāhmaṇo vā tathārūpāya diṭṭhiyā samannāgato’ti? So evaṃ pajānāti – ‘yathārūpāyāhaṃ diṭṭhiyā samannāgato, natthi ito bahiddhā añño samaṇo vā brāhmaṇo vā tathārūpāya diṭṭhiyā samannāgato’ti. Idamassa tatiyaṃ ñāṇaṃ adhigataṃ hoti ariyaṃ lokuttaraṃ asādhāraṇaṃ puthujjanehi.
496. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, අරියසාවකො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘යථාරූපාය ධම්‌මතාය දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නො පුග්‌ගලො සමන්‌නාගතො, අහම්‌පි තථාරූපාය ධම්‌මතාය සමන්‌නාගතො’ති. කථංරූපාය ච, භික්‌ඛවෙ, ධම්‌මතාය දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නො පුග්‌ගලො සමන්‌නාගතො? ධම්‌මතා එසා, භික්‌ඛවෙ, දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස – ‘කිඤ්‌චාපි තථාරූපිං ආපත්‌තිං ආපජ්‌ජති, යථාරූපාය ආපත්‌තියා වුට්‌ඨානං පඤ්‌ඤායති, අථ ඛො නං ඛිප්‌පමෙව සත්‌ථරි වා විඤ්‌ඤූසු වා සබ්‍රහ්‌මචාරීසු දෙසෙති විවරති උත්‌තානීකරොති; දෙසෙත්‌වා විවරිත්‌වා උත්‌තානීකත්‌වා ආයතිං සංවරං ආපජ්‌ජති’. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, දහරො කුමාරො මන්‌දො උත්‌තානසෙය්‍යකො හත්‌ථෙන වා පාදෙන වා අඞ්‌ගාරං අක්‌කමිත්‌වා ඛිප්‌පමෙව පටිසංහරති; එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, ධම්‌මතා එසා දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස – ‘කිඤ්‌චාපි තථාරූපිං ආපත්‌තිං ආපජ්‌ජති යථාරූපාය ආපත්‌තියා වුට්‌ඨානං පඤ්‌ඤායති, අථ ඛො නං ඛිප්‌පමෙව සත්‌ථරි වා විඤ්‌ඤූසු වා සබ්‍රහ්‌මචාරීසු දෙසෙති විවරති උත්‌තානීකරොති; දෙසෙත්‌වා විවරිත්‌වා උත්‌තානීකත්‌වා ආයතිං සංවරං ආපජ්‌ජති’. සො එවං පජානාති – ‘යථාරූපාය ධම්‌මතාය දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නො පුග්‌ගලො සමන්‌නාගතො, අහම්‌පි තථාරූපාය ධම්‌මතාය සමන්‌නාගතො’ති. ඉදමස්‌ස චතුත්‌ථං ඤාණං අධිගතං හොති අරියං ලොකුත්‌තරං අසාධාරණං පුථුජ්‌ජනෙහි.
496. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘yathārūpāya dhammatāya diṭṭhisampanno puggalo samannāgato, ahampi tathārūpāya dhammatāya samannāgato’ti. Kathaṃrūpāya ca, bhikkhave, dhammatāya diṭṭhisampanno puggalo samannāgato? Dhammatā esā, bhikkhave, diṭṭhisampannassa puggalassa – ‘kiñcāpi tathārūpiṃ āpattiṃ āpajjati, yathārūpāya āpattiyā vuṭṭhānaṃ paññāyati, atha kho naṃ khippameva satthari vā viññūsu vā sabrahmacārīsu deseti vivarati uttānīkaroti; desetvā vivaritvā uttānīkatvā āyatiṃ saṃvaraṃ āpajjati’. Seyyathāpi, bhikkhave, daharo kumāro mando uttānaseyyako hatthena vā pādena vā aṅgāraṃ akkamitvā khippameva paṭisaṃharati; evameva kho, bhikkhave, dhammatā esā diṭṭhisampannassa puggalassa – ‘kiñcāpi tathārūpiṃ āpattiṃ āpajjati yathārūpāya āpattiyā vuṭṭhānaṃ paññāyati, atha kho naṃ khippameva satthari vā viññūsu vā sabrahmacārīsu deseti vivarati uttānīkaroti; desetvā vivaritvā uttānīkatvā āyatiṃ saṃvaraṃ āpajjati’. So evaṃ pajānāti – ‘yathārūpāya dhammatāya diṭṭhisampanno puggalo samannāgato, ahampi tathārūpāya dhammatāya samannāgato’ti. Idamassa catutthaṃ ñāṇaṃ adhigataṃ hoti ariyaṃ lokuttaraṃ asādhāraṇaṃ puthujjanehi.
497. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, අරියසාවකො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘යථාරූපාය ධම්‌මතාය දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නො පුග්‌ගලො සමන්‌නාගතො, අහම්‌පි තථාරූපාය ධම්‌මතාය සමන්‌නාගතො’ති. කථංරූපාය ච, භික්‌ඛවෙ, ධම්‌මතාය දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නො පුග්‌ගලො සමන්‌නාගතො? ධම්‌මතා එසා, භික්‌ඛවෙ, දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස – ‘කිඤ්‌චාපි යානි තානි සබ්‍රහ්‌මචාරීනං උච්‌චාවචානි කිංකරණීයානි තත්‌ථ උස්‌සුක්‌කං ආපන්‌නො හොති, අථ ඛ්‌වාස්‌ස තිබ්‌බාපෙක්‌ඛා හොති අධිසීලසික්‌ඛාය අධිචිත්‌තසික්‌ඛාය අධිපඤ්‌ඤාසික්‌ඛාය’. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, ගාවී තරුණවච්‌ඡා ථම්‌බඤ්‌ච ආලුම්‌පති වච්‌ඡකඤ්‌ච අපචිනති; එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ , ධම්‌මතා එසා දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස – ‘කිඤ්‌චාපි යානි තානි සබ්‍රහ්‌මචාරීනං උච්‌චාවචානි කිංකරණීයානි තත්‌ථ උස්‌සුක්‌කං ආපන්‌නො හොති, අථ ඛ්‌වාස්‌ස තිබ්‌බාපෙක්‌ඛා හොති අධිසීලසික්‌ඛාය අධිචිත්‌තසික්‌ඛාය අධිපඤ්‌ඤාසික්‌ඛාය’. සො එවං පජානාති – ‘යථාරූපාය ධම්‌මතාය දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නො පුග්‌ගලො සමන්‌නාගතො, අහම්‌පි තථාරූපාය ධම්‌මතාය සමන්‌නාගතො’ති. ඉදමස්‌ස පඤ්‌චමං ඤාණං අධිගතං හොති අරියං ලොකුත්‌තරං අසාධාරණං පුථුජ්‌ජනෙහි.
497. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘yathārūpāya dhammatāya diṭṭhisampanno puggalo samannāgato, ahampi tathārūpāya dhammatāya samannāgato’ti. Kathaṃrūpāya ca, bhikkhave, dhammatāya diṭṭhisampanno puggalo samannāgato? Dhammatā esā, bhikkhave, diṭṭhisampannassa puggalassa – ‘kiñcāpi yāni tāni sabrahmacārīnaṃ uccāvacāni kiṃkaraṇīyāni tattha ussukkaṃ āpanno hoti, atha khvāssa tibbāpekkhā hoti adhisīlasikkhāya adhicittasikkhāya adhipaññāsikkhāya’. Seyyathāpi, bhikkhave, gāvī taruṇavacchā thambañca ālumpati vacchakañca apacinati; evameva kho, bhikkhave , dhammatā esā diṭṭhisampannassa puggalassa – ‘kiñcāpi yāni tāni sabrahmacārīnaṃ uccāvacāni kiṃkaraṇīyāni tattha ussukkaṃ āpanno hoti, atha khvāssa tibbāpekkhā hoti adhisīlasikkhāya adhicittasikkhāya adhipaññāsikkhāya’. So evaṃ pajānāti – ‘yathārūpāya dhammatāya diṭṭhisampanno puggalo samannāgato, ahampi tathārūpāya dhammatāya samannāgato’ti. Idamassa pañcamaṃ ñāṇaṃ adhigataṃ hoti ariyaṃ lokuttaraṃ asādhāraṇaṃ puthujjanehi.
498. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, අරියසාවකො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘යථාරූපාය බලතාය දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නො පුග්‌ගලො සමන්‌නාගතො, අහම්‌පි තථාරූපාය බලතාය සමන්‌නාගතො’ති. කථංරූපාය ච, භික්‌ඛවෙ, බලතාය දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නො පුග්‌ගලො සමන්‌නාගතො? බලතා එසා, භික්‌ඛවෙ, දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස යං තථාගතප්‌පවෙදිතෙ ධම්‌මවිනයෙ දෙසියමානෙ අට්‌ඨිංකත්‌වා මනසිකත්‌වා සබ්‌බචෙතසා 3 සමන්‌නාහරිත්‌වා ඔහිතසොතො ධම්‌මං සුණාති. සො එවං පජානාති – ‘යථාරූපාය බලතාය දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නො පුග්‌ගලො සමන්‌නාගතො, අහම්‌පි තථාරූපාය බලතාය සමන්‌නාගතො’ති. ඉදමස්‌ස ඡට්‌ඨං ඤාණං අධිගතං හොති අරියං ලොකුත්‌තරං අසාධාරණං පුථුජ්‌ජනෙහි.
498. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘yathārūpāya balatāya diṭṭhisampanno puggalo samannāgato, ahampi tathārūpāya balatāya samannāgato’ti. Kathaṃrūpāya ca, bhikkhave, balatāya diṭṭhisampanno puggalo samannāgato? Balatā esā, bhikkhave, diṭṭhisampannassa puggalassa yaṃ tathāgatappavedite dhammavinaye desiyamāne aṭṭhiṃkatvā manasikatvā sabbacetasā 4 samannāharitvā ohitasoto dhammaṃ suṇāti. So evaṃ pajānāti – ‘yathārūpāya balatāya diṭṭhisampanno puggalo samannāgato, ahampi tathārūpāya balatāya samannāgato’ti. Idamassa chaṭṭhaṃ ñāṇaṃ adhigataṃ hoti ariyaṃ lokuttaraṃ asādhāraṇaṃ puthujjanehi.
499. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, අරියසාවකො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘යථාරූපාය බලතාය දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නො පුග්‌ගලො සමන්‌නාගතො, අහම්‌පි තථාරූපාය බලතාය සමන්‌නාගතො’ති. කථංරූපාය ච, භික්‌ඛවෙ, බලතාය දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නො පුග්‌ගලො සමන්‌නාගතො? බලතා එසා, භික්‌ඛවෙ, දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස යං තථාගතප්‌පවෙදිතෙ ධම්‌මවිනයෙ දෙසියමානෙ ලභති අත්‌ථවෙදං, ලභති ධම්‌මවෙදං, ලභති ධම්‌මූපසංහිතං පාමොජ්‌ජං. සො එවං පජානාති – ‘යථාරූපාය බලතාය දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නො පුග්‌ගලො සමන්‌නාගතො, අහම්‌පි තථාරූපාය බලතාය සමන්‌නාගතො’ති. ඉදමස්‌ස සත්‌තමං ඤාණං අධිගතං හොති අරියං ලොකුත්‌තරං අසාධාරණං පුථුජ්‌ජනෙහි.
499. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘yathārūpāya balatāya diṭṭhisampanno puggalo samannāgato, ahampi tathārūpāya balatāya samannāgato’ti. Kathaṃrūpāya ca, bhikkhave, balatāya diṭṭhisampanno puggalo samannāgato? Balatā esā, bhikkhave, diṭṭhisampannassa puggalassa yaṃ tathāgatappavedite dhammavinaye desiyamāne labhati atthavedaṃ, labhati dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ. So evaṃ pajānāti – ‘yathārūpāya balatāya diṭṭhisampanno puggalo samannāgato, ahampi tathārūpāya balatāya samannāgato’ti. Idamassa sattamaṃ ñāṇaṃ adhigataṃ hoti ariyaṃ lokuttaraṃ asādhāraṇaṃ puthujjanehi.
500. ‘‘එවං සත්‌තඞ්‌ගසමන්‌නාගතස්‌ස ඛො, භික්‌ඛවෙ, අරියසාවකස්‌ස ධම්‌මතා සුසමන්‌නිට්‌ඨා හොති සොතාපත්‌තිඵලසච්‌ඡිකිරියාය. එවං සත්‌තඞ්‌ගසමන්‌නාගතො ඛො, භික්‌ඛවෙ, අරියසාවකො සොතාපත්‌තිඵලසමන්‌නාගතො හොතී’’ති.
500. ‘‘Evaṃ sattaṅgasamannāgatassa kho, bhikkhave, ariyasāvakassa dhammatā susamanniṭṭhā hoti sotāpattiphalasacchikiriyāya. Evaṃ sattaṅgasamannāgato kho, bhikkhave, ariyasāvako sotāpattiphalasamannāgato hotī’’ti.
ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනා තෙ භික්‌ඛූ භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දුන්‌ති.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
කොසම්‌බියසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං අට්‌ඨමං.
Kosambiyasuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 8. කොසම්‌බියසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Kosambiyasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 8. කොසම්‌බියසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Kosambiyasuttavaṇṇanā
